خۆپیشاندانەكانی عێراق بە دەست و دڵی كێن؟

لەنێو خۆپیشاندەرانی گۆڕەپانی تەحریر لە بەغدا لەگەڵ دەیان خۆپیشاندەر قسەم كردووە، وێنەی سەدان پۆستەر و دروشمی خۆپیشاندەرانم گرتوون، لەگەڵ ژمارەیەك سیاسی و خاوەن بۆچوون گفتوگۆم کردووە، كۆمەڵێك سەرنجم لەلا دروستبوون، هەندێكیان وردبوونەوەی زۆریان دەوێت، هەندێكی دیكە دەبێ لەنێو دێڕەكاندا بۆیان بگەڕێیت.

 

 

لەنێو خۆپیشاندەراندا كەمترین ناڕەزایی بەرامبەر ئەمریكا هەیە، ئەوەندەی لەوێ بووم، زۆر بە كەمی دروشمی دژ بە ئەمریكام بینی، كەمترین خەڵک لە دژی ئەمریكا قسەیان دەكرد، هەندێ دەنگ دەیانگوت ئەمریكا ئەم خۆپیشاندانەی بەدڵە، هەندێكی دیكە بۆچوونیان وابوو، ئەمریكا ناڕاستەوخۆ، جوڵێنەر یان پاڵپشتیكاری خۆپیشاندانەكانە.

 

ئەوانەی بڕوایان وایە ئەمریكا خۆپیشاندانەكانی بەدڵە، هۆكارەكەی هەر بۆ كەمكردنەوەی باڵادەستیی ئێران لە عێراق دەگەڕێننەوە.

 

لەهەمان گۆڕەپان، بە ئاشكرا دژایەتی ئێران و باڵادەستیی ئەو وڵاتە دەبینرێت، خانمێكی بەتەمەن كە سێ ساڵ لە ئێران ژیابوو، پێیگوتم با بە زمانی خۆیان بە فارسی پێیان بڵێم: "دەست لە عێراق هەڵگرن و دەست لە كاروباری ئێمە وەرمەدەن". لە هەموو شارەكان باڵیۆزخانە و كونسوڵخانەکانی ئێران لەژێر هەڕەشەدان، هەروەك لە كەربەلا و لە بەسرە پەلامار دران.

 

وای بۆ دەچم، عادل عەبدولمەهدی، سەرۆكوەزیرانی عێراق، خۆپیشاندانەكانی بەدڵ بن، ئێستا سەرۆكوەزیران لەژێر گوشاری خۆپیشاندەراندا ناچارە كۆمەڵێك بڕیار و چاكسازی رابگەیێنێت، هەندێ لە بەرپرسانی حكومی لابدات، لە وەزیرەوە تاوەكو بەڕێوەبەرە گشتییەكان، مووچە كەمبكاتەوە و زەوی دابەش بكات، هەروەها هەندێ خەڵك دابمەزرێنێت، بۆ نموونە لە ماوەی پێنج رۆژدا هەزار كەسی دامەزراند وەك كارمەندی مەدەنی لە وەزارەتی بەرگری، گونجاوە عادل عەبدولمەهدی بڵێت، هەموو ئەمانە بەهۆی گوشاری خۆپیشاندەرانەوەیە.

 

لەبەرئەوە بەدڵیەتی، چونكە ئەگەر ئەو گوشارەی خۆپیشاندەران نەبێت، عەبدولمەهدییەكی بێ پشت و پەنا، لە نێو پەرلەمان و لەنێو ئەو هەموو حیزبە نەیدەتوانی بە ئاسانی ئەو بڕیارانە بدات. دەستبردنی بۆ هەر بڕیارێك پەیوەندی بەوانەی سەرەوە هەبێت، كاردانەوەی زۆری حیزب و پەرلەمانتارەكانی لێدەكەوتەوە، وەك پڕۆژە چاكسازییەكەی هەرێمی كوردستانی لێدەهات، دەبوو هەر لەنێوایاندا بێت و بچێت.

 

 

 رێكخراوی و چۆنیەتی بەڕێوەبردنی خۆپیشاندانەكان، پرسیاری زۆری لەلا دروستكردبووم، بە جۆرێك كە دەچیتە سنووری جوگرافیای خۆپیشاندانەكەوە، لانیكەم شەش كیلۆمەتر چوارگۆشە رووبەرەكەیەتی، وەك دەوڵەتێكی تەواو سۆشیال وایە، هەموو خزمەتگوزارییەك بێبەرامبەرە، گواستنەوە، خواردن و خواردنەوە، چارەسەری پزیشكی، خاوێنكردنەوە و خەوتن، جگە لە دابەشبوونی تیمەكان و سەرپەرشتیكردن و بەڕێوەبردنیان، هەروەها لێپێچینەوە و لێپرسینەوە لە كەمتەرخەمیی ئەوانەی كاردەكەن، لەهەمانكاتدا، یەكپۆشیی تیمەكان.

 

پرسیارەكە ئەوەیە كێ پشتیوانی ئەو هەموو رێكخراوە دەكات، لەكاتێكدا هیچ كەس و دەستەیەك بەناوی خۆپیشاندەرانەوە قسە ناكات؟ هیچ كەس رێگە نادات كەسی دیكە بەناوی ئەوەوە وەك نوێنەری خۆپیشاندەران قسە بكات، هەمووان خۆیان بە خاوەن و نوێنەر دەزانن، لە خۆپیشاندەرێكم پرسی بۆچی كەسێك نییە بەناوی ئێوە قسە بكات؟ گوتی: كەس نوێنەرایەتی ئێمە ناكات، خۆمان نوێنەری خۆمانین، رێگە بە كەسیش نادەین ماندووبوون و خوێنی رژاوی براكانمان بۆخۆی ببات.

 

هەرچەندە هەندێ زانیاریم هەبوو كە لە دەرەوەی وڵاتەوە پشتیوانی دارایی دێت. وەك پشتیوانی لە نێوخۆ، ئافرەتێك یان بنەماڵەیەك خواردنی سەت بۆ دوو سەت كەس دروستدەكەن بۆ ژەمێك، جگە لەوەش لەگەڵ پیاوێكی تەمەن 50 ساڵ قسەم كرد گوتی: زەوییەكم فرۆشتووە بە چوار ملیۆن دینار و هێناومە بۆ خزمەتی خەڵك خەرجی بكەم. بەڵام هیشتا ئەوە ناكاتە ئەوەی ئەوەندە رێكخراوبێت، وەڵامەكەم بە نزیكەیی وەرگرت لەوەی دوو لایەنی سەرەكی پشتیوانی دەكەن، لایەنێكیشیان رێكیاندەخەن، هۆزەکان پشتیوانی مادییان دەكەن و سەرۆك هۆزەکان فەرمانیان كردووە، ئەندامانی هۆز خۆبەخش كار بكەن، هەروەها هەندێ لە سیاسییەكان، بەتایبەت ئەوانەی هەست بەپەراوێزخستن دەكەن.

 

لەگەڵ پیاوێكی سیاسی گفتوگۆم کرد، لەنێو وەڵامەكاندا بە ئاشكرا دانی بەوەدا نا کە خۆی و هەندێ لە سیاسییەكان پشتیوانی مادییان دەكەن و رێكیاندەخەن، بەڵام نایانەوێت راستەوخۆ بچنە خۆپیشاندانەكانەوە.

 

 

هەردوولایان هەم وەك خەڵك و هەم وەك بەرپرسانیان دوورەپەرێزن، هەرچەندە شیعە پێیان خۆشە هەردوولا دوورەپەرێز بن، بۆئەوەش لەڕووی سۆزەوە دەڵێن با براكانمان لە سوننە و كورد تۆمەتبار نەكرێن بە تیرۆر و جیاخوازی، وەك كەریم نووری گوتەبێژی پێشووی حەشدی شەعبی لەبەرنامەكەمدا باسیكرد، بەڵام خۆشیان نایانەوێت بچنە نێو خۆپیشاندانەكان، چونكە هەردوولایان لەوبڕوایەدان ئەوە شەڕی نێوماڵی شیعەیە.

 

سوننە و كورد دەتوانن سوود لە خۆپیشاندانەكان وەربگرن، ئەگەر شەڕی نێوماڵی شیعە بێت، ناكۆكییەكانیان بكەنە دەرفەت و ئەگەر هەر بۆ دابینكردنی خزمەتگوزاری و چاكسازیش بێت بۆچی خراپە لەگەڵی بن؟

 

بابەتێك كە جێی نیگەرانی و هەستیارییە هەمواری دەستوورە، هەرچەندە داوای سەرەكی خۆپیشاندەران نییە، بەڵام مەبەستی سەرەكی دەسەڵاتدار و سیاسییەكانی شیعەیە، بۆچی سەركردەكانی كورد ئەوەندە كەوتوونەتە ژێر گوشارەوە لەو بابەتەدا؟

 

گۆڕەپانی تەحریر گوشاری خستووەتە سەر حكومەتی عێراق، كەچی كاری لە سەركردایەتی هەرێمی كوردستان كردووە، لەجیاتی ئەوەی پشتیوانی داوای خۆپیشاندەران بكەن و ئەمانیش ببنە بەشێك لە گوشار بۆ بەدەستهێنانی مافەكانی كورد، كەچی كەوتوونەتە دۆخی بەرگرییەوە.

 

كات لەبەردەمە و هەمووان پێكەوە یەكدەبینن، سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستانیش زۆربەیانی كۆكردەوە، پێویستە كورد نەخشەڕێی خۆی هەبێت و لە هەموو لایەنێكەوە هەموار و دەستكاری بۆ كۆی جومگەكانی حوکمڕانی لە عێراق پێبێت، هێز و گوشاری خۆپیشاندەران لەلایەك و كارتی گوشاری دیکە بەكاربێنن بۆ بەدەستهێنانی هەندێ مافی زیاتر.

 

جێی تێڕامانە، لەكاتێكدا دەستووری عێراق نووسراوەتەوە کە نە گشتپرسی كرابوو، نە بۆڕی نەوتی كوردستان بەسترابوو بە بازاڕەكانی جیهان و نە رێككەوتنی پەنجا ساڵەی گاز لەگەڵ رووسیا كرابوو، نە خۆپیشاندانیش هەبوو، ئەوکات توانرا ئەو مافانە بەدەستبێنن، كەچی ئێستا لە كەمكردنەوەیان دەترسن.