سوودانی لە تاقیکردنەوەی ئۆڤال ئۆفیسدا

 

21 ساڵ لەمەوپێش، لە 9ی نیساندا، زرێپۆشەکانی ئەمریکا دەگەنە ناوەندی بەغدا و کۆتایی بە رژێمی سەدام حوسێن دەهێنن. 21 ساڵ دواتر، ئەو مۆدێلەی کە بڕیاربوو عێراقی لەسەر بینابکرێتەوە، نەک هەر شکستیهێنا، بەڵکو دژە مۆدێلێکی پێچەوانەی تیادا لەدایکبوو. 15ی نیسان، واتە تەنیا شەش رۆژ پاش یادکردنەوەی رۆژی داگیرکردنی عێراق، لەسەر بانگهێشتی فەرمی جۆ بایدن، محەممەد شیاع سوودانی، سەرۆکی ئەنجوومەنی وەزیرانی عێراق، سەردانی واشنتن و کۆشکی سپی دەکات و لە ئۆڤال ئۆفیس و لەلایەن خودی سەرۆک بایدنەوە پێشوازی لێدەکرێت. بۆ تێگەیشتنێکی قووڵ لە ئاڵنگاری و بایەخ و بەها و چاوەڕوانییە عێراقی و ئەمریکیەکان لەم سەردانە، گرنگە ئێمە ئەم نۆ خاڵەی خوارەوە بەوردی بخوێنینەوە.

 

 

لە مانگی ئۆکتۆبەری 2022وەوە تا ئەم ساتەوەختە، تیمەکانی سەرۆکوەزیران بەگشتی و راوێژکارە هەرە نزیکەکانی بەتایبەتی، کار لەسەر ئەوە دەکەن لە ئۆڤال ئۆفیس کە رەمزی دەسەڵاتە لە ئەمریکادا، جۆ بایدن پێشوازی لە سوودانی بکات. ئەوان تەواو وشیارن بەوەی کە هەر سەرۆکوەزیرانێک لە ئۆڤال ئۆفیس پێشوازی لێنەکرێت، بۆشاییەکی گەورەی ترسناک لە پرۆفایلەکەیدا دروستدەبێت. 

 

لە ماوەی ئەم 18 مانگەی حکومەتەکەی سوودانیدا، راوێژکارە تایبەتەکانی و وەزیری دەرەوەش کە یەکێکە لە کەسە باوەڕپێکراوەکانی سوودانی، هەموو میکانیزمەکانیان بەکارهێنا بۆ بەدیهێنانی ئەم خەونە گەورەیە، کە مانگ دوای مانگ و هەر جارە و بە هۆکارێکەوە دوادەخرا، بەڵام لە کۆتاییدا خۆرەکەی سوودانی لە واشنتنەوە هەڵهات و لە دوا ساتەکانی سەرۆکایەتی جۆ بایدندا، دەرگا گەورەکەی ئۆڤال ئۆفیس، رۆژی دووشەمە بۆ سوودانی دەکرێتەوە. 

 

 

پرسیارە سەرەکییەکە ئەمەیە: سوودانی چی لەم سەردانە دەکات؟ چی بەم سەردانە دەکات؟ بۆ وەڵامدانەوەی ئەم پرسیارە، گرنگە لە وێنەی سوودانی لە خەیاڵدانی سیاسی دەستەبژێری ئەمریکیدا تێبگەین. لەم خەیاڵدانەدا، سوودانی وەک عێراقییەکی لۆکاڵ کە گوزارشت لە خەون و چاوەڕوانی و خواستە لۆکاڵییەکانی عێراقییەکان دەکات و لەمەشدا سەرکەوتوو بووە، بەڵام ئەم لۆکاڵیبوونەی گرفتێکی سەرەکییە و رێگای لێگرتووە لە تێکەڵبوون بە تۆڕە ئاڵۆزەکانی پەیوەندی نێودەوڵەتی بە گشتی و ئەمریکی بەتایبەتی.

 

ئایا سوودانی وشیارە بەم وێنەیەی کە لای ئەوروپیەکان و ئەمریکیەکان هەیەتی؟ بەڵێ! بەتایبەتی لەم ماوەیەدا، چەندین کەسایەتی دۆست و نزیک، لەم دۆخە ئاگاداریانکردووەتەوە. لێرەوە، یەکەم گرەوی ئەوێک کە دەیەوێت لە چوار ساڵی داهاتوودا وەک سەرۆکوەزیران بمێنێتەوە و بەهەمان رێگای عەبادی و عەبدولمەهدی و کازمیدا نەڕوات، بریتیە لە بیناکردنی حیکایەتێکی دیکە نەک بە تەنیا لای ئیدارەکەی جۆ بایدن کە تەنیا چەند مانگێکی لە دەسەڵاتدا ماوە و هیچ گەرەنتییەک نییە ببێتەوە بە سەرۆک، بەڵکو لە یەککاتدا لای دیموکراتەکان و کۆماریەکان بە گشتی. حیکایەتێک کە تیایدا سوودانی تەنیا ئەکتەرێکی سیاسی لۆکاڵ بە کۆمەڵێک خەون و چاوەڕوانی لۆکاڵیەوە خۆی بە دنیا نەناسێنێت، بەڵکو وەک ئەکتەری ستراتیژییە گەورەکانی دنیایەکی ئاڵۆز! بۆ بیناکردنی ئەم حیکایەتەش چەندین دەرفەتی لە بەردەستدایە.

 

 

یەکێک لەو دەرفەتانە بریتیە لە سیستمی مامەڵەکردن لەگەڵ پرسی کۆتاییهێنان بە ئامادەیی سەربازی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش و پەڕینەوە بۆ رێکەوتنی سەربازیی دووقۆڵی لەگەڵ ئەو دەوڵەتانەدا کە ئەم هاوپەیمانیە پێکدەهێنن و لەپێش هەمووشیانەوە وڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا کە عێراقی نوێی وەک دیاری بە شعیە بەخشی!

 

سوودانی تەواو وشیارە بەوەی کە، لەسەر ئاستی سەربازی، عێراق پێویستی بوونیەوی بە ئەمریکا هەیە و بەبێ ئەمریکا دەکرێت زۆر دەستکەوتی ستراتیژی لەدەستبدات و تەنانەت ببێت بە ناوەندێکی هەڕەشە لەسەر ئاسایش و سەقامگیری هەرێمایەتی و جیهانی. هەروەها وشیارە بەوەی کە ئەمریکا لە ئێستادا بە پێویستی دەزانێت لە عێراقدا بمێنێتەوە. هەموو ئەمانە بەڵگەنەویستن و لای هەموان ئاشکران، بەڵام ئەوەی کە روون و ئاشکرا نییە، توانای خودی سوودانیە لە چۆنیەتی و چەندایەتی ئیدارەکردنی ئەم مەلەفەدا. ئەوێک کە لە یەککاتدا، لەژێر فشاری چەندین رکابەری ناوخۆیی و هەرێمایەتی و جیهانیدایە، پێویستی بە بەتوانایی و کارامەیی و وشیارییەکی یەکجار قووڵی ستراتیژی هەیە بۆ ئەوەی ئەم ئەڵغامەی کە لەژێر پێیدایە، پیایدا نەتەقێتەوە و کۆتایی بە داهاتووە سیاسییەکەی نەهێنێت.  

 

 

سەرۆکوەزیران دەبێت لەوە تێبگات کە واشنتن تاران نییە و حیکایەتی ئەوەی کە حەشدی شەعبی دەزگایەکی نیشتمانییە و لەژێر فەرماندەیی خودی سەرۆکوەزیراندایە باوەڕپێکراو نییە. هەر لەم رۆژانەدا، پاش پەلاماردانی کۆنسوڵخانەی ئێران لە دیمەشق لەلایەن ئیسرائیلەوە، ئەبو فەدەک، سەرۆکی ئەرکانی حەشدی شەعبی گوتی: ئێمە بۆ جوڵاندنی هێزەکانمان چاوەڕوانی بڕیاری فەرماندە، ئایەتوڵڵا عەلی خامنەیی دەکەین! واتە لای سەرۆکی ئەرکانی حەشد، ئەوەی بڕیاری ئاشتی یان جەنگ لە عێراقدا دەدات، محەممەد شیاع سوودانی نییە، کە فەرماندەی هێزە چەکدارەکانە، بەڵکو رابەری کۆماری ئیسلامی ئێرانە!

 

لێرەوە، 15ی مانگ لە واشنتن، بەدڵنیاییەوە جەنابی سەرۆکوەزیران دەبێت خۆی بۆ وەڵامی ئەم پرسیارە ئامادە بکات: کێ فەرماندەیە؟ چۆن دەبێت ساڵانە سێ ملیار دۆلاری دەوڵەتی عێراقی بدرێت بە هێزێکی چەکدار کە لە ماوەی تەنیا چەند هەفتەیەکدا، 180 جار پەلاماری بەرژەوەندییەکانی ئەمریکای داوە و دان بە فەرماندەیی سەرۆکوەزیراندا نانێت و رابەری کۆماری ئیسلامی ئێران بە فەرماندەی خۆی دەزانێت!

 

مامەڵەکردنی دروستانەی سوودانی لەسەر ئەم مەلەفە لە سەنگی مەحەکدایە و گەر وریا نەبێت، دەکرێت ئەم ئەڵغامەش لەژێر پێیدا بتەقێتەوە.

 

 

رەنگە هیچ زیادەڕەوی نەبێت گەر بایەخ و گرنگی CTS (دەزگای دژەتێرۆری عێراقی - The Iraqi Counter Terrorism Service) لای ئەمریکیەکان لە هەمان ئاستی بایەخ و گرنگی حەشدی شەعبیدایە لای ئێرانیەکان. ئەم دەزگایە کە خودی ئەمریکیەکان دروستیانکردووە و مامەڵەی راستەوخۆی لەگەڵدا دەکەن و تا ئاستێکی بەرز پشتی پێدەبەستن، لە ئێستادا بووە بە ئامانجێکی گەورەی دەستێوەردان لەلایەن پڕۆئێرانیەکانەوە کە بە هەموو شێوەیەک هەوڵدەدەن دەستی بەسەردا بگرن، گەرنا بەلای کەمەوە کونی بکەن و تێکەڵی ببن و بەکاریبێنن.

 

رۆژی دووشەمەی داهاتوو، سەرۆکوەزیرانی عێراق دەبێت خۆی بۆ ئەم ئیمتیحانە سەختە ئامادەبکات: چۆن دەتوانێت گەرەنتی پراکتیکی بە ئەمریکیەکان بدات بۆ پاراستنی CTS لە دەستێوەردانی کۆماری ئیسلامی و پرۆکسیەکانی؟ لەوەش زیاتر، چۆن دەزگای هەواڵگری و سوپا لە هەژموونی ئێران دەپارێزرێت؟ چ جۆرە گەرەنتییەک دەدات بە واشنتن کە ئەو چەکانەی ئەمریکا بە عێراقیان دەدات، نەکەونە دەست دوژمنەکانی ئەمریکا.

 

 

رۆژ لەدوای رۆژ پرۆژەکان لە عێراقدا زۆرتر و زیاتر دەبن. هەر لە سەرەتاشەوە، حکومەتەکەی سوودانی خۆی وەک حکومەتی خزمەتگوزاری بە عێراقیەکان و دنیا ناساند. چەن ئەمانەش زیاتر و زۆرتر بن، هێندەش حکومەتەکەی سوودانی پێویستی بە دۆلاری زیاتر و زۆرتر هەیە. گرفتەکە لەوەدایە کە واشنتۆن زانیاری وردی لایە لەسەر ئاودیوکردنی ملیاران دۆلار بەرەو کۆماری ئسیلامی ئێران کە لەژێر سیستمی سزای ئابووری ئەمریکیدایە.

 

ئەمریکا ئامادەیە حکومەتەکەی سوودانی پڕ دۆلار بکات، بەڵام ئایا سوودانی دەتوانێت رێگا لەو ملیاران دۆلارە بگرێت کە میلیشیاکانی پڕۆئێرانی، بە چەندین میکانیزمی جیاواز، بەڵام ئاشکرا و بینراو لای ئەمریکیەکان، رەوانەی ئێرانی دەکەن؟ ئەمریکیەکان وشیارن بەوەی سوودانی سەرۆکایەتی حکومەتێک دەکات کە پڕۆئێرانیەکان پێکیانهێناوە، بەڵام لە هەمانکاتیشدا دەیانەوێت سوودانی سنوورێک بۆ خودی ئەو ئەکتەرانە دابنێت کە رێز لە سزاکانی ئەمریکا بەسەر ئێراندا ناگرن و عێراق دەخەنە دۆخێکی ئاڵۆزەوە. 

 

سوودانی پێویستی بە توانایەکی سیحراویە بۆ ئەوەی ئەم ئەڵغامە لەژێر پێیدا نەتەقێتەوە!

 

 

بەپێی زانیارییەکانی من، لە چەندین کۆبوونەوەدا، چ لە واشنتن و چ لە بەغدا، ئەمریکیەکان راستەوخۆ و چەندین جار داوایان لە عێراقیەکان کردووە کە بەدیلێکی نوێ بۆ غازی ئێرانی بدۆزنەوە، بەڵام تا ئەم ساتەوەختە، عێراق وەڵامی ئەم داواکارییەی ئەمریکای نەداوەتەوە. ساڵانە عێراق بە نۆ ملیار دۆلار غازی ئێرانی دەکڕێت و کارەبای لێ دروستدەکات. ئەم نۆ ملیار دۆلارە، هەناسەیەکی گەورە و بەهێزە بۆ ئابوورییە داڕووخاوەکەی کۆماری ئیسلامی ئێران و زۆر بەزەحمەت پڕۆئێرانیەکان بەدیلی دیکە قبووڵ دەکەن. 

 

بۆ نموونە ئەو گرێبەستەی کە کۆمپانیای تۆتاڵ ئینێرجی فەرەنسی لەگەڵ عێراقدا واژۆی کردووە، بەشێکی پەیوەندی بە دروستکردنی ژێرخانێکەوە هەیە کە رێگا دەدات بە عێراق کارەبای خۆی بەرهەمبێنێت و سەربەخۆیی خۆی لە بواری کارەبادا دەستەبەر بکات، بەڵام بەپێی هەموو زانیارییەکان، تا ئەم چرکەساتەش ئەم پرۆژەیە یەک هەنگاو نەچووەتە پێشەوە و رۆژ لەدوای رۆژیش شانسی چوونە پێشەوەی لاوازتر دەبێت.

 

بەدڵنیاییەوە ئەمە یەکێکە لەو مەلەفانەی کە واشنتن دەخوازێت لەگەڵ سوودانیدا یەکلایی بکاتەوە.

 

 

کشانەوەی کۆمپانیا ئەمریکیەکان لە عێراق، هەر لە ئیکسۆن مۆبیل و شیڤرۆنەوە تا دەگاتە بيكتل و هانيويل کە هەر رێگایان نەدان بێنە عێراقەوە، پرسێکی گرنگە بۆ ناوەندەکانی بڕیار لە واشنتن. لە بەرامبەر ئەم کشانەوە ئەمریکیەدا، کۆمپانیای وڵاتانی رکابەر، چین بە فراوانی و رووسیاش کە هێدی هێدی دێتە ژورەوە، وەک دیاردەیەکی ئابووری تێبینی دەکرێت.

 

ئایا ئەمە پەیوەندی بە هەلومەرجی ئاسایش و سەقامگیریەوە هەیە یان ستراتیژیەتی حکومەتەکەی سوودانیە؟ ئایا سوودانی خواستێکی کۆنکرێتی هەیە بۆ ئامادەکردنی هەلومەرجێکی بابەتی وا کە کۆمپانیا ئەمریکیەکان بتوانن بگەڕێنەوە بۆ کارکردن لە عێراقدا بەبێ ئەوەی لەژێر هەڕەشەی بەردەوامدا بن؟ لە واشنتن سوودانی دەبێت بە فاکتەوە وەڵامی ئەم پرسیارە گرنگانەی واشنتن بداتەوە.

 

 

لە کۆتاییدا و لەژێر گوشاری چەندین لۆبی ئەمریکیدا، لە کۆشکی سپی پرسی پەیوەندییەکانی نێوان هەولێر و بەغداش بە نەرمی دەوروژێنرێت و سوودانیش لە دوو ئاستدا کاری لەسەر ئەم پرسە کردووە.

 

یەکەمیان ئاساییکردنەوە ئەو دۆخەی کە رۆژ لەدوای رۆژ بەرەو گرژبوونی زیاتری نێوان بەغدا و هەولێر دەچوو، بەتایبەتی لەسەر پرسی مووچەی فەرمانبەرانی هەرێمی کوردستان. ئومێد دەکەم من هەڵەبم، بەڵام بێدەنگی ئەکتەرە رادیکاڵەکانی نێو چوارچێوەی هاوئاهەنگی لە بەرامبەر ئەم هەوڵەی سوودانیدا، تاکتیکیە و دەکرێت پاش گەڕانەوەی سوودانی لە واشنتن یارییەکەی لێ تێکبدەنەوە.

 

ئاستی دووەمیش بریتییە لە ئامادەیی بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەکانی دەرەوەی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەنێو وەفدەکەی سوودانیدا. بۆیە پێموایە ئەو مەلەفەی کە کەمترین گرفت بۆ سوودانی دروستدەکات لە واشنتن پەیوەندییەکانی نێوان هەولێر و بەغدایە. 

 

 

ئەم سەردانەی سوودانی بۆ واشنتن لە چەندین ئاستدا بایەخ و بەهای گرنگی هەیە: دیپلۆماسی، سەربازی، ئابوری و هتد. سوودمەندی یەکەم لەم سەردانە خودی سوودانیە، بەمەرجێک بتوانێت خۆی لە کۆی ئەو ئەڵغامانە بپارێزێت کە لە ژێر پێیدا بۆ تەقینەوە ئامادەکراون. ئەو دەتوانێت نەک هەر لە تەقینەوەیان خۆی بپارێزێت، بەڵکو بیشیانکات بە میکانیزمی وەبەرهێنان لە کەسایەتی خۆیدا، وەک فیگەری چارەسەر بۆ ئیدارەکردنی لێکدژییەکان لە عێراقدا. 

 

ئەگەر سوودانی سەرکەوتووبێت لەم ئەرکەیدا، کۆی عێراقیەکانیش، مەبەستم هاووڵاتییانە نەک دەستەبژێرەکان، دەکرێت لە پلەی دووەمدا لێی سودمەند بن. مانەوەی ئەمریکا لە عێراقدا، لەو چوارچێوەیەی کە باسمانکرد، دەکرێت فاکتەرێکی باڵای گرنگ بێت بۆ بەشداریکردن لە سبەینێیەکی باشتر بۆ عێراقیەکان بە هەرێمی کوردستانیشەوە. بەپێچەوانەشەوە، تەقینەوەی ئەڵغامەکان لەژێر پێی سوودانیدا، دەکرێت سەرەتای زنجیرەیەکی دوورودرێژ لە تەقینەوەی خراپتر بن بۆ کۆی عێراقیەکان.