کێ بەرپرسیارە لە خوێنی رژاوی کورد و شیعە؟

 

لە چەند هەفتەی رابردوودا و لە چەند رووداو و شوێن و کاتی جیاوازدا، خوێنی کورد و شیعە دیسان بەسەر خاکی عێراق و هەرێمی کوردستاندا رژانەوە. رژانی خوێنی ئەمجارەی کورد و شیعە جیاوازە لەو خوێنانەی کە بە درێژایی سەدەی رابردوو، لە هەمان سەرزەمیندا رژان.

 

ئەمجارە خوێنی کورد پەیوەندی بە حیکایەتی وڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاستدا هەیە و خوێنی شیعەش پەیوەندی بە حیکایەتی کۆماری ئیسلامی ئێرانەوە لە هەمان ناوچەدا هەیە. واتە نە خوێنی کورد بۆ کورد و لەبەر کورد دەڕژێت، نە خوێنی شیعە بۆ شیعە و لەبەر شیعە دەڕژێت، بەڵکو لەپێناوی دوو پڕۆژەی دەرەکی و بەبیانوی دوو شەرعیەتی دەرەکیەوە دەڕژێت.

 

 

لە سەرەتای داگیرکردنی عێراوە لە 2003دا، پەیوەندییەکی بابەتی لەنێوان کورد و ئەمریکادا دروستدەبێت. لەنێو ئەم پەیوەندییەدا هەم کورد پێویستی بە ئەمریکا هەبوو هەم ئەمریکاش پێویستی بە کورد هەبوو. راستە لە چەند پەراوێزێکدا و لەسەر هەندێک بابەتی لاوەکی بەریەککەوتوون، بەڵام ئەوەش راستە کە بەبێ ئەو پەیوەندییە بابەتییە، هەرگیز کورد نەیدەتوانی ئەوەی کە لە ئێستا و ئێرەدا هەیەتی بەدەستی بێنێت. ئەمە بۆ ئەمریکاش راستە و بەبێ پشتیوانی راستەوخۆی کورد، زۆر زەحمەت بوو واشنتۆن بتوانێت ئەوەی لە عێراقدا کردی بیکردایە.

 

لەو ساتەوەختەوە تائێستاش، وێنەی کورد لە یادەوەریی دەستەجەمعی دیپلۆماسیەتی جیهانیدا، وەک وێنەی هاوپەیمانێکی ستراتیژی ئەمریکا لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاستدا پێناسە دەکرێت. چەند ئەم وێنەیە پەیوەندی بە واقیعەوە هەیە، ئەمە بابەتێکی دیکەیە و بایەخێکی زۆری لەنێو ئەم یادەوەریەدا نییە. لە 16 ی ئۆکتۆبەری 2017دا، کاتێک رێکخراوە میلیشیاییەکانی حەشدی شەعبی، بە زرێپۆشی ئەبرامزی ئەمریکیەوە دێنەوە نێو کەرکووک، ئەم پەیوەندییە بابەتییەی کورد و ئەمریکا گورزێکی بەهێزی بەردەکەوێت، بەڵام کۆتایی پێنایەت.

 

لێرەوە، هەموو ئەو ئەکتەرە سەربازی و ئەمنی و سیاسی و دیپلۆماسیانەی کە دژی وڵاتە یەکگرتوەکانی ئەمریکان، کورد وەک (پرۆکسی) ئەمریکی وێنادەکەن و پاشان بەناوی شەرعیەتی دژایەتیکردنی هەژموونی ئەمریکا لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاستدا، پەلاماری هەرێمی کوردستان دەدەن و خوێنی منداڵ و ژن و پیاوی کورد، بە درۆن و مووشەکی بالیستیکی زیرەک دەڕێژن و وەڵامی سەرۆککۆماری ئەمریکاش ئەوەیە کە: راستە مووشەک و درۆنەکان لە کونسوڵخانەی ئێمەوە دوور نەبوون، بەڵام هیچ ئەمریکییەک زیانی بەرنەکەوتووە. ئەم تایپە لە لێدوان، رێک نامەیەکە بۆ هەموو دوژمنەکانی ئەمریکا لە ناوچەکەدا کە لێدان لە کورد و رژانی خوێنی کوردی هاوپەیمانمان گرنگ نییە و ئەوەی گرنگە بۆ ئێمە خوێنی ئاڵی ئەمریکیە و بەس!

 

 

ئەم تایپە لە سیستمی پەیوەندی ئەمریکا بە کوردەوە، رێک هەمان سیستمی پەیوەندی ئێرانە بە شیعەی عێراقەوە. لە 2003وە تائێستا، کۆماری ئیسلامی ئێران دێت و شیعەکان بەسەر دەیان گرووپی جیاوازی سەربازی و سیاسیدا دابەشدەکات و لە دابەشکراوەکانیش بەردەوام دابەشکردنی دیکە دروستدەکات. ژمارەی ئەو گرووپانەی کە دروستیکردوون تەنیا لە عێراقدا 80 تێدەپەڕێنن.

 

ئەم گرووپانە چ لەسەر ئاستی ئایدۆلۆژی و چ لەسەر ئاستی رێکخستن و چ لەسەر ئاستی ستراتیژییش لە چوارچێوەی حیکایەتە گەورەکەی کۆماری ئسیلامی ئێراندان. لەپێناوی ئەم حیکایەتەدا، هەموو شتێکی وڵاتەکەیان دەکەن بە قوربانی، هەر لە ئابووری و سەربازی و ئەمنیەوە بیگرە تا دەگاتە پرسی سەروەری.

 

کاتێک عێراقی ئەم گرووپانە پەیوەندیان لەگەڵ هەر پێکهاتەیەکی ناوخۆیی یان هەر وڵاتێکی دەرەکیدا تێکدەچێت، بەدڵنیاییەوە دەبێت گەڕان بەدوای هۆکارە بابەتییەکاندا لەو رووبەرەدا بێت کە کۆماری ئسیلامی ئێرانی تیادایە و پێچەوانەکەشی راستە. لەم چوارچێوەیەدا، کاتێک عێراقی میلیشیاکان هەموو پەلامارەکانیان دژ بە بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا لە عێراق و ناوچەکەدا رادەگرن، لەبەر ئەوەیە کە دانوستانێکی ئەو دیوی پەردەکان لەنێوان تاران و واشنتندا هەیە و کاتێکیش پەلامارەکانیان دەستپێدەکاتەوە، لەبەر ئەوەیە کە دانوستانەکە شکستیهێناوە.

 

گرفتەکە لەوەدایە کە، لە کۆتاییدا ئەو خوێنەی دەڕژێت خوێنی شیعەی عێراقە نەک ئێران و کاتێک ئەمریکا بە هەموو هێزیەوە پەلاماری گرووپەکان دەدات و چەندین گەنجی شیعەی عێراقی مەحروم لە هەموو شتێک دەکوژێت، سەرۆککۆماری ئێران، رێک وەک سەرۆککۆماری ئەمریکا دەڵێت: هێڵی سووری ئێمە خوێنی ئێرانییە. واتە ناڕاستەوخۆ بە ئەمریکاییەکان دەڵێت: دەستتان کراوەیە بۆ کوشتنی شیعەی عێراق!

 

 

ئایا بەڕاستی شیعە و کورد، وەک دوو پێکهاتەی سەرەکی وڵاتێک کە پێی دەوترێت عێراق، وشیارن بەوەی کە نە ئەمریکا و نە ئێران، لە دوور و نزیکەوە پرسێکیان نییە بەناوی کەرامەتی عێراقی و حورمەتی خوێنی عێراقی؟

 

من پێموایە سەرەتاکانی وشیارییەکی تەواو سەرەتایی هەم لای شیعە و هەم لای کورد هەیە، بەڵام لە هەمانکاتدا وشیارییەکی دیکەشیان هەیە کە لەنێو هەلومەرجێکی سەختی وادان، لە بەرامبەر ئەمریکا و ئێراندا بەشێکی زۆر لە سەربەخۆیی بیرکردنەوە و جوڵانەوەیان لەدەستداوە.

 

بەدیوێکی دیکەشدا، هەر یەکێک لەم دوو پێکهاتەیە، شیعە و کورد، پەیوەندییەکی بنچینەیی بارکراو لە بێمتمانەیی قووڵ بەیەکیانەوە دەبەستێتەوە. شیعە پێیوایە لە 20 ساڵی رابردوودا، هەمیشە کورد وەک خەنجەرێکی ژهراوی بووە لە پشتی ئەودا و کوردیش پێیوایە لە هەمان 20 ساڵی رابردوودا، خیانەتێک نەماوە کە شیعە بەرامبەر بە کوردی نەکردبێت. لە دۆخێکی دراماتیکی ئاوادا، زۆر ئەستەمە کورد و شیعە بتوانن لە بەرامبەر واشنتن و تاراندا، سنوورێک بۆ خوێنی رژاوی عێراقییە مەحرومەکان دابنێن.