سەلەفیەتی جیهانی لە دنیابینی ئاینیی خۆیدا، پرسی (ولی اڵامر) بە چەقێكی عەقیدەیی دەزانێ.
هەرچەندە بەپێی دەقی قورئان بێت، تەنێ چەمكی (اولی اڵامر)مان هەیە، واتە: مشوورخۆرانی میری و دەسەڵات، بە شێوەی كۆ نەوەك تاك، بەڵام بە شێوێندراوی لە فیقهی كلاسیكی و گوتاری سەلەفیەتدا، ئەم چەمكە قورئانییە بە (ولی اڵامر) مشوورخۆری دەسەڵات، بە شێوەی تاك، رۆیشتووە و چەسپاوە. بۆیە هەر لەژێر هەمان دید و تێڕوانینی خۆیاندا، نەشتەری ئەم چەمكە و پاشخانە هزرییەكەی دەكەین.
وەلی ئەمر چەمكێكی تەواو كلاسیكیی شەرعییە، ئەگەر جاران بۆ میر و خەلیفەكان بەكاردەهێنرا، ئەوا ئەو سەردەم و واقیعە بەسەرچوو. وا سەدەیەك زێدەترە، دوای رووخانی دەوڵەتی عوسمانی، جیهانی ئیسلامی سیستەمی حوكمڕانیی كلاسیك (خیلافەت)ی تێپەڕاندووە و پێی ناوەتە نێو میكانیزمە مۆدێرنەییەكانی حوكمڕانی. لێرەدا ئەوەی مایەی لەسەر وەستانە: سەلەفیەت لە بنەچەدا باوەڕی بە دێمۆكراسی و میكانیزمە مۆدێرنەكانی بەڕێوەبردنی وڵات نییە، بە گوێرەی فەتوای گەورە مەرجەعەكانی سەلەفیەتی جیهانی بێت (هەڵبژاردن، حیزب، پەرلەمان، دێمۆكراسی و سیكۆلاریزم) هەمووی بڤڤەی شەرعین و شیركن. كەچی هەر خۆیان، ئەم چەمكە كلاسیكییەی (وەلی ئەمر) بۆ سەرۆكی وڵاتە مەدەنییە سیكۆلارەكان وەكاردێنن! دوور نەڕۆین، با كوردستانی خۆمان بە نموونە وەربگرین. سەرۆكی هەرێمی كوردستان تا ئێستا نەیگوتووە و لێی نەبیستراوە بڵێت: من وەلی ئەمرم. بەڵكو وەك (سەرۆك)ێكی پێبەند بە سیستەمە مۆدێرنەكان لە بەڕێوەبردنی وڵاتدا، خۆی ناساندووە. ئاخر ئەو لەڕێی دەنگدان و هەڵبژاردنەوە، بووەتە سەرۆك. لە كاتێكدا سەلەفیەتی جیهانی باوەڕی بە هەڵبژاردن نییە و ئەو فۆرمە لە هەڵبژاردن بۆ سەرۆكایەتی بە بێشەرعی و لادانی گەورەی عەقیدەیی هەژمار دەكات و هەر لە بنەڕەتەوە پەرلەمانی بەلاوە شیركە. كەوابوو گشت ئەو رێگە و ئامرازانەی كەسێكی پێ دەبێتە سەرۆك لە وڵاتێكی مەدەنی و سیكۆلاردا، بێشەرعی و ئامرازی پووچن. دەی ئیدی كە كەسێك بە ئامرازی ناشەرعی گەیشتووەتە دەسەڵات و میری، چۆن چەمكێكی شەرعی لە تاریف و پێناسی ئەم بێشەرعییە وەكاردێت؟ مەگەر رێساكە ناڵێت: (ما بني على الباطل فهو باطل). ئەمەش یەكێكە لە پارادۆكسەكانی سەلەفیەتی جیهانی بە كوردستانیشەوە.
لە رێبازی سەلەفیەتدا، بۆ بوون بە (وەلی ئەمر)ی وڵاتێك، یەكێك لە رێگەكان (الحاكم المتغلب)ە.
واتە: گاهێك موسڵمانێك بە شمشێر و بە تۆبزی دەسەڵاتی گرتە دەست و كەوتە سەر حوكم، ئیدی گوێڕایەڵیی واجب دەبێت. ئەو كەسە دەبێتە (وەلی ئەمر) و دەرچوون لە دەسەڵاتەكەی، دەرچوونە لە دەسەڵاتی شەرعی و دەرچووانیش حوكمی (خەواریج)یان هەیە كە بەپێی ئەدەبیاتی كەلەپووری ئیسلامی بە (كلاب أهل النار) سەگەكانی دۆزەخ تاریف و ناوزەد كراون.
بەڕێز د. عەبدوللەتیفی گەورە سەلەفیی كوردستان، لە كەناڵەكەی خۆیان (ئامۆژگاری)دا، دەڵێت: (بوونە وەلی ئەمر چەند جۆر و رێگەیەكی هەیە، یەكێك لەوان دەسەڵاتی غەلەبە و (الحاكم المتغلب)ە. كەسێك بە هێز و شمشێر حوكمی كەوتە دەست، ئیدی سەمع و تاعەتی واجبە وەكو وەلی ئەمر).
ئەوەی ئەم سەلەفییە كوردە دەیڵێت، هەمان دید و تێڕوانینی مەرجەعەكانی سەلەفیەتە، بگرە هی بەشێك لە گەورە زانایانی سوننە مەزهەبیشە. هەموویان لەسەر ئەوە كۆكن كە كەسێك بە زۆرداری دەسەڵاتی گرتە دەست، ئیدی ئەویان وەلی ئەمر و خەلیفەی موسڵمانانە.
پێشەوای سەلەفیەتی نوێ و دامەزرێنەری (وەهابیەت)ی جیهانی (محەممەدی كوڕی عەبدولوەهاب) لە لاپەرە (932) بەرگی (7)ی كتێبی (الدرر السنیە)دا دەڵێت: (الأئمة مجمعون من كل مذهب على أن من تغلب على بلد أو بلدان، له حكم الإمام في جميع الأشياء).
واتە: (پێشەوایان لە هەموو مەزهەبێك لەوەدا كۆكن كە كەسێك بە زۆر و زەبری هێز، دەسەڵاتی بەسەر شار و ناوچەیەكدا گرت، ئەوا حوكمی ئیمام و پێشەوای لە هەموو شتێكدا هەیە).
تەواوی مەرجەع و شێخە گەورەكانی دیكەی سەلەفیەتی جیهانی، نموونەی: (شيخ ابن باز، شيخ عبداللطيف ال الشيخ، شيخ الباني، شيخ عثيمين، شيخ عبدالعزيز راجحي، شيخ صالح ال الشيخ، ربيع المدخلي..) هەمان را و فەتوایان دەربارەی ئەم بابەتە هەیە. ئەگەر نموونەیەكی بەرچاویش وەربگرین، كاتێ ئینقیلابی (سیسی) بەسەر (مورسی)دا كرا، سەلەفیەكانی میسر، هەموویان شەرعیەتیان بە دەسەڵاتی (سیسی)دا و گوتیان: بەپێی رێسای (حاكم المتغلب) سەمع و تاعەتی وی واجبە و ئێستە ئەو وەلی ئەمرە.
بە گوێرەی بنەواكانی سەلەفیەت بێت بۆ بوونە وەلی ئەمر لەڕێی دەسەڵاتی (غەلەبە)وە، ئەوا رێكوپێك (داعش) دەگرێتەوە. ئاخر (داعش)یش هەر بە هێز، لە بری شمشێر بە تۆپ و فیشەك، دەسەڵاتی لە (مووسڵ)دا كەوتە بن دەست. ئەوەی لەسەر كورسیی حوكمی دەوڵەتەكەیانە (ئەبوبەكری بەغدادی)، ئەویش وەلی ئەمرە، چونكە بە زۆر و زەبر دەسەڵاتی گرتووەتە دەست و بە زەبری شمشێر و هێز ئێستا دەسەڵاتداریی ئەم شوێنە دەكات. ئیدی ئەوە ئەو جۆرەیە كە لە فیقهی كلاسیكی و كەلەپووری سەلەفییدا، بە (حاكمی موتەغەلیب) دانراوە.
بە پێوەرەكانی هزری سەلەفیەت بۆ حوكمداری و قەزاوەت بێت، ئێستا راستگۆترین حوكمی دینی و ئیسلامی لە مووسڵ پیادە دەكرێت. مەگەر سەلەفیەت داوای: (كوشتنی مورتەد - فەرزكردنی نیقاب - جێبەجێكردنی قەساس - جزیە - رەجم – سەبایە و جاریە...) ناكات؟! مەگەر باوەڕی تەواویان بەم بابەتانە نییە؟ بگرە بە دین و ئیمانی دەزانن و زۆر بە راشكاوییەوە بانگەشەی بۆ دەكەن، ئافەرینیش كە وەها راشكاوانە دنیابینی دینیی خۆیان بەیان دەكەن.
لە گوتار و عەقیدەی سەلەفیەتدا، فەرمانڕەوا ئەگەر زاڵم و گوناهبار و لادەریش بوو، مادام كافر نەبووبێت، ئەوا هەر (وەلی ئەمر)ی موسڵمانانە.
د. عەبدوللەتیف لە گرتەیەكی ڤیدیۆیی كە لە (یوتیوب)دا هەیە، هەمان عەقیدە دووپات دەكاتەوە و بە راشكاوی دەڵێت: (ئەگەر وەلی ئەمر زوڵمی كرد و لێشی دایت، هەر دەبێ بێدەنگ بیت و گوێڕایەڵی هەڵبژێری).
ئەم بەڕێزە و تەواوی سەلەفیەت، لەم عەقیدەیەدا، پشت بە بەناو حەدیسێك دەبەستن، گوایە پەیامهێنی خودا (د.خ) فەرموویەتی:
تَسْمَعُ وَتُطِيعُ لِلْأَمِيرِ، وَإِنْ ضُرِبَ ظَهْرُكَ، وَأُخِذَ مَالُكَ، فَاسْمَعْ وَأَطِع» رَوَاهُ مُسْلِمٌ.
واتە: (گوێڕایەڵی ئەمیر بە، خۆ ئەگەر لە پشتی دایت و ماڵی تاڵان كردیت. هەر گوێ بگرە و گوێڕایەڵی بە.) تەنانەت لە هێندێ ریوایەتدا هاتووە: خۆ ئەگەر نامووسیشی ئەتك كردی، نابێت بێیتە قسان و جەواب.
كەوابوو: هەر بەم قسانەی خودی ئەم سەلەفیە كوردە بێت، داعش خۆ ئەگەر تاوان و لادانیشیان هەیە و زوڵم لە خەڵكی دەكەن، ئەوا هەر (وەلی ئەمر)ن و گوێڕایەڵییان واجبێكی ئاینییە.
تاكی سەلەفی ئەگەر راستگۆ و راشكاو بێت لەگەڵ رێبازەكەی خۆیدا، ددان بە رەوایەتیی دەسەڵاتی داعشدا دەنێت. ئەو پرسیارەی كە دەبێت بكرێت و ناكرێت: سەلەفیەكانی مووسڵ چییان بەسەر هات؟ بێگومان ئەو رێژە زۆرەی سەلەفیەكانی مووسڵ، ددانیان بە شەرعییەتی دەسەڵاتی داعشدا ناوە و وەك وەلی ئەمر لە داعش دەڕوانن و لەژێر سێبەری ئەواندا لێی پاڵكەوتوون.
لێرەوە مەترسیی گوتاری سەلەفیەت بەسەر ئاسایشی نەتەوەیی كوردستانەوە بە دیار دەكەوێت.
چونكە خوانەكردە بەیانی داعش هێزی بەسەر كوردستاندا شكا، یان داعشە خەوتووەكانی نێوخۆ، بە زەبر و زۆر كەوتنە سەر حوكم و ئینقلابیان كرد، بە عەقیدە و تێفكرینی سەلەفییانە بێت، داعش لە كورستاندا دەبێتە (الحاكم المتغلب) كە گوتمان جۆرێكە لە رێگەكانی بوونە (وەلی ئەمر)ی شەرعیی وڵات. گاهێ لایەنێكیش دەبێتە وەلی ئەمر، دەرچوون لێی حوكمی خەواریجە و خەواریجیش بە سەگەكانی ئاگر هەژمار كراون. بەمەش بۆ پێشمەرگە و خەباتكەران و نیشتمانپەروەران نییە، بەرهەڵستییان بكەن و چەك بە روویاندا هەڵبگرن. هەموو هەستانەوە و خۆپێشاندان و رژانە سەرشەقامی ئازادیخوازان و مافخوراو و شۆڕشگێڕان، خروجە لە حوكمی وەلی ئەمر. دەی بەم لۆژیكە (بێ لۆژیكە)ی سەلەفییەت بێت، هەموو ئەو لاو و قوتابی و نیشتیمانپەروەرە كوردانەی لە حەفتا و هەشتاكاندا، لە دژی رژێم و دەسەڵاتدارانی بەعس و بەغدا رژانە سەر شەقامەكان و خۆپیشاندانیان كرد، خەواریج و لادەر و سەگی ئاگر بوون.
لە حاڵەتێكی وەهادا، تاكی سەلەفی، باوەڕی بە خەبات و بەرەنگاری و شۆڕشی نیشتمانی و نەتەوەیی نییە و نابێت لەگەڵ عەقیدەی خۆی دووڕوویی بكات و لە گوێڕایەڵی و فەرمانی وەلی ئەمر دەربچێت.
دەسەڵاتی كوردی، هەردوو حیزبە باڵادەستەكە (پارتی و یەكێتی) هەڵەیەكی ستراتیجیی دەكەن لە بەسەلەفیكردنی دینداری و پشتگیریی ماددی و مەعنەویی سەلەفیەت لە كوردستاندا. ئەو ئیمانە قووڵەی ئەوان بە گومانی دژایەتیی حیزبە ئیسلامییەكان لەڕێی سەلەفییەتەوە، هەیانە، بەر لە هەر لایەنێك، سەری خۆیان دەخوات و بە فەتارەیان دەبات. ئیسلامییەكانی كوردستان، ئەگەر لەلایەنی كۆمەڵایەتی و هزرییەوەش هێشتا نەكراونەتەوە و نەهاتوونەتە نێو دنیابینیی مۆدێرنەوە و دۆگمان، ئەوا لەڕووی سیاسییەوە تەسلیم بە واقیعەكە بوونە و جێی هەڕەشە نین، مەگەر وا لەگەڵیان لە جومگەكانی دەسەڵات بەشدار نین؟ هیچ بەرهەڵستییەكیان لە ئامراز و شێوازەكانی حوكمڕانیی سیكۆلاری و مەدەنی نییە. جوداوازیی جەوهەریی نێوان ئیسلامی و سەلەفییەكان، لە یەك چتە: ئیسلامییەكان قابیلی گۆڕان و كرانەوە و چاكسازین، ئەمما سەلەفییەكان، رەوتێكی تەواو داخراون و بەهیچ شێوەیەك قابیلی ریفۆرم و گۆڕانكاری و كرانەوە نین و بە موو لادان لە بنەوا و بنەچەكانی رێبازەكەیان، بڤڤە و لادانی دین و ئیمانە. سەلەفییەت لە روویەكەوە جێی ئەمان نییە كە وەك شیعەگەرێتی تەواو باوەڕی بە مەرجەعیەت هەیە و پێبەندیی پێیەوە بە ئیمان دەزانێت.
ئیتر لە سایەی واڵاكردنی دەرگە و پاڵپشتیی ماددی و مەعنەویی دەسەڵاتی كوردی، سەلەفییەت لە ئێستەدا، وەك حیزب مامەڵە دەكەن. راگەیاندن، رێكخستن، هاریكاری و مەرجەعیەتێكی تۆكمەیان هەیە. كە وەكو (حیزب)یش خۆیان راناگەیەنن، ئەوە مانای حیزبینەبوونیان ناگەیەنێت. خۆ بزووتنەوەی گۆڕان لە ساڵی 2007دا وەكو حیزب خۆی رانەگەیاندبوو، كەچی بەشداریی هەڵبژاردنی كرد و دەنگیشی هێنا. لە بنەچەدا گۆڕان هەر حیزب بوو، بەڵام دواتر لە كۆنگرەی یەكەمیاندا لە هەولێر خۆیان راگەیاند.
لە زۆر وڵاتی ئیسلامیدا حیزبی سەلەفی بە رەسمی هەیە و لە پڕێكدا بەشداری كایەی سیاسی دەكەن. بۆ نموونە: حیزبی نوور و حیزبی نیشتمانیی سەلەفی لە میسر و حیزبی ئیتیحادی سەلەفی لە یەمەن. بۆیە من بە دووری نابینم، لە داهاتوودا سەلەفییەكانی كوردستانیش بە رەسمی حیزب رابگەیەنن و قەوارەیەكی تایبەت پێكبێنن و بە فراكسیۆنێكی گەورەشەوە لە نێو پەرلەماندا، جێی خۆیان بكەنەوە.
پارتی و یەكێتی بانگەشەی مۆدێرنیتە و سیكۆلاریزم دەكەن، كەچی تا سەر ئێسقان، لە پاڵپشتیی سەلەفییەت، چاولێكەریی دەسەڵات و دەوڵەتی دینیی سعودیە و بگرە ئێرانیش دەكەن. بێ ئاگا لە دەستبەسەرداگرتنی جومگە كۆمەڵایەتییەكان و بە سەلەفیبوونی كۆمەڵگەی كوردی و، بەرهەمهێنانی نەوەیەكی دژ بە مافەكانی مرۆڤ و تۆلێرانس و فرەدەنگی و رەنگی و جوانییەكانی دنیای نوێ.
مادام هەر عاشقی چاولێكەرین، خۆزگە لە بری چاولێكەریی خەلیج و سعودیە، چاویان لە پرۆژە ماریفەتییە دینییەكەی (مەهاتیر محەممەد) و وڵاتە پێشكەوتووەكەی (مالیزیا) دەكرد كە هیچ توندڕەوییەكی ئیسلامی و دینیی نەهێشت و بەها جوانەكانی ئیسلامی چەسپاند و لە كەلەپوور و تەدەیونە كارەساتاوییەكەی پاڵافت. سەرئەنجام وڵاتەكەی گەیاندە چڵەپۆپەی پێكەوەژیانی ئاینی و تۆلێرانس، بەبێ هەبوونی هیچ رەوت و حیزبێكی ئیسلامی.
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و هه‌موو خزمەتگوزارییەکان به‌كاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ