وەرزی نوێی رەجەب تەیب ئەردۆغان

 

ئێوارەی یەکشەممەی رابردوو، هێشتا ئەنجامەکان بەفەرمی رانەگەیێنرابوون، تەلەفۆنەکەی رەجەب تەیب ئەردۆغان لۆدێکی یەکجار زۆری لەسەر بوو. نامەی پیرۆزبایی سەرکەوتن و مانەوەی لە پۆستەکەیدا بەسەریدا دەڕژان. ئەو کە 20 ساڵی رێک لەمەوبەر، گەیشتبووە دەسەڵات، ئەو کە بە تەمەنی 69 ساڵیەوە، دوا جەنگی خۆی کرد، ئەو کە 52.2% دەنگەکانی بەدەستهێنابوو، خەونەکەی خۆی هێنایەدی و کەمالی رکابەری لە یاریگەکە کردە دەرەوە. لە سیستمە دیموکراتەکاندا، زۆر دەگمەنن ئەو سەرکردانەی، پاش 20 ساڵ لە فەرمانڕەوایی بێ دابڕان، بتوانن دیسان هەڵبژاردنێک بەرنەوە، بەڵام ئەو بردیەوە!

 

ئەوەی لەم وتارەدا دەمەوێت بگەڕێمەوە سەری، ئەو هۆکارانە نین کە وایانکرد ئەردۆغان هەڵبژاردن بباتەوە، بەڵکو هۆکارەکانی ئەو پشتیوانی و پێشوازییە گەورەیەی دەوڵەتەکانی سیستمی هەرێمایەتییە لە رەجەب تەیب ئەردۆغانێک، کە لەنێوان 2010 بۆ 2020، هەمان ئەم دەوڵەتانە بە دوژمنی سەرسەختیان دەبینی و پێیانوابوو بەشێکی زۆر لە بەرپرسیاریێتی تێکچوونی ئارامیی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست، پەیوەندی بە ئەردۆغانەوە هەیە، بەڵام لە ئێستا و ئێرەدا، تەواو بەپێچەوانەوە، هەمان ئەم دەوڵەتانە، سعودیە، ئیمارات، میسر، ئێران، ...، پێیانوایە تورکیای رەجەب تەیب ئەردۆغان، گەرەنتییەکی زۆر باش و گرنگە بۆ ئارامی و سەقامگیریی ئەو رۆژهەڵاتە نوێیەی لە بیناکردنەوەدایە. ئەم بابەتە هەوڵدانێکە بۆ تێگەیشتن و شرۆڤەکردنی ئەم گۆڕانکارییە رادیکاڵە!

 

 

لە ئێوارەی یەکشەمەی رابردوودا، بزووتنەوەکانی ئیسلامیزم، هەر لە فەلەستینەوە تا دەگاتە کوردستان، پێش دەوڵەتەکانی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست، ئاهەنگی سەرکەوتنی ئەردۆغانیان سازدا و، چ بە پەیامی فەرمی و چ لە رێگەی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانەوە، گوزارشتیان لە بەختەوەریی خۆیان کرد.

 

لەڕاستیدا، ئەم بزووتنەوانە هێشتا لەو گۆڕانکارییە گەورەیە تێنەگەیشتوون کە بەسەر رۆژهەڵاتی نێوەڕاست بەگشتی و ئەردۆغان بەتایبەتیدا هاتووە. ئەوان تائێستا هەڵگری هەمان وێنەی ئەردۆغانی 10 ساڵ لەمەوپێشن و، پیرۆزباییان لە وێنەیەک کردووە، کە لای خودی ئەردۆغان کۆتاییپێهاتووە.

 

لەم ڤێرژنە تازەیەدا، چیدیکە ئەردۆغان بەرژوەندییە باڵاکانی تورکیا ناکات بەقوربانی خەونێکی بەرجەستەنەکراو، کە بریتیبوو لە بیناکردنەوەی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست لەسەر مۆدێلی داد و گەشەپێدان! لێرەوە، لەنێوان ئیسرائیل و حەماسدا، چیدی حەماس هەڵنابژێرێت، لەنێوان میسر و برایانی موسڵماندا، چیدی برایانی موسڵمان هەڵنابژێرێت، لەنێوان سووریای ئەسەد و سووریای ئیسلامییەکاندا، چیدی سووریای ئیسلامییەکان هەڵنابژێرێت، بەپێچەوانەوە، لە پێنج ساڵی داهاتوودا هەموو تواناکانی دەخاتەکار بۆ ئەوەی بەهێزترین پەیوەندی لەگەڵ ئیسرائیل و میسر و سووریا دروستبکات.

 

ئیدی کولتووری ساردی دەوڵەت ئەوەی دەوێت، کە لەگەڵ کولتووری گەرمی شۆڕشگێڕەکاندا ناگونجێت و یەکناگرێتەوە. ئیدی ئێرە ئەو شوێنەیە کە ئەم دوو کولتوورە لە یەکدی جیادەبنەوە!

 

 

بەپێچەوانەی بزووتنەوەکانی ئیسلامیزم، دەوڵەتەکانی وەک سعودیە، ئیمارات، قەتەر و هەرێمی کوردستانیش، بەخێرایی و بەوردی لە ئەردۆغانی وەرزی نوێ تێگەیشتن و تەنانەت چاوەڕوانیی خولی دووەمیشیان نەکرد و هەر لەگەڵ کۆتاییهاتنی خولی یەکەمدا پیرۆزباییان لە ئەردۆغان کرد. لەکاتێکدا لە 10 ساڵی رابردوودا، جەنگێکی ساردی فراوان لەنێوان سعودیە و ئیمارات لەلایەک و تورکیا و قەتەر لەلایەکی دیکەوە لەئارادابوو. لە سعودیەوە خودی شا سەلمان، محەممەدی کوڕی، وەزیری دەرەوە، باڵوێزی سعودیە لە تورکیا بەجیا پیرۆزباییان لە ئەردۆغان کرد. لە ئیماراتیش، محەممەد بن زایدی سەرۆک و یەک بە یەکی میری ویلایەتەکان، پیرۆزباییان لێکرد.

 

هەڵەین ئەگەر پێمان وانەبێت ئەم پیرۆزباییانە دوا بزمار نەبن لە تابووتی خەونە جوانەکانی بەهاری گەلانی رۆژهەڵاتی نێوەڕاستدا! هەڵەین ئەگەر ئەردۆغانی نوێ، وەک خۆی نەبینین؛ واتە سەرۆکی دەوڵەتێک کە هەموو تواناکانی دەخاتە کار لەگەڵ بن زاید و بن سەلمان و مارشاڵی سیسی و بەشاری ئەسەددا، بۆ ئەوەی رۆژهەڵاتێکی نوێی سەقامگیر و گەشەی ئابووری دوور لە دیموکراسی و مافەکانی مرۆڤ و ئازادییەکان، بینابکاتەوە.

 

لە پێنج ساڵی داهاتوودا، ئیدی سیاسەتی ورووژاندن و بریندارکردن و پەلاماردنی دەوڵەتەکانی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست کۆتاییپێدێت و، دەبێت بە پێنج ساڵی بیناکردنەوەی پرد لەگەڵ هەمان ئەو دەوڵەتانەدا و ئەم پردانەش بەدڵنیاییەوە بەسەر پشتی بزووتنەوەکانی ئیسلامیزدا دەڕۆن و درێژدەکرێنەوە. 

 

 

ئاستێکی دیکەی پێنج ساڵی داهاتووی ئەردۆغان لە وەرزی نوێدا، بریتیە لە کۆتاییهێنان بە وەهمی نوێنەرایەتیکردنی جەماوەری سوننە لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاستدا لەبەرامبەر کۆماری ئیسلامی ئێران، کە وەک نوێنەری جەماوەری شیعە پێناسە دەکرا.

 

ئیبراهیم رەئیسی، سەرۆککۆماری ئێران، لەڕیزی هەرە پێشەوەی ئەو سەرۆکانە بوو، کە پیرۆزبایی گەرمیان لە ئەردۆغان کرد و پێیوایە، دەتوانن پێکەوە و وەکو دوو هاوبەش بەشداری زیندوو بکەن لە بیناکردنەوەی رۆژهەڵاتی نێوەڕاستدا. ئەوەی لە نزیکەوە چاودێریی ئێرانی کردبێت، دەزانێت هەر لە سەرەتای هەڵبژاردنەکانەوە، ئێرانییەکان هیچ بەختەوەرنەبوون بەوەی کە ئەردۆغان بیدۆڕێنێت و پێیانوابوو، ئێستا باشترین کەسە کە بتوانن پێکەوە کاربکەن.

 

ئەم قەناعەتە ئێرانییە لە کۆمەڵێک فاکتی کۆنرێتیەوە سەرچاوەی گرتووە و تێگەیشتوون لەوەی؛ هەم کۆمەڵگەکان و هەم دەوڵەتەکانی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست، ماندوون بەدەست ململانێیی شیعە و سوننەوە و خواستێکی بەهێز لەئارادایە بۆ پەڕینەوە بەرەو رووبەرێکی دیکە و سیستمی ئامادەباشی ئەردۆغانیش لەسەر پێیە بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ ئەم رووبەرە نوێیەدا.

ئەو مۆدێلە سیاسییەی ئێرانی رەئیسی کاری لەسەر دەکات، هیچ جیاواز نییە لەو مۆدێلەی بن سەلمان و بن زائید کاری لەسەر دەکەن و ئەردۆغانش هیچ گرفتێکی لەگەڵ ئەم مۆدێلەدا نییە کە بریتییە لە ئۆتۆریتاریزم بە سەقامگیری و گەشەی ئابوورییەوە. لێرەوە هیچ پێویست ناکات چیدی پەنجەکان یەکتری بشکێنن!

 

 

لەنێو هەموو ئەم گۆڕانکارییە گەورانەدا، فەرمانێکی ستراتیژییە کە دەستەبژێری سیاسی کورد لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاستدا، هەم لەم پەڕینەوەیە تێبگات و هەم بە کۆی پەیوەندییەکانی خۆیدا بچێتەوە و بەوردی لەسەر ئەم پرسیارانە بوەستێت:

 

گەڕانەوە بۆ کولتووری ساردی دەوڵەت چۆن کارای بەسەر ئاراستەی مێژوویی پرسی کوردەوە دادەنێت؟ هاوکاریی نوێی دەوڵەتە سێنتراڵەکان لەگەڵ یەکدیدا چ جۆرە فۆرمێکی پەیوەندی لەگەڵ هەرێمی کوردستاندا دەخاتەڕوو؟ لەم وەرزە نوێیەدا، کیانی کورد شانسی مانەوەی قەوارەی کورد لەڕۆژئاڤا چەندە؟ تاچەند گرنگە هەرێمی کوردستان، بۆ خۆپاراستن لە کاراییە نەرێنییەکانی ئەم وەرزە نوێیە، بە شەرعیەتی بەغداوە، جەنگی مانەوە و بەهێزکردنی خۆی بکات؟ ئایا لەم وەرزە نوێیەدا، کاتی ئەوە نەهاتووە کورد، کەمێک گەورەتر لە گرفتەکانی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست بڕوانن و باز بەسەر ناکۆکییە بچووکەکاندا بدەن؟