چیای ئاسنگەران
چیای ئاسنگەران دەکەوێتە سنووری ناحیەی تاپیلۆن لە قه‌زاى شارباژێڕى ڕۆژهه‌ڵاتى پارێزگاى سلێمانی، ناوچه‌یه‌کى شاخاوى و سه‌خته، به جۆرێک زنجیره چیاکانى ناڵه‌شکێن وسورکێو سنوورى ڕۆژهه‌ڵاتى پێکدێنن و چیاى گمۆ له باکووره‌وه ناوچه‌که جیاده‌کاته‌وه له قه‌زاى ماوه‌ت.
هه‌ریه‌که له چیاکانى ژیلوان، ئاسنگه‌ران و پیربایز و پاوان و قوله‌ڕه‌ش ده‌که‌ونه ڕۆژئاواوه، له باشوورى ڕۆژئاواوه چیاکانى قه‌یوان، ئه‌زمه‌ڕ، هه‌روه‌ها چیاى کوڕه‌کاژاو ده‌که‌وێته باشوورییه‌وه. چیای ئاسنگەرا 1891 مەتر لە رووی ئاستی رووی دەریاوە بەرزە و لەدوای چیای ژیلوان دووەم بەرزترین شاخی ناوچەکەیە.
چیای ئاسنگەران بەوە ناسراوە کە بەردەکانی جیاوازترن لە بەردی شاخەکانی دیکەی کوردستان لەرووی کێشەوە کە پێیان دەگوترێت گوڵ ئاسن.
قه‌زاى شارباژێڕ بە گشتی ده‌که‌وێته هه‌رێمى چیا بڵند وپێچ ئاڵۆزه‌کان، که چیاکانى به سه‌ختى و پێچ و لوتکه و نشێویی دامێنه‌کانى ناسراون، ناوچه‌که له ڕووى ته‌کتۆنییه‌وه ده‌که‌وێته ناوچه‌ى (مایۆجیۆ ساینکلاین، Miogeosyncline)، ناوچه چیاییه‌کان به‌شێوه‌یه‌کى گشتى به‌وه ناسراون که ناوچه‌یه‌کى هێمن وپاکن ودوورن له سه‌ره‌چاوه‌کانى پیسبوونى ژینگه.
هه‌ریه‌که له چیاکانى ژیلوان، ئاسنگه‌ران و پیربایز و پاوان و قوله‌ڕه‌ش ده‌که‌ونه ڕۆژئاواوه، له باشوورى ڕۆژئاواوه چیاکانى قه‌یوان، ئه‌زمه‌ڕ، هه‌روه‌ها چیاى کوڕه‌کاژاو ده‌که‌وێته باشوورییه‌وه. چیای ئاسنگەرا 1891 مەتر لە رووی ئاستی رووی دەریاوە بەرزە و لەدوای چیای ژیلوان دووەم بەرزترین شاخی ناوچەکەیە.
چیای ئاسنگەران بەوە ناسراوە کە بەردەکانی جیاوازترن لە بەردی شاخەکانی دیکەی کوردستان لەرووی کێشەوە کە پێیان دەگوترێت گوڵ ئاسن.
قه‌زاى شارباژێڕ بە گشتی ده‌که‌وێته هه‌رێمى چیا بڵند وپێچ ئاڵۆزه‌کان، که چیاکانى به سه‌ختى و پێچ و لوتکه و نشێویی دامێنه‌کانى ناسراون، ناوچه‌که له ڕووى ته‌کتۆنییه‌وه ده‌که‌وێته ناوچه‌ى (مایۆجیۆ ساینکلاین، Miogeosyncline)، ناوچه چیاییه‌کان به‌شێوه‌یه‌کى گشتى به‌وه ناسراون که ناوچه‌یه‌کى هێمن وپاکن ودوورن له سه‌ره‌چاوه‌کانى پیسبوونى ژینگه.
به‌شی بكه لە
