رۆژی هیوا جەمال: نێوەڕۆکی دوایین هۆشداریی وەزیری دارایی عێراق بۆ هەرێمی کوردستان

رۆژی یەکشەممە، 22-12-2024، بەرنامەی رۆژی هیوا جەمال، تاوتوێی کۆمەڵێک بابەتی کرد، لەنێویاندا زانیاریی لەبارەی چوونی شاندێکی هەرێمی کوردستان بۆ عێراق و دوایین هۆشداریی وەزیری دارایی عێراقی بڵاوکردەوە، کە تێیدا داوای ئامادەکردنی تەرازووی پێداچوونەوەی کردووە، ئەگەر نا چیدیکە مووچە نانێرێت. 
هەروەها لە هەمان بەرنامە هەواڵێک بڵاوکرایەوە، دەربارەی ئەوەی سلێمانی پلەی یەکەمی بەدەستهێناوە لە بەرهەمهێنانی کارەبا لە رێگەی وزەی خۆر. 
بەشێکی دیکەی بەرنامەی رۆژی هیوا جەمال، بریتی بوو لە میوانداریکردنی نەسرەدین ئیبراهیم، سکرتێری ئەلپارتی، دەربارەی دانوستاندنی کوردی – کوردی لە رۆژئاوای کوردستان، کە ناوبراو ئاماژە بەوە دەکات، ئەنەکەسە ئامادەی رێککەوتن نییە، بە پێچەوانەوە "پەیەنەکە ئامادەی رێککەوتنی بێمەرجە". 

دوایین هۆشداریی وەزیری دارایی عێراق

بەگوێرەی زانیارییەکانی رووداو، وەزیری دارایی عێراق لە کۆبوونەوەی 15ـی ئەم مانگە، دوایین هۆشداریی داوەتە هەرێمی کوردستان و کۆمەڵێک سەرنجی داوە، ئەگەر چارەسەر نەکرێن، مووچە نانێرێت. 

بڕیارە ئەمڕۆ یەکشەممە، بەرێوەبەری گشتیی ژمێرکاری وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان و تیمی تەکنیکی وەزارەتەکە، بچنە بەغداد بۆ بەدواداچوونی کارەکانی تایبەت بە مووچە و بودجەی هەرێمی کوردستان. بریکاری وەزیری دارایی عێراقی فیدراڵ دەڵێت؛ بەرەو ئەوە دەڕۆن کێشە هونەرییەکان کۆتایی پێبێت.
رێباز حەملان، بریکاری وەزیری دارایی عێراقی فیدراڵ دەڵێت؛ تەواوی ئەو رێکارانەی بۆ رێکخستنەوەی تەرازووی پێداچوونەوە (میزان مراجەعە)ـی مانگانەی هەرێمی کوردستان لە سەرەتای ئەمساڵەوە تا تشرینی دووەم، مانگ بە مانگ وردبینی تێداکراوە  و رێکخراوەتەوە بەوشێوەیەی کە وەزارەتی دارایی عێراقی فیدراڵ داوای کردبوو.

ئەوەی بریکاری وەزیری دارایی عێراق باسی دەکات، تەیف سامی لە بە نووسراوی ژمارە (4028) لە 19-2-2024 و نووسراوی ( 5594) لە 29-2-2024 داوای کردووە.

نێوەڕۆکی سێ نووسراو لەبارەی تەرازووی پێداچوونەوە

بەگوێرەی سێ بەڵگە نامە، کە وێنەیان لای رووداوە، تەیف سامی کۆمەڵێک سەرنج و تێبینی هەبووە، بۆنمونە نووسیویەتی؛ وەزارەتی دارایی هەرێمی کوردستان پابەند نییە بە کاتی پێشکێشکردنی خشتەکانی دارایی مانگانە و گەڕانەوەی بۆ وەزارەتی دارایی عێراق کە بەگوێرەی مادەی 34 و بڕگەی یەک دەبێت هەموو یەکەکانی خەرجی پابەندبن بە پێشکێشکردنی خشتەی دارایی مانگانە بۆ وەزارەتی دارایی لەماوەی 10 رۆژی یەکەم بۆ وردبینی و یەکخستنی کۆی حساباتەکانی دەوڵەت.

هەروەها لە نوسراوەکەدا دەڵێت؛ گوژمەی خەمڵێندراوی داهاتەکان جێگیر نەکراوە وەکو ئەوەی لە یاسای بودجە بۆ هەرێمی کوردستان دانراوە.
جگە لەوانە لە خشتەی خەرجییەکان وەزیری دارایی عێراق دەڵێت؛ بڕی دیاریکراوی ساڵانەی لە بودجەی هەرێمی کوردستان دیاری نەکراوە، هەروەها لەو نووسراوەدا کۆمەڵێک سەرنج و تێبینی دیکە دەخاتە روو.

سلێمانی پلەی یەکەم لە بەرهەمهێنانی کارەبای وزەی خۆر وەردەگرێت

رۆژی هیوا جەمال زانیویەتی، ئێستا ئیدارەی خۆجێیی سلێمانی لە گفتوگۆدان لەگەڵ وەزارەتی کارەبا، بۆ ئەوەی ئەو وزەی کارەبایەی لەرێگەی تیشکی خۆرەوە بەرهەمدەهێندرێت، وەک بەرهەمی سلێمانی بۆ خۆیان بەکاربهێندرێت، نەوەک تێکەڵ بە سیستمی کارەبای نیشتیمانی بکرێتەوە.

بەگوێرەی بەدواداچوونێک پارێزگەی سلێمانی پلەی یەکەمی هەیە لە بەرهەمهێنانی کارەبا بە تیشکی خۆر لە عێراق.

کۆمەڵێک شوێنی بازرگانی، کاریان لەسەر بەرهەمهێنانی کارەبا بە تیشکی خۆر کردووە بۆ ئەوەی پێویستیان بە کارەبای نیشتیمانی نەبێت بۆ نمونە؛ ماجیدی مۆڵی سلێمانی  2.2 مێگاوات، پرۆژەیەک لە عەربەت 5 مێگاوات، کارگەی ئاوی سلێمانی 2 مێگاوات، هەروەها جگە لە شوێنە بازرگانییەکان نزیکەی هەزار هاوبەشی ماڵان کار بە وزەی کارەبای بەرهەمهاتوو بە وزەی خۆر دەکەن. 

رۆژی هیوا جەمال زانیویەتی، پشکی کارەبای سلێمانی لە کارەبای نیشتیمانی هەرێمی کوردستان 28.8٪ـیە، بەڵام مەترسی هەیە ئەو بڕە کەمبکرێتەوە بۆ 26٪ بەهۆی بەرهەمهێنانی وزەی کارەبا بە تیشکی خۆر.

تایبەتمەندییەکانی فڕۆکەکەی وەزیری بەرگریی ئیتاڵیا 

گویدۆ کرۆزیتۆ، وەزیری بەرگریی ئیتاڵیا ئێوارەی شەممە، 21-12-2024، گەیشتە هەولێر، لە فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی هەولێرەوە لەلایەن شۆڕش ئیسماعیل، وەزیری کاروباری پێشمەرگە پێشوازیی لێ کرا. ئەمرۆ یەکشەممە، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەگەڵ وەزیرە ئیتاڵییەکە کۆبووەوە. 
  
ئیتاڵیا لەنێو هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی دژی داعش ئەندامە و هاوکاریی هێزەکانی پێشمەرگە دەکات. 

ئەو فرۆکەیەی وەزیری بەرگری ئیتاڵیای هەڵگرتبوو لە فرۆکەخانەی هەولێر نیشتەوە فرۆکەیەکی قەبارە گەورەیە کۆمەڵێک تایبەتمەندی هەیە، یەکێک لە تایبەتمەندییە هەرە بەهێزەکانی ئەوەیە پێێ دەڵێن فلایەر، واتە هەرکاتێک رووبەرووی مەترسی ببێتەوە بە هەرچوار دەوری خۆیدا بەرگریی دەکات.
فڕۆکەی لۆکهید  C-130 پێدەڵێن،  فڕۆکەیەکی گواستنەوەی سەربازییە، چوار بزوێنەری تۆربۆ پرۆپیە، کۆمپانیای لۆکهید مارتن دیزایین و دروستی كردووە، توانای بەکارهێنانی رێڕەوی فڕینی ئامادەنەکراوی هەیە، سەرەتا وەک فڕۆکەی گواستنەوەی سەرباز و بارهەڵگر دیزاین کرابوو.
هەروەها کۆمەڵێک رۆڵی دیکەی هەیە لەوانە؛  دەتوانێت هێرشی ئاسمان ببات، کاری گەڕان و رزگارکردن ئەنجامدەدات، توانای توێژینەوەی زانستی، سیخوڕی، کەشوهەوای هەیە.

توانای پڕکردنەوەی سووتەمەنی ئاسمانی هەیە، دەتوانێت ئۆپەراسیۆنی دەریایی ئەنجامبدات هەروەها توانای ئاگرکوژێنەوەی ئاسمانی هەیە.
فڕۆکەی هێرکۆلیس 40 جۆری هەیە، تاوەکو ئێستا زیاتر لە 60 وڵات کاردەکات.

سکرتێری ئەلپارتی: ئەنەکەسە ئامادەی رێککەوتن نییە

سکرتێری پارتی دیموکراتی کورد (ئەلپارتی) ئاشکرایدەکات، "تاوەکو ئێستا لایەنەکانی نێو ئەنەکەسە ئامادە نین لەگەڵ لایەنەکانی دیکە رێکبکەون و یەکڕیزی بونیات بنێن". نەسرەدین ئیبراهیم بە رووداوی راگەیاند "زانیاریمان هەیە کە ئەحمەد شەرع دەیەوێت کورد یەک شاندی هەبێت". ئاماژە بەوەش دەکات "پەیەنەکە ئامادەی رێککەوتنی بێمەرجە لەگەڵ ئەنەکەسە و هیوادارین بێنە سەر مێزی دانوستاندن بۆ رێککەوتن". 

نەسرەدین ئیبراهیم، سکرتێری پارتی دیموکراتی کورد (ئەلپارتی) میوانی بەرنامەی رۆژی هیوا جەمال لە تۆڕی میدیایی رووداو بوو، ئەو پێیوایە لەم قۆناخەدا کوردی رۆژئاوای کوردستان پێویستان بە یەکڕیزی و یەکگوتاری هەیە بۆ دانوستاندن لەگەڵ ئیدارەی نوێی سووریا، روونیدەکاتەوە کە ئەوان وەکو لایەنەکانی نێو پەیەنەکە بە پێویستی دەزانن کورد بە یەک شاند بچێتە دیمەشق و بۆ ئەوەش ئامادەی رێککەوتنی بێمەرجن لەگەڵ ئەنەکەسە، بەڵام "تاوەکو ئێستا ئەنەکەسە ئامادە نییە رێکبکەوێت، بێئەوەی هۆکارێکیان هەبێت بۆ ئەمە".

لە نوێترین لێدوانەکانیاندا، بەرپرسانی ئەنەکەسە دەڵێن، دەبێت هەسەدە و پەیەدە، بە راشکاوی بڵێن، کە ئەوان پەیوەندییان بە پەکەکەوە نییە، ئینجا دەست بە دانوستان دەکەن. لەوبارەوە نەسرەدین ئیبراهیم ئەوە بە نموونە دەهێنێتەوە کە "رۆژی هەینی گردبوونەوەیەکی گەورە لە قامشلۆ رێکخرا، هیچ ئاڵا و وێنەیەک بەرزنەکرایەوە، جگە لە ئاڵای هەسەدە و بەڕێوەبەرایەتیی خۆسەر، هیچ ئاڵایەکی پەکەکە نەبوو و دروشمی پەکەکەش نەگوترایەوە، مەزلوم عەبدیش بۆ رۆژنامەڤانان گوتوویەتی پەیوەندییان بە پەکەکەوە نییە، بۆ رووبەڕووبوونەوەی داعش دروست بوون، کە ئێستا داعش نەماوە، بەرەو دیالۆگی نیشتمانی دەچن".
 هێزەکانی سوریای دیمووکرات هەسەدە رایگەیاند لە بەنداوی تشرین رووبەڕووی هێرشێکی گروپە چەکدارەکانی سەر بە تورکیا بوونەتەوە، بەهۆی هێرشەکەوە پێنج شەڕڤان گیانیان لەدەست داوە و 52 چەکدار کوژراون.