هەوڵەكان بۆ پرۆسەیەكی ئاشتی لە توركیا و باكووری كوردستان
بۆ ئاشتییەكی توركیا نەتەوەیەكگرتووەكانیش لەسەرهێڵە
عەبدولسەلام بەرواری، سیاسەتڤان و پەرلەمانتاری خولی سێیەمی پەرلەمانی كوردستان لەم بەرنامەی لەگەڵ رەنج ئاماژەی بەوەدا بۆ پرسی ئاشتی لە توركیا تەنانەت نەتەوەیەكگرتووەكانیش لەسەرهێڵن ئەو گوتیشی "ئەم پرۆسەیەی ئێستای توركیا بە واتای چارەسەی دۆزی كورد نییە". سەبارەت بە دەستپێشخەریەكی ئۆجەلانیش ئەوەی روونكردەوە كە دەستپێشخەرییەكە دەرەنجامی پرۆسەیەكی چەند مانگییە لە خۆوە نەهاتووە.
عەبدولسەلام بەرواری ئەوەشی خستەڕوو، هێشتا توركیا باسی پڕۆسەی چارەسەریی نەكردووە ئەو گوتیشی "ئێمە وەك خۆمان تێڕوانینی خراپمان بۆ پرۆسەی ئاشتی لە توركیا نییە".
عەبدولسەلام بەرواری جەختلەوە دەكاتەوە پڕۆسەی ئاشتی لە توركیا بەمانای چارەسەری كێشەكانی گەلی كورد نایەت وەك نەتەوەیەك لە كۆتایی قسەكانی ئەو پەرلەمانتارەی پێشووتری كوردستان گوتیشی "ئۆجەلان لەوە زیاتری پێناكرێت كە لە بانگەوازەكەی باسیكردووە".
ئەو پێنووسەی ئۆجەلان پەیامەكەی پێنووسییەوە چی لێدەكرێ؟
محەممەد ئەمین پێنجوێنی، كە وەك سیاسەتڤانێك لە بەرنامەكەدا بەشداربوو ئەوەی روونكردەوە كە هەوڵی ئاشتی "لە بەڕێز باخچەلییەوە" دەستیپێكردوە ئەو گوتیشی "دانوستاندنەكانی ئاشتی لە توركیا دەمێكە دوستیپێكردووە". سەبارەت بە‌و پێنووسەش كە ئۆجەلان پەیامەكەی پێنووسیوە ئەوەی خستەڕوو كە پێنووسەكە بۆ مێژوو هەڵگیراوە.
سەبارەت بە وەڵامی پەكەكەش بۆ بانگەوازەكەی ئۆجەلان، محەممەد ئەمین پێنجوێنی گوتی "وەڵامی پەكەكە بۆ پەیامەكەی ئۆجەلان پەیامێكی عاقڵانە بوو، هەر بۆیە ئومێدم هەیە ئەمجارە پڕۆسەی ئاشتی لە توركیا سەربگرێت".
لە كۆتایی قسەكانی محەممەد ئەمین پێنجوێنی ئاماژەی بەوەشدا ئەگەر پەكەكە لە لیستی تیرۆر دەربكرێت پرۆسەی ئاشتی زیاتر لەوەی ئێستا پێشدەكەوێت.
ئێستا توركیا یەك كەسە
د.بەیار مستەفا، راگری سەنتەری ئاشتی و دیالۆگ لە زانكۆی كوردستان وەك میوانێكی دیكەی بەرنامەكە جەختی لەوە كردەوە كە ئێستا توركیا بریتییە لە یەك كەس ئەو كەسەش ناوی ئەردۆغانە
بەیار مستەفا ئەوەش ناشارێتەوە كە پێشهاتەكانی سووریا گۆڕانكاریی بەسەر توركیادا سەپاندووە ئەو دەخوازێ پەكەكە پێشوازیەكی باشتر لە پرۆسەی ئاشتی بكات چونكە شەڕ لە توركیا بێ ئەنجامە.
بەیار مستەفا جەختلەوە دەكاتەوە كورد ئێستا ژمارەی گەورەی نێو هاوكێشەكانی ناوچەكەیە ئەو گوتیشی "بابەتی كورد بۆ ئەردۆغان بابەتێكی ستراتیژییە".
هەر دوولا ماندووی شەڕن
د.شێركۆ كرمانج، كە وەك نووسەرێكی باشووری كوردستان لە بەرنامەكەدا بەشداربوو باسی لەوە كرد هۆكار زۆرن بۆ ئەوەی ئەمجارە هەنگاوەكانی ئاشتی دەرنجامێكی باشتریان هەبێت شێركۆ كرمانج گوتی "یەكێكە لە هۆكارە بەهێزەكان ئەوەیە دەستپێشخەری ئاشتی لە توركیا ئەمجارە لە مەهەپەوە هاتووە كە زۆر بەهێزە". ئەو نووسەری باشووری كوردستان ئەوەش ناشارێتەوە كە پڕۆسەی ئاشتی بەهۆی ماندووبوونی توركیا و پەكەكە لە شەڕ هاتووەتەئاراوە. سەبارەت بە گۆڕانكاری لە بۆچوونەكانی ئۆجەلان یش گوتی "بێگومان گۆڕانكاریی لە بۆچوونەكانی ئۆجەلان بۆ پرسی كورد دەبینرێت".
شێركۆ كرمانج ئەوەشی خستەڕوو هەڵوەشاندنەوەی پەكەكە بە مانای كۆتایی ئەو پارتە نایەت ئەو گوتی "چەكدانان مانای هەڵوەشاندنەوە و كۆتایی پەكەكە نییە". شێركۆ كرمانج، ئەوەی روونكردەوە كە خەباتی چەكداریی لەم سەردەمەدا كاریگەریی بەهێزی نەماوە. ئەو نووسەرەی باشووری كوردستان دڵخۆش بوو بەوەی لە پڕۆسەی ئاشتی ئەمجارە هەولێر و سلێمانی بەشدارن هەروەك گوتی "هەولێر و سلێمانی ئەمجارە بەشێكن لە پرۆسەی ئاشتی توركیا ئەوەش مایەی خۆشحاڵییە"
بەبێ ئۆجەلان چارەسەر ناكرێت
خەلیل ئاتاج، سەركردایەتی پێشووی پەكەكە میوانێكی دیكەی بەرنامەكە بوو
خەلیل ئاتاج جەختلەوە دەكاتەوە كە كێشەی كورد لە توركیا بەبێ ئۆجەلان چارەسەر ناكرێت. ئاتاج ئەوەش ناشارێتەوە كە گۆڕانكارییەكانی ناوچەكە گۆڕانكاریی لە توركیا لێكەوتووەتەوە ئەو گوتیشی "توركیا مەترسی هەیە لە دەرهاویشتەكانی گۆڕانكاریی ناوچەكە، توركیا و ئێران و عێراق یش بەدەرنین لە رووداوەكانی سووریا".
خەلیل ئاتاج لەگەڵ ئەو بۆچوونە هاوڕایە كە پێی وایە توركیا ناچارە كە كێشەی كورد چارەسەر بكات، چونكە بەبێ ئەوە ناتوانێ هەنگاوی گەورە لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست بهاوێ. خەلیل ئاتاج ئەوە ناشارێتەوە كە وادەی شەڕ لەنێوان توركیا و پەكەكە چەندین ساڵە تەواو بووە
كرۆكی پەیامەكەی ئۆجەلان چییە؟
سینان چیفتیورەك، پەرلەمانتاری دەمپارتی وەك میوانێكی دیكەی بەرنامەكە ئەوەی روونكردەوە كە كرۆكی پەیامەكەی ئۆجەلان گۆڕینی خەباتی چەكدارییە بۆ خەباتی مەدەنی ئەو گوتیشسی "نزیكەی ساڵێكە دیداری ئۆجەلان و دەوڵەت بەردەوامە تاوەكو گەیشتوون بەم قۆناخە ئاشكرایە ئۆجەلان دەیەوێت رێگەی خەبات بگۆڕێت".سینان چیفتیورەك ئەوەش ناشارێتەوە كە رۆژئاوای كوردستان مەبەستێكی سەرەكی توركیایە لەم پرۆسەیەدا.
پەرلەمانتارەكەی دەمپارتی ئاشكراشی كرد، شاندی ئیمراڵی كە لەلایەن دەم پارتی یەوە پیكهێنراوە، دووبارە لەگەڵ پارتەكانی دیكە كۆدەبێتەوە.
لە كۆتایی قسەكانی سینان چیفتیورەك لەبارەی رووداوەكانی ئەم دوایە سووریا بەتایبەت شەڕی عەلەوییەكان دوا‌و گوتی "كۆمەڵكوژیی عەلەوییەكان لە سووریا شەرمەزار دەكەین".
هەڵوێستی دەوڵەتی توركیا نادیارە
هیوا سەید سەلیم، نووسەر و سیاسەتڤان وەك میوانێكی دیكەی بەرنامەكە ئەوەی خستەڕوو لە پڕۆسەی ئاشتیدا تاوەكو ئێستا هەڵوێستی دەوڵەتی توركیا بە نادیاری ماوەتەوە ئەو گوتی "تاوەكو ئێستا دیار نییە ئەو پرۆسەیەی توركیا ئاشتییە یان نا".
هیوا سەید سەلیم ئەوە ناشارێتەوە ئامانجێكی توركیا بە تایبەت ئەردۆغان لەم پرۆسەیەدا ئەوەیە كە پێویستی بە كۆكردنەوەی زۆرینەی پەرلەمانییە بۆیە هەوڵی رازیكردنی كورد دەدات.
هیوا سەید سەلیم ئەوەش دەخاتەڕوو، ئەردۆغان بۆ هەمواركردنەوەی دەستوور پێویستی بە دەنگی كوردە هیوا سەید سەلیم دەشڵێت "ئیمراڵی داوای چارەسەری یاسایی دەكات نەوەك دەستووری".
لە كۆتایی قسەكانی ئەو سیاسەتڤانەی كورد ئەوەی نەشاردەوە كە ئێستا پاشەكشێ لە هەڵوێستی باخچەلی هەیە بەرامبەر پڕۆسەی ئاشتی.
میوانەكانی ئەم بەرنامەیە پێكهاتبوو لە
1- محەممەد ئەمین پێنجوێنی، سیاسەتڤان
2- خەلیل ئاتاج، سەركردایەتی پێشووی پەكەكە
3- د.شێركۆ كرمانج، نووسەر
4- عەبدولسەلام بەرواری، سیاسەتڤان و پەرلەمانتاری خولی سێیەمی پەرلەمانی كوردستان
5- هیوا سەید سەلیم، نووسەر و سیاسەتڤان
6- د.بەیار مستەفا، راگری سەنتەری ئاشتی و دیالۆگ لە زانكۆی كوردستان
7 - سینان چیفتیورەك، پەرلەمانتاری دەمپارتی
به‌شی بكه لە
