لەگەڵ رەنج - دۆخی منداڵانی ئۆتیزم لە دهۆك
"نازانین چی لەم جەرگانەی خۆمان بكەین"
دۆخی منداڵانی ئۆتیزم لە دهۆك
كەس هەیە ئەم هاوارە وەك خۆی ببیسـتێ؟
"ئازار نانوسرێتەوە، كەس هەیە ئەم هاوارە وەك خۆی ببیسـتێ؟ ماڵی ئێمە بەردەوام پڕە لە هاواری منداڵە ئۆتیزمەكەم، موعاناتی ئێمە لە بژاردان نایە، تۆ دەفتەرێك بێنە تاوەكو بەیانی موعاناتی ئێمە بنووسە هەر تەواو نابێت، نازانین چی لەم جەرگانەی خۆمان بكەین! بۆكوێیان بەرین؟ وا كردنەوەی قوتابخانە نزیكبووەتەوە نازانین چی بكەین، دەیابینە قوتابخانە یان وەریان ناگرن یاخوود پێمان دەڵێن دەبێت مامۆستایەكی تایبەتی بۆ بگرن، ئەوەش لە توانای دارایی ئێمەدا نییە، ئەوەی منداڵی ئۆتیزمی نەبێت نازانێ خەرجی چەند قورسە، ئێمە لەبیركراوین، زۆر ماندوین، نازانین هاوارمان بۆ كێ بەرین" ئەوە قسەی بەشێك لەو دایك‌و باوكانە بوو كە منداڵی ئۆتیزمیان هەیە و لە شاری دهۆك بەشداری ئەم بەرنامەیەی لەگەڵ رەنج یان كرد.
كچی من لەبیر نەكەن؟
لەم بەرنامەیەدا دایكێك قسەی كرد بەڵام سەرەتا داوای ئەوەی كرد رووخساری پیشان نەدرێت، ئەو دایكە كە خۆی نابینابوو باسی دۆخی ژیان و گوزەرانی خێزانەكی دەكرد كە چۆن لە دۆخێكی سەختدا ژیان دەكەن، ئەو دایكە ئەوەشی خستەڕوو مێردەكەی خاونپێداویستی تایبەت و منداڵەكانیشی ئۆتیزمیان هەیە بەتایبەت كچێكی زۆر حاڵی خراپە، بەقسەی ئەو دایكە بێت، هیچیان مووچەیەكیشیان نییە، تەنها بە یارەمەتی خەڵكی دەژین. ئەو هاوار لە بەرپرسانی هەرێمی كوردستان دەكات، كچە ئۆتیزمەكەی لەبیر نەكەن و مووچەیەكی بۆ ببڕنەوە تاوەكو كەمێك ژیانیان باش بێت هەر وەك خۆی دەیگووت "كچا من ژبیر نەكەن".
"بەهۆی ئۆتیزم 50 خێزان هەڵوەشاوەتەوە"
سەرۆكی كۆمەڵەی ئۆتیزم لە كوردستان كەمال جەباری لەبەشێكی ئەم بەرنامەیەدا جەختلەوە دەكاتەوە دایك و باوكی منداڵانی ئۆتیزم لە ژیانێكی زۆر ناخۆشدا دەژین و لە زۆر رووەوە گرفتیان هەیە، ئەو دەڵێت "بۆ گەیاندنی ئەو گرفتانە لە هەموو دەرگەكانمان داوە و زیاتر لە 100 نووسراومان بە شوێنە فەرمییەكان داوە، بۆ ئەوەی ئاوڕ لە منداڵانی ئۆتیزم بدرێتەوە، بەڵام بەڵێنیان پێداوین و دواتر لەبیریان كردووە".
كەمال جەباری، پێیوایە، ئەگەر كۆمەڵەی ئۆتیزمی كوردستان 50٪ـی ئۆتیزمی بە كۆمەڵگە ناساندبێت، تۆڕی میدیایی رووداو بەتەنیا 50٪ـەكەی دیكە بە كۆمەڵگا ناساندووە ئەو گوتیشی "خێزانی ئۆتیزم لە دۆزەخێكی هەمیشەیدا دەژین، بەهۆی زۆری گرفتەكانیانەوە بەداخەوە نزیكەی 50حاڵەتی جیابوونەوەی ژن‌و مێردمان هەیە تەنها لەبەر ئەوەی بەرگەی ئەو دۆخە نەخوازراوەیان نەگرتووە".
بەپێی یاسا، هەر خێزانێك منداڵێكی ئۆتیزمی هەبێت، تەنیا دایك یان باوكی مۆڵەتی پێدەدرێت بە مووچەكەیەوە لەماڵەوە ئاگای لەو منداڵە بێت، كەمال جەباری ئەوە دەخاتەڕوو داوایان لە پەرلەمان كردووە یاساكە هەموار بكەنەوە " لەبەرئەوەی دایك یان باوك بەتەنیا ناتوانێت ئەو بەرپرسیاریێتییە قورسە رابپەڕێنێت و دەبێت مۆڵەت بە دایك و باوكەكە بەیەكەوە بدرێت".
لە یاسای ماف و ئیمنتیازاتی كەمئەندامان، لە مادەی هەشتمدا هاتووە، هەر دایكێكی خاوەن منداڵی ئۆتیزم و كەمئەندام ئەگەر فەرمانبەری حكومەت نەبێت و مووچەی نەبێت، دەبێت مووچەی فەرمانبەرێكی دەوڵەتی پێبدرێت، بەڵام لە 2011ـوە ئەو یاسایە دەرچووە و تاوەكو ئێستا جێبەجێ نەكراوە.
"700منداڵی ئۆتیزم لە دهۆك تۆماركراوە، بەڵام ژمارەكە لەوە زیاترە"
سەگڤان جەمال، بەرپرسی سەنتەری ئۆتیزم ی حكومی لەشاری دهۆك وەك میوانێكی دیكەی بەرنامەكە باسی لەوە كرد لە ساڵی 2012ـوە سەنتەری حكومی لە دهۆك راهێنان بە منداڵانی ئۆتیزم دەكات، ئەو دەڵێت "بەڵام یەك سەنتەر بەتەنیا بەس نییە بۆ ئەو پارێزگایە، پێویستە حكومەت لە هەموو قەزاكاندا سەنتەری راهێنان بكاتەوە بۆ ئەوەی ئەو بارگرانییەی لەسەر دایك و باوكی منداڵانی ئۆتیزم هەیە، سووك بێت".
هەر بەپێی زانیارییەكانی سەگڤان جەمال؛ لە پارێزگای دهۆك نزیكەی 700 منداڵی ئۆتیزم تۆماركراون، "بەڵام ژمارەی منداڵانی ئۆتیزم زۆر لەوە زیاترە، ئێمە لە سەنتەرەكەماندا توانای وەرگرتنی 100 منداڵمان هەیە كە زۆربەیانمان دوای تەواوكردنی راهێنانەكان رەوانەی قوتابخانە كردووە و ئێستا 67 منداڵی ئۆتیزممان لایە."
"زانستی پزیشكی وەڵامی بۆ هۆكاری ئۆتیزم پێ نییە"
د. تاهیرە عەبدولڕەزاق، پسپۆڕی نەخۆشییە دەروونییەكانی منداڵان وەك میوانێكی دیكەی بەرنامەكە لەبارەی منداڵانی ئۆتیزم دەڵێت؛ "بەشێك لەو منداڵانە بەردەوام وشە و رستە دووبارە دەكەنەوە و تاوەكو ئێستاش زانستی پزیشكی بە هۆكاری ئەمەیان نەزانیوە، هەندێكجار كۆمەڵێك دەنگ، گۆرانییەك یان قسەیەك چەند بارە دەكەنەوە، بەڵام زانستی پزیشكی نازانێت هۆی چییە."
د. تاهیرە عەبدولڕەزاق پێیوایە، هەڵگرتنی بەرپرسیاریێتی ئۆتیزم لە وڵاتێكدا ئەركێكی زۆر قورسە و دەبێت لایەنی تەندروستی، پەروەردە، كۆمەڵایەتی و حكومەت هەمووی بەیەكەوە هاوكاربن بۆ هەڵگرتنی بەرپرسیاریەتییەكەی.
وەكو ئەو دكتۆرە ئاماژەی پێدەدات؛ "لە هەموو پارێزگای دهۆكدا یەك سەنتەری راهێنان بۆ منداڵانی ئۆتیزم دانراوە، كە ئەوەش زۆر كەمە، ئەو سەنتەرە تایبەتانەشی هەن، هیچ چاودێرییەكی پزیشكییان بەسەرەوە نییە و بەڕێوەبەری تەندروستی ئێستا نازانێت ئەو سەنتەرە تایبەتانە چ راهێنانێك بەو منداڵانە دەكەن".
لە زاخۆ 170 منداڵی ئۆتیزم هەن
محەممەد ساڵح، بەڕێوەبەری لیژنەی ئۆتیزم لە بەڕێوەبەرایەتی چاودێریی كۆمەڵایەتیی زاخۆ وەك میوانێكی دیكەی بەرنامەكە ئەوە دەخاتەڕوو "لە ئیدارەی سەربەخۆی زاخۆ 170 منداڵی ئۆتیزم تۆماركراون و رۆژ لەدوای رۆژیش فۆرمی نوێ بۆ پشكنین پێشكێش دەكرێت، كە لە كۆی ئەو ژمارەیە تەنیا 25 منداڵ هاوكاری مانگانە بە بڕی 150 هەزار دینار لە حكومەت وەردەگرن."محەممەد ساڵح ئەوەش دەخاتەڕوو تاوەكو ئێستا سەنتەرێكی حكومی بۆ راهێنانی ئۆتیزم لە زاخۆ نییە ئەو دەڵێت "زۆرجار دایك و باوكەكان ناچاردەبن رێیەكی دوور ببڕن و منداڵەكەیان ببەن بۆ دهۆك، بەڵام ئێستا باڵەخانەیەك بۆ سەنتەری ئۆتیزم تەرخانكراوە و لەوانەیە تاوەكو شەش مانگی دیكە تەواوبێت و توانای وەرگرتنی 70 منداڵی ئۆتیزمی هەیە، رەزامەندی بۆ دروستكردنی سەنتەرێكی دیكەی حكومیش دەرچووە."
"ئامارەكانی ئۆتیزم دروست نین"
بەرپرسی لقی دهۆكی كۆمەڵەی ئۆتیزمی كوردستان پێیوایە، هیچ یەك لەو ئامارانەی لەسەر ئۆتیزم بڵاودەكرێنەوە دروست نین، "تەندروستی ئامارێكی هەیە و چاودێری كۆمەڵایەتیش ئامارێكی دیكە كە هیچیان لەیەك ناچن."
خالید جەمال، بەرپرسی لقی دهۆكی كۆمەڵەی ئۆتیزمی كوردستان لە بەشێكی ئەم بەرنامەیەدا گوتی "ئەو سەنتەرەی بۆ راهێنانی ئۆتیزم لە دهۆك دانراوە، منداڵی بچووك وەرناگرن، داوامان ئەوەیە منداڵانی سێ ساڵانیش وەربگرن، منداڵ لە شەش ساڵییەوە ببەی بۆ راهێنان، زۆر درەنگە و دەبێ زووتر راهێنانیان پێبكرێت، بەڵام سەنتەری ئۆتیزمی دهۆك تەنیا منداڵ لە تەمەنی شەش ساڵییەوە وەردەگرێت". بەگوتەی بەرپرسی لقی دهۆكی كۆمەڵەی ئۆتیزمی كوردستان؛ "هیچ ئامارێكی دروست نییە بۆ ئەوەی بزانرێت چەند منداڵی ئۆتیزم لە دهۆك هەن، لەبەرئەوەی زۆر كەس هەن ناچن ناوی منداڵە ئۆتیزمەكانیان تۆمار بكەن، ئێستا ئاماری تەندروستی ژمارەیەكە و ئاماری چاودێریی كۆمەڵایەتی بە جۆرێكی دیكەیە".
"پلانی پەروەردەیی بۆ ئۆتیزم نییە"
دكتۆر بەمۆ نامیق، شارەزا لە بواری ئۆتیزم كە لە ستودیۆی سلێمانییەوە بەشداری بەرنامەكەی كرد جەختی لەوە كردەوە دەبێ گشتگیرانە لە پرسی ئۆتیزم بڕوانرێ، ئەو گوتی "ناكرێ لێرە قوتابخانەیەك چارەسەر بكەیت و سەنتەرێك دابنێیت و پێتوابێت كێشەكە چارەسەر بووە، لە وڵاتێكی وەكو بەڕیتانیا، هەموو قوتابخانەیەك بەشی خاوەن پێداویستیی تایبەتیان هەیە و كەسێكیان بۆ منداڵی ئۆتیزم دامەزراندووە لە قوتابخانە ئاگای لێیبێت، هاوكات مامۆستایەكی دیكەش دانراوە بۆ ئەوەی سەرپەرشتی ئەم مامۆستایە بكات"
دكتۆر بەمۆ نامیق دووپاتیكردەوە؛ "لە بەریتانیا لە هەر پۆلێكدا كە منداڵێك یان چەند منداڵی ئۆتیزمی تێدابێت، دایك و باوكی سەرجەم منداڵەكانی دیكە كۆدەكەنەوە و وێنەی ئەو منداڵەیان پێشاندەدەن و دەڵێن ئەو منداڵە ئۆتیزمی هەیە، فێریان دەكەن كە ئەو منداڵەیان بینی بە چ شێوەیەك هەڵسوكەوتی لەگەڵدا بكەن، بەدەر لەوە هیچ قوتابخانەیەك لەو وڵاتەدا نییە، بتوانێت منداڵی ئۆتیزم رەت بكاتەوە."
ئەم بەرنامەیە شەوی 20-08-2023 بەشێوەیەكی راستەوخۆ لە شاری دهۆكەوە پێشكەش كرا‌و میوانە سەرەكییەكانیش پێكهاتبوون لە
- كەمال جەباری، سەرۆكی كۆمەڵەی ئۆتیزم لە كوردستان
- سەكڤان جەمال، بەڕێوەبەری سەنتەری ئۆتیزم لە دهۆك
- خالید جەمال، بەرپرسی لقی دهۆكی كۆمەڵەی ئۆتیزمی كوردستان
- د. تاهیرە عەبدلڕەزاق، پسپۆڕی نەخۆشییە دەرونییەكانی منداڵان
- محەممەد ساڵح، سەرۆكی لیژنەی ئۆتیزم لە بەڕێوەبەرایەتی چاودێری كۆمەڵایەتی زاخۆ
- دكتۆر بەمۆ نامیق، شارەزای ئۆتیزم
دۆخی منداڵانی ئۆتیزم لە دهۆك
كەس هەیە ئەم هاوارە وەك خۆی ببیسـتێ؟
"ئازار نانوسرێتەوە، كەس هەیە ئەم هاوارە وەك خۆی ببیسـتێ؟ ماڵی ئێمە بەردەوام پڕە لە هاواری منداڵە ئۆتیزمەكەم، موعاناتی ئێمە لە بژاردان نایە، تۆ دەفتەرێك بێنە تاوەكو بەیانی موعاناتی ئێمە بنووسە هەر تەواو نابێت، نازانین چی لەم جەرگانەی خۆمان بكەین! بۆكوێیان بەرین؟ وا كردنەوەی قوتابخانە نزیكبووەتەوە نازانین چی بكەین، دەیابینە قوتابخانە یان وەریان ناگرن یاخوود پێمان دەڵێن دەبێت مامۆستایەكی تایبەتی بۆ بگرن، ئەوەش لە توانای دارایی ئێمەدا نییە، ئەوەی منداڵی ئۆتیزمی نەبێت نازانێ خەرجی چەند قورسە، ئێمە لەبیركراوین، زۆر ماندوین، نازانین هاوارمان بۆ كێ بەرین" ئەوە قسەی بەشێك لەو دایك‌و باوكانە بوو كە منداڵی ئۆتیزمیان هەیە و لە شاری دهۆك بەشداری ئەم بەرنامەیەی لەگەڵ رەنج یان كرد.
كچی من لەبیر نەكەن؟
لەم بەرنامەیەدا دایكێك قسەی كرد بەڵام سەرەتا داوای ئەوەی كرد رووخساری پیشان نەدرێت، ئەو دایكە كە خۆی نابینابوو باسی دۆخی ژیان و گوزەرانی خێزانەكی دەكرد كە چۆن لە دۆخێكی سەختدا ژیان دەكەن، ئەو دایكە ئەوەشی خستەڕوو مێردەكەی خاونپێداویستی تایبەت و منداڵەكانیشی ئۆتیزمیان هەیە بەتایبەت كچێكی زۆر حاڵی خراپە، بەقسەی ئەو دایكە بێت، هیچیان مووچەیەكیشیان نییە، تەنها بە یارەمەتی خەڵكی دەژین. ئەو هاوار لە بەرپرسانی هەرێمی كوردستان دەكات، كچە ئۆتیزمەكەی لەبیر نەكەن و مووچەیەكی بۆ ببڕنەوە تاوەكو كەمێك ژیانیان باش بێت هەر وەك خۆی دەیگووت "كچا من ژبیر نەكەن".
"بەهۆی ئۆتیزم 50 خێزان هەڵوەشاوەتەوە"
سەرۆكی كۆمەڵەی ئۆتیزم لە كوردستان كەمال جەباری لەبەشێكی ئەم بەرنامەیەدا جەختلەوە دەكاتەوە دایك و باوكی منداڵانی ئۆتیزم لە ژیانێكی زۆر ناخۆشدا دەژین و لە زۆر رووەوە گرفتیان هەیە، ئەو دەڵێت "بۆ گەیاندنی ئەو گرفتانە لە هەموو دەرگەكانمان داوە و زیاتر لە 100 نووسراومان بە شوێنە فەرمییەكان داوە، بۆ ئەوەی ئاوڕ لە منداڵانی ئۆتیزم بدرێتەوە، بەڵام بەڵێنیان پێداوین و دواتر لەبیریان كردووە".
كەمال جەباری، پێیوایە، ئەگەر كۆمەڵەی ئۆتیزمی كوردستان 50٪ـی ئۆتیزمی بە كۆمەڵگە ناساندبێت، تۆڕی میدیایی رووداو بەتەنیا 50٪ـەكەی دیكە بە كۆمەڵگا ناساندووە ئەو گوتیشی "خێزانی ئۆتیزم لە دۆزەخێكی هەمیشەیدا دەژین، بەهۆی زۆری گرفتەكانیانەوە بەداخەوە نزیكەی 50حاڵەتی جیابوونەوەی ژن‌و مێردمان هەیە تەنها لەبەر ئەوەی بەرگەی ئەو دۆخە نەخوازراوەیان نەگرتووە".
بەپێی یاسا، هەر خێزانێك منداڵێكی ئۆتیزمی هەبێت، تەنیا دایك یان باوكی مۆڵەتی پێدەدرێت بە مووچەكەیەوە لەماڵەوە ئاگای لەو منداڵە بێت، كەمال جەباری ئەوە دەخاتەڕوو داوایان لە پەرلەمان كردووە یاساكە هەموار بكەنەوە " لەبەرئەوەی دایك یان باوك بەتەنیا ناتوانێت ئەو بەرپرسیاریێتییە قورسە رابپەڕێنێت و دەبێت مۆڵەت بە دایك و باوكەكە بەیەكەوە بدرێت".
لە یاسای ماف و ئیمنتیازاتی كەمئەندامان، لە مادەی هەشتمدا هاتووە، هەر دایكێكی خاوەن منداڵی ئۆتیزم و كەمئەندام ئەگەر فەرمانبەری حكومەت نەبێت و مووچەی نەبێت، دەبێت مووچەی فەرمانبەرێكی دەوڵەتی پێبدرێت، بەڵام لە 2011ـوە ئەو یاسایە دەرچووە و تاوەكو ئێستا جێبەجێ نەكراوە.
"700منداڵی ئۆتیزم لە دهۆك تۆماركراوە، بەڵام ژمارەكە لەوە زیاترە"
سەگڤان جەمال، بەرپرسی سەنتەری ئۆتیزم ی حكومی لەشاری دهۆك وەك میوانێكی دیكەی بەرنامەكە باسی لەوە كرد لە ساڵی 2012ـوە سەنتەری حكومی لە دهۆك راهێنان بە منداڵانی ئۆتیزم دەكات، ئەو دەڵێت "بەڵام یەك سەنتەر بەتەنیا بەس نییە بۆ ئەو پارێزگایە، پێویستە حكومەت لە هەموو قەزاكاندا سەنتەری راهێنان بكاتەوە بۆ ئەوەی ئەو بارگرانییەی لەسەر دایك و باوكی منداڵانی ئۆتیزم هەیە، سووك بێت".
هەر بەپێی زانیارییەكانی سەگڤان جەمال؛ لە پارێزگای دهۆك نزیكەی 700 منداڵی ئۆتیزم تۆماركراون، "بەڵام ژمارەی منداڵانی ئۆتیزم زۆر لەوە زیاترە، ئێمە لە سەنتەرەكەماندا توانای وەرگرتنی 100 منداڵمان هەیە كە زۆربەیانمان دوای تەواوكردنی راهێنانەكان رەوانەی قوتابخانە كردووە و ئێستا 67 منداڵی ئۆتیزممان لایە."
"زانستی پزیشكی وەڵامی بۆ هۆكاری ئۆتیزم پێ نییە"
د. تاهیرە عەبدولڕەزاق، پسپۆڕی نەخۆشییە دەروونییەكانی منداڵان وەك میوانێكی دیكەی بەرنامەكە لەبارەی منداڵانی ئۆتیزم دەڵێت؛ "بەشێك لەو منداڵانە بەردەوام وشە و رستە دووبارە دەكەنەوە و تاوەكو ئێستاش زانستی پزیشكی بە هۆكاری ئەمەیان نەزانیوە، هەندێكجار كۆمەڵێك دەنگ، گۆرانییەك یان قسەیەك چەند بارە دەكەنەوە، بەڵام زانستی پزیشكی نازانێت هۆی چییە."
د. تاهیرە عەبدولڕەزاق پێیوایە، هەڵگرتنی بەرپرسیاریێتی ئۆتیزم لە وڵاتێكدا ئەركێكی زۆر قورسە و دەبێت لایەنی تەندروستی، پەروەردە، كۆمەڵایەتی و حكومەت هەمووی بەیەكەوە هاوكاربن بۆ هەڵگرتنی بەرپرسیاریەتییەكەی.
وەكو ئەو دكتۆرە ئاماژەی پێدەدات؛ "لە هەموو پارێزگای دهۆكدا یەك سەنتەری راهێنان بۆ منداڵانی ئۆتیزم دانراوە، كە ئەوەش زۆر كەمە، ئەو سەنتەرە تایبەتانەشی هەن، هیچ چاودێرییەكی پزیشكییان بەسەرەوە نییە و بەڕێوەبەری تەندروستی ئێستا نازانێت ئەو سەنتەرە تایبەتانە چ راهێنانێك بەو منداڵانە دەكەن".
لە زاخۆ 170 منداڵی ئۆتیزم هەن
محەممەد ساڵح، بەڕێوەبەری لیژنەی ئۆتیزم لە بەڕێوەبەرایەتی چاودێریی كۆمەڵایەتیی زاخۆ وەك میوانێكی دیكەی بەرنامەكە ئەوە دەخاتەڕوو "لە ئیدارەی سەربەخۆی زاخۆ 170 منداڵی ئۆتیزم تۆماركراون و رۆژ لەدوای رۆژیش فۆرمی نوێ بۆ پشكنین پێشكێش دەكرێت، كە لە كۆی ئەو ژمارەیە تەنیا 25 منداڵ هاوكاری مانگانە بە بڕی 150 هەزار دینار لە حكومەت وەردەگرن."محەممەد ساڵح ئەوەش دەخاتەڕوو تاوەكو ئێستا سەنتەرێكی حكومی بۆ راهێنانی ئۆتیزم لە زاخۆ نییە ئەو دەڵێت "زۆرجار دایك و باوكەكان ناچاردەبن رێیەكی دوور ببڕن و منداڵەكەیان ببەن بۆ دهۆك، بەڵام ئێستا باڵەخانەیەك بۆ سەنتەری ئۆتیزم تەرخانكراوە و لەوانەیە تاوەكو شەش مانگی دیكە تەواوبێت و توانای وەرگرتنی 70 منداڵی ئۆتیزمی هەیە، رەزامەندی بۆ دروستكردنی سەنتەرێكی دیكەی حكومیش دەرچووە."
"ئامارەكانی ئۆتیزم دروست نین"
بەرپرسی لقی دهۆكی كۆمەڵەی ئۆتیزمی كوردستان پێیوایە، هیچ یەك لەو ئامارانەی لەسەر ئۆتیزم بڵاودەكرێنەوە دروست نین، "تەندروستی ئامارێكی هەیە و چاودێری كۆمەڵایەتیش ئامارێكی دیكە كە هیچیان لەیەك ناچن."
خالید جەمال، بەرپرسی لقی دهۆكی كۆمەڵەی ئۆتیزمی كوردستان لە بەشێكی ئەم بەرنامەیەدا گوتی "ئەو سەنتەرەی بۆ راهێنانی ئۆتیزم لە دهۆك دانراوە، منداڵی بچووك وەرناگرن، داوامان ئەوەیە منداڵانی سێ ساڵانیش وەربگرن، منداڵ لە شەش ساڵییەوە ببەی بۆ راهێنان، زۆر درەنگە و دەبێ زووتر راهێنانیان پێبكرێت، بەڵام سەنتەری ئۆتیزمی دهۆك تەنیا منداڵ لە تەمەنی شەش ساڵییەوە وەردەگرێت". بەگوتەی بەرپرسی لقی دهۆكی كۆمەڵەی ئۆتیزمی كوردستان؛ "هیچ ئامارێكی دروست نییە بۆ ئەوەی بزانرێت چەند منداڵی ئۆتیزم لە دهۆك هەن، لەبەرئەوەی زۆر كەس هەن ناچن ناوی منداڵە ئۆتیزمەكانیان تۆمار بكەن، ئێستا ئاماری تەندروستی ژمارەیەكە و ئاماری چاودێریی كۆمەڵایەتی بە جۆرێكی دیكەیە".
"پلانی پەروەردەیی بۆ ئۆتیزم نییە"
دكتۆر بەمۆ نامیق، شارەزا لە بواری ئۆتیزم كە لە ستودیۆی سلێمانییەوە بەشداری بەرنامەكەی كرد جەختی لەوە كردەوە دەبێ گشتگیرانە لە پرسی ئۆتیزم بڕوانرێ، ئەو گوتی "ناكرێ لێرە قوتابخانەیەك چارەسەر بكەیت و سەنتەرێك دابنێیت و پێتوابێت كێشەكە چارەسەر بووە، لە وڵاتێكی وەكو بەڕیتانیا، هەموو قوتابخانەیەك بەشی خاوەن پێداویستیی تایبەتیان هەیە و كەسێكیان بۆ منداڵی ئۆتیزم دامەزراندووە لە قوتابخانە ئاگای لێیبێت، هاوكات مامۆستایەكی دیكەش دانراوە بۆ ئەوەی سەرپەرشتی ئەم مامۆستایە بكات"
دكتۆر بەمۆ نامیق دووپاتیكردەوە؛ "لە بەریتانیا لە هەر پۆلێكدا كە منداڵێك یان چەند منداڵی ئۆتیزمی تێدابێت، دایك و باوكی سەرجەم منداڵەكانی دیكە كۆدەكەنەوە و وێنەی ئەو منداڵەیان پێشاندەدەن و دەڵێن ئەو منداڵە ئۆتیزمی هەیە، فێریان دەكەن كە ئەو منداڵەیان بینی بە چ شێوەیەك هەڵسوكەوتی لەگەڵدا بكەن، بەدەر لەوە هیچ قوتابخانەیەك لەو وڵاتەدا نییە، بتوانێت منداڵی ئۆتیزم رەت بكاتەوە."
ئەم بەرنامەیە شەوی 20-08-2023 بەشێوەیەكی راستەوخۆ لە شاری دهۆكەوە پێشكەش كرا‌و میوانە سەرەكییەكانیش پێكهاتبوون لە
- كەمال جەباری، سەرۆكی كۆمەڵەی ئۆتیزم لە كوردستان
- سەكڤان جەمال، بەڕێوەبەری سەنتەری ئۆتیزم لە دهۆك
- خالید جەمال، بەرپرسی لقی دهۆكی كۆمەڵەی ئۆتیزمی كوردستان
- د. تاهیرە عەبدلڕەزاق، پسپۆڕی نەخۆشییە دەرونییەكانی منداڵان
- محەممەد ساڵح، سەرۆكی لیژنەی ئۆتیزم لە بەڕێوەبەرایەتی چاودێری كۆمەڵایەتی زاخۆ
- دكتۆر بەمۆ نامیق، شارەزای ئۆتیزم
به‌شی بكه لە
