كاریگەری ئەو دەرمانانەی لە رێگای مریشكەوە دەگاتە لەشی مرۆڤ
كاریگەری ئەو دەرمانانەی لە رێگای مریشكەوە دەگاتە لەشی مرۆڤ
مریشكی سور‌و ئومەهات بۆ خواردن شیاوە؟
ئەو دەرمانانەی لە پڕۆژەكاندا دەدرێتە مریشك لە ژێر چاودێریدان؟
مریشكی تەندروست دەبێت تەمەنی چەند بێت و چەند كیلۆ بێت؟
كورتەیەك لە بەرنامەكە
ئایا دەرمانی قەدەخەكرا بۆ چارەسەر نەخۆشییەكانی مریشك لە كێڵگە پەلەوەرییەكاندا بەكاردێت؟ ئایا خاوەن پەلەوەرخانەكان پابەندی ئەوە دەبن كە مریشك دەرمانی پێدرا نابێت بۆ ماوەیەك بخرێتە بازاڕەوە؟ ئایا كێ فاكسینی مریشك دەفرۆشێ؟ پزیشكی ڤێتێرنەری یان كەسانی دیكە؟ ئایا مریشكی سووری و ئومەهات و مریشكی هێلكەكە خواردنیان ئاساییە؟ ئایا دەرمانی (فوڕاڵتادۆن) كە بە دەرمانە زەردەكە لەلای خاوەن كێڵگەپەلەوەرییەكان ناسراوە و هۆكارە بۆ تووشبوون بە شێرپەنجە لە كێڵگە پەلەوەرییەكانی هەرێمی كوردستاندا بەكار دێت؟ پزیشكێكی ڤێتێرنەری ئاشكرای دەكات "هەندێ پزیشك تاوەكوئێستاش دەرمانی (فوڕاڵتادۆن) دەفرۆشن". لەبارەی خواردنی مریشكی سوور‌و ئومەهات ئایا گونجاوە بۆ خوارن یان نا؟ لە بەرنامەكەدا دووبۆچوونی جیاوازی دژبەیەك خرایەڕوو
بزانە بۆچی شروبی منداڵ دەدرێتە مریشك
"هەموو جۆرە فاكسینێكم بۆ مریشكەكانم بەكارهێنا، بەڵام سودی نەبووە دواجار پەنام بردەبەر شروبی منداڵەكەم، ئەوەم دایە مریشكەكانم سوپاس بۆخوا زۆر سوودم لێبینیوە". خاوەن كێڵگەیەكی پەلەوەر لە بەشێكی ئەم بەرنامەیەدا وەها گووت. خاوەن كێڵگەیەكی دیكە باسی لەوە كرد سیر و پیاز بە تێكەڵاوی دەدەتە مریشكەكانی زۆریش سوودم لێبینیوە بەجۆرێك بەهۆی ئەو سیر‌و پیازەوە 50% كەمتر دەرمانی ڤێتێرنەری بەكاردەهێنێ.
بەكارهێنانی ئەو هەموو رێگایە بۆ چارەسەر نەخۆشییەكانی مریشك، هێشتا نەبووەتە هۆی كەمبوونەوەی رێژەی مرداربوونەوەی مریشكی كێڵگەكان خاوەن كێڵگەیەكی پەلەوەر دەڵێت "لە دوو مانگدا 50هەزار مریشكم فڕێداوە" خاوەن كێڵگەیەكی دیكە دەڵێت "16هەزار مریشكم لەدوو هۆڵدا بەهۆی نەخۆشی لەنێوچوو". بەقسە خاوەن كێڵگەیەكی دیكەی پەلەوەر هۆكاری بەشێكی نەخۆشییەكانی مریشك تێكەڵكردنی جوجەڵەی وڵاتە جیاوازەكانە كە هەر یەكەیان جۆرە نەخۆشییەكی هەیە خاوەن كێڵگەیەكی پەلەوەر دەڵێت "جوجەڵەی ئازەری و ئێرانی كە خراپە تێكەڵاوی جوجەڵەی هۆڵەندی و بلجیكی دەكرێت".
هەشت ملیۆن مریشك هەیە كێڵگە پەلەوەرییەكەی مۆڵەتی نییە
نازم عەبدوڵڵا، سەرۆكی كۆمەڵەی پەلەوەرخانەكانی سلێمانی و گەرمیان لەبەرنامەكەدا ئەوەی ئاشكرا كرد لە هەرێمی كوردستان 700بۆ 800پەلەوەرخانەی بێ مۆڵەت لە هەرێمی كوردستاندا هەیە و بەرهەمی ئەو كێڵگانەش حەوت بۆ هەشت ملیۆن مریشكە، بەپێی قسەی ئەو بەرپرسەی كێڵگەپەلەوەرییەكان ئێستا نەخۆشییەكی زۆر مریشك لە جۆرەكانی (نیوكاسڵ و گەمبۆرۆ و ئای بی) لە كێڵگەكانی پەلەوەر بڵاوبووەتەوە ئەو گوتی "كێڵگەی پەلەوەری هەیە لە 24كاژێردا شەش هەزار مریشكی مرداربووەتەوە". ئایا ئەو فاكسینانەی بۆ مریشك بەكاردێت كاریگەری هەیە لەسەر كەمبوونەوەی نەخۆشییەكانی مریشك؟ بەبڕوای نازم عەبدوڵڵا كەمترین كاریگەری هەیە چونكە بازاڕی فاكسینی پەلەوەر بەدەست كەسانی بازرگانەوەیە نەك پسپۆڕانی بوارەكە "لەبازاڕدا فاكسینی فەڕەنسی و ئێرانی و توركی و سینی و هۆڵەندی هەیە هێندە زۆرە بە راستی سەرمالێشێواوە لەو بڕوایەدام 80% فاكسینەكان كار ناكات".
سیر‌و پیاز دەدەنە مریشك
سەبارەت بە سەرپێچی خاوەن كێڵگە پەلەوەرییەكانیش نازم عەبدوڵڵا گرنتی 80% پەلەوەرخانەكان دەكات كە سەرپێچی نەكەن و كارەكانیان بەباشی بكەن، ئەو دەڵێت "ئەو 20% گرنتی ناكەم، دوو بۆ سێ ملیۆن مریشك دەخەنە بازاڕەوە". هەر بەپێی قسەی نازم عەبدوڵڵا، لە بواری كەرتی پەلەوەردا 400 بۆ 500هەزار هەلی كار رەخساوە، بەڵام لایەنی پەیوەندیدار لە حكومەتی هەرێمی كوردستان ئەو كەرتەی فەرامۆش كردوە ئەو دەڵێت "ناكرێت ئەم كەرتە بەكەم سەیر بكرێت، چونكە نزیكەی 500هەزار كەس كاری تێدا دەكەن بۆیە دەبێت چارەسەری كێشەكانی كاری لە پێشینەی دەسەڵات بێت". نازم عەبدوڵڵا ئەوەشی پشتڕاستكردەوە كە زۆرینەی خاوەن كێڵگەپەلەوەرییەكان سیر‌و پیاز پێكەوە دەدەنە مریشكەكانیان گوتی "80% كێڵگە پەلەوەرییەكانی سلێمانی سیر‌و پیاز دەدەنە مریشك و سودیشیان لێبینیوە".
لە كۆتایی قسەكانی نازم عەبدوڵڵا پشتگیری تەواوی لە مریشكی نێوخۆی كرد و گوتی "پیسترین مریشكی نێوخۆیی لە مریشكی دەرەكی باشترە".
لە ویشدانی خۆیانەوە سەرپێچی ناكەن
د. رەهێڵ عەبدوڵڵا، ئەندامی دەستەی كارگێڕی (رێكخراوی ڤێتێرنەری لە پێناو ژیان) وەك میوانێكی دیكەی بەرنامەكە جەختی لەوە كردوە خاوەن كێڵگە پەلەوەرییەكان ئەگەر سەرپێچی نەكەن، لە ویشدانی خۆیانەوەیە، چونكە چاودێری لەسەریان زۆركەمە، بەپێی قسەی ئەو پزیشكە ڤێتێرنەرییە لە سێ بۆ حەوت رۆژ فاكسین لە گۆشتی مریشكدا دەمێنێتەوە هەر بۆیە
مریشك پێش خستنە بازاڕی دەبێت هەفتەیەك تاوەكو 10رۆژ هیچ دەرمانێكی پێنەدرێت. د.رەهێڵ عەبدوڵڵا گومانی ئەوەش دەكات دەرمانی (كلۆرامفینیكۆل) كە قەردەخەكراوە، لە هەندێ كێڵگەی پەلەوەرییەكانی كوردستان بەكاربێت.
مریشكی سوور بخورێ؟
د.هەرێم هابیل، پزیشكی ڤێتێرنەری و پسپۆڕی نەخۆشییەكانی پەلەوەر وەك میوانێكی دیكەی ئەم بەرنامەیە لەگەڵ ئەوەیە خەڵكی مریشكی سوور بخوات تەنانەت دەگاتە ئەوەی كە بڵێ "لەلای خۆم مریشكی سوورم لە مریشكی سپی و گۆشتی ئاژەڵیش پێ تەندروسترە". ئەو ناشارێتەوە كە مریشكی سوور رێژەی پڕۆتینی كەمترە دەشڵێت "ئەگەر رێژەی ئەنتی بایەتیكی لە گۆشتەكەیدا بەرزبوو ئەوكاتە نەگونجاوە بۆ خواردن، ئەگینا خواردنی ئاساییە". بەبڕوای د.هەرێم ئەوانەی لە كەرتی پەلەوەر كار دەكەن، نەك هاوكاری ناكرێن، بەڵكو خەدری زۆریشیان لێدەكرێت ئەو گوتی "پەلەوەرخانە هەبووە لە یەك رۆژدا 8000مریشكی مرداربووتەوە بە دینارێكیش قەرەبوو نەكراوەتەوە". سەبارەت بەپێدانی سیر‌و پیاز بەیەكەوە بە مریشك لە پێناو گەشەپێدانی‌و گەرەبوونی د.هەرێم هابیل باسی لەوە كرد ئەگەر مریشكەكە نەخۆش نەبێت (جاترە و رەشكە‌و سیر‌و پیاز) بە سوود پێبدرێت، بەڵام ئەگەر نەخۆش بوو ئەوا نابێت سیر‌و پیازی بدرێتێ.
دەرمانێكی مەترسیدار وەك قەتری چاو دەفرۆشرێ
ئەو پسپۆڕەی نەخۆشییەكانی پەلەوەر باس لەمەترسی دەرمانی كلۆرامفینیكۆل دەكات كە لە بنەڕەتدا بۆ چارەسەر نەخۆشییەكانی پەلەوەر بەكارهاتووە، بەڵام ئێستا قەدەخە كراوە ئەو گوتی "هەرچەندە ئەو دەرمانە قەدەخەیە، چونكە هۆكارە بۆ توشبوون بەشێرپەنجە، بەڵام وەك قەترەی چارەسەری چاو لە دەرمانخانەكاندا دەفرۆشرێ".
هەربەپێی قسەی د.هەرێم هابیل دەرمانی (فوڕاڵتادۆن) كە بە دەرمانە زەردەكە لەلای خاوەن كێڵگە پەلەوەرییەكان ناسراوە و هۆكارە بۆ توشبوون بە شێرپەنجە تاوەكوئێستاش هەندێ لەپزیشكانی ڤێتێرنەری دەفرۆشن ئەوەش بەپێی قسەی ئەو پزیشكە زۆر مەترسیدارە، چونكە "ئەو دەرمانە 25رۆژ لە مریشكدا دەمێنێتەوە".
د.هەرێم هابیل ئەوەش ناشارێتەوە دەرمانە قەدەخە كراوەكانی ڤێتێرنەری لە ناوەڕاست و خواری عێراقەوە بە قاچاخ دێتە هەرێمی كوردستانەوە.
بۆچوونێكی دیكە لەسەر مریشكی سوور
بەپێچەوانەی بۆچوونەكەی د.هەرێم هابیل، بەڕێوەبەری سامانی ئاژەڵ لە سلێمانی جەمال حوسێن جەخت لەوە دەكاتەوە كە مریشكی سوور نابێت بخورێت، چونكە بەهای خۆراكی نییە ئەو دەشڵێت "مریشكی سوور لە هیچ شوێنێكی دنیا بۆ خواردن بەكارنایەت، مریشكی سوور‌و ئومەهات لە ئێران هەر نییە لە سویدا هەر دەسوتێنرێ". بەپێی بەدواداچوونەكانی جەمال حوسێن مریشكی سوور، نەك هەر بەهای خۆراكی نییە، بەڵكو ئەنتی بایەتیكیش لە لەشیدا زۆرە‌و گوتیشی "لە تاقیگە ئەوەی سەلمێنراوە كە ئەنتی بایەتیك لە لەشیدا زۆرە بۆیە من لەگەڵ ئەوە نیم خەڵكی بخوات". بەڕێوەبەری سامانی ئاژەڵ لە سلێمانی باسی لەوەش كرد، ئێستا لە وەزارەتی كشتوكاڵ گفتوگۆكان لەسەر مریشكی سوور بەردەوامە.
لە سلێمانی زیاد لە 150 كێڵگەی پەلەوەری بێ مۆڵەت هەیە
نوێنەرەكەی وەزارەتی كشتوكاڵ ئەوە نەشاردەوە كە لە سلێمانیش پرۆژەیەكی زۆری كێڵگەی پەلەوەری بێ مۆڵەت هەیە و گوتی "لە سلێمانی زیاد لە 150كێڵگەی پەلەوەری بێ مۆڵەت هەیە، بەداخەوە لە كاتی كۆرۆنا و جەنگی داعش پڕۆژە بێ مۆڵەكان زۆر زیاتر بوون". سەبارەت بە لێپێچینەوە لەو كێڵگە بێ مۆڵەتانە جەمال حوسێن ئەوەی خستەڕوو سەرجەم پڕۆژە بێ مۆڵەتەكانی داوەتە داواكاری گشتی ئەو گوتیشی "بەشێكیان ئەوەندە خراپن وەك گەوڕی ئاژەڵیش نابن، دەڵێن هەندێكیان هۆڵەكانیان پاكناكانەوە دووبارە مریشكی تێدەكاتەوە".
جەمال حوسێن، نكوڵی لەوەش ناكات، لەگەڵ ئەوەی هێنانی دەرمانی ڤێتێرنەری بە رێنمایی رێكخراوە، بەڵام بە قاچاخ هێنانی هەر هەیە "دەگوترێ لەژێر تایەی ئۆتۆمبیلەوە بە قاچاخ دەهێنن".
جەمال حوسێن جەخت لەوە دەكاتەوە سێكتەری پەلەوەر "بە بودجە چاك دەبێت نەك بەشیعر‌و شانامە". لە كۆتایی قسەكانی بەرپرسەكەی وەزارەتی كشتوكاڵ باسی لەوەش كرد نوسراویان بۆ دام‌ودەزگاكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان كردوە كە مریشكی نێوخۆیی بەكاربهێنن نەك مریشكی بەستووی دەرەكی.
فاكسین سودێكی وەها نییە
زریان مستەفا، جێگری سەرۆكی كۆمەڵەی كورستان بۆ بەخێوكرنی پەلەوەر وەك میوانێكی بەرنامەكە ئەوەی خستەڕوو ئەو فاكسینانەی بۆ مریشكەكانیان بەكاردەهێنن كەمترین كاریگەری هەیە ئەو گوتی "فاكسینیشمان بەكارهێناوە، كەچی رێژەی مرداربوونەوە زیادی كردوە". سەبارەت بەبەكارهێنانی دەرمانی (فوڕاڵتادۆن) كە بەدەرمانە زەردەكە ناسراوە زریان مستەفا گوتی "23ساڵە لەم بوارە كار دەكەم، لەم بەرنامەیەدا گوێبیستی دەرمانە زەردەكە بووم" جێگری سەرۆكی كۆمەڵەی كورستان بۆ بەخێوكرنی پەلەوەر داوا لە خەڵكی دەكات بۆ پشتگیریان بەرهەمی مریشكی نێوخۆیی بەكاربهێنن نەك دەرەكە".
د.زانیار ئارێز، پزیشكی ڤێتێرنەری وەك بەشداربوویەكی دیكەی بەرنامەكە بەپێویستی زانی لەنێوخۆی كوردستان كارگە بۆ دروستكردنی دەرمانی ئاژەڵی دروست بكرێت ئەو گوتی "وەك چۆن كارگەی دەرمانی چارەسەر مرۆڤ هەیە پێویستە بەهەمانشێوە دەرمانی چارەسەری ئاژەڵیش هەبێت".
سەربڕینخانەی نافەرمیش هەیە
دەوەن موحسین، نوێنەری كوشتارگەكانی پەلەوەر لە هەرێمی كوردستان میوانێكی دیكەی ئەم بەرنامەیە بوو، ئەو باسی لەوەكرد، لە هەرێمی كوردستان 10سەربڕینخانەی فەرمی هەیە و گوتیشی "لەگەڵ ئەوەی 10سەربڕینخانەی یاسایی هەیە، 10سەبڕینخانە‌و زیاتریش نافەرمی هەیە‌و كەسیش لێپرسینەوەیان لەگەڵدا ناكات و هیچ چاودێرییەكیشیان لەسەر نییە".
دەوەن موحسین ئاشكراشی كرد وەزارەتی كشتوكاڵ بەنیازە مریشكی هەرێمی كوردستان هەناردەی بەشێك لە وڵاتان بكات داواشی لە خەڵكی كرد وەك پاڵپشتییەك بۆ ئەوان بەرهەمی مریشكی نێوخۆی بەكاربهێنن و گوتیشی
"بەوداخەوە تاوەكوئێستا پێشمەرگەی كوردستان مریشكی بەستووی دەرەكی دەخوات".
ئەم بەرنامەیە شەوی 11-08-2024 پێشكێش كراو میوانە سەرەكییەكانیش پێكهاتبوون لە
1- جەمال حوسێن، بەڕێوەبەری سامانی ئاژەڵ لە سلێمانی و نوێنەری وەزارەتی كشتوكاڵ
2- نازم عەبدوڵڵا، سەرۆكی كۆمەڵەی پەلەوەرخانەكانی سلێمانی و گەرمیان
3- زریان مستەفا، جێگری سەرۆكی كۆمەڵەی كورستان بۆ بەخێوكرنی پەلەوەر
4- د. رەهێڵ عەبدوڵڵا، ئەندامی دەستەی كارگێڕی (رێكخراوی ڤێتێرنەری لە پێناو ژیان)
5- دەوەن موحسین، نوێنەری كوشتارگەكانی پەلەوەر لە هەرێمی كودرستان
6- د.هەرێم هابیل، پزیشكی ڤێتێرنەری و پسپۆڕی نەخۆشییەكانی پەلەوەر
7- زانیار ئارێز، پزیشكی ڤێتێرنەری
مریشكی سور‌و ئومەهات بۆ خواردن شیاوە؟
ئەو دەرمانانەی لە پڕۆژەكاندا دەدرێتە مریشك لە ژێر چاودێریدان؟
مریشكی تەندروست دەبێت تەمەنی چەند بێت و چەند كیلۆ بێت؟
كورتەیەك لە بەرنامەكە
ئایا دەرمانی قەدەخەكرا بۆ چارەسەر نەخۆشییەكانی مریشك لە كێڵگە پەلەوەرییەكاندا بەكاردێت؟ ئایا خاوەن پەلەوەرخانەكان پابەندی ئەوە دەبن كە مریشك دەرمانی پێدرا نابێت بۆ ماوەیەك بخرێتە بازاڕەوە؟ ئایا كێ فاكسینی مریشك دەفرۆشێ؟ پزیشكی ڤێتێرنەری یان كەسانی دیكە؟ ئایا مریشكی سووری و ئومەهات و مریشكی هێلكەكە خواردنیان ئاساییە؟ ئایا دەرمانی (فوڕاڵتادۆن) كە بە دەرمانە زەردەكە لەلای خاوەن كێڵگەپەلەوەرییەكان ناسراوە و هۆكارە بۆ تووشبوون بە شێرپەنجە لە كێڵگە پەلەوەرییەكانی هەرێمی كوردستاندا بەكار دێت؟ پزیشكێكی ڤێتێرنەری ئاشكرای دەكات "هەندێ پزیشك تاوەكوئێستاش دەرمانی (فوڕاڵتادۆن) دەفرۆشن". لەبارەی خواردنی مریشكی سوور‌و ئومەهات ئایا گونجاوە بۆ خوارن یان نا؟ لە بەرنامەكەدا دووبۆچوونی جیاوازی دژبەیەك خرایەڕوو
بزانە بۆچی شروبی منداڵ دەدرێتە مریشك
"هەموو جۆرە فاكسینێكم بۆ مریشكەكانم بەكارهێنا، بەڵام سودی نەبووە دواجار پەنام بردەبەر شروبی منداڵەكەم، ئەوەم دایە مریشكەكانم سوپاس بۆخوا زۆر سوودم لێبینیوە". خاوەن كێڵگەیەكی پەلەوەر لە بەشێكی ئەم بەرنامەیەدا وەها گووت. خاوەن كێڵگەیەكی دیكە باسی لەوە كرد سیر و پیاز بە تێكەڵاوی دەدەتە مریشكەكانی زۆریش سوودم لێبینیوە بەجۆرێك بەهۆی ئەو سیر‌و پیازەوە 50% كەمتر دەرمانی ڤێتێرنەری بەكاردەهێنێ.
بەكارهێنانی ئەو هەموو رێگایە بۆ چارەسەر نەخۆشییەكانی مریشك، هێشتا نەبووەتە هۆی كەمبوونەوەی رێژەی مرداربوونەوەی مریشكی كێڵگەكان خاوەن كێڵگەیەكی پەلەوەر دەڵێت "لە دوو مانگدا 50هەزار مریشكم فڕێداوە" خاوەن كێڵگەیەكی دیكە دەڵێت "16هەزار مریشكم لەدوو هۆڵدا بەهۆی نەخۆشی لەنێوچوو". بەقسە خاوەن كێڵگەیەكی دیكەی پەلەوەر هۆكاری بەشێكی نەخۆشییەكانی مریشك تێكەڵكردنی جوجەڵەی وڵاتە جیاوازەكانە كە هەر یەكەیان جۆرە نەخۆشییەكی هەیە خاوەن كێڵگەیەكی پەلەوەر دەڵێت "جوجەڵەی ئازەری و ئێرانی كە خراپە تێكەڵاوی جوجەڵەی هۆڵەندی و بلجیكی دەكرێت".
هەشت ملیۆن مریشك هەیە كێڵگە پەلەوەرییەكەی مۆڵەتی نییە
نازم عەبدوڵڵا، سەرۆكی كۆمەڵەی پەلەوەرخانەكانی سلێمانی و گەرمیان لەبەرنامەكەدا ئەوەی ئاشكرا كرد لە هەرێمی كوردستان 700بۆ 800پەلەوەرخانەی بێ مۆڵەت لە هەرێمی كوردستاندا هەیە و بەرهەمی ئەو كێڵگانەش حەوت بۆ هەشت ملیۆن مریشكە، بەپێی قسەی ئەو بەرپرسەی كێڵگەپەلەوەرییەكان ئێستا نەخۆشییەكی زۆر مریشك لە جۆرەكانی (نیوكاسڵ و گەمبۆرۆ و ئای بی) لە كێڵگەكانی پەلەوەر بڵاوبووەتەوە ئەو گوتی "كێڵگەی پەلەوەری هەیە لە 24كاژێردا شەش هەزار مریشكی مرداربووەتەوە". ئایا ئەو فاكسینانەی بۆ مریشك بەكاردێت كاریگەری هەیە لەسەر كەمبوونەوەی نەخۆشییەكانی مریشك؟ بەبڕوای نازم عەبدوڵڵا كەمترین كاریگەری هەیە چونكە بازاڕی فاكسینی پەلەوەر بەدەست كەسانی بازرگانەوەیە نەك پسپۆڕانی بوارەكە "لەبازاڕدا فاكسینی فەڕەنسی و ئێرانی و توركی و سینی و هۆڵەندی هەیە هێندە زۆرە بە راستی سەرمالێشێواوە لەو بڕوایەدام 80% فاكسینەكان كار ناكات".
سیر‌و پیاز دەدەنە مریشك
سەبارەت بە سەرپێچی خاوەن كێڵگە پەلەوەرییەكانیش نازم عەبدوڵڵا گرنتی 80% پەلەوەرخانەكان دەكات كە سەرپێچی نەكەن و كارەكانیان بەباشی بكەن، ئەو دەڵێت "ئەو 20% گرنتی ناكەم، دوو بۆ سێ ملیۆن مریشك دەخەنە بازاڕەوە". هەر بەپێی قسەی نازم عەبدوڵڵا، لە بواری كەرتی پەلەوەردا 400 بۆ 500هەزار هەلی كار رەخساوە، بەڵام لایەنی پەیوەندیدار لە حكومەتی هەرێمی كوردستان ئەو كەرتەی فەرامۆش كردوە ئەو دەڵێت "ناكرێت ئەم كەرتە بەكەم سەیر بكرێت، چونكە نزیكەی 500هەزار كەس كاری تێدا دەكەن بۆیە دەبێت چارەسەری كێشەكانی كاری لە پێشینەی دەسەڵات بێت". نازم عەبدوڵڵا ئەوەشی پشتڕاستكردەوە كە زۆرینەی خاوەن كێڵگەپەلەوەرییەكان سیر‌و پیاز پێكەوە دەدەنە مریشكەكانیان گوتی "80% كێڵگە پەلەوەرییەكانی سلێمانی سیر‌و پیاز دەدەنە مریشك و سودیشیان لێبینیوە".
لە كۆتایی قسەكانی نازم عەبدوڵڵا پشتگیری تەواوی لە مریشكی نێوخۆی كرد و گوتی "پیسترین مریشكی نێوخۆیی لە مریشكی دەرەكی باشترە".
لە ویشدانی خۆیانەوە سەرپێچی ناكەن
د. رەهێڵ عەبدوڵڵا، ئەندامی دەستەی كارگێڕی (رێكخراوی ڤێتێرنەری لە پێناو ژیان) وەك میوانێكی دیكەی بەرنامەكە جەختی لەوە كردوە خاوەن كێڵگە پەلەوەرییەكان ئەگەر سەرپێچی نەكەن، لە ویشدانی خۆیانەوەیە، چونكە چاودێری لەسەریان زۆركەمە، بەپێی قسەی ئەو پزیشكە ڤێتێرنەرییە لە سێ بۆ حەوت رۆژ فاكسین لە گۆشتی مریشكدا دەمێنێتەوە هەر بۆیە
مریشك پێش خستنە بازاڕی دەبێت هەفتەیەك تاوەكو 10رۆژ هیچ دەرمانێكی پێنەدرێت. د.رەهێڵ عەبدوڵڵا گومانی ئەوەش دەكات دەرمانی (كلۆرامفینیكۆل) كە قەردەخەكراوە، لە هەندێ كێڵگەی پەلەوەرییەكانی كوردستان بەكاربێت.
مریشكی سوور بخورێ؟
د.هەرێم هابیل، پزیشكی ڤێتێرنەری و پسپۆڕی نەخۆشییەكانی پەلەوەر وەك میوانێكی دیكەی ئەم بەرنامەیە لەگەڵ ئەوەیە خەڵكی مریشكی سوور بخوات تەنانەت دەگاتە ئەوەی كە بڵێ "لەلای خۆم مریشكی سوورم لە مریشكی سپی و گۆشتی ئاژەڵیش پێ تەندروسترە". ئەو ناشارێتەوە كە مریشكی سوور رێژەی پڕۆتینی كەمترە دەشڵێت "ئەگەر رێژەی ئەنتی بایەتیكی لە گۆشتەكەیدا بەرزبوو ئەوكاتە نەگونجاوە بۆ خواردن، ئەگینا خواردنی ئاساییە". بەبڕوای د.هەرێم ئەوانەی لە كەرتی پەلەوەر كار دەكەن، نەك هاوكاری ناكرێن، بەڵكو خەدری زۆریشیان لێدەكرێت ئەو گوتی "پەلەوەرخانە هەبووە لە یەك رۆژدا 8000مریشكی مرداربووتەوە بە دینارێكیش قەرەبوو نەكراوەتەوە". سەبارەت بەپێدانی سیر‌و پیاز بەیەكەوە بە مریشك لە پێناو گەشەپێدانی‌و گەرەبوونی د.هەرێم هابیل باسی لەوە كرد ئەگەر مریشكەكە نەخۆش نەبێت (جاترە و رەشكە‌و سیر‌و پیاز) بە سوود پێبدرێت، بەڵام ئەگەر نەخۆش بوو ئەوا نابێت سیر‌و پیازی بدرێتێ.
دەرمانێكی مەترسیدار وەك قەتری چاو دەفرۆشرێ
ئەو پسپۆڕەی نەخۆشییەكانی پەلەوەر باس لەمەترسی دەرمانی كلۆرامفینیكۆل دەكات كە لە بنەڕەتدا بۆ چارەسەر نەخۆشییەكانی پەلەوەر بەكارهاتووە، بەڵام ئێستا قەدەخە كراوە ئەو گوتی "هەرچەندە ئەو دەرمانە قەدەخەیە، چونكە هۆكارە بۆ توشبوون بەشێرپەنجە، بەڵام وەك قەترەی چارەسەری چاو لە دەرمانخانەكاندا دەفرۆشرێ".
هەربەپێی قسەی د.هەرێم هابیل دەرمانی (فوڕاڵتادۆن) كە بە دەرمانە زەردەكە لەلای خاوەن كێڵگە پەلەوەرییەكان ناسراوە و هۆكارە بۆ توشبوون بە شێرپەنجە تاوەكوئێستاش هەندێ لەپزیشكانی ڤێتێرنەری دەفرۆشن ئەوەش بەپێی قسەی ئەو پزیشكە زۆر مەترسیدارە، چونكە "ئەو دەرمانە 25رۆژ لە مریشكدا دەمێنێتەوە".
د.هەرێم هابیل ئەوەش ناشارێتەوە دەرمانە قەدەخە كراوەكانی ڤێتێرنەری لە ناوەڕاست و خواری عێراقەوە بە قاچاخ دێتە هەرێمی كوردستانەوە.
بۆچوونێكی دیكە لەسەر مریشكی سوور
بەپێچەوانەی بۆچوونەكەی د.هەرێم هابیل، بەڕێوەبەری سامانی ئاژەڵ لە سلێمانی جەمال حوسێن جەخت لەوە دەكاتەوە كە مریشكی سوور نابێت بخورێت، چونكە بەهای خۆراكی نییە ئەو دەشڵێت "مریشكی سوور لە هیچ شوێنێكی دنیا بۆ خواردن بەكارنایەت، مریشكی سوور‌و ئومەهات لە ئێران هەر نییە لە سویدا هەر دەسوتێنرێ". بەپێی بەدواداچوونەكانی جەمال حوسێن مریشكی سوور، نەك هەر بەهای خۆراكی نییە، بەڵكو ئەنتی بایەتیكیش لە لەشیدا زۆرە‌و گوتیشی "لە تاقیگە ئەوەی سەلمێنراوە كە ئەنتی بایەتیك لە لەشیدا زۆرە بۆیە من لەگەڵ ئەوە نیم خەڵكی بخوات". بەڕێوەبەری سامانی ئاژەڵ لە سلێمانی باسی لەوەش كرد، ئێستا لە وەزارەتی كشتوكاڵ گفتوگۆكان لەسەر مریشكی سوور بەردەوامە.
لە سلێمانی زیاد لە 150 كێڵگەی پەلەوەری بێ مۆڵەت هەیە
نوێنەرەكەی وەزارەتی كشتوكاڵ ئەوە نەشاردەوە كە لە سلێمانیش پرۆژەیەكی زۆری كێڵگەی پەلەوەری بێ مۆڵەت هەیە و گوتی "لە سلێمانی زیاد لە 150كێڵگەی پەلەوەری بێ مۆڵەت هەیە، بەداخەوە لە كاتی كۆرۆنا و جەنگی داعش پڕۆژە بێ مۆڵەكان زۆر زیاتر بوون". سەبارەت بە لێپێچینەوە لەو كێڵگە بێ مۆڵەتانە جەمال حوسێن ئەوەی خستەڕوو سەرجەم پڕۆژە بێ مۆڵەتەكانی داوەتە داواكاری گشتی ئەو گوتیشی "بەشێكیان ئەوەندە خراپن وەك گەوڕی ئاژەڵیش نابن، دەڵێن هەندێكیان هۆڵەكانیان پاكناكانەوە دووبارە مریشكی تێدەكاتەوە".
جەمال حوسێن، نكوڵی لەوەش ناكات، لەگەڵ ئەوەی هێنانی دەرمانی ڤێتێرنەری بە رێنمایی رێكخراوە، بەڵام بە قاچاخ هێنانی هەر هەیە "دەگوترێ لەژێر تایەی ئۆتۆمبیلەوە بە قاچاخ دەهێنن".
جەمال حوسێن جەخت لەوە دەكاتەوە سێكتەری پەلەوەر "بە بودجە چاك دەبێت نەك بەشیعر‌و شانامە". لە كۆتایی قسەكانی بەرپرسەكەی وەزارەتی كشتوكاڵ باسی لەوەش كرد نوسراویان بۆ دام‌ودەزگاكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان كردوە كە مریشكی نێوخۆیی بەكاربهێنن نەك مریشكی بەستووی دەرەكی.
فاكسین سودێكی وەها نییە
زریان مستەفا، جێگری سەرۆكی كۆمەڵەی كورستان بۆ بەخێوكرنی پەلەوەر وەك میوانێكی بەرنامەكە ئەوەی خستەڕوو ئەو فاكسینانەی بۆ مریشكەكانیان بەكاردەهێنن كەمترین كاریگەری هەیە ئەو گوتی "فاكسینیشمان بەكارهێناوە، كەچی رێژەی مرداربوونەوە زیادی كردوە". سەبارەت بەبەكارهێنانی دەرمانی (فوڕاڵتادۆن) كە بەدەرمانە زەردەكە ناسراوە زریان مستەفا گوتی "23ساڵە لەم بوارە كار دەكەم، لەم بەرنامەیەدا گوێبیستی دەرمانە زەردەكە بووم" جێگری سەرۆكی كۆمەڵەی كورستان بۆ بەخێوكرنی پەلەوەر داوا لە خەڵكی دەكات بۆ پشتگیریان بەرهەمی مریشكی نێوخۆیی بەكاربهێنن نەك دەرەكە".
د.زانیار ئارێز، پزیشكی ڤێتێرنەری وەك بەشداربوویەكی دیكەی بەرنامەكە بەپێویستی زانی لەنێوخۆی كوردستان كارگە بۆ دروستكردنی دەرمانی ئاژەڵی دروست بكرێت ئەو گوتی "وەك چۆن كارگەی دەرمانی چارەسەر مرۆڤ هەیە پێویستە بەهەمانشێوە دەرمانی چارەسەری ئاژەڵیش هەبێت".
سەربڕینخانەی نافەرمیش هەیە
دەوەن موحسین، نوێنەری كوشتارگەكانی پەلەوەر لە هەرێمی كوردستان میوانێكی دیكەی ئەم بەرنامەیە بوو، ئەو باسی لەوەكرد، لە هەرێمی كوردستان 10سەربڕینخانەی فەرمی هەیە و گوتیشی "لەگەڵ ئەوەی 10سەربڕینخانەی یاسایی هەیە، 10سەبڕینخانە‌و زیاتریش نافەرمی هەیە‌و كەسیش لێپرسینەوەیان لەگەڵدا ناكات و هیچ چاودێرییەكیشیان لەسەر نییە".
دەوەن موحسین ئاشكراشی كرد وەزارەتی كشتوكاڵ بەنیازە مریشكی هەرێمی كوردستان هەناردەی بەشێك لە وڵاتان بكات داواشی لە خەڵكی كرد وەك پاڵپشتییەك بۆ ئەوان بەرهەمی مریشكی نێوخۆی بەكاربهێنن و گوتیشی
"بەوداخەوە تاوەكوئێستا پێشمەرگەی كوردستان مریشكی بەستووی دەرەكی دەخوات".
ئەم بەرنامەیە شەوی 11-08-2024 پێشكێش كراو میوانە سەرەكییەكانیش پێكهاتبوون لە
1- جەمال حوسێن، بەڕێوەبەری سامانی ئاژەڵ لە سلێمانی و نوێنەری وەزارەتی كشتوكاڵ
2- نازم عەبدوڵڵا، سەرۆكی كۆمەڵەی پەلەوەرخانەكانی سلێمانی و گەرمیان
3- زریان مستەفا، جێگری سەرۆكی كۆمەڵەی كورستان بۆ بەخێوكرنی پەلەوەر
4- د. رەهێڵ عەبدوڵڵا، ئەندامی دەستەی كارگێڕی (رێكخراوی ڤێتێرنەری لە پێناو ژیان)
5- دەوەن موحسین، نوێنەری كوشتارگەكانی پەلەوەر لە هەرێمی كودرستان
6- د.هەرێم هابیل، پزیشكی ڤێتێرنەری و پسپۆڕی نەخۆشییەكانی پەلەوەر
7- زانیار ئارێز، پزیشكی ڤێتێرنەری
به‌شی بكه لە
