لەگەڵ رەنج - حكومەتی هەرێمی كوردستان داوای چەند منداڵ لە خێزانەكان دەكات؟
بۆچی وەچەخستنەوە بەرەو كەمبوونەوە چووە
هەندێ لە خێزانەكان دەڵێن یەك منداڵ كەمە و دووانیش زۆرە
حكومەتی هەرێمی كوردستان داوای چەند منداڵ لە خێزانەكان دەكات؟
كورتەیەك لە بەرنامەكە
لەسەر كەمی و زۆری منداڵ دووبۆچوونی دژ بەیەك لە بەرنامەكەدا دروست بوو، بۆچوونی یەكەم مەحموود عوسمان، سەرۆكی ژووری ئۆپراسیۆنەكانی سەرژمێری نوێنەرایەتی دەكرد جەختی لەوە دەكردەوە كە تەعریب وەها كردوە لە كەركووك ژمارەی عەرەب زیاد بێت نەك وەچەخستنەوەی زۆر لەلایەن نەتەوەی عەرەبەوە ئەو بۆچوونی وابوو لە كەركووك ژمارەی لەدایكبوونی كورد‌و عەرەب نزیكە لە یەكترییەوە عەرەب بەشێوەیەكی كەم منداڵبوونیان زیاترە د.هۆگر مەحموود، مامۆستا لە زانكۆی سلێمانی نوێنەرایەتی بۆچوونی دووم دەكات پێی وایە پێویستە كورد بەتایبەت لە ناوچەكێشەلەسەرەكان نەوەی زۆر بخاتەوە تاوەكو كێبڕكێ لەگەڵ نەتەوەی عەرەب بكات. ئەو مامۆستایەی زانكۆی سلێمانی ئاماژە بەوەش دەكات كە جۆرە بنێشتێك هاتۆتە كوردستانەو هۆكارە بۆ تێكدانی هاوسەنگی هۆڕمۆنی لەلەشی ئافرەتدا بۆ ئەوەش باس لە نوسراوێكی نهێنی دەكات.
مامۆستایەكی ئاینیش بۆچوونی وایە ئەگەر حكومەت داوای منداڵی زیاتر دەكات، ئەوا پێویستە سەرەتا سەركردەو بەرپرسەكان پێوەی پابەند، بەڕێوبەری نەخۆشخانەی منداڵبوونی سلێمانیش ئەوە ناشارێتەوە كە رێژەی منداڵبوون بە تایبەت لە سلێمانی زۆر كەمی كردوە لەوەش مەترسیدارتر باس دەكات دەڵێت "رێژەی منداڵ بوون لە سلێمانی بە نەشتەرگەری گەیشتۆتە 65% ئەوە زۆر مەترسیدارە". هەر لەم بەرنامەیەشدا ئاشكرا دەبێت حكومەتی هەرێمی كوردستان هانی چەند منداڵ دەدات خێزانەكان بیان بێت.
ئایا لە رووپێوەی و سەرژمێرییەكانی كوردستان، پرسیاری زۆر هەستیار لە خێزانەكان دەكرێت یان نا؟ مەحموود عوسمان وەڵامی ئەوەش دەداتەوە.
لە كۆتاییەكانی بەرنامەكەشدا پزیشكێكی چارەسەری نەخۆشییەكانی منداڵان ئەوە رووندەكاتەوە ژمارەی ئەو خێزانانەی یەك منداڵیان هەیە زۆر زۆر زیادیان كردوە. ئەوەشی بە مەترسی ناوبرد.
دەوڵەمەندەكان منداڵی كەم و هەژارەكانیش منداڵی زۆریان دەبێت
وەك بەرگرییەكی پێشوەختە لە بۆچوونەكانی مەحموود عوسمان، سەرۆكی ژووری ئۆپراسیۆنەكانی سەرژمێری ئەوەی خستەڕوو وەچەخستنەوە نەك لە كوردستاندا، بەڵكو لەسەر ئاستی دنیاش كەمبووتەوە و گوتی "وڵاتانی ئەورووپی خەریكە گەشەی دانیشتوانیان دەبێتە سفر". بەپێی ئەزموونی خۆشی بەرپرسەكەی سەرژمێری ئەوەشی خستەڕوو، خێزانە دەوڵەمەندەكان منداڵی كەمتر دەبێت و خێزانە هەژارەكانیش منداڵیان زۆر دەبێت بۆیە منداڵ خستنەوەی زۆر یان كەم، كەمتر پەیوەندی بە هەژار و دەوڵەمەندییەوە هەیە.
مەحموود عوسمان باس لەوەش دەكات لەدوای 2018وە رێژەی گەشەی دانیشتوانی 15پارێزگاكەی عێراق لە چوارەوە بۆ 2.5 دابەزیووە رێژەی گەشەی دانیشتوانیش لە هەرێمی كوردستان 2.3 یە ئەو گوتیشی "لەسەر ئاستی هەرێمی كوردستان كەمترین رێژەی لەدایك بوون لە سلێمانییە و لەدهۆكیش جاران زۆرترین منداڵ لەدایكدەبوو كێبڕكێی لەگەڵ ئەنبار دەكرد، بەڵام ئێستا وەها نەماوە لەوێش بەرەوو دابەزین چووە".
بزانە خەرجی خێزان لە 2013دا چەند بووە؟
مەحموود عوسمان، ئاماژەبەوەش دەكات باشترین باری ژیانی خەڵكی هەرێمی كوردستان لە ساڵی 2013بوو، خەرجی خێزان بەگشتیی 2260هەزار دینار بوو، هەر لەو ساڵەدا رێژەی هەژاری بۆ 3% كەمببووە، مەحموود عوسمان ئەوە ناشارێتەوە پێشتر لە گوندەكانی كوردستاندا ژن هەبووە 10بۆ 12منداڵی بووە، "بەڵام ئەوە بووە رابردوو". ئەو دەخوازێ لە ناوچەكێشەلەسەرەكانیش ماددەی 140 بەزوویی جێبەجێ بكرێت بۆ ئەوە وەك خۆی دەڵێت "لەو ناوچانەش رزگارمان بێت لەوەی داوای منداڵی زیاد لە خەڵكی بكەین". مەحموود عوسمان ئەوە ناشارێتەوە كە لەمەبەدوا بەپێی دوا سەرژمێری بودجەی پارێزگاكان دیاری دەكرێت ئەو گوتیشی "ئینشاڵا بودجدەمان لە جاران كەمتر نابێت". هەر بەپێی قسەی بەرپرسەكەی سەرژمێری قەبارەی خێزان بە گشتیی لە عێرقدا كەمی كردوە
مەحموود عوسمان دەڵێت "قەبارەی خێزان لە هەولێر 5.5 لە سلێمانی پێنجە‌و لە دهۆكیش نۆوە دابەزیوە بۆ شەش، زۆرترین هەژاریش لە دهۆكە چونكە منداڵیان زۆر دەبێت".
لەدایكبوونی كورد لەناوچەكێشە لەسەرەكان چۆنە؟
مەحموود عوسمان ئەوەشی خستەڕوو رێژی لە دایك بوونی كورد لە ناوچە كێشەلەسەرەكان نزیكە لە خێزانە عارەبەكانەوە مەحموود عوسمان ئەوەش رووندەكاتەوە لەكەمپی ئاوارەكان لە سلێمانی خێزان هەبوو لە سێ ژن 18منداڵی هەبوو ئەو گوتیشی "لە كەركووك ئەگەر تەعریب نەكرێت سێ نەتەوەكە (كورد و عەرەب و توركمان) وەكو یەكین. لە رابردوو هەمیشە رێژە كورد زۆرتر بووە بەنموونە لە1957 دا رێژەی كورد لە كەركووك 48% و عەرەب 27% و توركمانیش 21% بووە، بەڵام بەعس لە 20ساڵدا رێژەی عەرەبی 27% گەیاندبووە 75% ئەوەش بە تەعریب نەك بەمنداڵ خستنەوە". سەبارەت بە گەشەی دانیشتوانی كوردیش بەتایبەت تاوەكو ساڵی 2040 گوتی "ئەو كاتە رێژەی گەشەی دانیشتوانی كورد دەبێتە 1.8و عەرەبیش دادەبەزێ بۆ دوو، بەڵام ژمارەشمان دەگاتە هەشت ملیۆن كەس، راستیەكەیش هەیە دەبێت هەمیشە لەبەرچاومان بێت بمانەوێ یان ناعەرەب 80% دانیشتوانی عێراق پێكدەهێنێ.
پرسیاری هەستیار و سەرجێی دەكرێت؟
سەرۆكی ژووری ئۆپراسیۆنەكانی سەرژمێری ئاماژە بەوەشدەكات لەم سەرژمێریدا پرسیارە زۆر هەستیار ناكەن، بەڵام لەرووپێویدا سەرژمێرە ئافرەتەكانیان پرسیاری زۆر تایبەت لە ژنان دەكەن، بەبێ ئەوەی ناویان لەگەڵ زانیارییەكاندا تۆمار بكەن. ئەو گوتی "لە ئەوروپاش پرسیارە هەستیارەكان بەبێ ناو تۆمار دەكرێت". هەر بەپێی ئامارەكانی دەستەی ئامار تاوەكو 50 ساڵی دیكەش هەرێمی كوردستان پێویستی بە هێزی كاری دەرەكی نابێت، چونكە دەرچوویەكی زۆری زانكۆكان هەیە كە بەبێ كار دەمێنێنەوە.
هەربەپێی ئامارەكانی لای مەحموود عوسمان ساڵانە رێژەی لەدایكبوون لە هەرێمی كوردستان زیاد دەكات بەجۆرێك وەك ئەو دەڵێت "لە 2020دا 147هەزار لەدایكبووون هەبووە لە 2030دا دەبێت 166هەزار و لە 2040دا دەگاتە 168 هەزار، یەك راستیش هەیە پێویستە هەمووان بیزانن
تاوەكو 2050 كۆمەڵگایەكی گەنج دەمێنینەوە هەموو وڵاتكیش ئەوەی نییە". بەڵام لەبەر كەمبوونەوەی رێژەی مردن خەڵكانی بەتەمەنیش زیاد دەكات هەروەك مەحموود عوسمان دەڵێت "ئێستا 288هەزاركەسی 65 ساڵ و سەرووترمان هەیە". لە كۆتایی قسەكانی بەرپرسەكەی سەژمێری ئاماری دوو نەخۆشی باوی لە پارێزگای سلێمانی خستەڕوو گووتی "لە سلێمانی 16هەزار كەس نەخۆشی شەكرە و 22هەزار كەس زەختیان هەیە بۆ دووملیۆن و 500 هەزار كەسی تەواوی پارێزگاكە ئەو دوو ژمارەیە زۆر نییە"
حكومەتی هەرێمی كوردستان دەیەوێ خێزان چەند منداڵی هەبێت؟
تاوەكوئێستا روون نەبووە حكومەتی هەرێمی كوردستان مەبەستیەتی خێزانی كورد چەند منداڵی هەبێت؟ مەحموود عوسمان وەڵامی ئەو پرسیارەی لایە دەڵێت "حكومەت لەگەڵ ئەوەدایە قەبارەی خێزان پێنج كەس بێت واتە سێ منداڵ و دایك و باوك". شتێكی دیكە كە بۆ مەحموود عوسمان جێگای شانازییە زۆری پەیوەندی كردنی منداڵی شەش ساڵانە بە قوتابخانەكانەوە هەروەك ئەو دەڵێت "بەپێی ئەو ئامارانەی لەلای ئێمەیە97% تەمەنی شەش ساڵانەكانمان پەیوەندی بە خوێندنەوە دەكەن و زیاتر لە ملیۆنێك‌و 500هەزار خوێندكاری بنەڕەتیمان هەیە، جگەلەوە هەر لە پارێزگای سلێمانیدا 46هەزار خوێندكاری زانكۆمان هەیە لە 15 زانكۆ دەخوێنن و ساڵانەش شەش هەزار دەرچووی كۆلیژمان لە سلێمانیدا هەیە".
تێكڕایی تەمەن 16ساڵ زیادی كردوە
هەر بەپێی قسەی مەحموود عوسمان، پێشتر تێكڕای تەمەن لە هەرێمی كوردستان 59 ساڵ بوو ژنانیش زیاتر دەمردن، بەڵام ئێستا هاوكێشەكە تەواو پێچەوانەبووەتەوە و تێكڕای تەمەن گەیشتۆتە75ساڵ بەجۆرێك تێكڕای تەمەن بۆ پیاوان 74ساڵ‌و بۆ ژنانیش 76ساڵە "واتە ئافرەتان ساڵێك زیاتر دەژین". مەحموود عوسمان جەختی لەوە كردەوە كە هاوردە رێژەی عەرەبی لە كەركووك زیاد كردوە نەك وەچەخستنەوەی زۆر و ئەوە راستیەشی گەیاندووەتە توركمانەكانیش ئەو گوتی "لە دانیشتنێكدا بە ئەرشەد ساڵح یم گووت ئەو 600 هەزار عەرەبە هاوردەیەی هاتوونەتە كەركووك زیانی بۆ ئێوەش وەك توركمان دەبێت".
سەبارەت بە رێژەی مردن لە هەرێمی كوردستان بۆ ئەوەش بەدواداچوون كراوە وەك مەحموود عوسمان باسی دەكات "پێشتر ساڵانە لە هەزار كەس تێكڕا شەش كەسی هەرێمی كوردستان دەمردن، بەڵام ئێستا رێژەكە دابەزیوە بۆ چواركەس لە 2030دا دەبێتە سێ كەس ئەوەش بەهۆی زیادبوونی خزمەتگوزاری تەندروستییە".
رێژەیەكی مەترسیدار لە سلێمانی تۆمار دەكرێت
دكتۆر شلێر غەفوور، بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی منداڵ بوون لە سلێمانی وەك میوانێكی ئەم بەرنامەیە سەباری ئەوەی دانی بەوەدانا كە رێژەی لەدایك بوون بەتایبەت لە سلێمانی بەروو كەمبوونەوە چووە ئەوەشی خستەڕوو رێژەی لەدایك بوون بە نەشتەرگەری ئاستێكی مەترسیداری تۆمار كردوە گوتی "رێژەی منداڵ بوون لە سلێمانی بە نەشتەرگەری گەیشتۆتە 65% ئەوە زۆر مەترسیدارە لە حاڵەتی ئاسایی رێژەی لەدایكبوون بە نەشتەرگەری دەبێت 15% بۆ 20% بێت".
دكتۆر شلێر غەفوور ئەوەش دەخاتەڕوو ئەگەر ژن لە سێ منداڵ زیاتری بوو بە نەشتەرگەری ئەوا كێشەی جەستەیی بۆ دروست دەبێت ئەو گوتی"سككردنێك بۆ دانەیەكی دیكە لانی كەم دەبێت دووساڵ بینی هەبێت".
لەبارەی ئەوەش بۆچی پێشتر ژنان، منداڵیان زیاتر دەبوو بەڵام ئێستا بەو جۆرە نییە. ئەوەی بۆ زیاد لە هۆكارێك گەڕاندەوە و گوتی "ژنانی پێشوو كەمنداڵیان زۆر دەبوو، لە ژینگەیەكی باشتردا دەژیان، ژنی ئێستا كەمنداڵی دەبێت فشاری دەروونی زۆر زیاتری هەیە،جاران ژن لە منداڵیان بوو نەدەترسان، بەڵام ئێستا ترسێكی زۆریان هەیە".
خوار 20ساڵ و سەروو 40ساڵ خواستی منداڵیان زۆرە
لە ژناندا ئەو تەمەنانەی كە نەگونجاوە منداڵیان ببێت بەقسەی دكتۆر شلێر زیاتر ئەو تەمەنانە داوای منداڵ دەكەن ئەو گوتی "تەمەنی خوار 20ساڵ‌و سەروو 40ساڵ زیاتر خواستی منداڵبوونیان هەیە، ئەوەی زۆر مەترسیدارە منداڵ بوونە لەو ژنانەی تەمەنیان لە خوار 18ساڵە". سەبارەت بەوەش چ تەمەنێك گونجاوە بۆ منداڵ بوونی ژنان گوتی "لە 19ساڵی بۆ 35 ساڵی باشترین كاتە بۆ منداڵ بوون".
دكتۆر شلێر غەفوور ئەوەش دەخاتەڕوو بەپێچەوانەی رابردوو لەلای ژنی ئێستا پڕۆسەی منداڵ بوون زۆر ترسناك و ئاڵۆز بووە
بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی منداڵبوون جەختلەوە دەكاتەوە هەموو فشارەكان لەسەر ژنانە دەڵێت "كاتێك ژنمان لە ماڵ هێنایە دەرەوە بۆ كاركردن لە دەرەوە، كارەكانی پێشوشی هەر لەسەر شان مایەوە، ئەوەش هۆكارێكی كەمی وەچەخستنەوەیە". لە كۆتایی قسەكانی دكتۆر شلێر گوتیشی "ئێستا نەخۆشی شەكرە یەكێكە لە نەخۆشییە باوەكانی سەر سكپڕبوون بۆیە پێویستە ژنان لەو بارەیەوە زۆر ئاگاداری تەندروستی خۆیان بن".
بنێشتێكی گوماناوی
د.هۆگر مەحموود، مامۆستا لە زانكۆی سلێمانی، كە نوێنەرایەتی ئەو بۆچوونە دەكات كە كورد نەوەی زۆر بخاتەوە تاوەكو ژمارەمان زۆربێت لە بەرامبەر نەتەوەكانی دیكە، بەتایبەت لە ناوچەكێشەلەسەرەكان د.هۆگر مەحموود جەخت لەوە دەكاتەوە لەبەر ئەوەی كورد نەتەوەیەكی بندەستە پێویستە نەوەی زۆر بخاتەوە تاوەكو بەدوور بێت لە لەنێوچوون، ئەو باسی لەوە كرد لە یەكێك لە وڵاتانی چواردەورمان بنێشتێكی گوماناوی نێدراوەتە كوردستان بۆ تێكدانی هاوسەنگی هۆرمۆنی ژنان تاوەكو منداڵیان كەم یان هەر نەبێت ئەو گوتی "بەپێی نوسراوێكی نهێنی عێراق ئاگاداری ئەو كارە بووە، بۆیە رێگری لەوە كردوە بچێتە شارەكانی عێراقەوە".
هۆگر مەحموود ئەوەشی خستەڕوو هەر كاتێك زانیبێتیان كورد رێژەی زۆر بوووە سەرژمێریان دواخستووە ئەو گوتی "لە حەفتاكاندا بەهەشتی مەلا مستەفا داوای كردبوو لەسەر بنەمای نەتەوە سەرژمێری بكرێت، ئەو كاتە كورد 40% بووە، بەڵام لەبەر ئەوەی رێژەی كورد زۆربوو رێگریان كرد".
بەبۆچوونی د.هۆگر مەحموود لەو شوێنەی كەسەكان لە بنچینەدا كوردن، بەڵام كوردی قسەناكەن یاخوود نایزانن نابێت دڵمان بەوانە خۆش بێت هەروەك گوتی "لە 2003دا لە بەسڕا 450 هەزار كورد هەبووە، بەڵام ئەوانە زمانی لەدەستداوە واتە هیچ سودێكی نییە".
هۆگر مەحموود ئەو ژمارەیەش بەراست نازانێ كە دەگوترێ700 هەزار عەرەب لە كوردستاندا هەیە بۆچوونی وایە ژمارەكە لەوە زیاترە گوتی "بەپێی بەدواداچوونەكانم 680 هەزار یەكەی نیشتەجێبوون لە كوردستاندا بە عەرەب فرۆشراوە".
د.هۆگر مەحموود چەند ئامارێكی دیكەی خستەڕوو كە بەڵگەی ئەوەیە رێژەی عەرەب بەردەوام زیاد دەكات بەنموونەش باسی سلێمانی كرد گوتی "لە 2020دا 3379 منداڵی نەتەوەی دیكە لەسلێمانیدا لە دایك بووە لە 2021دا ژمارەكە بووەتە 6941 منداڵی لە 2022دا گەیشتۆتە 8683 منداڵ".
لە كۆتایی قسەكانی مامۆستاكەی زانكۆی سلێمانی باسی لەوەش كرد ئەگەر هەرێمی كوردستان قەوارەیەكی رامیاری تەواوی هەبێت كێشە نییە با منداڵیش كەم لەدایك بێت، "بەڵام بەردەوام ئەوان زیادبن و ئێمە كەم لە داهاتوودا ئەگەر هەیە ئێمە ببینە كەمینە نەك لە كەركووك بەڵكو لە هەرێمی كوردستانیش".
ئیسلام لەگەڵ ئەوەیە سامانی مرۆیی زیاد بێت
ئەحمەد پوشێنی، پێشنوێژ‌و گوتارخوێن كە وەك مامۆستایەكی ئاینی لەبەرنامەكەدا بەشداربوو ئەوەی خستەڕوو دەبوو زووتر و بەپلان كار لەسەر هۆكارەكانی كەمبوونەوەی لەدایك بوون بكرایە ئەو گوتی "دەبێت كار لەسەر چۆنێتی منداڵیش بكەین، نەك بەتەنیا چەندێتی". لەبارەی بۆچوونی ئاینی ئیسلام ئەحمەد پوشێنی ئەوەی روونكردەوە كە ئاینی ئیسلام لەگەڵ ئەوەدایە سامانی مرۆیی لە زیادبووندا بێت وگوتیشی "بەڵام زیادبوونەكەش نابێت لەسەر چەندێتی بكەوێت، بەڵكو دەبێت مرۆڤی بە كوالێتی پەروەردە بكەین، بە كوردی و بە كورتی و بەروونی لەگەڵ ئەوەدام وەچەخستنەوەمان زۆر بێت، ئیسلامیش لەگەڵ ئەوەدایە".
ئەحمەد پوشێنی جەخت لەوە دەكاتەوە هیچ كاتێك نابێت لە رزقی منداڵ بترسین، چونكە "منداڵ لە ناو سكی دایكی خوای گەورە رزقی دابین كردوە"
ئەحمەد پوشێنی ئەوەشی لەبیر نەكرد، كاتێك داوای منداڵی زۆر لە خەڵكی دەكرێت دەبێت سەركردە و بەرپرسەكان لە خۆیانەوە دەستپێبكەن، ئەوجا داوا لە خەڵكی بكەن.
ئەو خێزانانەی لەیەك منداڵیان هەیە ژمارەیان زۆر بووە
دكتۆر پشدەر عەبدوڵڵا، پسۆڕی نەخۆشییەكانی منداڵان و بەڕێوەبەری پێشووی نەخۆشخانەی منداڵان لە سلێمانی، وەك میوانێكی بەرنامەكە باسی لەوە كرد منداڵ كەمی و زۆریش هەردووكیان مەترسین و گوتیشی "بەڵام ئەوەی زۆر مەترسییە ئەوەیە ئەو خێزانانەی لەیەك منداڵیان هەیە ژمارەیان زۆر زۆر بووە".
دكتۆر پشدەر عەبدوڵڵا ئەوە ناشارێتەوە ئەو خێزانانەی منداڵیان كەمە بۆ داهاتوو مەترسی لەسەر منداڵەكەیان زۆر دەبێت و گوتیشی
"ئەو خێزانانەی یەك منداڵیان هەیە لە داهاتوودا منداڵەكەیان هەستیاری لوتیان زیاد دەبێت و لایەنی كۆمەڵایەتیشی زۆر خراپ دەبێت و تووشی گۆشەگیری دەبێت، بەڵام ئەو خێزانانەی منداڵیان زۆرترە كێشەی تەندروستیان كەمترە".
دكتۆر پشدەر عەبدوڵڵا بەبەڵگەی زانستی پشتیوانی خۆی بۆ زیادبوونی منداڵ خستەڕوو و گوتی "بەداخەوە ئەو خێزانانەی باری داراییان زۆر باشە، كەمترین منداڵیان هەیە و ئەو خێزنانەش كە زۆر هەژارن منداڵێكی زۆریان دەبێت"
دكتۆر پشدەر عەبدوڵڵا هەرگیز لەگەڵ ئەو بۆچوونە نییە كە دەڵێت با ژمارەی منداڵ كەم‌وپوخت بێت و دەڵێت "گرفتەكەمان لەوەدایە ئەگەر بەم جۆرە بڕۆین منداڵی كەم‌وپخوتیشمان نامێنێ".
ئەو رەخنەی لە حكومەتیش گرد بەوەی كەمترین خزمەتگوزاری پێشكەش دەكات ئەو گوتی "بۆ چارەسەری نەخۆشی نەخۆشخانەی تایبەت زیاد دەبێت نەك حكومی، هەر وەك چۆن بۆ چارەسەری گرفتی خوێند رۆژ بە رۆژ قوتابخانەی ناحكومی زیاد دەكات".
دكتۆر پشدەر عەبدوڵڵا بەڵگە بەو نەخۆشخانەیە دەهێنێتەوە كە خۆی پێشتر بەڕێوەبەری بووە دەڵێت "راستە نەخۆشخانەی منداڵان نۆژەنكراوەتەوە، بەڵام بەسواڵ‌و سەدەقە نۆژەن كراوەتەوە نەك پارەی حكومەت دەبێت حكومەت چارەسەری بنەڕەتی بۆ كێشەكان بدۆزێتەوە نەك پینە‌وپەڕۆ بكات".
ئەم بەرنامەیە شەوی 24-11-2024 پێشكەش كرا‌و میوانە سەرەكییەكانیش پێكهاتبوون لە
هەندێ لە خێزانەكان دەڵێن یەك منداڵ كەمە و دووانیش زۆرە
حكومەتی هەرێمی كوردستان داوای چەند منداڵ لە خێزانەكان دەكات؟
كورتەیەك لە بەرنامەكە
لەسەر كەمی و زۆری منداڵ دووبۆچوونی دژ بەیەك لە بەرنامەكەدا دروست بوو، بۆچوونی یەكەم مەحموود عوسمان، سەرۆكی ژووری ئۆپراسیۆنەكانی سەرژمێری نوێنەرایەتی دەكرد جەختی لەوە دەكردەوە كە تەعریب وەها كردوە لە كەركووك ژمارەی عەرەب زیاد بێت نەك وەچەخستنەوەی زۆر لەلایەن نەتەوەی عەرەبەوە ئەو بۆچوونی وابوو لە كەركووك ژمارەی لەدایكبوونی كورد‌و عەرەب نزیكە لە یەكترییەوە عەرەب بەشێوەیەكی كەم منداڵبوونیان زیاترە د.هۆگر مەحموود، مامۆستا لە زانكۆی سلێمانی نوێنەرایەتی بۆچوونی دووم دەكات پێی وایە پێویستە كورد بەتایبەت لە ناوچەكێشەلەسەرەكان نەوەی زۆر بخاتەوە تاوەكو كێبڕكێ لەگەڵ نەتەوەی عەرەب بكات. ئەو مامۆستایەی زانكۆی سلێمانی ئاماژە بەوەش دەكات كە جۆرە بنێشتێك هاتۆتە كوردستانەو هۆكارە بۆ تێكدانی هاوسەنگی هۆڕمۆنی لەلەشی ئافرەتدا بۆ ئەوەش باس لە نوسراوێكی نهێنی دەكات.
مامۆستایەكی ئاینیش بۆچوونی وایە ئەگەر حكومەت داوای منداڵی زیاتر دەكات، ئەوا پێویستە سەرەتا سەركردەو بەرپرسەكان پێوەی پابەند، بەڕێوبەری نەخۆشخانەی منداڵبوونی سلێمانیش ئەوە ناشارێتەوە كە رێژەی منداڵبوون بە تایبەت لە سلێمانی زۆر كەمی كردوە لەوەش مەترسیدارتر باس دەكات دەڵێت "رێژەی منداڵ بوون لە سلێمانی بە نەشتەرگەری گەیشتۆتە 65% ئەوە زۆر مەترسیدارە". هەر لەم بەرنامەیەشدا ئاشكرا دەبێت حكومەتی هەرێمی كوردستان هانی چەند منداڵ دەدات خێزانەكان بیان بێت.
ئایا لە رووپێوەی و سەرژمێرییەكانی كوردستان، پرسیاری زۆر هەستیار لە خێزانەكان دەكرێت یان نا؟ مەحموود عوسمان وەڵامی ئەوەش دەداتەوە.
لە كۆتاییەكانی بەرنامەكەشدا پزیشكێكی چارەسەری نەخۆشییەكانی منداڵان ئەوە رووندەكاتەوە ژمارەی ئەو خێزانانەی یەك منداڵیان هەیە زۆر زۆر زیادیان كردوە. ئەوەشی بە مەترسی ناوبرد.
دەوڵەمەندەكان منداڵی كەم و هەژارەكانیش منداڵی زۆریان دەبێت
وەك بەرگرییەكی پێشوەختە لە بۆچوونەكانی مەحموود عوسمان، سەرۆكی ژووری ئۆپراسیۆنەكانی سەرژمێری ئەوەی خستەڕوو وەچەخستنەوە نەك لە كوردستاندا، بەڵكو لەسەر ئاستی دنیاش كەمبووتەوە و گوتی "وڵاتانی ئەورووپی خەریكە گەشەی دانیشتوانیان دەبێتە سفر". بەپێی ئەزموونی خۆشی بەرپرسەكەی سەرژمێری ئەوەشی خستەڕوو، خێزانە دەوڵەمەندەكان منداڵی كەمتر دەبێت و خێزانە هەژارەكانیش منداڵیان زۆر دەبێت بۆیە منداڵ خستنەوەی زۆر یان كەم، كەمتر پەیوەندی بە هەژار و دەوڵەمەندییەوە هەیە.
مەحموود عوسمان باس لەوەش دەكات لەدوای 2018وە رێژەی گەشەی دانیشتوانی 15پارێزگاكەی عێراق لە چوارەوە بۆ 2.5 دابەزیووە رێژەی گەشەی دانیشتوانیش لە هەرێمی كوردستان 2.3 یە ئەو گوتیشی "لەسەر ئاستی هەرێمی كوردستان كەمترین رێژەی لەدایك بوون لە سلێمانییە و لەدهۆكیش جاران زۆرترین منداڵ لەدایكدەبوو كێبڕكێی لەگەڵ ئەنبار دەكرد، بەڵام ئێستا وەها نەماوە لەوێش بەرەوو دابەزین چووە".
بزانە خەرجی خێزان لە 2013دا چەند بووە؟
مەحموود عوسمان، ئاماژەبەوەش دەكات باشترین باری ژیانی خەڵكی هەرێمی كوردستان لە ساڵی 2013بوو، خەرجی خێزان بەگشتیی 2260هەزار دینار بوو، هەر لەو ساڵەدا رێژەی هەژاری بۆ 3% كەمببووە، مەحموود عوسمان ئەوە ناشارێتەوە پێشتر لە گوندەكانی كوردستاندا ژن هەبووە 10بۆ 12منداڵی بووە، "بەڵام ئەوە بووە رابردوو". ئەو دەخوازێ لە ناوچەكێشەلەسەرەكانیش ماددەی 140 بەزوویی جێبەجێ بكرێت بۆ ئەوە وەك خۆی دەڵێت "لەو ناوچانەش رزگارمان بێت لەوەی داوای منداڵی زیاد لە خەڵكی بكەین". مەحموود عوسمان ئەوە ناشارێتەوە كە لەمەبەدوا بەپێی دوا سەرژمێری بودجەی پارێزگاكان دیاری دەكرێت ئەو گوتیشی "ئینشاڵا بودجدەمان لە جاران كەمتر نابێت". هەر بەپێی قسەی بەرپرسەكەی سەرژمێری قەبارەی خێزان بە گشتیی لە عێرقدا كەمی كردوە
مەحموود عوسمان دەڵێت "قەبارەی خێزان لە هەولێر 5.5 لە سلێمانی پێنجە‌و لە دهۆكیش نۆوە دابەزیوە بۆ شەش، زۆرترین هەژاریش لە دهۆكە چونكە منداڵیان زۆر دەبێت".
لەدایكبوونی كورد لەناوچەكێشە لەسەرەكان چۆنە؟
مەحموود عوسمان ئەوەشی خستەڕوو رێژی لە دایك بوونی كورد لە ناوچە كێشەلەسەرەكان نزیكە لە خێزانە عارەبەكانەوە مەحموود عوسمان ئەوەش رووندەكاتەوە لەكەمپی ئاوارەكان لە سلێمانی خێزان هەبوو لە سێ ژن 18منداڵی هەبوو ئەو گوتیشی "لە كەركووك ئەگەر تەعریب نەكرێت سێ نەتەوەكە (كورد و عەرەب و توركمان) وەكو یەكین. لە رابردوو هەمیشە رێژە كورد زۆرتر بووە بەنموونە لە1957 دا رێژەی كورد لە كەركووك 48% و عەرەب 27% و توركمانیش 21% بووە، بەڵام بەعس لە 20ساڵدا رێژەی عەرەبی 27% گەیاندبووە 75% ئەوەش بە تەعریب نەك بەمنداڵ خستنەوە". سەبارەت بە گەشەی دانیشتوانی كوردیش بەتایبەت تاوەكو ساڵی 2040 گوتی "ئەو كاتە رێژەی گەشەی دانیشتوانی كورد دەبێتە 1.8و عەرەبیش دادەبەزێ بۆ دوو، بەڵام ژمارەشمان دەگاتە هەشت ملیۆن كەس، راستیەكەیش هەیە دەبێت هەمیشە لەبەرچاومان بێت بمانەوێ یان ناعەرەب 80% دانیشتوانی عێراق پێكدەهێنێ.
پرسیاری هەستیار و سەرجێی دەكرێت؟
سەرۆكی ژووری ئۆپراسیۆنەكانی سەرژمێری ئاماژە بەوەشدەكات لەم سەرژمێریدا پرسیارە زۆر هەستیار ناكەن، بەڵام لەرووپێویدا سەرژمێرە ئافرەتەكانیان پرسیاری زۆر تایبەت لە ژنان دەكەن، بەبێ ئەوەی ناویان لەگەڵ زانیارییەكاندا تۆمار بكەن. ئەو گوتی "لە ئەوروپاش پرسیارە هەستیارەكان بەبێ ناو تۆمار دەكرێت". هەر بەپێی ئامارەكانی دەستەی ئامار تاوەكو 50 ساڵی دیكەش هەرێمی كوردستان پێویستی بە هێزی كاری دەرەكی نابێت، چونكە دەرچوویەكی زۆری زانكۆكان هەیە كە بەبێ كار دەمێنێنەوە.
هەربەپێی ئامارەكانی لای مەحموود عوسمان ساڵانە رێژەی لەدایكبوون لە هەرێمی كوردستان زیاد دەكات بەجۆرێك وەك ئەو دەڵێت "لە 2020دا 147هەزار لەدایكبووون هەبووە لە 2030دا دەبێت 166هەزار و لە 2040دا دەگاتە 168 هەزار، یەك راستیش هەیە پێویستە هەمووان بیزانن
تاوەكو 2050 كۆمەڵگایەكی گەنج دەمێنینەوە هەموو وڵاتكیش ئەوەی نییە". بەڵام لەبەر كەمبوونەوەی رێژەی مردن خەڵكانی بەتەمەنیش زیاد دەكات هەروەك مەحموود عوسمان دەڵێت "ئێستا 288هەزاركەسی 65 ساڵ و سەرووترمان هەیە". لە كۆتایی قسەكانی بەرپرسەكەی سەژمێری ئاماری دوو نەخۆشی باوی لە پارێزگای سلێمانی خستەڕوو گووتی "لە سلێمانی 16هەزار كەس نەخۆشی شەكرە و 22هەزار كەس زەختیان هەیە بۆ دووملیۆن و 500 هەزار كەسی تەواوی پارێزگاكە ئەو دوو ژمارەیە زۆر نییە"
حكومەتی هەرێمی كوردستان دەیەوێ خێزان چەند منداڵی هەبێت؟
تاوەكوئێستا روون نەبووە حكومەتی هەرێمی كوردستان مەبەستیەتی خێزانی كورد چەند منداڵی هەبێت؟ مەحموود عوسمان وەڵامی ئەو پرسیارەی لایە دەڵێت "حكومەت لەگەڵ ئەوەدایە قەبارەی خێزان پێنج كەس بێت واتە سێ منداڵ و دایك و باوك". شتێكی دیكە كە بۆ مەحموود عوسمان جێگای شانازییە زۆری پەیوەندی كردنی منداڵی شەش ساڵانە بە قوتابخانەكانەوە هەروەك ئەو دەڵێت "بەپێی ئەو ئامارانەی لەلای ئێمەیە97% تەمەنی شەش ساڵانەكانمان پەیوەندی بە خوێندنەوە دەكەن و زیاتر لە ملیۆنێك‌و 500هەزار خوێندكاری بنەڕەتیمان هەیە، جگەلەوە هەر لە پارێزگای سلێمانیدا 46هەزار خوێندكاری زانكۆمان هەیە لە 15 زانكۆ دەخوێنن و ساڵانەش شەش هەزار دەرچووی كۆلیژمان لە سلێمانیدا هەیە".
تێكڕایی تەمەن 16ساڵ زیادی كردوە
هەر بەپێی قسەی مەحموود عوسمان، پێشتر تێكڕای تەمەن لە هەرێمی كوردستان 59 ساڵ بوو ژنانیش زیاتر دەمردن، بەڵام ئێستا هاوكێشەكە تەواو پێچەوانەبووەتەوە و تێكڕای تەمەن گەیشتۆتە75ساڵ بەجۆرێك تێكڕای تەمەن بۆ پیاوان 74ساڵ‌و بۆ ژنانیش 76ساڵە "واتە ئافرەتان ساڵێك زیاتر دەژین". مەحموود عوسمان جەختی لەوە كردەوە كە هاوردە رێژەی عەرەبی لە كەركووك زیاد كردوە نەك وەچەخستنەوەی زۆر و ئەوە راستیەشی گەیاندووەتە توركمانەكانیش ئەو گوتی "لە دانیشتنێكدا بە ئەرشەد ساڵح یم گووت ئەو 600 هەزار عەرەبە هاوردەیەی هاتوونەتە كەركووك زیانی بۆ ئێوەش وەك توركمان دەبێت".
سەبارەت بە رێژەی مردن لە هەرێمی كوردستان بۆ ئەوەش بەدواداچوون كراوە وەك مەحموود عوسمان باسی دەكات "پێشتر ساڵانە لە هەزار كەس تێكڕا شەش كەسی هەرێمی كوردستان دەمردن، بەڵام ئێستا رێژەكە دابەزیوە بۆ چواركەس لە 2030دا دەبێتە سێ كەس ئەوەش بەهۆی زیادبوونی خزمەتگوزاری تەندروستییە".
رێژەیەكی مەترسیدار لە سلێمانی تۆمار دەكرێت
دكتۆر شلێر غەفوور، بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی منداڵ بوون لە سلێمانی وەك میوانێكی ئەم بەرنامەیە سەباری ئەوەی دانی بەوەدانا كە رێژەی لەدایك بوون بەتایبەت لە سلێمانی بەروو كەمبوونەوە چووە ئەوەشی خستەڕوو رێژەی لەدایك بوون بە نەشتەرگەری ئاستێكی مەترسیداری تۆمار كردوە گوتی "رێژەی منداڵ بوون لە سلێمانی بە نەشتەرگەری گەیشتۆتە 65% ئەوە زۆر مەترسیدارە لە حاڵەتی ئاسایی رێژەی لەدایكبوون بە نەشتەرگەری دەبێت 15% بۆ 20% بێت".
دكتۆر شلێر غەفوور ئەوەش دەخاتەڕوو ئەگەر ژن لە سێ منداڵ زیاتری بوو بە نەشتەرگەری ئەوا كێشەی جەستەیی بۆ دروست دەبێت ئەو گوتی"سككردنێك بۆ دانەیەكی دیكە لانی كەم دەبێت دووساڵ بینی هەبێت".
لەبارەی ئەوەش بۆچی پێشتر ژنان، منداڵیان زیاتر دەبوو بەڵام ئێستا بەو جۆرە نییە. ئەوەی بۆ زیاد لە هۆكارێك گەڕاندەوە و گوتی "ژنانی پێشوو كەمنداڵیان زۆر دەبوو، لە ژینگەیەكی باشتردا دەژیان، ژنی ئێستا كەمنداڵی دەبێت فشاری دەروونی زۆر زیاتری هەیە،جاران ژن لە منداڵیان بوو نەدەترسان، بەڵام ئێستا ترسێكی زۆریان هەیە".
خوار 20ساڵ و سەروو 40ساڵ خواستی منداڵیان زۆرە
لە ژناندا ئەو تەمەنانەی كە نەگونجاوە منداڵیان ببێت بەقسەی دكتۆر شلێر زیاتر ئەو تەمەنانە داوای منداڵ دەكەن ئەو گوتی "تەمەنی خوار 20ساڵ‌و سەروو 40ساڵ زیاتر خواستی منداڵبوونیان هەیە، ئەوەی زۆر مەترسیدارە منداڵ بوونە لەو ژنانەی تەمەنیان لە خوار 18ساڵە". سەبارەت بەوەش چ تەمەنێك گونجاوە بۆ منداڵ بوونی ژنان گوتی "لە 19ساڵی بۆ 35 ساڵی باشترین كاتە بۆ منداڵ بوون".
دكتۆر شلێر غەفوور ئەوەش دەخاتەڕوو بەپێچەوانەی رابردوو لەلای ژنی ئێستا پڕۆسەی منداڵ بوون زۆر ترسناك و ئاڵۆز بووە
بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی منداڵبوون جەختلەوە دەكاتەوە هەموو فشارەكان لەسەر ژنانە دەڵێت "كاتێك ژنمان لە ماڵ هێنایە دەرەوە بۆ كاركردن لە دەرەوە، كارەكانی پێشوشی هەر لەسەر شان مایەوە، ئەوەش هۆكارێكی كەمی وەچەخستنەوەیە". لە كۆتایی قسەكانی دكتۆر شلێر گوتیشی "ئێستا نەخۆشی شەكرە یەكێكە لە نەخۆشییە باوەكانی سەر سكپڕبوون بۆیە پێویستە ژنان لەو بارەیەوە زۆر ئاگاداری تەندروستی خۆیان بن".
بنێشتێكی گوماناوی
د.هۆگر مەحموود، مامۆستا لە زانكۆی سلێمانی، كە نوێنەرایەتی ئەو بۆچوونە دەكات كە كورد نەوەی زۆر بخاتەوە تاوەكو ژمارەمان زۆربێت لە بەرامبەر نەتەوەكانی دیكە، بەتایبەت لە ناوچەكێشەلەسەرەكان د.هۆگر مەحموود جەخت لەوە دەكاتەوە لەبەر ئەوەی كورد نەتەوەیەكی بندەستە پێویستە نەوەی زۆر بخاتەوە تاوەكو بەدوور بێت لە لەنێوچوون، ئەو باسی لەوە كرد لە یەكێك لە وڵاتانی چواردەورمان بنێشتێكی گوماناوی نێدراوەتە كوردستان بۆ تێكدانی هاوسەنگی هۆرمۆنی ژنان تاوەكو منداڵیان كەم یان هەر نەبێت ئەو گوتی "بەپێی نوسراوێكی نهێنی عێراق ئاگاداری ئەو كارە بووە، بۆیە رێگری لەوە كردوە بچێتە شارەكانی عێراقەوە".
هۆگر مەحموود ئەوەشی خستەڕوو هەر كاتێك زانیبێتیان كورد رێژەی زۆر بوووە سەرژمێریان دواخستووە ئەو گوتی "لە حەفتاكاندا بەهەشتی مەلا مستەفا داوای كردبوو لەسەر بنەمای نەتەوە سەرژمێری بكرێت، ئەو كاتە كورد 40% بووە، بەڵام لەبەر ئەوەی رێژەی كورد زۆربوو رێگریان كرد".
بەبۆچوونی د.هۆگر مەحموود لەو شوێنەی كەسەكان لە بنچینەدا كوردن، بەڵام كوردی قسەناكەن یاخوود نایزانن نابێت دڵمان بەوانە خۆش بێت هەروەك گوتی "لە 2003دا لە بەسڕا 450 هەزار كورد هەبووە، بەڵام ئەوانە زمانی لەدەستداوە واتە هیچ سودێكی نییە".
هۆگر مەحموود ئەو ژمارەیەش بەراست نازانێ كە دەگوترێ700 هەزار عەرەب لە كوردستاندا هەیە بۆچوونی وایە ژمارەكە لەوە زیاترە گوتی "بەپێی بەدواداچوونەكانم 680 هەزار یەكەی نیشتەجێبوون لە كوردستاندا بە عەرەب فرۆشراوە".
د.هۆگر مەحموود چەند ئامارێكی دیكەی خستەڕوو كە بەڵگەی ئەوەیە رێژەی عەرەب بەردەوام زیاد دەكات بەنموونەش باسی سلێمانی كرد گوتی "لە 2020دا 3379 منداڵی نەتەوەی دیكە لەسلێمانیدا لە دایك بووە لە 2021دا ژمارەكە بووەتە 6941 منداڵی لە 2022دا گەیشتۆتە 8683 منداڵ".
لە كۆتایی قسەكانی مامۆستاكەی زانكۆی سلێمانی باسی لەوەش كرد ئەگەر هەرێمی كوردستان قەوارەیەكی رامیاری تەواوی هەبێت كێشە نییە با منداڵیش كەم لەدایك بێت، "بەڵام بەردەوام ئەوان زیادبن و ئێمە كەم لە داهاتوودا ئەگەر هەیە ئێمە ببینە كەمینە نەك لە كەركووك بەڵكو لە هەرێمی كوردستانیش".
ئیسلام لەگەڵ ئەوەیە سامانی مرۆیی زیاد بێت
ئەحمەد پوشێنی، پێشنوێژ‌و گوتارخوێن كە وەك مامۆستایەكی ئاینی لەبەرنامەكەدا بەشداربوو ئەوەی خستەڕوو دەبوو زووتر و بەپلان كار لەسەر هۆكارەكانی كەمبوونەوەی لەدایك بوون بكرایە ئەو گوتی "دەبێت كار لەسەر چۆنێتی منداڵیش بكەین، نەك بەتەنیا چەندێتی". لەبارەی بۆچوونی ئاینی ئیسلام ئەحمەد پوشێنی ئەوەی روونكردەوە كە ئاینی ئیسلام لەگەڵ ئەوەدایە سامانی مرۆیی لە زیادبووندا بێت وگوتیشی "بەڵام زیادبوونەكەش نابێت لەسەر چەندێتی بكەوێت، بەڵكو دەبێت مرۆڤی بە كوالێتی پەروەردە بكەین، بە كوردی و بە كورتی و بەروونی لەگەڵ ئەوەدام وەچەخستنەوەمان زۆر بێت، ئیسلامیش لەگەڵ ئەوەدایە".
ئەحمەد پوشێنی جەخت لەوە دەكاتەوە هیچ كاتێك نابێت لە رزقی منداڵ بترسین، چونكە "منداڵ لە ناو سكی دایكی خوای گەورە رزقی دابین كردوە"
ئەحمەد پوشێنی ئەوەشی لەبیر نەكرد، كاتێك داوای منداڵی زۆر لە خەڵكی دەكرێت دەبێت سەركردە و بەرپرسەكان لە خۆیانەوە دەستپێبكەن، ئەوجا داوا لە خەڵكی بكەن.
ئەو خێزانانەی لەیەك منداڵیان هەیە ژمارەیان زۆر بووە
دكتۆر پشدەر عەبدوڵڵا، پسۆڕی نەخۆشییەكانی منداڵان و بەڕێوەبەری پێشووی نەخۆشخانەی منداڵان لە سلێمانی، وەك میوانێكی بەرنامەكە باسی لەوە كرد منداڵ كەمی و زۆریش هەردووكیان مەترسین و گوتیشی "بەڵام ئەوەی زۆر مەترسییە ئەوەیە ئەو خێزانانەی لەیەك منداڵیان هەیە ژمارەیان زۆر زۆر بووە".
دكتۆر پشدەر عەبدوڵڵا ئەوە ناشارێتەوە ئەو خێزانانەی منداڵیان كەمە بۆ داهاتوو مەترسی لەسەر منداڵەكەیان زۆر دەبێت و گوتیشی
"ئەو خێزانانەی یەك منداڵیان هەیە لە داهاتوودا منداڵەكەیان هەستیاری لوتیان زیاد دەبێت و لایەنی كۆمەڵایەتیشی زۆر خراپ دەبێت و تووشی گۆشەگیری دەبێت، بەڵام ئەو خێزانانەی منداڵیان زۆرترە كێشەی تەندروستیان كەمترە".
دكتۆر پشدەر عەبدوڵڵا بەبەڵگەی زانستی پشتیوانی خۆی بۆ زیادبوونی منداڵ خستەڕوو و گوتی "بەداخەوە ئەو خێزانانەی باری داراییان زۆر باشە، كەمترین منداڵیان هەیە و ئەو خێزنانەش كە زۆر هەژارن منداڵێكی زۆریان دەبێت"
دكتۆر پشدەر عەبدوڵڵا هەرگیز لەگەڵ ئەو بۆچوونە نییە كە دەڵێت با ژمارەی منداڵ كەم‌وپوخت بێت و دەڵێت "گرفتەكەمان لەوەدایە ئەگەر بەم جۆرە بڕۆین منداڵی كەم‌وپخوتیشمان نامێنێ".
ئەو رەخنەی لە حكومەتیش گرد بەوەی كەمترین خزمەتگوزاری پێشكەش دەكات ئەو گوتی "بۆ چارەسەری نەخۆشی نەخۆشخانەی تایبەت زیاد دەبێت نەك حكومی، هەر وەك چۆن بۆ چارەسەری گرفتی خوێند رۆژ بە رۆژ قوتابخانەی ناحكومی زیاد دەكات".
دكتۆر پشدەر عەبدوڵڵا بەڵگە بەو نەخۆشخانەیە دەهێنێتەوە كە خۆی پێشتر بەڕێوەبەری بووە دەڵێت "راستە نەخۆشخانەی منداڵان نۆژەنكراوەتەوە، بەڵام بەسواڵ‌و سەدەقە نۆژەن كراوەتەوە نەك پارەی حكومەت دەبێت حكومەت چارەسەری بنەڕەتی بۆ كێشەكان بدۆزێتەوە نەك پینە‌وپەڕۆ بكات".
ئەم بەرنامەیە شەوی 24-11-2024 پێشكەش كرا‌و میوانە سەرەكییەكانیش پێكهاتبوون لە
- مەحموود عوسمان، سەرۆكی ژووری ئۆپراسیۆنەكانی سەرژمێری
- ئەحمەد پوشێنی، پێشنوێژ‌و گوتارخوێن
-دكتۆر شلێر غەفوور، بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی منداڵ بوون لە سلێمانی
-دكتۆر پشدەر عەبدوڵڵا، پسۆڕی نەخۆشییەكانی منداڵان
- د.هۆگر مەحموود، مامۆستا لە زانكۆی سلێمانی
- ئەحمەد پوشێنی، پێشنوێژ‌و گوتارخوێن
-دكتۆر شلێر غەفوور، بەڕێوەبەری نەخۆشخانەی منداڵ بوون لە سلێمانی
-دكتۆر پشدەر عەبدوڵڵا، پسۆڕی نەخۆشییەكانی منداڵان
- د.هۆگر مەحموود، مامۆستا لە زانكۆی سلێمانی
به‌شی بكه لە
