هێشتا ماویەتی - بەغدا: سەردەمی هێزێی نوێ

هێشتا ماویەتی - بەغدا: سەردەمی هێزێی نوێ



بەغدا: سەردەمی هێزێی نوێ

هیڤیدار ئەحمەد

ئەو شارەی بەردەوام شەڕی لەسەر دەێەێ تێیێەتای زۆر تێیدا روویداوە، و سەرۆی وڵات تێیدا تیرۆە و لاودراوە، بەڵام بەغدا هەر ماوە. بەغدادییەەڵێن "ئەوەی لە بەغدا بەهێز بیت، لە هەموو عێراق بەهێزە".

هێزیە بەغدا

ی ئەلقەیەی نوێ بەڕنامەی "هێشتا ماویەتی" چووینە بەغدا. 1٪یی عێراقە و 23٪ی دانیشتووانی عێراق لەو شارە دەژین. بەغداد پایتەختێە ئێی موتڵەقیەوتووەتە دەستی لایەنی شیعە. ێی شیعە بەهێز بووە. 
لە دوای 2003ە بەغدا، سەرۆەرۆەزیری دادەنا و لایدەدا و ئەوەی بە دڵێەو دەبوو سەرۆەزیر. ویستم بزانم ئێستا "هێزیەبەغدا" چەند ماوە؟. خەڵی بەغدا چوون سەیریەەن؟ بەغدا بە خوی لە چ دوخێێیە؟

وەڵامی ئەو سێ پرسیارە دوای بەدواداچوون و قسەەگەڵ بەرپرس و خەڵی بەغدا لەم بەڕنامەیەدا وەرمگرتە:
لەسەر هێزیەبەغدا، گریمانەیەە ئەگەر هێزیە دوای 2003ێ لە بەغدا 100 خاڵی هەبووبێ، ئێستا بووەتە چەند؟ وەڵامەە ئاسان نەبوو. چوومە ناوچەی قادسییە، لەوێ بەرپرسی باڵای عێراق نیشتەجێن و بڕیار لەسەر هەموو عێراق ئامادەدەەن و جێبەجێشی دەەێ بەدوای وەڵامی پرسیاری هێزیەگەڕام لە قادسییە، وەڵامەە هەبوو.
وەزیرێیە لە دوای 2003ێیەوە لەبەغدایە و پلە وپ ۆستی زۆری بە ناویی وەرگرتووەێ لێم پرسیەند هێزی ماوە؟ بێ دەنگی هەڵبژارد و لە مێی خۆیدا لێەوەیەڵامەە رەنگە بە دڵیەەبێت، بەس ئەو دانی پێدانا گوتی "ئێستا هێزیە بەغدا تەنیا 35٪ی ماوە و 65٪ی لەدەست داوە". وەڵامی ئەو زیەی گوتی "هێزیە 35٪ی نەوەستاوە، بەڵە نەزیف دایە و زیەم دەبێت". بو رێگریگرتن لەەمبوونی هێزیە بەغدا، بەرپرسەەە لە بەغدا دەڵێت "ئەگەر واز بهێنین لە دەیە عەدادی شیعە، دەوەستێت، ئەگەر نا نەێزیەەمتر دەبێ بەڵیعە هێز بەەهێنن بو راگرتنی

دەربارەی پرسیاری دووەە خەڵی بەغدا چۆن سەیریەەن، دوو بۆچوونی جیاواز هەبوو، هەبوو پێیی ئەێشەیان نییە، هەبوو دەیانگوت، "هەیە دۆژمنی یەین".

بەغدا بووەتە یەی

پاریزگاری بەغدا، لە ئوفیسی باڵەخانەی پارێزگای بەغدا لەسەر پردی سنەەلایەرخ 80٪ی بەغدای دەبینیت، لە رێگەی دانانی زیاتر لەیرای چاودیری لەنێو بەغدا، ئەو گوتی، پلانمان هەیە ژمارەییی چاودیری لەبەغدا بگەینێن پێنج هەیرا و لە ئوفیسی خۆێنی بەغدا بمەوێ، بەیەیەبینم". ئەو راپۆرتی نێودەوڵەتی لەبەردەست بوو لەسەر پێەوتنی بەغدا لە ساڵەی داهاتووی نێزیی "بەغدا زۆرترین و گەورەترین گەشەی بە خۆیەوە دەبینێت لە ناوچەەدا".



تێی بەڕنامە

لە شەقامی موتەنەبی، شوێنی رۆشنبیرەەران و رەخنەگرانی بەغدایە، لەوێ هەمووی مەەبی فرۆشتنی پەرتۆ
عێراقییەەیایەی نێو شەقامەە دادەنیشن و باسی دوخی ئێستای عێراق و ئایندەی ئەو وڵاتە دەەە بەرەێ دەچن.
ئەو شەقامە رۆژانی هەینیێر 9ی بەیانی تاوەی نیوەڕۆ قەرەبالغترینە. لەوێ لەسەر مێزێەر و رەخنەگری بەتەمەن دانیشتبوون باسی سیستەمیڕانی عێراقیەمە پۆختەی قسەیانە.

"جەودەۆر بە خێرایی بو دواوە دەگەڕێەی چاوەڕێەم، تاوە
محەمەد هاشم:  نا نا، ئایندە بو عێراقە، ئەویش ئەگەر، ئەگەر خەڵی فێربوون چۆن هەڵبژێرن 
خوزەیر عەباس:  عێە دەوڵەتە لە ناوچەە سەەوتوو  نەبووە لە هەڵبژاردنیی خۆی 
عەلا خوزەیر: ئێمە بارمتەی پڕۆژەی ئەمریڕۆژەی ئەمریەوەیە دەیەوێ عێراق وەێ"

ئێرە بەغدایە

لێرەوەی نزیەی 45 ملیۆەس لە عێراق دەێت. پایتەختی دەوڵەتێە خەڵەەی نەهامەتی زۆری تێیدا بینیەوە.
بەڵام ئێڕانی تێیدا گۆڕاوە. لە بری شەڕ و ناسەقامگیری، ژیان و پێەوتنی تێیدا بەدیدەێت.
ئەوەی تێیدا نەگۆڕاوە، چینی هەژارەە
لەبەغدا و عێراق تەنیا دوو چین بەدیدەێت
یان زۆر دەوڵەمەندە و لە بەغدا پێ دەڵێن (ئەسریا)
ئان هەژارە... چینی مامناوەند تێیدا غائیبە.

لەبەغدا 13 پرد هەن، ئێمە لەسەر پردی سنەەستاوین
لای چەپیەرخە و شوێنی دەوڵەمەندەەتە و پڕۆژەی زیاتر لەوێ دەێت
لای راستی من رەسافەیە و جێگەی هەژارەی بەغدایەەمترین پڕۆژە لەوێ بەدیدەێت.

دەچینە لای پارێزگاری بەەبدولموتەڵب ئەلعەلەوی، لەرێگەی شاشەیەی گەورەوە بە تەیی زیاتر لەیرای نێو شار 80٪ی بەغدای دەبینێت.
لە پەنجەرەی ژۆرەەیەوە، باسی ئەوەیەمتر لە سێ ساڵی دیە بەغدا چەند دەگۆڕن.

د.عەبدولموتەڵب ئەلعەلەوی: "شۆڕشی ئاوەدانی دەست پێە، پرۆژەی ستراتیژی دروستدەەیە پەیوەندی ژێرخانی خزمەتگۆزارییەوە هەیە. راپۆرتەی نێودەوڵەتی لەسەر بەغدا و شارەزایان دەڵێن لە چەند ساڵێیەمدا، بەغدا زۆرترین و گەورەترین گەشەی بە خۆیەوە دەبینێت لە ناوچەەدا".

جوگرافیای بەغدا تەنیا 1٪یی عێراقە، بەڵام 23٪ی دانیشتوانی عێراق لەم شارە دەژین. (ئاماری فەرمی پارێزگای بەغدا بو رووداو)
هێشتا شەەت و ماندۆیی ئەو شەڕە ناوخۆیی و تائیفی لە دوایە بەی بەغدای گرت پێوە دیارە. سوننەیستانەەغدایان بەجێهێشت. ئێستا بەغدا بە شارێی بەهێزی شیعە دەبینرێە تێیدا بوون بەیدی هەر لە بەغداوە بڕیار لەسەر هەموو عێراق دەدن.
بەڵام بینیم بەغدا گۆڕاوە، ئەوە نییەە 10ساڵ پێش ئێستا بینیومە، ئاوەدانی خێرای تێیدا هەیە، تایبەت بەلایەرخدا.

زۆربەی وەبەرهێنەرەی پڕۆژەی نیشتەجێەی گەورەی بە
پارێزگاری بەغدا، داوا لە وەبەرهێنەرەەەوەی ئێستا لە بەغدا دەگۆزەرێ لەدەستی مەدەن.


پڕۆژەەندە جێگەی سەرنج بن، چاوەەسەر هەبوونی گەندەڵی لە بەغدا نەبڕاوەتەوە.
عومەر ئەلتائی، گەنجەی چاڵی بەغدایە، دوای خۆپێشاندانەی تشرینی 2019 دەردەەوێت و قسەی هەیە.
ئەم گەنجە تاوەۆتای بەڕنامەە لەگەڵ تیمی رووداو دەبێت.

هیڤیدار ئەحمەد: سڵاوت لێ بیت.. باشی.. 
عومەر ئەلتائی: سڵاو بەخێر بێت
هیڤیدار ئەحمەد: گەنجەی عێراقی و بەغدادی، دەمانەوێ بەغدا بە چاوی گەنجەی بەغدادییەوە ببینین
بەغدا چی لێ هاتووە و چۆن بوو، ئایندەی بەغدا چی بەسەر دێت. لەگەڵ ئێمە دێی
عومەر ئەلتائی: ئینشائەڵڵا 
هیڤیدار ئەحمەد: ئێستا ئێمە لە لایەرخین یان رەسافە؟
عومەر ئەلتائی: لایەرخین
هیڤیدار ئەحمەدەرخی هیەت و دەوڵەمەندەە
عومەر ئەلتائی: ئە وچینەی لەەرخ نیشتەجێیە، چینێە خۆی ماندۆە، بو خوێندن بو گەیشتن بە پلە باڵی ئیداری
هیڤدارئەحمەد: ئەوە دەستەی دەییە 
عومەر ئەلتائی: ئەو فەرمانگەیەی نوێیە پێش ساڵێەتەوە
هیڤیدار ئەحمەد: رێژەی گەندەڵی لە عێەمبووتەوە؟
عومەر ئەلتائی: باوەڕەم، رێژەی گەندەڵی لە عێراق زیاتر دەبێ، تەنانەت دەستەواژەی گەندەڵی بو دەولەتانی ئەورۆپی دەبێت، ئەوەی لەعێراق روودەدات گەندەڵی نییە، فەرهوودەیە لە ماڵی گشتی.

پێش ئەوەی بچینە لای رەسافەی بەغدا. بومن جێگەی مەراقە بزانم، خەڵی بەغدا چۆن لەسەی هەرێمییردەەنەوە؟
هیڤیدار ئەحمەد: ئێوە خەڵی بەغدا چۆن لەسەی هەرێمییردەەنەوە؟
دانیشتووی دوورە لە بەغدا: برایی ئێمەن، تەنیا دەڵێن بارەە اللە بیەندین ساڵ لایەە دوو ساڵ لە هەولێر بووم
هیڤیدار ئەحمەد: چ بوو؟
دانیشتووی بەغدا لە شەقامی رەشیدی سەرمانن 
هیڤیدار ئەحمەد: دەڵێە بارگرانی بەسەر عێراقەوە؟
دانیشتووی بەغدا لە شورجە: قسەی وا نییە، نا نا هیچ جیاوازییەییە
دانیشتووی بەغدا لە شورجە: قسەی وا نییە برا، دەزانی بنەمای مرۆڤایەتی لایە، ئاشوور لەەنانەت ئادەمیە
دانیشتووی بەغدا لە ناوچەی سەدر" لەگەڵەژین و خەڵی ئێمەن، واڵلە وەەسی خۆم سەیرییان دەەم، ئەو قسەیە لەبەیەم، خودا شاهیدە لەسەر قسەەسی منن
هیڤیدار ئەحمەد: چیت لەسەیستووە؟
عەلی حوسێن دانیشتووی بەغدا: هەموویان باش نین
هیڤیدار: هەموویان مرۆڤی باش نین؟
عەلی حوسێن: بەڵێ 
هیڤی
عەلی حوسێن: بەڵێە دژی یەەس بن دژی یەەوەستن، ئێستا نەڵێ ئاوەدانیمان هەیە و نازانم چی بە یەڕدرێت. ئەوە هەموو دیە . با ئەوە لە بیرت بێت
هیڤیدار ئەحمەد: ئێ
عەلی حوسێەسەر ئەم دۆخە نامینێت
هیڤیدار ئەحمەد: چ روودەدات؟
عەلی حوسێن: دەبێ بەشێی ئیران ببات و بەشێییا
هیڤیدار ئەحمەد: دەبێ؟
عەلی حوسێن: ئەرێ واڵلە وای لێدێت وچ دەرفەت نەماوە


لە دوای 2003ێەێزێی سیاسییگەر لە عێراق دەەوت، بەبێەو عێراقە بڕیار نەدەدرا.
بەرپرسێی باڵایەسەر ئەم دۆسێیە قسەیی لە عێەسێینی تا ئەبەد دۆستیێڕانی لە عێراق بووەتە مەەزی و هەموو رۆژێ بەهێزتر دەبێت.
دەبێ لە بەغدا دۆەەین، دۆست زیەیە بە جوگرافیا لە بەغدا دورین. لایەنی شیعە رۆەی دەوڵەتیۆە و هێزی بەغدا تەنیا بەرامبەر بە هەرێمیە.

ئێستا دەمەوێ بەدوای وەڵامی ئەو پرسیارەەوم، هێزیەبەغدا چەند بووەو چەندی ماوە؟
دەچینە ناوچەی قادسییە، لەوێ بەشێی بەرپرسی باڵای سیاسی و وەزیرەی عێراق بەشەو بڕیارەەدەەن و بە رۆژ جێبەجێ دەەن.
مێوانەە وەزیری دادە لەعێراق، ئەو لە 2006ەوە لە بەغدا و بەە و پۆستی هەیە. پرسیاری هێزیێ دەەم؟
خالید شوانیێستا 65٪ی هێزی خۆی لەدەست داوەو 35٪ی ماوە

خالید شوانی، لەم ژۆرە تاریەوە، پەیامە شاراوەی هێزیڕان لە عێراق بەرامبەر بەەە رەنگە بگاتە ئەوەی هێزی تێیدا بەێت.

خالید شوانی:
دەبێەی عەدادی لایەنی شیعە نەەگەر نا هێز بەەهێنن بو راگرتنی
بەغدا و عێراق پێشدەەوێت و بەهێزیش دەبێت.

عومەر تائیە پەیوەندییەی فراوانی  هەیە لەگەڵ بەرپرسە باڵی عێراق، بەپێ زانیاری دەدوێت، دەڵیت رەنگە چەند سالێی دیە عێراق خراب بتەقێت.
پەیەری ئەبو جەعفەر مەنسور
پێش 1262 ساڵ بەغدای

عومەر ئەلتائی: چاوەرێ دەێت لە بەغدا خێر و شەڕی زۆر رووبدات. تەنانەت رەنگە خوپێشاندانی زۆر گەورەتر و فراوانتر لە خوپێشاندانەی تشرینی 2019 رووبدەن. بەس ئێستا ئەوە روونادات، سێ بو چوار ساڵی دیە روودەدات.
هیڤیدار ئەحمەد: پارەتان نییە؟
ە واڵلە پارەمان نییە، بەڵام ئەو ماچەیەمان هەیە ها ئاها...
هیڤیدار ئەحمەد: سڵاتان لێ بێت مام، ئێوە باشن 
دانیشتووی بەغدا: سڵاو بەخێر بێن
هیڤیدار ئەحمەد: دوخەە چۆنە باش ە باش نییە؟
دانیشتووی بەغدا: واڵلە خرابە و باش نییە
هیڤیدار ئەحمەد: باش نییە؟
عومەر تائی: دادپەروەری نییە لە پێەی خزمەتگۆزاری لە ناوچەی بەغدا 

ئێرە هەر بەغدایە، بەڵام لای رەسافەیە ، شوێنی هەژارەی پایتەختە، گەیشتنی خزمەتگۆزاری لەگەڵ لایەرخ بەێت.
هەر چەندە بودجەی 2024ی عێراق 211 تڕلیۆن دینارەە پەرلەمانی عێراق پەسەندیە.
بەڵام هەژاری لەبەغدا خەڵی بێ ئومێە لەسەر وڵاتەەیان.
خەڵی رەسافەێ قسە دەەن، دەتەقێنەوە...
مونتەزر ئەبو حوسێن: مەعقولە عێراق مەسینی هاوردە
دەسەڵاتم هەبێ سێ بەشێ عێراقییەەسیدارەدەدەم
ئەبو سەیف: سێ بەشێ عێراق هەژارن و ئەوەی دەڵێت بەغدا پێەوتووە، ئەوانەە سوود مەندن
دانیشتووی بەغدا: ئومیدمان هەیە بە هاتنی ئیمام مەهدی عێەبێت

رووداوی زۆر گەورە لە بەغدا دروست بوونە، لەۆدەۆشتنی سەرۆی وەڵات، بڕیاری شەڕ، پایتەختێەردەوام سیاسەت تییدا گۆڕاوە.
ئێستا لەبەغدا دوو نەوە هەن... هەر یەەو بیەوەیەی جیاواز هەیە.
دانیشتووی بەغدا: بەەمێە بگاتە جەهەنەم و هیچ ئومێدێی تێیدا نییە، ئەگەر مەقتەدا سەدر نەبێت لە بەر پێیان دەچین
عومەر تائی: ئێمە ئومێدمان هەیە و بەرچاومان روونە و ئایندەیەی باش دەبینین.

هیڤیدار ئەحمەد: هاووڵاتییەی بەغدادی بەمنی گوت، بەغدا هەرچوونێێت، شەڕی تێیدا بێت، هەژاری هەبێت، بەغدا هەر خۆشە...

بەغدا هێشتا ماویەتی...