تێروانینی ئیسلام بۆ خۆکوشتن

لە دەستپێکی ئەم بەرنامەیەی باوەڕنما، دەروون گێژەن، وەکو پێشکێشکاری بەرنامەکە، سەرنجی خستە سەر بابەتێکی هەستیار و گرنگ، ئەویش تێڕوانینی ئایینی ئیسلام بۆ خۆکوشتن و هۆکارە جۆراوجۆرەکانی کە دەبنە هۆی ئەم کارەساتە. لە بەرنامەکە دا هەوڵدرا کاریگەرییەکانی خۆکوشتن لەسەر کۆمەڵگە روونبکرێتەوە، بە مەبەستی هۆشیارکردنەوەی گشتی و دۆزینەوەی رێگەچارەی گونجاو.

د. محێدین محەممەد خانی، پسپۆڕی دەروونناسیی پەروەردەیی، لە چەندین روانگەی دەروونییەوە باسی خۆکوشتنی کرد. ئەو رایگەیاند کە "کەسێک گوتی خۆم دەکوژم راستیش نەکات، دەبێت بە راست وەریبگرین"، ئەمەش ئەوە دەردەخات کە هەر هەڕەشەیەکی خۆکوشتن دەبێت بە جدی وەربگیرێت و پشتگوێ نەخرێت. هەروەها جەختی لەوە کردەوە کە "کاتێک کەسێک دەڵێت خۆم دەکوژم دەیەوێت رێی لێ بگرین"، ئەمەش ئەوە دەگەیەنێت کە زۆرجار کەسانی خۆکوژ دەیانەوێت بەو کارەیان هاوکاری بەدەستبهێنن. د. محەممەد خانی نموونەی تراژیدی خستەڕوو، وەکو "منداڵ هەیە لە ترسی سەرزەنشتی باوکی خۆی کوشتووە". هەروەها باسی لەوە کرد کە "ئەو کاتەی مرۆڤ لەلای خۆی بێنرخ بوو دەڵێت خۆم دەکوژم"، ئەمەش نیشانەیەکە بۆ ئەوەی کە هەستی بێ هیوایی و بێ بەهایی دەتوانێت هاندەر بێت بۆ خۆکوشتن. د. محەممەد خانی تەنیایی رۆحی بەوە پێناسە کرد کە "لەنێو بنەماڵەکەتدا گرنگیت پێنادرێت"، لەکاتێکدا کە پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان و هەستی گرنگیپێدان چەندە گرنگن بۆ سەلامەتی دەروونی. 

شۆخان حەمەڕەشید، پارێزەر، روانگەیەکی یاسایی لە بەرنامەکەدا خستەڕوو، هەروەها ئەوەی روونکردەوە کە "هاندەری کوشتنی کەسێک تاوانبارە و بەلای کەم 7 ساڵ لە زیندان دەمێنێتەوە"، ئەمەش هۆشیارییەکی یاساییە بۆ ئەو کەسانەی کە هانی کەسانی دیکە دەدەن بۆ خۆکوشتن. شۆخان حەمەڕەشید زیاتر لەسەر ئەو دیاردەیە قسەی کرد و گوتی کە "لە پشت هەموو خۆکوژییەکەوە کەسانێک هەن بەشدار و هاندەرن" و ئاماژەی بەوەدا کە "چەندین کەس بە هۆی سۆشیال میدیاوە پەنایان بۆ خۆکوشتن بردووە"، کەواتە ئالوودەبوون و مانەوەی زۆر لەنێو سۆشیال میدیا دەتوانێت هاندەر بێت بۆ خۆکوشتن.

د. مورشید مەعشووق خەزنەوی، دکتۆرا لە فیقهی ئیسلامی، روانگەیەکی ئایینی خستەڕوو و باسی لەوە کرد کە "لە وڵاتانی ئەسکەندەناڤیا رێژەی خۆکوژی زۆر بەرزە" و "کەسێک گەیشتە ئاستێک خۆی بکوژێت، ئەوە مرۆڤێکی نەخۆشە"، چونکە خۆکوشتن پەیوەندی بە باری دەروونییەوە هەیە. د. مورشید خەزنەوی روونی کردەوە کە "لە ئاییندا لە بابەتی خۆکوژیدا باری دەروونی لەبەرچاو ناگیردرێت" و، لەگەڵ ئەوەشدا ئایین سزای توندی بۆ خۆکوشتن داناوە. ئەو هەروەها باسی لەوە کرد کە "زانایان ناکۆکن لەسەر ئەوەی خۆکوژ نوێژی مردووی لەسەر بکرێت یان نا" و ئەوەشی خستەڕوو کە "کەسی هاندەر بۆ کوشتنی کەسێک، لە بەزەیی خودا بێبەش دەبێت".

د. خالید عومەر، دکتۆرا لە فەرموودەناسی، ئەوەی خستەڕوو کە "ئەگەر کەسێک گوتی خۆم دەکوژم قسەکەی بە گرنگ وەربگرە" و گوتی کە "لە شەرعدا رۆح و جەستەی مرۆڤ سپاردەن"، ئچونکە ئاشکرایە کە ژیان بەهایەکی گەورەی هەیە و دەبێت پارێزگاری لێبکرێت.

بەرنامەکە بە شێوەیەکی گشتی هەوڵیدا هۆکارە کۆمەڵایەتی و دەروونی و ئایینییەکانی خۆکوشتن گەنگەشە بکات و، رێگەچارەی گونجاو بۆ رێگری کردن لەو دیاردەیە بخاتەڕوو، هەروەها هۆشیاری بدات بە کۆمەڵگە دەربارەی مەترسییەکانی خۆکوشتن.