رۆمانی كەنەدییەك حەیای توركیا دەبات
رووداو- تۆرنتۆ
"كەنەدییەكی گەشتیار دەچێتە توركیا و لەوێ بە كوردێك ئاشنا دەبێت كە ژیانی بەیەكجاری دەگۆڕێت". ئەوە ناوەڕۆكی یەكەمین رۆمانی لۆری فراسێرە بەناوی (وشە نەگوتراوەكە). چیرۆكێكی نیمچە بیۆگرافیە لەسەر ژیانی خۆی: ئەو نووسەرە كەنەدییە ساڵی 1990 لە توركیا هاوسەرگیری لەگەڵ كوردێك دەكات بەناوی ئامەد.
فراسێر لە رۆمانەكەیدا خۆی وەك (لی) دەناسێنێ كە كاراكتەری سەرەكی چیرۆكەكەیە، لی دەكەوێتە داوی خۆشەویستی گەنجێكی جوان و سەركێشی كورد كە زۆر بە باشی لەگەڵ گەشتیاران دەئاخڤێ و شوێنیان بۆ دەدۆزێتەوە و فەرشیان پێدەفرۆشێت. پاش هاوسەرگیرییە خێراكەیان، لی بۆی دەردەكەوێ كە ئامەد ئەندامی پارتی كرێكارانی كوردستانە.
ئامەد ئەو كارەی وەك هەلێك بەكاردێنێ بۆ ئاشناكردنی گەشتیاران بە بارودۆخی كورد لە توركیا و پێشێلكارییەكانی مافی مرۆڤ لەو وڵاتە. ئەو هانی رۆژنامەنووسان دەدات لەسەر كێشەی كورد بنووسن. كاتێك لە ئیستەنبوڵ پۆلیسێكی تورك دەبینێ لە پیاوێكی كورد دەدات بۆ پارە، ئەو كوڕە لێی دەچێتە پێشەوە و بەسەر پۆلیسەكەدا هاوار دەكات و وەك كەسێكی بە دەسەڵات خۆی پێشان دەدات لەپێناو رزگاركردنی ئەو كەسە.
كاتێك پیاوەكە رزگار دەكات، لی لێیدەپرسێ كە بۆچی ئەو كارەی كرد؟ ئامەد دەڵێت "تەماشای دەوروبەرت بكە. هیچ كەسێك دەبینی یارمەتی ئەو كابرایە بدات؟ بێگومان نەخێر!".
هەرچەندە لی لەسەرەتاوە بەتەواوی دژی توندوتیژی بووە، بەڵام كاتێك بارودۆخی كوردی باكووری كوردستان دەبینێ، لەوە تێدەگات كە چۆن خەڵكانێكی بێدەسەڵات هیچ رێگەیەكیان نییە جگە لە گرتنەبەری توندوتیژی لە پێناو راكێشانی سەرنجی جیهان بۆ دۆزەكەیان، بەڵام كتێبەكە خۆی بە دوور ناگرێت لەوەی كە ئەم جەنگە ناوزەند بكات بە ''شەڕێكی پیس'' یان ''شەڕی پیاوێكی هەژار''.
"ئەو هەست بەوە دەكات دواجار وەك توركێك بیربكاتەوە، چونكە توندوتیژی لە چەند بارودۆخێكی دیاریكراودا قبوڵكراوە، ئەو كەنەدییەكی ئاسایی بووە، بە هەموو جۆرێك دژی توندوتیژی بووە. ئەو ترسە رێخۆشكەرە بۆ توندوتیژی، ئەو ئێستا لەوە تێدەگات كە كەنەدییەكان شتێكی ئەوتۆیان نەزانیوە دەربارەی ترس". ئەمە پەرەگرافێكی رۆمانەكەیە.
ئەو رۆمانە باس لە چیرۆكی گۆڕانكاری و جیاكاری دەكات. لی پێیوایە گەشتكردن لە رۆژئاوای توركیاوە بۆ بەشە كوردیەكەی لە رۆژهەڵات، وەك گەشتكردن وایە لە جیهانی یەكەمەوە بۆ جیهانی سێیەم.
هەرچەندە كتێبەكەی فراسێر رۆمانە نەك یادەوەری، بەڵام خوێنەر هەرگیز درك بەوە ناكات لە كوێدا خەیاڵ زاڵ دەبێت بەسەر ئەزموونی ژیانی راستەقینەی نووسەر.
پاش چەند رۆژێك لە ئاهەنگی شووكردنی، چاوی بە چەند كوردێك دەكەوێت كە گوندەكەیان لەلایەن سوپای توركیاوە سووتێنراوە. ئێستا ئەو كەسانە بێ ماڵ و حاڵ و برسین، لە شوێنێكدا گیرساونەتەوە كە هیچ شتێكی لێ نییە و لەناو قوڕ و باراناودا و بەبێ جلوبەرگی گەرم بەرەوڕووی ژیانێكی سەخت بوونەتەوە.
"منداڵان لە لی كۆدەبنەوە و تەماشای دەكەن، ئەویش تەماشایان دەكات. دەموچاو و جلوبەرگیان زۆر پیسە. قژیان رەق بووە لەنێو چڵكدا، كوڕێكی بچووك زەردەخەنەیەكی بۆ دەكات. منداڵەكە پێی خاوسە و قاچی لەناو قوڕدایە. ددانە سپییەكانی لەژێر لێویەوە دەردەكەوێ. چاكەتە گەورەكەی بەری لە زەوی دەخشێ.''
لەكاتی گەڕانەوەیاندا، ئامەد پرسیار لە لی دەكات: دەبینی گەریلاكان لەكوێوە پەیدا دەبن؟ لی وەڵامدەداتەوە: ''لە شوێنێكەوە كە مرۆڤایەتی لێ نەماوە''. لی پاش بینینی ئەو بارودۆخە بیروڕای دەگۆڕێت و پشتگیری لە ئامەد دەكات.
(وشە نەگوتراوەكە) رۆمانێكی 600 لاپەڕەییە، دەستی خوێنەر دەگرێت و دەیبات بەناو كۆمەڵگەی توركیداو ئەزموونی ژیانی لی نیشان دەدات لەو شوێنەی كە نە نانەواخانەی هەبووە نە ئاوی گەرم. خوێنەر وابەست دەبێت بە هەست و دڵگەرمیی ئامەد بۆ شەڕكردن لە پێناوی ئازادی. نووسەر حوكم نادات بەسەر ئامەد و لی و كارەكتەرەكانی دیكەی ناو رۆمانەكە. بەپێچەوانەوە، وەك كاراكتەرێكی ئاڵۆز و پێچەوانە نیشانی خوێنەریان دەدات تا بۆ خۆیان بڕیار بدەن.