رووداو دیجیتاڵ
سێ پرۆژەیاسای گرنگ بۆ کورد، تورکمان و شیعە و سوننە لە بەرنامەی کاری سبەی پەرلەمانی عێراق دایە، بەشێک لە پەرلەمانتاران بە دووری دەزانن بێ سازان دانیشتنەکەی سبەی بکرێت.
پەرلەمانی عێراق سبەی دووشەممە کۆدەبێتەوە، سێ بڕگەی سەرەکی لە دانیشتنەکەدا هەیە، یەکەمیان دەنگدان بە پڕۆژەیاسای گەڕاندنەوەی زەوی و خانوو بۆ خاوەنەكانیان لە کورد و تورکمان، کە لە سەردەمی حکومەتی بەعس بە بڕیاری ئەنجوومەنی سەرکردایەتیی شۆڕشی ئەو کات، لێیان زەوتکراوە. هەروەها خوێندنەوەی دووەم بۆ هەردوو پرۆژەیاسای لێبووردنی گشتیی و هەمواری یاسای باری کەسی.
سوننەکان داوای پەسندکردنی یاسای لێبووردنی گشتی دەکەن، بەشێکی زۆر لە شیعەکان داوای هەموارکردنی یاسای باری کەسی دەکەن، پەرلەمانتارانیش کوردیش داوای پەسندکردنی پڕۆژەیاسای گەڕاندنەوەی زەوی و خانووی داگیرکراو دەکەن.
موسەننا ئەمین، ئەندامی پەرلەمانی عێراق لە فراکسیۆنی یەکگرتووی ئیسلامی، رۆژی یەکشەممە 15-09-2024 بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت: "ئەم سێ پرۆژەیاسایە خراونەتە بەرنامەی کاری سبەی پەرلەمان، تاوەکو ئێستاش سازانیان لەسەر نەکراوە، بەبێ سازان ئەستەمە دانیشتنی سبەی پەرلەمان بکرێت".
موسەننا ئەمین دەڵێت، دەبێ پێش کۆبوونەوەی پەرلەمان، سەرۆک فراکسیۆنەکان دابنyشن و بگەنە سازانێک بۆ ئەوەی دانیشتنەکە بکرێت.
ئەندامەکەی پەرلەمانی عێراق گوتی: "سوننەکان دژی گەڕانەوە زەویوزاری کورد و تورکمانن بە پشتیوانی بەشێک لە شیعەکان. شیعەکانیش لە بەرامبەر تێپەڕاندنی یاسای لێبووردنی گشتی داوای تێپەڕاندنی هەمواری یاسای باری کەسی دەکەن. بۆیە ئەمە جۆرێک لە قۆڵبادانی تێدایە".
پڕۆژەیاسای گەڕاندنەوەی زەوی و خانوو بۆ خاوەنەكانیان، خوێندنەوەی یەکەم و دووەمی بۆ کراوە، خرابووە بەرنامەی کاری رۆژی 03-09-2024 پەرلەمان بۆ ئەوەی دەنگی لەسەر بدرێت، بەڵام دانیشتنەکە نەکرا.
موختار موسەوی، ئەندامی پەرلەمانی عێراق لە پێکهاتەی شیعە بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت: "ئەستەمە دانیشتنی سبەی بکرێت؛ چونکە تاوەکو ئێستا رێککەوتن لەسەر ئەو سێ پرۆژە گرنگە نەکراوە".
موسەوی کە تورکمانێکی شیعە مەزهەبە و لە رێکخراوی بەدری هادی عامرییە دەڵێت: "دەنگ بۆ پرۆژەیاسای گەڕاندنەوەی موڵک و زەوییەکان دەدەین بۆ خاوەنەکانیان کە کورد و تورکمانی شیعەن، کاتی خۆی ستەمیان لێکراوە؛ بەڵام سوننەکان دژی ئەو یاسایەن".
بەگوتەی موسەوی، بەشێک لە شیعەکان دەنگ بە یاساکە دەدەن و بەشێکی دیکە لەگەڵ یاساکە نین.
لەبارەی هەمواری یاسای باری کەسی و لێبووردنی گشتییەوە، موختار موسەوی دەڵێت: "سوننەکان ئامادەییان دەربڕیوە لە بەرامبەر یاسای لێبووردنی گشتی، دەنگ بە هەمواری یاسای باری کەسی بدەن".
رۆژی شەممە، 14-09-2024، چرۆ حەمەشەریف، ئەندامی فراکسیۆنی یەکێتی لە پەرلەمانی عێراق، بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند: "تاوەکو ئێستا فراکسیۆنە کوردستانییەکان مکوڕن لەسەر بایکۆتکردنی کۆبوونەوەکانی پەرلەمان، تاوەکو پڕۆژەیاسای گەڕاندنەوەی زەوی و خانوو بۆ خاوەنەكانیان دەخرێتە بەرنامەی کارەوە."
سەرۆکی فراکسیۆنی کۆمەڵی دادگەریش بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت، لەسەر پرۆژەیاساکە لیژنەیەک لە پەرلەمانی عێراق پێکهێنراوە و بڕیارە راپۆرتی خۆی پێشکێش بکات بۆ ئەوەی لەسەری بگەنە رێککەوتن و دەنگی لەسەر بدرێت. سۆران عومەر هەروەها گوتی، "سوننەکان بە پلەی یەکەم دژی پرۆژەیاساکەن؛ شیعەکانیش پشتیوانی سوننەکان دەکەن".
شەوی 03-09-2024 فراکسیۆنە کوردستانییەکانی نێو پەرلەمانی عێراق کە پێکهاتوون لە (پارتی، یەکێتی، یەکگرتوو، نەوەی نوێ، کۆمەڵی دادگەری، لەگەڵ پەرلەمانتارێکی پێکهاتەی کرستیان) پەیامێکی ناڕەزایی هاوبەشیان بڵاوکردەوە.
فراکسیۆنەکان گوتیان، هەندێ لایەن رێگرییان کردووە لەوەی لە دانیشتنەکەی پێشتری پەرلەماندا پڕۆژەیاسای "گەڕاندنەوەی موڵک بۆ خاوەنەکەی" تێپەڕێنرێت و پەسند بکرێ، کە مافی ئەو کەسانە دەگەڕێنێتەوە کە بەدەست "رژێمی پێشووەوە ناڵاندوویانە و تووشی راگواستن و سەرکوتکاری بوون".
لە پەیامەکەیاندا داوا لە فراكسیۆنەكانی پەرلەمان و هاوبەشەكانیان دەکەن لەگەڵیان بن بۆ تێپەڕاندنی ئەو پڕۆژەیاسایە "لەپێناو بەدیهێنانی دادپەروەری و كۆتایهێنان بە زەرەرمەندبوونی ئەو هاووڵاتییانەی قوربانیی سیاسەتەكانی رژێمی لەنێوچوون؛ هەروەها بۆ زامنكردنی سەقامگیری و ئاشتی كۆمەڵایەتی، بەتایبەت لەناوچە كێشە لەسەرەكان."
بە گشتی لە سنووری پارێزگای کەرکووک ملیۆنێک و 200 هەزار دۆنم زەوی لەنێوان کورد و تورکمان لەگەڵ عەرەبی هاوردە کێشەیان لەسەرە. لە خورماتووش 10 هەزار دۆنم زەوی کێشەیان لەسەرە.
زیاتر لە 130 هەزار دۆنم زەویى هاونیشتمانیانى کورد و تورکمان لە سنووری پارێزگای کەرووک داگیرکراوەو بۆیان نەگەڕێندراوەتەوە. ئەو زەوییانە هێشتا موڵکدارییان یەکلا نەکراوەتەوە، کە لەلایەن عەرەبی هاوردەوە لە سەردەمى دەسەڵاتى بەعس داگیرکراوە.
زۆرینەى زەوییە داگیرکراوەکانى کورد و تورکمان لە کەرکووک دەکەونە قەزاى دووبز، قەزاى ناوەندیی کەرکووک، ناحیەکانى سەرگەڕان، پردێ، شوان، تۆپزاوا، لەیلان، داقووق، تازە و بەشیر.
زۆرینەى زەویی داگیرکراوی کورد، کە خاوەندارێتیان بە گوێرەى مادەى 140 یەکلایی نەبووەتەوە لە سنوورى قەزاى دووبز، قەزاى ناوەندى کەرکووک، ناحیەکانى سەرگەڕان، پردێ، شوان، تۆپزاوا و داقووقن.
زۆرینەى زەویی داگیرکراوی تورکمان لە پارێزگای کەرکووک لە سنوورى ناحیەکانى لەیلان، تازە و بەشیرن.
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و هه‌موو خزمەتگوزارییەکان به‌كاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ