ترس لە گەیشتنی ئاگرى شەڕ، عێراق ناچار بە بڕیارێک بۆ پاراستنى بەندەرەکانى دەکات

 

 

ئەوە لە کاتێکدایە، لە کەمتر لە دوو مانگدا ئەو گرووپە چەکدارە شیعانەى خۆیان بە "موقاوەمەى ئیسلامى لە عێراق" دەناسێنن، دەڵێن، 37 هێرشیان کردووەتە سەر ئیسرائیل، نیوەیان دواى کوژرانى حەسەن نەسروڵڵا بوون.

 

چیرۆکى ئەو مەترسییەى دۆخى ناوچەکە لەسەر عێراق لەوەوە دەستى پێکرد کە 27ى ئەیلوول، بنیامین نەتانیاهوو، سەرۆکوەزیرانى ئیسرائیل لە کۆبوونەوەى کۆمەڵەى گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان نەخشەیەکى بەرزکردەوە کە سێ وڵات رەشکرابوون و یەکێک لەوانیش عێراق بوو. 

 

کوژرانی حەسەن نەسروڵڵا، ئەمیندارى گشتى حیزبوڵڵاى لوبنان لە 27ى ئەیلوول لە بۆردوومانێکى ئیسرائیل و هێرشی مووشەکى کۆمارى ئیسلامى ئێران لە یەکى تشرینى یەکەم بۆسەر ئیسرائیل، دۆخى ناوچەکەى بەرەو ئەگەرى ئاڵۆزبوونى زیاتر برد.

 

 

عێراق یەکێکە لەو وڵاتانەی کە ئەگەر هەیە فراوانبوونى بازنەى جەنگى ناوچەکە بیگرێتەوە، بەتایبەت کە بەشێکى زۆرى گرووپى"موقاوەمە" لە عێراقدان. 

 

"موقاوەمەی ئیسلامیی عێراق" دەڵێت، لە 18ى ئاب تاوەکو 2ى تشرینى دووەم، 37 هێرشی کردووەتە سەر ئیسرائیل؛ 5 هێرشیان لە مانگى ئابدا بوون؛ زۆرترینىان لە مانگى ئەیلوولدا بوون کە 30 هێرش بوون؛ لە 27ى ئەیلوول تاوەکو 30ى ئەیلوول بەرپرسیارێتی لە 14 هێرش راگەیاندووە کە گوایە کردوویەتە سەر ئیسرائیل.

 

سوپاى ئیسرائیل لە 4ی تشرینى یەکەمدا کوژرانى دوو سەربازى راگەیاند کە گوایە بە هێرشێکى درۆنى کوژراون کە لە عێراقەوە ئاڕاستەی بەرزاییەکانی گۆلان لە سووریا کراوە. ئەوە یەکەمجار بوو ئیسرائیل بەو شێوەیە باس لە زیانى هێرشێک بکات کە گوایە سەرچاوەکەى عێراق بووە.

 

 کاوە حەسەن، پسپۆڕى کاروباری رۆژهەڵاتى نێوەڕاست لە سەنتەرى ستیمسنى ئەمریکى لە کاتی بەشداریکردنى لە پۆدکاستى (رووداوى عێراق)دا گوتى، "سیاسەتى ئیسرائیل ئەوەیە کە هەر هێزێکى دیکەى وەک حیزبوڵڵا بیەوێت لە ناوچەکەدا رووبەڕووی ببێتەوە، لەنێوی دەبات. ئەگەر گرووپە چەکدارەکان لە عێراق ژیرانە مامەڵە لەگەڵ دۆخەکەدا نەکەن، بێ دوودڵى ئیسرائیل هێرش دەکاتە سەر عێراق، کە رەنگە هێرش بکاتە سەر سەرکردەکانى ئەو گرووپانە یان چەند شوێنێکى ستراتیژی، لەوانە بەندەرى بەسرە. ئێستا هیچ هێزێک نییە بتوانێت نەتەنیاهوو بووەستێنێت، ئیدارەى ئەمریکا نەبێت".

 

کاوە حەسەن گوتى، "ئەگەر ئێران هەست بکات مەترسی لەسەر دەسەڵاتەکەى هەیە، داوا لە گرووپە چەکدارەکان لە عێراق دەکات هێرش بکەنە سەر ئیسرائیل، بەڵام تاوەکو نەگاتە ئەو ئاستە، ئێران لە بەرژەوەندیدا نییە دۆخى عێراق تێکبچێت".   

 

 

جگە لە گرووپە چەکدارەکان، مەترسییەکى دیکەى هێرشی ئیسرائیل لەسەر دامەزراوە ئابوورییەکانی عێراق هەیە.

 

لە شەش مانگى یەکەمى ئەم ساڵدا داهاتى عێراق 77.4 تریلیۆن دینار بووە، 65 تریلیۆنى لە داهاتى نەوت بووە. ئەگەر بەهۆى هێرشی ئیسرائیلەوە رێگەى هەناردەى نەوت لە عێراق بگیرێت، سەرچاوەى داهاتەکەى پەکى دەکەوێت. 

 

3ى تشرینى یەکەم، فوئاد حوسێن، وەزیرى دەرەوەى عێراق و جۆن باس، یاریدەدەرى وەزیری دەرەوەى ئەمریکا بۆ کاروبارى کارگێڕی و جێفى بایت، بەرپرسی کاروبارى وزە لە وەزارەتى دەرەوەى ئەو وڵاتە لە بەغدا کۆبوونەوە و باسیان لە "گرنگى پاراستنى رێڕەوەى دەریایی بۆ گەرەنتى هەناردەى نەوتى عێراق" کرد.

 

ئەگەرى هێرشکردنە سەر بەندەرەکانى عێراق لە بەسرە عێراقى ناچار کردووە کە رێوشوێن بگرێتەبەر، بەتایبەت ئەوەى پەیوەندیدارە بەو کۆنتێنەر و بارانەى لە سەکۆ و کۆگاکانى بەندەرەکەن کە دەکرێت بتەقنەوە.

 

فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکانى عێراق لە روونکردنەوەیەکدا لە 30ى ئەیلوول دانى بەوەدا نا کە مادەى مەترسیدار هەبوون و گوێزراونەتەوە بۆ ناوچەى هەدامە لە بەسرە کە دوورە لە دامەزراوە نەوتییەکان.

 

ئەو رێکارە بۆ رێگرى بوو لە تەقینەوەى هاوشێوەی تەقینەوەکەی بەیرووت لە ساڵى 2020 کە زیاتر لە 218 کەس بەهۆیەوە گیانیان لەدەستدا. ئەو تەقینەوەیە بەهۆى بوونى ئەو مادانەوە بوو کە توانا و ئەگەرى تەقینەوەیان زۆرە.

 

فەرحان فەرتوسی، بەڕێوەبەرى گشتى بەڕێوەبەرایەتیى گشتى بەندەرەکانى عێراق لە کاتی بەشداریکردنى لە (پۆدکاستى رووداوى عێراق) رایگەیاند، رێکخراوە نێودەوڵەتییەکان 9 جۆر بارى مەترسیداریان دیاریکردووە کە پێکهاتوون لەو مادانەى تەقینەوەیان زۆرە یان ئەگەرى گڕگرتنیان هەیە، لەوانە تایەى ئۆتۆمبێل و بۆن. کاتێک ئەو مادانە لە کۆنتێنەرێکدا دەهێندرێن بە مادەى مەترسیدار هەژمار دەکرێن؛ هەریەک لەو مادانە بەشێوازێکى جیاواز مامەڵەیان لەگەڵ دەکرێت. 

 

فەرحان فەرتووسی دەڵێت، "ئێستا لە دۆخێکى نائاساییداین؛ ناوچەکە گڕی گرتووە و نازانین دۆخەکە چى لێ دێت. بڕیارێک لە بەڕێوەبەرایەتى گشتى بەندەرەکانى عێراق دەرچووە بە هاوئاهەنگى لەگەڵ گومرگ و لایەنە باڵاکانى دیکە کە دەبێت هەر کۆنتێنەرێک لە هەر ریزبەندی و پۆلێنێکدا بێت، راستەوخۆ خاوەنەکەى وەریبگرێت و بیگوازێتەوە؛ ئەگەر دواش کەوت، کۆنتێنەرەکە دەگوازرێتەوە بۆ شوێنێکى دوور و سەلامەت و دوور لە سەکۆکانى داگرتنى بارەکان و کۆگاکان".