مستەفا کازمی: بەشانازییەوە سیاسەتمەدار نیم

 

مستەفا کازمی، سەرۆکوەزیرانی پێشووی عێراق لە گوتارێکدا، کە لە ژمارەی 16383ـی ئەمرۆی رۆژنامەی شەرقولئەوسەتی سعودی بەناونیشانی: "عێراق لەنێوان حوکمی سیاسەت و حوکمی بەڕێوەبردندا." بڵاویکردووەتەوە، رەخنە لە دۆخی ئێستای عێراق دەگرێت و دەڵێت، دەبێت پۆستی سەرۆکوەزیران لە عێراق بە پلە یەک پۆستێکی کارگێڕی بێت، بەڵام توێژی سیاسیی ئامادەنییە دەستبەرداری تێڕوانینی سیاسیی بۆ ئەو پۆستە بێت.

 

سەرۆکوەزیرانی پێشووی عێراق، لە سەرەتای گوتارەکەیدا باسی رۆژی راسپاردنی بە سەرۆکوەزیرانی عێراق دەکات و دەڵێت، دەیزانی کە لەکاتێکدا ئەو پۆستە وەردەگرێت، دەیان ئاڵنگاریی رووبەڕووی عێراق و ئەو بوونەتەوە، نموونەی هەندێکیان دەهێنێتەوە و دەڵێت: "بەیانیی رۆژی 9ـی نیسانی 2020، بەڕێگاوە بووم بەرەو کۆشکی سەلام بۆ ئەوەی نووسراوی راسپاردنم وەکو سەرۆکوەزیرانی حکومەتی ناوەندیی لەلایەن فەخامەتی سەرۆکۆمارەوە وەربگرم، قەبارەی ئەو ئاڵنگارییانەم بەبیر دەهاتەوە کە لە عێراقدا هەیە و زەحمەتیی ئەو دۆخەی وڵات لەسەر هەموو ئاستەکان پێیدا تێدەپەڕێت، لەگەڵ ئاڵۆزیی قۆناخەکە و هەستارییەکەی بەتایبەت لەسەر ئاستی سیاسی، ناکۆکیی تووندی نێوان هێزە سیاسییەکان، قەبە بوونی گەندەڵی، ریشەداکوتینی لە دامەزراوەکانی دەوڵەت، خراپیی خزمەتگوزارییەکان و نەبوونی تێڕوانینی دروست بۆ بنیادنانی دەوڵەت و چاکسازیکردنی."

 

هەر لە وتارەکەیدا ئاماژە بە چەند ئاڵنگارییەکی دیکە دەدات و دەڵێت: "سەرهەڵدانی کۆرۆنا و بەتاڵیی گەنجینەی دەوڵەت لە نەختینە و کشانی زیاتری چەکی میلیشیاکان، بەداخەوە هەڕەشەیان لە ئاسایشی دەوڵەت کرد. چەکی بێ مۆڵەت لەلایەن میلیشیاکانەوە سەرپەرشتی دەکرێت و بووەتە ئامرازێک بۆ هەراسانکردنی دەوڵەت و چەترێک بۆ پاراستنی پڕۆژە دارایی و ئابوورییەکانیان، کە زیان بە ئابووری نیشتمانی دەگەیێنێت، هەروەها لە یەکلاکردنەوەی ناکۆکییەکان بەکاردەهێنرێت و زیانی بە ناوبانگی وڵات گەیاندووە."

 

کازمی، ناوی تەواوی مستەفا عەبدوللەتیف مشەتت غەریباوییە، لە بنەڕەتدا خەڵکی شەتڕەی پارێزگای زیقارە، لە ساڵی 1963 بۆ پەرەپێدانی کارەکەی بە یەکجاری چووەتە بەغدا.

 

لە تەمەنی 18 ساڵیدا، مستەفا کازمی لە رێگەی هەرێمی کوردستانەوە، خۆی دەگەیێنێتە ئەوروپا و دواتر لە بەریتانیا دەگیرسێتەوە.

 

سەرۆکوەزیرانی پێشووی عێراق لە بەشێکی دیکەی گوتارەکەیدا نووسیویەتی: "گڕکانی ئاڵنگارییەکان چالاکبوون، لەهەر ساتێکدا بێت دەتەقنەوە، کارکردن و گەیشتنە ئەنجامی باش، پێویستە، چونکە شکستهێنان لە چارەسەرکردنی کێشەکان، ئەنجامی کارەستباریی لەسەر عێراق دەبێت."

 

مستەفا کازمی، وەڵامی ئەو رەخنەیە دەداتەوە کە لێیگیراوە و بەتانەوە زۆر جار پێیدەگوترا ئەو سیاسەتمەدار نییە و دەڵێت:"زۆر جار لە بەشێک لە سەرکردە سیاسییەکانم گوێ لیبووە دەیانگوت (کازمی سیاسەتمەدار نییە، لە قوماشی بەرپرسانی سیاسی نییە.)، بەڵام من بە شانازییەوە دەمگوت، من بە واتای وشەی سیفەتی سیاسەتمەدار سیاسەتمەدار نیم، زیاتر لە جارێک دووپاتم کردووەتەوە من کارگێڕییم و لە بیرکردنەوەمدا سەر بە پەیڕەوی نیشتمانیی عەرەبی لیبڕاڵیم، سەربەخۆ لە ئینتیماکانم و دوور لە حیزبەکان و هەموو گردبوونەوەیەکم خستبووە پەراوێزەوە."

 

مستەفا کازمی، لە 7ـی ئایاری 2020 تاوەکو 27ـی ئۆکتۆبەری 2022 سەرۆکوەزیرانی عێراق بووە. ئەویش دوای دەستلەکارکێشانەوەی عادل عەبدولمەهدی لەسەر داوای خۆپێشاندەرانی تشرینی ساڵی 2019.

 

مستەفا کازمی لەلایەن بەشێک لە سەرکردە شیعەکانی نێو هاوپەیمانی چوارچێوەی هاوئاهەنگی بە گەندەڵی تۆمەتبار دەکرێت و فەرمانی دەستگیرکردن بۆ چوار بەرپرسی کابینەکەی و نزیکەکانی دەرچووە.

 

مستەفا کازمی باسی پڕۆسەی سیاسیی عێراق دەکات و دەڵێت: "لە عێراق یاری و پڕۆسەی سیاسیی دەتوانێت حکومەت پێکبهێنێت و پشتیوانی بکات، دەشتوانێت سیستەمێکی حوکمڕانی دروستبکات بۆ چەند ساڵێکی زۆر درێژە بکێشێت، بەڵام توانای بنیادنانی دەوڵەتی دامەزراوەکان و توێژە بەرهەمهێنەرەکانی نییە، کە کۆمەڵگەیەکی جیاواز لە کۆمەڵگەی باو پێکدەهێنن، پێشکەوتنە ئابووری و مەدەنییەکان کە وڵاتانی سەرکەوتوو بەخۆیانەوە دەبینن سەرکردەگەلێک رێبەرایەتییان کردووە، کە تێڕوانینی بەڕێوەبردنیان زیاتر هەبووە لە تێڕوانینی سیاسی، وەکو سەنگاپور یان ئەڵمانیای رۆژئاوا لەدوای جەنگی جیهانیی دووەم، نموونەی جوانن لە بواری بونیادنانی دەوڵەت و تاڕادەیەکی زۆر لەو دۆخەی عێراق لەدوای شەڕە واێرانکارییەکانی سەدام دەچێت، توێژی سیاسیی کە لەدوای ساڵی 2003ـەوە هیچ سوودیان لەو ئەزموونە و ئەزموونەکانی دیکەش وەرنەگرت، رێگەی سیاسەتیان گرتەبەر و پەیڕەوی بەڕێوەبردنیان وازلێهێنا."

 

هەروەها باسی زەحمەتییەکانی رێگەکەی دەکات و دەڵێت، "زۆر هەوڵمدا بۆ لایەن و هێزە سیاسییەکان سیفەتی کارگێڕیی سەرۆکوەزیران روونبکەمەوە، بەڵام بە لۆژیکی سیاسیی مامەڵەیان دەکرد، سەرۆکایەتی وەزیران بە پلەی یەکەم پێویستە پۆستێکی کارگێڕی بێت، بەڵام کەشە باوەکە ئێستاش بەردەوام ئامادە نییە تێڕوانینە سیاسییەکەی بۆ ئەم پۆستە رەتبکاتەوە، سەرباری ئەوەش بە ئاڵنگارییەکە رازی بووم و کارمکرد نموونەیەکی بەڕێوەبردنی نوێ لە وڵات پێشکێش بکەم."

 

دەشڵێت"عێراق دەکرێت بکرێتە نموونەیەکی پێشکەوتوو لە پڕۆژەکانی بنیادنانی دەوڵەت ئەگەر توێژی سیاسیی لە گرێی (حوکمڕانیی سیاسی)خۆیان رزگاربکەن و پشت بە پەیڕەوی (حوکمڕانیی کارگێڕی) ببەستن."

 

لە کۆتایی گوتارەکەیدا مستەفا کازمی دەڵێت: "سەرباری رەشبینیی زۆر بە ئایندەی عێراق، بەڵام ئومێدم هەیە عێراقییەکان لە توانایاندا هەیە دووبارە چەمکەکانیان دابڕێژنەوە و واقیعێکی نوێ بەرهەمدەهێنن کە خەمی بەڕێوەبردن پێش سیاسەت هەڵبگرێت و کاربکات بۆ حوکمی بەڕێوەبردنی وەکو سیستەمێک کە دەوڵەت پشتی پێدەبەستێت."

 

مستەفا کازمی، ئەو کاتەی لە تاراوگە بوو، وەکو رۆژنامەڤان و ئۆپۆزیسیۆنێک دژی سەددام، هاوکاریی لایەنە شیعەکانی کردووە. کازمی خاوەنی دوو پەرتووکە بە ناوەکانی "پرسی عێراق" و "ئاشتی لەنێوان رابردوو و داهاتوو"دا.

 

دوای رووخانی بەعس، کازمی گەڕایەوە عێراق، لە تەمەنی 45 ساڵی و لە زانکۆیەکی ئەهلی، بەشی یاسای تەواو کرد، لە ساڵی 2016 بووە سەرۆکی دەزگای هەواڵگریی عێراق.