چەند زانیارییەکی گرنگ دەربارەی دەرمان

دکتۆر شادمان حەمەئەمین

+ چ دەرمانێك بۆ نەخۆش دەنووسرێ ؟
*ئەو دەرمانەی تەواو گونجاوە (بۆ نموونە: بۆ بەرزبوونەوەی پلەی گەرمی لەش >> پاراسیتامۆل)
*کەمترین زیانی لاوەکی هەبیت (بۆ نموونە: کۆلیک ئیز بۆ غازاتی منداڵ تەنیا سکچونی کەم دروست دەکات)
*دەرمانەکە دەستبکەوێ بە ئاسانی .
*دەرمانەکە گران نەبێ (بۆ نموونە: دەرمانی دژە شێرپەنجە زۆر گرانن)
*لەگەل دەرمانی دیكەی ئەو کەسە کارلێک نەکەن (بۆ نموونە: کاپسولی لۆسیک بۆ ئازاری گەدە، کاریگەری حەپی پلاڤیکس کەم دەکاتەوە کە بۆ نەخۆشییەکانی دڵ بەکاردێ)
*کەم بەکاربێ (بۆ نموونە: حەبی ئەزیسرۆمایسین، رۆژی یەک جار بەکاردێ بۆ ٣ رۆژ = ٣ دانە)
+ هەر دەرمانێك پێوانەی خۆی هەیە، بەپیی کیشی لەش یان تەمەن دیاری دەكرێ (بۆ نموونە: ٦٠٠ یەکە دڵۆپەی ڤایتامین D بۆ هەر رۆژی -- یان فلاجیل ٥٠٠ ملگم رۆژی ٣ جار).

+هەر دەرمانێك ژەمی بەكارهێنانی خۆی هەیە ( بۆ نموونە: رۆژی ١ جار وەک سپراکس، رۆژی ٢ جار وەک بەکتریم، رۆژی ٣ جار وەک ئەمۆکسیل...)
+هەر دەرمانێك شیوەی تایبەتی خۆی هەیە (بۆ نموونە: گیراوەی پرۆفین، حەپی ئەسپرین، هەلچوی ڤایتامینC، حەپی کرۆشتنی مالۆکس، دەرزی گارامایسین، هەڵمی ڤینتۆلین ..)
+ئەو دەرمانانەی دەرزین هەریەکە و بەشێوەیەک بەکاردێ (بۆ نموونە: دەرزی ڤۆلتارین تەنیا بە ماسولکە دەکرێ، دەرزی پلاسیل بە خوێنهێنەر دەكرێ، دەرزی ئینسۆلین بە ژێرپێست دەكرێ = بۆ ئەوەی وردە وردە برژێتە خوینەوە، ئەمپول هەیە دەتوانرێ بخورێتەوە وەک ڤایتامین دی)
+شێوازی کردنی دەرزییەکان جیاوازە ( بۆ نموونە: هەیە راستەوخۆ بەخاوی دەكرێ وەکو دەرزی ئەمۆکسیل، هەیە دەكرێتە ئاوەوە و بە نزیکەی نیوکاژێر وەریدەگرێ وەک ڤیاڵی سفتریاکسۆن، هەیە پێویستە بەکاتێکی زۆر وەربگیرێت وەک دەرزی ئایرۆن )
+زۆربەی دەرمانەکان ناوی زانستی و ناوی بازرگانیان هەیە (بۆ نموونە: جینتامایسین = گارامایسن، سیفۆتاکسیم = کلافۆران)
+خواردنی دەرمان و پەیوەندی بە خواردنەوە ( بۆ نموونە: هەیە پێش نان دەخورێت وەک حەپی زانتاک، هەیە دوای نان وەک حەپی سیپرۆدار، هەیە لە نیوان ژەمەکان وەک گیراوەی ئاسن ..)
+ماوەی بەكارهێنانی دەرمان جیاوازە (بۆ نموونە: هەیە یەک جار بەکاردێ وەک حەپی تینیدازۆل بۆ مشەخۆری ریخۆڵە، هەیە تاكو ٧ رۆژ بەکاردێ وەک حەپی فلاجیل، هەیە تا ٩ مانگ وەکو دەرمانەکانی دژەسیل، هەیە تاكو مردن بەکاردێ وەکو حەپەکانی چارەسەری فشاری خوێن..)
+هەندێك دەرمان هەستەوەری درووستدەکەن لە کەسانی هەستیار دا (بۆ نموونە: حەپی ڤۆلتارین ؛ ئاوسانی لێو و دەموچاو ..)
+هەندێك دەرمان هەن لە هەندێك کەسدا قەدەخەیە (بۆ نموونە: سپرۆدار لەوانەی نەخۆشی پاقلەیان هەیە)
+هەندێك دەرمان لە هەندێك کاتدا بەکار نایەن (بۆ نموونە: تێتراسایکلین لە خوار ٨ ساڵ بەکارنایەت، بەشێك لە دەرمانەکان لەکاتی سکپریدا)
+هەندێك دەرمان هەن لەوکەسانەدا بەکار نایەن کە گورچیلە/ جگەریان سستە (بۆ نموونە: ئەوانەی جگەریان سستە باشتر وایە پاراسیتامۆل بەکار نەهێنن ..)
+هەندێك دەرمان کە رێژەکەی لەخویندا زیادیکرد ژەهراویبوون دروستدەکات (بۆ نموونە: سیۆفیلین دەبێتە گەشکە)
+هەندێك دەرمان هەن بۆ مەبەستی دیكە بەکاردێ ( بۆ نموونە: حەپی پاراستۆلی زۆر دەخورێ بۆ هەوڵی خۆکوژی، منداڵ بە هەلە دەرمانی گەورەکان دەخوات وەک حەپی دژە شەکرە)
+شیوازی هەڵگرتنی دەرمان جیاوازە ( بۆ نموونە: دەرزی ئینسۆلین دەبێ لە بەفرگرەدا دابنرێ، ڤاکسین لە پلەی گەرمی زۆر نزمدا ...)
+دەرمان هەیە سیفەتی تایبەتی خۆی هەیە ( بۆ نموونە: حەپی ریفامپیسین رەنگی میز پەمەیی دەکات، ئەوەی حەپی نایترۆفورانتۆین نابێ بچێتە بەر خۆر ..)
+دەرمانی دژەبەکتریاکان (ئەنتیبایۆتیک) نابێ زۆر بەکار بهینرێ، چونکە بەکتریاکە بەرگری پەیدا دەکات دژی، هەوکردنی پەردەیی کۆلۆن دروست دەکات ..
+نابێ دوو جۆر دەرمان لە هەمان کۆمەلە بەیەکەوە بەکاربێ ( بۆ نموونە: پرۆفین و ڤۆلتارین پیکەوە بەکار نایەن، دەبێ یەکێکیان بەکاربێ ..)
+ هەندێك دەرمان شیوازی تایبەتی خۆی هەیە بۆ بەكارهێنان ( بۆ نموونە: حەپی ئەلیندرۆنەیت بۆ لاوازبونی ئیسکەکان بەکاردێ -- دوای خواردنی دەبێ کەسەکە تا نیوکاژیر بە پێوە بێ ئەگەر نا زیان بە سورینچک دەدات، پەمپی نەخۆشی تەنگەنەفەسی -- هەناسەدانەوە پاشان پەمپێک پاشان هەناسە وەرگرتن و هیشتنەوەی تا چەند چرکەیەک ..)
+دەرمان هەیە ئەگەر کاریگەری دەرنەکەوت برەکەی زیاد دەكرێ ( بۆ نموونە: کاپسولی گاباپینتین بۆ ئازاری دوای ڤایرۆسی پشتینەی ئاگری ؛ سەرەتا ١٥٠ ملگم، دواتر ٣٠٠ ملگم، دواتر ٦٠٠ ملگم...)
+ دەرمان هەیە کاتی کتوپری بەکاردێ ( بۆ نموونە: حەپی ئەنجیسید بۆ ژیر زمان کاتی سنگەکوژێ، حەپی ریگری لە منداڵ = پلان B دوای درانی کۆندۆم..)