پەیوەندییەکانی هەولێر و بەغدا؛ کێشەکانی دەشتی نەینەوا؛ نەوت و گازی هەرێمی کوردستان لە رۆژی یەکەمی دیداری مێریدا

 

رۆژی سێشەممە، 10ـی ئۆکتۆبەری 2023، پەیمانگەی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست بۆ توێژینەوە – مێری دیداری مێری لە هەولێر بەڕێوەبرد کە لە چەند پانێڵی جیاواز پێکهاتبوو. دیدارەکە بە سپۆنسەریی میدیایی تۆڕی میدیایی بەڕێوەدەچێت. 

 

لە یەکێک لە پانێڵەکاندا بە ناونیشانی "بەدامەزراوەییکردنی پەیوەندی فیدراڵ-هەرێمییەکان؛ پرۆسەیەک کە لەمێژە دواکەوتووە"، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان تیشکی خستە سەر دۆخی نێوخۆی هەرێمی کوردستان، پەیوەندییەکانی هەولێر و بەغدا؛ هەروەها پێگەی هەرێمی کوردستانی لەڕووی نێودەوڵەتی و ناوچەییەوە.

 

 

نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەبارەی پەیوەندیی نێوان یەکێتی و پارتی رایگەیاند، "پەیوەندیی نێوان یەکێتی و پارتی گرنگە و دەبێ هەموومان هەوڵی ئەوە بدەین ئەو پەیوەندییە گرفتی گەورەی تێنەکەوێت. ئەو پەیوەندییەش ئەوەندە خراپ نییە کە نەتوانین چارەسەری بکەین."

 

نێچیرڤان بارزانی گوتی، "یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان دوای کۆچی دوایی مام جەلال بە قۆناخێکدا تێپەڕی کە تووشی هەندێک کێشەی دیکە بوویەوە. ئێستا سەقامگیرییەکی سیاسی باشتر لەنێو یەکێتیدا دروستبووە، بەتایبەتی دوای ئەم کۆنگرەیەی یەکێتی کردی. ئێمە زۆر بە هیواوە لە ئایندەیەکی باشتر لە پەیوەندی نێوان یەکێتی و پارتی دەڕوانین."

 

سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەڵێت، "دەبێ لەسەر لاپەڕەیەک رێکبکەوین کە دیدگەی هەردوو لامان بۆ ئایندەی ئەو پەیوەندییە چییە، وەکو ئەوەی لەگەڵ خوالێخۆشبوو مام جەلال کردمان کە ماوەیەکی زۆر باش سەقامگیرییەکی سیاسی و ئابووری لە کوردستان دروستبوو و ماوەیەکی زۆر درێژەی خایەند". گوتیشی، "ئێستا پێویستمان بە رێککەوتن و تێگەیشتنێکی سەرلەنوێیە لەگەڵ یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بۆ بەڕێوەبردنی وڵات و پێم وایە دەستپێکردنەکەی دەبێ رێککەوتنێک بێت کە واقیعی بێت و هەردوو لامان بە واقیعی سەیری بارودۆخەکان بکەین و بەیەکەوە کاربکەین".

 

 

نێچیرڤان بارزانی باسی لەوە کرد کە کێشەیەکی جەوهەری لە پەیوەندیی نێوان بەغدا و هەولێر هەیە و ئاماژەیدا بەوەی کە "بەپێی دەستوور، عێراق سیستمەکەی فیدراڵییە، بەڵام لە نێوەڕۆکدا مەرکەزییەتێکی زۆر بەهێز هەیە و تاوەکو ئێستاش فیدراڵییەت لە عێراق جێگەی خۆی نەگرتووە. تاوەکو ئەو کێشەیە لە بنەڕەتەوە لەگەڵ بەغدا چارەسەر نەکرێت کە ئایا ئێمە سیستمێکی فیدراڵین یان سیستمێکی مەرکەزی، کێشەکانی دیکە چارەسەر نابن".

 

سەرۆکی هەرێمی کوردستان دووپاتیکردەوە، "هەتا ئێستا لە هەردوولا ئیرادەیەکی ئەوەندە بەهێز نییە کە بێ موجامەلە لەسەر مێزی گفتوگۆ دابنیشن و کێشەکان چارەسەر بکەن". نێچیرڤان بارزانی نموونەیەکی هێنایەوە و گوتی، "لەوانەیە ئێمە هەندێک شت لە هەرێمی کوردستان بکەین کە بەپێی سیستمی فیدراڵی مافی ئێمە نەبێت، بەڵام ئەو هەڵسوکەوتەی بەغداش لە هەندێک بابەتدا لەگەڵ هەرێمی کوردستان دەیکات، هەموو شتێکە فیدراڵی نەبێت. هەڵسوکەوت لەگەڵ یەکتر لەنێو عێراقدا قەت نابێ لەسەر ئەوەبێت کێ لاوازە و کێ بەهێز. ئەمە لۆژیکێکی زۆر خراپە بۆ عێراق و ئەگەر ئەم لۆژیکە بەردەوام بێت، لە کێشە زیاتر هیچی دیکە بۆ عێراق بەرهەم ناهێنێت".

 

لەبارەی جێبەجێکردنی ئەو مەرجانەی پارتی و یەکێتی بۆ چوونە نێو هاوپەیمانێتیی بەڕێوەبردنی دەوڵەت دایانناوە، سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەڵێت، "ئێمە بەشێکین لە هاوپەیمانیی بەڕێوەبردنی دەوڵەت، لە ماوەی ئەو چەند مانگەی حکومەت پێکهاتووە، هەندێک بەرەوپێشچوون هەبووە، بەڵام بێگومان کێشەشمان هەیە. دەبێ ئەو کێشانەش چارەسەر بکرێن و ناکرێ لەسەریان بەردەوام بین. ئێمە نەخشەڕێیەکمان داناوە و هەموو لایەکمان لەسەری هاوڕاین و نەخشەڕێیەکە روونە کە ئێمە چۆن دەگەینە ئەو ئامانجانەی بۆمان داناوە".

 

 

نێچیرڤان بارزانی مامەڵەی حکومەتی هەرێمی کوردستانی لەبارەی پرسی بودجە و مووچەی هاووڵاتییانی هەرێمی کوردستان لەگەڵ حکومەتی عێراق بە "شەفافانە" ناوبرد و رایگەیاند، "لۆژیکییە هەرێمی کوردستان تاوەکو ئێستا کێشەی ئەوە بێت مووچەی پێ دەدرێت یان پێی نادرێت؟ ئەمە چ پرسیارێکە؟ ئایا مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان بەشێک نین لە گەلی عێراق؟ حکومەتی هەرێمی کوردستان بەوپەڕی شەفافییەتەوە هەڵسوکەوتی لەم بابەتەدا لەگەڵ بەغدا کردووە و ئێمە چاوەڕوانین هێزە سیاسییەکانی بەغداش زۆر بە جیدی (هەڵوێستیان هەبێت)".

 

 

سەرۆکی هەرێمی کوردستان دووپاتیکردەوە، "ناخۆشترین شت ئەوەیە بەردەوام پرسی مووچە هات و مووچە نەهات، مووچە دەدرێت یان نادرێت، ببێت بە هەواڵ. ئەوە مافێکی سەرەتایی هاووڵاتییانی هەرێمی کوردستانە وەکو بەشێک لە هاووڵاتییانی عێراق. دەبێ ئەو پابەندییە جێبەجێ بکرێت. ئێستاش دەیڵێم، حکومەتی هەرێمی کوردستان زۆر شەفافانە لەو بابەتەدا هەڵسوکەوتی لەگەڵ بەغدا کردووە و ناکرێت ئەم بابەتە بەم شێوەیەی ئێستا بەردەوام بێت".

 

 

سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەبارەی جێبەجێکردنی رێککەوتنی ئەمنیی نێوان عێراق و ئێران دەڵێت، هەنگاوی باش نراوە و ئێران سوپاسگوزاری ئەو هەنگاوانەیە و هاوکات سوپاسی حیزبەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان دەکات کە "تێگەیشنی زۆر باشیان بۆ دۆخی هەرێمی کوردستان هەیە".

 

نێچیرڤان بارزانی گوتی، "بەغدا لەگەڵ تاران رێککەوتنێکی ئەمنییان واژۆ کردووە. ئێمە لە هەرێمی کوردستان وەکو بەشێک لە عێراق پابەندی جێبەجێکردنی ئەو رێککەوتنەین. ئێمە پابەندین و ئەوەی تاوەکو ئێستاش کردوومانە، بەپێی ئەو رێککەوتنە بووە. ئێمە پێداگری لەسەر ئەو پرەنسیپە دەکەین، هەرێمی کوردستان سەرچاوەی هەڕەشە نییە بۆ کۆماری ئیسلامیی ئێران. کۆماری ئیسلامیی ئێران دراوسێیەکی گرنگی ئێمەیە و سنوورێکی دوور و درێژمان لەگەڵی هەیە و دەمانەوێ ئەو کێشانە بە گفتوگۆ چارەسەر بکرێن. هەنگاوی باشمان بەرەو پێش ناوە. ئەوەی من ئاگاداربم، تا رادەیەکی زۆریش کۆماری ئیسلامی ئێران سوپاسگوزارە بەم هەنگاوانە".

 

سەرۆکی هەرێمی کوردستان لەبارەی هەڵوێستی حیزبەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان ئاماژەیدا بەوەی کە "بە سوپاسەوە ئەوان تێگەیشتنێکی زۆر زۆر باشیان بۆ دۆخی هەرێمی کوردستان هەیە. من هەر دەتوانم ئەوە بڵێم، چەندین جار دانیشتنم لەگەڵیان کردووە، هەموویان زۆر پەرۆشی ئەوەن کە هەرێمی کوردستان تووشی هیچ کێشەیەک نەبێت".

 

 

 

سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە پانێڵەکەدا باسی لە پرسی هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان لە رێگەی بەندەری جەیهانەوە کرد و گوتی، "دوو کێشەی گەورە بەربەستن بۆ ئەوەی نەوت هەناردە نەکرێتەوە. یەکەمیان پارەی کۆمپانیاکانە. ئێستا بەپێی یاسای بودجەی عێراق، بۆ هەر بەرمیلێک لە نەوتی کوردستان شەش دۆلاریان داناوە کە ئەوە زۆر کەمە، عێراق بۆ خۆی لە هەندێک شوێن بەپێی بارودۆخەکە، 30 دۆلار دەداتە کۆمپانیاکان، لە گەیارە بۆ هەر بەرمیلێک 30 دۆلارە، بەڵام بۆ هەرێمی کوردستان شەش دۆلارە. ئەمە لەخۆیدا کێشەیەکی گەورەیە و دەبێ چارەسەر بکرێت".

 

سەرۆکی هەرێمی کوردستان گوتی، "گرفتەکەی دیکە ئەوەیە، سۆمۆ دەبێ گرێبەست لەگەڵ ئەو کۆمپانیایانە بکات کە تاوەکو ئێستا نەوتی کوردستانیان کڕیوە. پێم وایە ئەوە نابێتە کێشە، چونکە خەریکن ئێستا لەگەڵ یەکدی گفتوگۆ دەکەن، بەڵام ئەم پرسە دەبێ لەگەڵ بەغدا چارەسەر بکرێت بۆ ئەوەی لەڕووی کردارییەوە دەست بە هەناردەکردنی نەوت بکرێتەوە بۆ دەرەوە. بە دڵنیاییەوە کێشەکە لە تورکیا نییە و لە بەغدایە".

 

 

نێچیرڤان بارزانی لەبارەی کێشەی نێوان پەکەکە و تورکیا رایگەیاند، "وەکو پرەنسیپ دەبێ ئەم کێشەیە بە گفتوگۆ چارەسەر بکرێت. ئەمە کێشەیەک نییە بتوانین بە رێگەی سەربازی چارەسەری بکەین، واتە جۆری کێشەکە بە جۆرێکە کە دەبێت لە رێگەی سیاسییەوە چارەسەر بکرێت".

 

سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەشڵێت، "نابێ هەرێمی کوردستان ببێتە سەرچاوەی تێکدانی ئەمنییەت بۆ وڵاتانی دراوسێ. پەکەکە کێشەیەکی گەورەیە بۆ هەرێمی کوردستان؛ پەکەکە هیچ رێزێکی دامەزراوەکانی هەرێمی کوردستان ناگرێت. تاوەکو سیاسەتی پەکەکە ئەمە بێت، ئێمە ناتوانین گەرەنتی ئەوە بکەین کە تورکیا هیچ نەکات".

 

 

نێچیرڤان بارزانی لەبارەی پەیوەندییەکانی ئەمریکا و هەرێمی کوردستان گوتی، "لە ساڵی 1991ـەوە ئەمریکا بەشێکی سەرەکی بووە لە پاراستنی هەرێمی کوردستان. کاتێک ناوچەی دژە فڕینیان دروستکرد، ئەمریکا بەشێکی سەرەکی بوو لەم بابەتە و ئەو کارە بێ ئەمریکا نەدەکرا. ئێمە بە سوپاسەوە سەیری دەوری ئەمریکا و هاوپەیمانان لە ئەوروپا دەکەین کە یارمەتی ئێمەیان داوە".

 

سەرۆکی هەرێمی کوردستان سەبارەت بە هەڵوێستی ئێستای ئەمریکا بەرامبەر هەرێمی کوردستان ئاماژەیدا کە "ئەوەی کە دەبینرێت هەندێکجار ئەمریکا هەندێک سستی پێوە دیارە، من پێم وایە سەرقاڵییە. ئێستا ئەولەویەتیان زۆرە؛ ئەوە پرسی ئۆکراینایە؛ ئەوە پرسی چینە؛ پرسی دیکەی زۆر گەورە هەن کە ئەمریکییەکانیان سەرقاڵ کردووە. ئەگەر ئەوە نەبێت، ئێمە نابینین گۆڕانکارییەکی زۆر گەورە لە سیاسەتی ئەمریکا بەرامبەر هەرێمی کوردستان و عێراق کرابێت".

 

 

عەممار حەکیم، سەرۆکی رەوتی حیکمەی نیشتمانیی عێراق لە پانێڵێکی دیکەی دیداری مێریدا بەشداری کرد و رایگەیاند، "رێککەوتنی شنگال لە ئەنجامی دیالۆگێکی زۆری نێوان هێز و لایەنە سیاسییە چالاکەکان لە نێوان حکومەتی ناوەندی و هەرێمی کوردستان هاتە ئاراوە. یۆنامیش رۆڵێکی کاریگەری هەبوو. کێشەکە تەنیا پەیوەندی بە ئێزیدییەکانەوە نییە، بەڵکو پەیوەندی بە شنگالەوە هەیە کە بووەتە مەبەستی ناوخۆیی و هەرێمی و نێودەوڵەتیش و ئاڵۆز کراوە".

 

مەبەستی عەممار حەکیم ئەو رێککەوتنەیە کە لە تشرینی یەکەمی ساڵی 2020دا لەنێوان هەولێر و بەغدا بۆ ئاساییکردنەوەی دۆخی شنگال واژۆکرا. رێککەوتنەکە لە چەند خاڵێک پێکهاتووە کە دیارترینیان دەرکردنی هەموو هێزە چەکدارەکانی حەشدی شەعبی و هێزەکانی نزیک لە پارتی کرێکارانی کوردستانە - پەکەکەیە لە شنگال؛ لەگەڵ راسپاردنی ئەرکی پاراستنی ئاسایشی شارەکە بە پۆلیس و دەزگای ئاسایشی نیشتمانی و هەواڵگریی فیدراڵی؛ هەروەها دانانی قایمقامێکی نوێ بۆ شنگال و ئاوەدانکردنەوەی شارەکە و رەخساندنی زەمینە بۆ گەڕانەوەی ئاوارەکان.

 

سەرۆکی رەوتی حیکمە لەو بارەوە زیاتر قسەی کرد و گوتی، "کاتێک هاتینە قۆناخی جێبەجێکردنی رێککەوتنی شنگال، هەر لایەنێک ویستی ئەو بڕگەیە جێبەجێ بکات کە بۆخۆی گونجاوە و لەگەڵ بەرژەوەندییەکانی دەگونجێت و گوێی بە بڕگەکانی دیکە نەدەدا کە پەیوەندی بەخۆیەوە نەبووە. ئەمەش هۆکاری سەرەکیی پەککەوتنی رێککەوتنەکە بووە". 

 

عەممار حەکیم لەبارەی دۆخی عێراق قسەی کرد و گوتی، ناکرێ هەموو کەموکوڕی و بەرپرسیارێتییەکان بخرێنە ئەستۆی شیعە و رایگەیاند، "سەرباری هەموو ئەو ئاڵنگارییانەی لەماوەی 20 ساڵی رابردوودا رووبەڕووی عێراق بوونەتەوە، ئێستا لێکتێگەیشتن هەیە و ئەوەش رێگەی خۆشکرد، حکومەتێک لە ئەنجامی رێککەوتنێک پێکبێت کە هاوپەیمانیی بەڕێوەبردنی دەوڵەتی لێکەوتەوە".

 

 

یەکێکی دیکە لە پانێڵەکانى دیداری مێری تایبەت بوو بە دۆخى پارێزگای نەینەوا لەژێر ناونیشانی "دۆخى نەینەوا؛ پێداویستى و ئاوات و تێڕوانینى خەڵک بۆ حوکمڕانی" و تێیدا نەجیب میخائیل، سەرۆکى ئەساقیفەى کلدانی لە موسڵ و ئاکرێ رایگەیاند، ململانێکان لە نەینەوا رێککەوت نین و کەسانێک هەن کە دەیانەوێت دەست بەسەر شتانێکدا بگرن و هەندێکجار بۆ ئەو مەبەستە پەنا بۆ "رێگەى نامرۆڤانە" دەبەن. 

 

نەجیب میخائیل گوتى، "دەشتى نەینەوا لەسەر گڕکانێکە کە نازانین کەى دەتەقێتیەوە. پشت بەخوا ناتەقێتەوە". سەرۆکى ئەساقیفەى کلدانی لە موسڵ و ئاکرێ ئاماژەى بەوەشدا، ئاسایش و پێشکەوتنى ژێرخان تەنیا کەمێکە لەوەى کە دەیانەوێت و گوتیشى، "ئەگەر هەوڵى سڕینەوەی یەکدی بدەین، هەمووان زەرەرمەند دەبین."

 

 

 

نەجم جبوورى، پارێزگارى نەینەوا کە یەکێکی دیکە بوو لە بەشداربووانی پانێڵەکە ئاماژەى بەوەدا، هەموو لایەک دەیەوێت هێز بەکاربهێنێت لە پێناو بەدەستهێنانى پێگەیەکى سیاسى بەهێزتر و گوتى، "ئەگەر سیاسییەکان وازمان لێ بهێنن، ئێمە باشین."

 

پارێزگاى نەینەوا داوایکرد، پۆلیس دۆسیەى ئەمنیى شارەکە بگرێتە دەست و سوپا و هێزەکانی دیکە بچنە دەرەوەى شارەکە. پرسی شنگال یەکێکى دیکە بوو لەو پرسانەى کە نەجم جبوورى لە پانێڵەکەدا باسی کرد و رایگەیاند، "ململانێیەکى نێودەوڵەتى لە قەزاى شنگال هەیە" و گوتیشى،" لە نەینەوا کورد و تەنانەت کریستیانییەکانیش دابەش بوون بەسەر دوو بەرەدا".

 

خزمەتگوزارى لە نەینەوا یەکێکى دیکە بوو لەو پرسانەى کە لە پانێڵەکە وەک یەکێک لە کێشە سەرەکییەکان باسکرا. ئوسامە غەریزى لە پەیمانگەى ئاشتى ئەمەریکا لە پانێڵەکەدا گوتى، "نەبوونى ئاسایش لەو ناوچانە دیارترین ئاڵنگارییەکانە. خەڵک بێزارن لەم پرسە و خزمەتگوزارى پێویست نییە کە خواستەکانیان دابین بکات".

 

 

 زەیدان خەلەف، راوێژکارى سەرۆکوەزیرانى عێراق بۆ کاروبارى مافى مرۆڤ لە پانێڵەکەی نەینەوادا رایگەیاند، حکومەتى ئێستاى خۆجێیی نەینەوا کێشەی گەورەی بۆ خزمەتگوزاری و کێشەى دیکەی بۆ جێماوە. 

 

 

راوێژکارەکەى سەرۆکوەزیرانى عێراق باسی لەو کارانە کرد کە حکومەتی محەممەد شیاع سوودانى بۆ شنگال کردوونی و گوتى، "کارى زۆرمان لە شنگال کردووە لە پێشکێشکردنى خزمەتگوزارىیەوە بیگرە تاوەکو دەگاتە بڕینەوەى مووچە بۆ 1141 رزگاربووى ئێزدى دەستى داعش."

 

راوێژکارەکەى سەرۆکوەیرانى عێراق ئاماژەى بەوەدا، لە قۆناخى داهاتوودا قایمقامی شنگال دیاری دەکرێت و کار دەکرێت بۆ جێبەجێکردنى  رێککەوتنى شنگال بە هاوکارى حکومەتى هەرێمى کوردستان.

 

 

پانێڵێکی دیکەی دیداری مێری بەناوى "کارە لەپێشینەکانی تایبەت بە وزەى عێراق؛ نەوت و گاز و وزەى نوێبووەوە" بەڕێوەچوو و تێیدا پرسەکانی بەرهەمهێنانى نەوت لە عێراق و جیهان، هەناردەکردنەوەی نەوتى هەرێمى کوردستان و بەرهەمهێنانى گازی سرووشتى لە هەرێمى کوردستان تاوتوێکران.

 

فەلاح عامرى، راوێژکارى سەرۆکوەزیرانى عێراق لەو پانێڵەدا گوتی، رۆژانە پێویستیان بە بەرهەمهێنانى دوو ملیۆن بەرمیل دیکەی نەوتە کە بەرهەمهێنانى دواکەوتووە و دەبووایە رۆژانە حەوت بۆ هەشت ملیۆن بەرمیل نەوت بەرهەمبهێنن.

 

ئێستا هەناردەى رۆژانەى نەوتى عێراق نزیکەى سێ ملیۆن و 300 هەزار بەرمیلە، لەکاتێکدا بەگوێرەى یاسای بودجەى گشتى، دەبێت رۆژانە سێ ملیۆن و 500 هەزار بەرمیل نەوت هەناردە بکرێت بۆ دەستبەرکردنى پارەى بودجەکە کە زیاتر لە 199 تریلیۆن دینارە.

 

 

فەلاح عامرى ئاماژەى بەوەدا، ئێستا لەگەڵ هەرێمى کوردستان نزیکەى پێنج ملیۆن بەرمیل نەوت بەرهەمدەهێنن و گوتیشى، "هەرێمى کوردستان نەوت بەرهەم دەهێنێت، بەڵام هەناردەى ناکات و بە ویستى خودا لە ماوەى داهاتوودا ئەو کێشەیە چارەسەر دەکرێت." 

 

لە 25ـی ئادارى 2023ـوە هەناردەى نەوتى هەرێمى کوردستان لە رێگەى بەندەرى جەیهانى تورکیاوە راگیراوە، کە زیاتر لە 400 هەزار بەرمیل نەوتى رۆژانە بوو.   

 

 

بەهۆى جەنگى ئۆکراینا و رووسیا لە ساڵى 2022ـەوە خواست لەسەر وزە بەتایبەت نەوت زیادیکردووە. عەبدوڵڵا قازى، بەڕێوەبەرى جێبەجێکارى کۆمپانیاى کرێسێنت پیترۆڵیەمى ئیماراتى لە پانێڵەکەدا ئاماژەى بەوەدا، ئەمساڵ خواست لەسەر نەوت گەیشتووەتە ترۆپک، کە زیاتر لە 101 ملیۆن بەرمیلە لە رۆژێکدا و چاوەڕوان دەکرێت ساڵى داهاتوو خواست دوو ملیۆن بەرمیلی دیکە زیاد بکات، بۆیە، بە گوتەى ئەو، زیادکردنى بەرهەمهێنانى نەوت "گرنگە" بۆ سەقامگیریى ئابوورى.

 

زۆریی خواست لەسەر نەوت و کەمیی بەرهەمهێنان وایکردووە نرخەکەى لە بازاڕى جیهانیدا جێگیر نەبێت. عەبدوڵڵا قازى گوتى، "نرخى ئێستاى نەوت دادپەروەرانەیە بۆ کڕیار و فرۆشیار، بەڵام ئەگەر وەربەرهێنان نەکرێت لە زیادکردنى بەرهەمهێنانیدا، پێشبینى دەکەم بگەینە ئەو ئاستەى نرخ بەرزدەبێتەوە و کڕیار ناتوانێت بیکرێت. شیاوترین نرخ بۆ بەکارهێنەر و فرۆشیار ئەوەیە لەنێوان 75 بۆ 95 دۆلاردا بێت و مەترسیدارە لەوە زیاتر بێت و وا دەکات بەکارهێنەر کەمتر بەکارى بهێنێت."

 

 

بەڕێوەبەرى جێبەجێکارى کۆمپانیاى کرێسێنت پترۆڵیەمى ئیماراتى گوتى، "عێراق باشترین دەوڵەتە لە جیهان لە رووى بوونى یەدەگى نەوتى ئاشکرانەکراو یان پەرەپێنەدراو، بۆیە دەرفەت زۆرە لە عێراقدا."

 

 

بەرهەمهێنانى گازى سرووشتى بەتایبەت لە هەرێمى کوردستان یەکێکى دیکە بوو لەو پرسانەى لە پانێڵەکەدا گفتوگۆى لەسەر کرا وەک سەرچاوەى دیکەى وزە بۆ بەرهەمهێنانى کارەبا.

 

 

ئەحمەد موفتى، بریکارى وەزیرى سامانە سرووشتییەکانى حکومەتى هەرێمى کوردستان لەو پانێڵەدا ئاشکرایکرد، بەرهەمهێنانى کارەباى هەرێمى کوردستان 2%ـی پشت بە ئاو دەبەستێت، 85% بۆ 90%ـیشی لە رێگەى گازى سرووشتییەوە بەرهەمدەهێندرێت.

 

ئەحمەد موفتى ئاماژەى بەوەدا، هەرێمى کوردستان تواناى زۆری هەیە بۆ بەرهەمهێنانى گاز و 50%ـی بەرهەمهێنانى گازى عێراق لە هەرێمى کوردستانە؛ گوتیشى "ریزبەندیی یەکەم بۆ بەکارهێنانى گاز لە هەرێمى کوردستان ناوخۆییە. ساڵی 2021 تاوەکو 2023 بەرهەمھێنانى گاز لە 30% بۆ 40% زیاد کراوە و دەتوانێت 4.5 مليار پێ سێجا بەرهەمبهێنێت، کە ئەوە هەمووى بۆ بەکارهێنانى نێوخۆییە".