نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان
رووداو - هەولێر
نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە سلێمانی بەشداریکرد لە پلاتفۆرمی سلێمانی بۆ پارێزگاکانی عێراق کە لەلایەن پارێزگاری سلێمانی رێکخرابوو، تێیدا گوتارێکی پێشکەشکرد.
رووداو چەند بەشێکی گوتارەکەی بڵاودەکاتەوە:
"خەڵكی عێراق ئەمڕۆ لە باردۆخێكی زۆر خراپدا دەژیت ، هۆكاری سەرەكی ئەو باردۆخەش ، پشتگوێخستنی دەستوور و پەیڕەونەكردنی تەوافوق بوو، كە بنچینەی عێراقی نوێ بوو . لەبەرئەوەش عێراقێكی نوێی پڕ لە خۆشگوزەرانی و ئارامی بۆ خەڵكی عێراق دروستنەبوو ".
سەرۆكی هەرێمی كوردستان، چەندان جار هەموو لایەنەكانی عێراق و حكومەتی فیدرالیی عێراقی لە چەند ساڵی رابردوودا لە ئەنجامە خراپەكانی پشتگوێخستنی دەستوور ئاگاداركردەوە ، كە بەداخەوە گوێ لە سەركردایەتی كوردستان نەگیرا و ، ئەوەی نەدەبووایە رووبدات روویدا .هەروەها ئەوكاتەی بەڕێز مەسعود بارزانی لە پەیامێكدا ، هوشداری و وریایی دایە هەموو لایەنەكان و گەلی عێراق لە دروستبوونی تاكڕەوی و پشتگوێخستنی دەستوور ، بەداخەوە زۆر لایەن لێكدانەوەی زۆر خراپیان بۆ ئەو هوشدارییە كرد ، بەڵام دواتر هەموو گەلی عێراق ، ئەنجامە ماڵوێرانكەرەكانی سیاسەتیی تاكڕەوی لە عێراقدا بینی ، كە بەداخەوە بووە هۆی رژانی خوێنی هەزران كەس و ماڵوێرانبوونی سەدان هەزاری دیكەش ."
"دەستووری تازەی عێراق ، سیستەمی حوكمڕانی عێراقی كردە سیستەمێكی فیدرالی ، بەڵام بەداخەوە هەر زوو دەستوور وەلاوەنرا و ئەو كێشانەی كە لە دەستووردا ماوەی چارەسەركردنیان بۆ دانرابوو چارەسەرنەكران ، لەكاتێكدا چارەسەری ئەو كێشانە بنچینەبوون بۆ دروستبوونی عێراقێكی فیدرالی و دروستبوونی تەوافوق و هاوبەشییەكی راستەقینە لە حوكمدا . بەداخەوە فیدرالی بەكردەوە لە حوكمڕانی عێراقدا رەنگینەدایەوە ، هەروەها هیچ هاوبەشی و هاوپەیمانییەكیش لە حكومەتی فیدرالیی عێراقدا بەكردەوە لە بەغدا رەنگینەدایەوە ، لەبەرئەوەش زۆربەی كاتەكان پێكهاتە بەشدارەكانی حكومەت گلەییان هەبووە و ، زۆرجاریش لە حكومەت كشاونەتەوە . زۆر لە پۆستە حكومییەكان بەوەكالەت و شێوەی كاتی بەڕێوەبراون ، جۆرێك لە كەشواهەوای كودەتایی بەسەر حوكمی عێراقدا زاڵبوو ".
"سەركردایەتی سیاسی هەرێمی كوردستان ، بەشایەتی هەموو لایەك هەوڵی زۆریدا بۆ دروستكردنەوەی تەوافوق لەنێوان هەموو پێكهاتەكاندا و ، چارەسەركردنی هەموو كێشەكان بەشێوەیەكی تەوافوقی . هەرچی لەسەر شانی سەركردایەتی و خەڵكی كوردستان بوو كردمان ، بۆئەوەی لەجیاتی خوێنڕشتنی تایفی و لێكترازانی نیشتمانی ، تەوافوق و پێكەوەژیانێكی یەكسان لە عێراقدا هەبێت .
لێرەشدا زۆر گرنگە باسی هەڵوێست و كاری بەڕێز مام جەلال بكەین ، وەك پارێزەرێكی تەوافوق و سەرۆك كۆمارێك كە ببووە چارەسەری ناكۆكییەكان و دروستكەرەوەی تەوافوق لە هەلومەرجە زۆر سەختەكاندا ."
"هەرێمی كوردستان ، ئێستاش لە هەموو شوێنەكانی دیكەی عێراق باوەشكراوەتر و باشتربووە بۆ پەنادان و حەواندنەوەی سەدان هەزار ئاوارەو دەربەدەركراوی عێراق . خەڵكی كوردستان زۆر شانازی بەو خەسڵەتەی خۆیەوە دەكات و بەردەوامیش شوێنی پەنادانی هەموو خەڵكی عێراق و لیقەوماوان و دەربەدەرەكان دەبێت بەپێی تواناكانی خۆی . بەڵام بەداخەوە ئەوەش لەلایەن حكومەتی فیدراڵیی عێراقەوە بە بڕینی بودجە و مووچەی خەڵكی هەرێمی كوردستان وەڵامدرایەوە".
"ئێستا هەرێمی كوردستان بووەتە پەناگەی زیاتر لە یەك ملیۆن و 800 هەزار پەنابەری سووریا و دەربەدەرانی ناوچەكانی دیكەی عێراق ، تەنیا خزمەتگوزاییە سەرەتاییەكان بۆ ئەو هەموو پەنابەر و ئاوارەیە، ساڵانە پێویستی بە یەك ملیار و 500 ملیۆن دۆلارە ".
"بەداخەوە سەرەڕای ئەو بار قورسییەی كەوتووەتە سەر حكومەتی هەرێمی كوردستان ، بەهۆی هاتنی ئەو ژمارە زۆرە لە ئاوارە و دەربەدەرە بۆ كوردستان ، بەهۆی ئەو شەڕە فراوان و قورسەی رووبەڕووی كوردستان بووەتەوە لەلایەن رێكخراوی تیرۆریستی داعشەوە ، حكومەتی فیدرالیی عێراق ، پابەندییەكانی خۆی بەرامبەر هێزی پێشمەرگە پێكنەهێناوە وەك بەشێك لە سیستەمیی بەرگریی عێراق ، تەنانەت زۆرجار كێشە دەخرێتە بەردەم هاوكارییە جیهانییەكانیش بۆ هێزی پێشمەرگە لەلایەن حكومەتیی فیدرالیی عێراقەوە . هەروەها تائێستا حكومەتی عێراق پابەندیی و ئەركەكانی خۆی بەرامبەر هەرێمی كوردستان جێبەجێنەكردووە وەك بەشێك لە عێراق . تەنانەت حكومەتی فیدرالیی عێراق ، بۆ زۆر كۆنفرانس و كۆنگرەی پەیوەست بە بارودۆخی هەرێمی كوردستانەوە ، زەحمەتی ئەوە ناكێشن كە نوێنەرێكیش لە حكومەتی هەرێمی كوردستان بخەنە چوارچێوەی ئەو شاندانەی حكومەتی فیدرالیی كە بەشداریی لەو كۆنفرانسانەدا دەكەن ."
"لایەنە كوردستانییەكان ساڵی رابردوو لێرە لە شاری سلێمانی ، جارێكی دیكە بڕیاری پشتیوانی و بەشداریكردنیان دا لە حكومەتی تازەی عێراقدا ، بەسەرۆكایەتی بەڕێز حەیدەر عەبادی . هەروەها رێككەوتنێكی هاوبەشمان ئەنجامدا لەبارەی هەناردەكردنی نەوت ، ئەو رێككەوتنە بووە بەشێك لە یاسای بودجەی عێراق بۆ ساڵی 2015 . كورتەی رێككەوتنەكە ئەوەبوو ئێمە رۆژانە لە رێگەی بۆڕی نەوتیی هەرێمی كوردستانەوە بە موعەدەلی رۆژانە 550 هەزار بەرمیل نەوت لە توركیا بدەینە سۆمۆ ، لە بەرامبەردا حكومەتی فیدرالیی عێراق 17%ی بوجەی عێراق كە مانگانە دەكاتە یەك ترلیۆن و 200 ملیار دینار بداتە هەرێمی كوردستان ".
“ئێمە لە هەرێمی كوردستان ، حكومەتێكی بەكردەوە هاوبەش و تەوافوقیمان دەوێت ، چونكە ئەوكاتەی سەرۆك وەزیرانی پێشووی عێراق بە بڕیاری كەسیی خۆی بودجەی هەرێمی كوردستانی بڕی ، هیچ مانایەك بۆ تەوافوق و پێكەوەبوونی لە حكومەتدا نەهێشتەوە . بەداخەوە بەڕێز حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی ئێستاش 10%ی لەو بودجە كەمەش بڕی كە بۆ مانگی نیسان بۆ هەرێمی كوردستان دانرابوو ، ئەوەش بە بڕیاری خودی خۆی بوو .ئەوە زۆر مەترسیدارە لە حكومەتی تەوافوقی و فیدرالییدا ئەو بڕیارانە بەوشێوەیە بدرێن ، چونكە تەوافوق و هاوبەشبوون رێگە بەو جۆرە بڕیاردانە نادات.
ئێمە خۆشگوزەرانی و بە ئارامی ژیانی خەڵكی عێراقیشمان زۆر بەلاوە مەبەستە ، بەڵام بەڕاستی چیتر ناتوانین بەوشێوەیەی ئێستا ئەو بێبەشكردنە قبوڵبكەین كە بەرامبەر خەڵكی هەرێمی كوردستان دەكرێت . ئێمە پێمانوایە دەبووایە پاداشتی چاكەی خەڵكی كوردستان بدرابووایەوە و خۆڕاگری و سەركەوتنەكانی پێشمەرگە بە پشتیوانیلێكردن وەفاداری وەڵامبدرابووایەوە، چونكە سەركەوتنەكانی پێشمەرگە مایەی شانازین بۆ هەموو عێراق و جیهان."
"پێش ئەوەی سەرۆك وەزیرانی پێشووی عێراق ، لەساڵی رابردوودا بودجە و مووچەی خەڵكی هەرێمی كوردستان ببڕێت و شەڕ بەرۆكی گەلی كوردستان بگرێت ، هەرێمی كوردستان كەوتبووە ناو پێشكەوتنێكی ئابووریی زۆر بەرچاوەوە. ئێستاش زۆر دڵنیاین ، كە گەلی كوردستان بە خۆڕاگری و دەوڵەمەندیی خاكەكەی دەگەڕێتەوە خۆشگوزەرانییەكی زۆر باشتر . لە هەمانكاتیشدا ئێمە ئامادەین بۆ پێكەوەژیانێكی راستەقینە و هاوبەش و یەكسان لە بەڕێوەبردندا لەگەڵ هەموو پێكهاتەكانی عێراقدا . هەروەها هەموو پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان ئامادەن بۆ هەماهەنگی و ئاڵوگۆڕی شارەزاییەكان لەگەڵ هەموو پارێزگاكانی عێراقدا ".
نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە سلێمانی بەشداریکرد لە پلاتفۆرمی سلێمانی بۆ پارێزگاکانی عێراق کە لەلایەن پارێزگاری سلێمانی رێکخرابوو، تێیدا گوتارێکی پێشکەشکرد.
رووداو چەند بەشێکی گوتارەکەی بڵاودەکاتەوە:
"خەڵكی عێراق ئەمڕۆ لە باردۆخێكی زۆر خراپدا دەژیت ، هۆكاری سەرەكی ئەو باردۆخەش ، پشتگوێخستنی دەستوور و پەیڕەونەكردنی تەوافوق بوو، كە بنچینەی عێراقی نوێ بوو . لەبەرئەوەش عێراقێكی نوێی پڕ لە خۆشگوزەرانی و ئارامی بۆ خەڵكی عێراق دروستنەبوو ".
سەرۆكی هەرێمی كوردستان، چەندان جار هەموو لایەنەكانی عێراق و حكومەتی فیدرالیی عێراقی لە چەند ساڵی رابردوودا لە ئەنجامە خراپەكانی پشتگوێخستنی دەستوور ئاگاداركردەوە ، كە بەداخەوە گوێ لە سەركردایەتی كوردستان نەگیرا و ، ئەوەی نەدەبووایە رووبدات روویدا .هەروەها ئەوكاتەی بەڕێز مەسعود بارزانی لە پەیامێكدا ، هوشداری و وریایی دایە هەموو لایەنەكان و گەلی عێراق لە دروستبوونی تاكڕەوی و پشتگوێخستنی دەستوور ، بەداخەوە زۆر لایەن لێكدانەوەی زۆر خراپیان بۆ ئەو هوشدارییە كرد ، بەڵام دواتر هەموو گەلی عێراق ، ئەنجامە ماڵوێرانكەرەكانی سیاسەتیی تاكڕەوی لە عێراقدا بینی ، كە بەداخەوە بووە هۆی رژانی خوێنی هەزران كەس و ماڵوێرانبوونی سەدان هەزاری دیكەش ."
"دەستووری تازەی عێراق ، سیستەمی حوكمڕانی عێراقی كردە سیستەمێكی فیدرالی ، بەڵام بەداخەوە هەر زوو دەستوور وەلاوەنرا و ئەو كێشانەی كە لە دەستووردا ماوەی چارەسەركردنیان بۆ دانرابوو چارەسەرنەكران ، لەكاتێكدا چارەسەری ئەو كێشانە بنچینەبوون بۆ دروستبوونی عێراقێكی فیدرالی و دروستبوونی تەوافوق و هاوبەشییەكی راستەقینە لە حوكمدا . بەداخەوە فیدرالی بەكردەوە لە حوكمڕانی عێراقدا رەنگینەدایەوە ، هەروەها هیچ هاوبەشی و هاوپەیمانییەكیش لە حكومەتی فیدرالیی عێراقدا بەكردەوە لە بەغدا رەنگینەدایەوە ، لەبەرئەوەش زۆربەی كاتەكان پێكهاتە بەشدارەكانی حكومەت گلەییان هەبووە و ، زۆرجاریش لە حكومەت كشاونەتەوە . زۆر لە پۆستە حكومییەكان بەوەكالەت و شێوەی كاتی بەڕێوەبراون ، جۆرێك لە كەشواهەوای كودەتایی بەسەر حوكمی عێراقدا زاڵبوو ".
"سەركردایەتی سیاسی هەرێمی كوردستان ، بەشایەتی هەموو لایەك هەوڵی زۆریدا بۆ دروستكردنەوەی تەوافوق لەنێوان هەموو پێكهاتەكاندا و ، چارەسەركردنی هەموو كێشەكان بەشێوەیەكی تەوافوقی . هەرچی لەسەر شانی سەركردایەتی و خەڵكی كوردستان بوو كردمان ، بۆئەوەی لەجیاتی خوێنڕشتنی تایفی و لێكترازانی نیشتمانی ، تەوافوق و پێكەوەژیانێكی یەكسان لە عێراقدا هەبێت .
لێرەشدا زۆر گرنگە باسی هەڵوێست و كاری بەڕێز مام جەلال بكەین ، وەك پارێزەرێكی تەوافوق و سەرۆك كۆمارێك كە ببووە چارەسەری ناكۆكییەكان و دروستكەرەوەی تەوافوق لە هەلومەرجە زۆر سەختەكاندا ."
"هەرێمی كوردستان ، ئێستاش لە هەموو شوێنەكانی دیكەی عێراق باوەشكراوەتر و باشتربووە بۆ پەنادان و حەواندنەوەی سەدان هەزار ئاوارەو دەربەدەركراوی عێراق . خەڵكی كوردستان زۆر شانازی بەو خەسڵەتەی خۆیەوە دەكات و بەردەوامیش شوێنی پەنادانی هەموو خەڵكی عێراق و لیقەوماوان و دەربەدەرەكان دەبێت بەپێی تواناكانی خۆی . بەڵام بەداخەوە ئەوەش لەلایەن حكومەتی فیدراڵیی عێراقەوە بە بڕینی بودجە و مووچەی خەڵكی هەرێمی كوردستان وەڵامدرایەوە".
"ئێستا هەرێمی كوردستان بووەتە پەناگەی زیاتر لە یەك ملیۆن و 800 هەزار پەنابەری سووریا و دەربەدەرانی ناوچەكانی دیكەی عێراق ، تەنیا خزمەتگوزاییە سەرەتاییەكان بۆ ئەو هەموو پەنابەر و ئاوارەیە، ساڵانە پێویستی بە یەك ملیار و 500 ملیۆن دۆلارە ".
"بەداخەوە سەرەڕای ئەو بار قورسییەی كەوتووەتە سەر حكومەتی هەرێمی كوردستان ، بەهۆی هاتنی ئەو ژمارە زۆرە لە ئاوارە و دەربەدەرە بۆ كوردستان ، بەهۆی ئەو شەڕە فراوان و قورسەی رووبەڕووی كوردستان بووەتەوە لەلایەن رێكخراوی تیرۆریستی داعشەوە ، حكومەتی فیدرالیی عێراق ، پابەندییەكانی خۆی بەرامبەر هێزی پێشمەرگە پێكنەهێناوە وەك بەشێك لە سیستەمیی بەرگریی عێراق ، تەنانەت زۆرجار كێشە دەخرێتە بەردەم هاوكارییە جیهانییەكانیش بۆ هێزی پێشمەرگە لەلایەن حكومەتیی فیدرالیی عێراقەوە . هەروەها تائێستا حكومەتی عێراق پابەندیی و ئەركەكانی خۆی بەرامبەر هەرێمی كوردستان جێبەجێنەكردووە وەك بەشێك لە عێراق . تەنانەت حكومەتی فیدرالیی عێراق ، بۆ زۆر كۆنفرانس و كۆنگرەی پەیوەست بە بارودۆخی هەرێمی كوردستانەوە ، زەحمەتی ئەوە ناكێشن كە نوێنەرێكیش لە حكومەتی هەرێمی كوردستان بخەنە چوارچێوەی ئەو شاندانەی حكومەتی فیدرالیی كە بەشداریی لەو كۆنفرانسانەدا دەكەن ."
"لایەنە كوردستانییەكان ساڵی رابردوو لێرە لە شاری سلێمانی ، جارێكی دیكە بڕیاری پشتیوانی و بەشداریكردنیان دا لە حكومەتی تازەی عێراقدا ، بەسەرۆكایەتی بەڕێز حەیدەر عەبادی . هەروەها رێككەوتنێكی هاوبەشمان ئەنجامدا لەبارەی هەناردەكردنی نەوت ، ئەو رێككەوتنە بووە بەشێك لە یاسای بودجەی عێراق بۆ ساڵی 2015 . كورتەی رێككەوتنەكە ئەوەبوو ئێمە رۆژانە لە رێگەی بۆڕی نەوتیی هەرێمی كوردستانەوە بە موعەدەلی رۆژانە 550 هەزار بەرمیل نەوت لە توركیا بدەینە سۆمۆ ، لە بەرامبەردا حكومەتی فیدرالیی عێراق 17%ی بوجەی عێراق كە مانگانە دەكاتە یەك ترلیۆن و 200 ملیار دینار بداتە هەرێمی كوردستان ".
“ئێمە لە هەرێمی كوردستان ، حكومەتێكی بەكردەوە هاوبەش و تەوافوقیمان دەوێت ، چونكە ئەوكاتەی سەرۆك وەزیرانی پێشووی عێراق بە بڕیاری كەسیی خۆی بودجەی هەرێمی كوردستانی بڕی ، هیچ مانایەك بۆ تەوافوق و پێكەوەبوونی لە حكومەتدا نەهێشتەوە . بەداخەوە بەڕێز حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی ئێستاش 10%ی لەو بودجە كەمەش بڕی كە بۆ مانگی نیسان بۆ هەرێمی كوردستان دانرابوو ، ئەوەش بە بڕیاری خودی خۆی بوو .ئەوە زۆر مەترسیدارە لە حكومەتی تەوافوقی و فیدرالییدا ئەو بڕیارانە بەوشێوەیە بدرێن ، چونكە تەوافوق و هاوبەشبوون رێگە بەو جۆرە بڕیاردانە نادات.
ئێمە خۆشگوزەرانی و بە ئارامی ژیانی خەڵكی عێراقیشمان زۆر بەلاوە مەبەستە ، بەڵام بەڕاستی چیتر ناتوانین بەوشێوەیەی ئێستا ئەو بێبەشكردنە قبوڵبكەین كە بەرامبەر خەڵكی هەرێمی كوردستان دەكرێت . ئێمە پێمانوایە دەبووایە پاداشتی چاكەی خەڵكی كوردستان بدرابووایەوە و خۆڕاگری و سەركەوتنەكانی پێشمەرگە بە پشتیوانیلێكردن وەفاداری وەڵامبدرابووایەوە، چونكە سەركەوتنەكانی پێشمەرگە مایەی شانازین بۆ هەموو عێراق و جیهان."
"پێش ئەوەی سەرۆك وەزیرانی پێشووی عێراق ، لەساڵی رابردوودا بودجە و مووچەی خەڵكی هەرێمی كوردستان ببڕێت و شەڕ بەرۆكی گەلی كوردستان بگرێت ، هەرێمی كوردستان كەوتبووە ناو پێشكەوتنێكی ئابووریی زۆر بەرچاوەوە. ئێستاش زۆر دڵنیاین ، كە گەلی كوردستان بە خۆڕاگری و دەوڵەمەندیی خاكەكەی دەگەڕێتەوە خۆشگوزەرانییەكی زۆر باشتر . لە هەمانكاتیشدا ئێمە ئامادەین بۆ پێكەوەژیانێكی راستەقینە و هاوبەش و یەكسان لە بەڕێوەبردندا لەگەڵ هەموو پێكهاتەكانی عێراقدا . هەروەها هەموو پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان ئامادەن بۆ هەماهەنگی و ئاڵوگۆڕی شارەزاییەكان لەگەڵ هەموو پارێزگاكانی عێراقدا ".
کۆمێنتەکان
وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و هه‌موو خزمەتگوزارییەکان به‌كاربێنه
کۆمێنتێک دابنێ