رێژەی سەوزایی لە هەرێمی کوردستان؛ لە 3%ـەوە بۆ 42%

 

رۆژی چوارشەممە 4-1-2022، عەبدولڕەزاق خەیلانی، گوتەبێژی دەستەی ژینگەی هەرێمی کوردستان بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت: "رێژەی پێویستی سەوزایی لە هەر شارێکدا دەبێت لانیکەم 15% بێت. رێژەی دروستی سەوزایی ئەوەیە کە ئەو رێژەیەش تێپەڕێنێت".

 

 

ئەمڕۆ چوارشەممە، سیامەند کەریم، گوتەبێژی بەڕێوەبەرایەتیی شارەوانیی هەولێر بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت: "ئێستا لە هەولێر نەمامگەکانی خۆمان نەمام بەرهەم دەهێنن و لە دەرەوە نایکڕین، ئەوەش بووەتە هۆکاری ئەوەی رێژەی سەوزایی بەرزببێتەوە و ئاستی ستاندارد تێپەڕێنێت".

 

بە گوتەی سیامەند کەریم، ساڵی رابردوو 182 هەزار گوڵ و 121 هەزار درەختیان چاندووە و بەوەش رێژەی سەوزایی بووەتە 19.5٪ و گوتیشی: "تیمەکانی ئەندازەی پارکەکان رۆژانە چاودێریی باخچەکان و داری نێوەندی شەقامەکان دەکەن، دارێک وشک بووبێ دەیگۆڕن، یان پێویستی بەچارەسەربێت چارەسەری دەکەن. ئەمساڵیش لە پلانماندایە رێژەی سەوزایی زیاتر بکەین".

 

لە شاری سلێمانی رێژەی سەوزایی نەگەیشتووەتە ئاستی پێویست. ئەمڕۆ چوارشەممە، بەهرۆز سالار، بەڕێوەبەری باخچەکانی سلێمانی بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت: "بەگوێرەی داتاکانی بەردەستی ئێمە، رێژەی سەوزایی بۆ شاری سلێمانی 12%ە و هەندێک شوێن کەمێک لەو رێژەیە زیاترە".

 

رێژەی سەوزایی دهۆک بەرزترە لە سلێمانی، بەڵام لەوێش ئاستی پێویستی تێپەڕ نەکردووە. ئیسماعیل مستەفا، گوتەبێژی شارەوانی دهۆک بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت: "لە دهۆک رێژەی سەوزایی 13.6%ـە. بەرنامەمان هەیە ئەمساڵ رێژەکە بەرزبکەینەوە، ئەویش بەگوێرەی ئەو بودجە و داهاتەی لەبەردەستمان دەبێت".

 

لەبارەی رێژەی سەوزایی لە هەڵەبجە، سەیید حەکیم هانەسوورەیی، سەرۆکی شارەوانی هەڵەبجە بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت، لە نێو سەنتەری شاری هەڵەبجە سەوزایی 11%ـە و لە دەرەوەی شارەکە و سنووری هەڵەبجەش سەوزایی گەیشتووەتە 14%؛ گوتیشی: "هەوڵدەدەین لەم ساڵدا رێژەکە بەرزبکەینەوە".

 

 

رانیە کە ناوەندی ئیدارەی راپەڕینە، یەکێکە لەو شارانەی رێژەی سەوزایی لە کەمترین ئاستدایە. ئاوارە عەلی، بەڕێوەبەری شارەوانییەکانی ئیدارەی راپەڕین رۆژی چوارشەممە بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت: "بەگوێرەی ناوچەکانی سنوورەکە، رێژەی سەوزایی جیاوازە؛ لە رانیە 5%ـە و لە قەڵادزێ دۆخەکە باشترە و 11٪ـە".

 

ئاوارە عەلی ئاماژەی بەوەشکرد، لە نەخشەی رانیەدا 200 دۆنم تەرخانکراوە بۆ سەوزایی و کارکردنە سەرەتاییەکان تێیدا دەستیپێکردووە، لە نیوان رانیە و حاجیاواشدا پلانی دروستکردنی دارستانێکی دەستکردیان هەیە.

 

لە قەزای زاخۆ کە ناوەندی ئیدارەی سەربەخۆی زاخۆیە، کەمترین رێژەی سەوزایی هەیە. مووشیر بەشیر، قایمقامی قەزاکە بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت: "بەگوێرەی دوایین ئاماری بەردەست کە وەکو مەزەندە هەمانبووە، رێژەی سەوزایی 3%بووە لە زاخۆ، بەڵام دوای ئەو ئامارە هەوڵمان بۆ زیادکردنی داوە و 21 هەزار دارمان چاندووە. لە پلانیشماندایە لە رێگەی پشتێنەیی زاخۆ یەک ملیۆن دار بچێنین. رێنوێنیشمان بڵاوکردووەتەوە کە دەبێت هەر کەس خانووی نوێی دروستکرد دوو دار لەبەر دەرگاکەیدا بچێنێت".

 

قەزای سۆرانیش یەکێک لەو شارانەی رێژەی سەوزایی لە ئاستێکی نزمدایە. هەژار حەکیم، بەڕێوەبەری راگەیاندن و پەیوەندییەکانی ئیدارەی سەربەخۆی سۆران بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت: "ئاماری نوێمان بەردەست نییە، بەڵام بەگوێرەی ئاماری پێشترمان رێژەی سەوزایی لەنێو سەنتەری قەزای سۆران 4%ـە. لە دەوروبەر رێژەکە زۆر زیاترە، چونکە ناوچەکە شاخاوییە و داری سرووشتی زۆرە، لەگەڵ ئەوەشدا بەردەوام لە هەوڵداین بۆ زیاترکردنی رێژەکە".

 

بەراورد بە سۆران و زاخۆ، رێژەی سەوزایی لە کەلار باشترە. شەهاب ئەحمەد، قایمقامی کەلار بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت: "لەنێو سەنتەری شاری کەلار رێژەی سەوزایی 8.3%. بەڵام لە چواردەوری کەلاردا باخێکی زۆر لەلایەن خەڵکەوە دروستکراوە و ناکەوێتە نێو سنووری شارەوانی کەلارەوە، ئەگەر ئەوە هەژمار بکەین رێژەی سەوزایی دەگاتە 18%".

 

قەزای ئامێدی یەکێکە لەو قەزایانەی هەرێمی کوردستان کە سرووشتێکی جوانی هەیە و چەندین ناوچەی گەشتیاریشی تێدایە، بەرزترین رێژەی سەوزایی تێدا تۆمارکراوە. ئەمڕۆ چوارشەممە ئەفراز حەسەن، سەرۆکی شارەوانی ئامێدی بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت: "بەگوێرەی ماستەرپلانی نێو قەزای ئامێدی، رێژەی سەوزایی 42%ـە، بەڵام لە دەوروبەری قەزاکە رێژەکە زیاترە".

 

عەبدولڕەزاق خەیلانی، گوتەبێژی دەستەی ژینگەی هەرێمی کوردستان دەڵێت، تاوەکو ئێستا پێوانەیەکی دیاریکراو لە هەرێمی کوردستان نەبووە بۆ دیاریکردنی رێژەی سەوزایی و گوتیشی: "ئێمە پارکە گەورەکان، باخچەی گەڕەکەکان و داری نێوەندی شەقامەکان بە سەوازیی دەژمێرین. ناکرێت چاندنی یەک داری بەردەم ماڵێک بە رێژەی سەوزایی دیاریبکرێت، بەڵام ئەویش سوودی هەر هەیە".

 

گوتەبێژی دەستەی ژینگەی هەرێمی کوردستان هەبوون و پاراستنی رووەکی نێو پارک و گەڕەکەکانی بە گرنگ پێناسەکرد و گوتی: "لە گەڕەکێک موەلیدە دووکەڵی زیانبەخش دەکات، بێگومان تاوەکو داری زیاتر هەبێت باشترە و ئۆکسجینێکی زیاتر دەداتە هاونیشتمانیان".

 

خەیلاینی ئامۆژگاری هاونیشتمانیانی کرد بۆ پاراستنی ژینگەی کوردستان و گوتی، گرنگە هەموو کەسێک دارێک دەبینێت بە داری خۆی بزانێت، پێویستی بە ئاو بوو ئاوی بدات و هەمووانیش دووبکەونەوە لە سووتاندن و بڕینەوەی دارەکان و ئاماژەی بەوەشکرد: "پێویستە لایەنی پەیوەندیدار بەردەوام چاودێریی دارەکان بکەن، چونکە تەنیا بڵێن دارمان چاند و رێژەی سەوزایی زیادبووە دروست نییە و دەبێت تاوەکو گەورەبوونی چاودێرییان بکەن".

 

د. دوورەید سەلیم، پسپۆڕی ژینگە، بە گومانەوە لە ئامارە فەرمییەکان دەڕوانێت. ئەو پسپۆڕەی ژینگە بە تۆڕی میدیایی رووداوی گوت: "بەپێی پسپۆڕییەکەم گەڕاوم و هیچ توێژینەوەیەکی زانستیم نەبینیوە بڵێت سەوازیی لە هەولێر هێندەیە و لە سلێمانی هێندەیە؛ تەنیا توێژینەوەی زانستی کرابێت ساڵی 2014کراوە و تێیدا ئامێدی بەرزترین رێژەی سەوزایی هەبووە، چونکە ناکرێت بەبێ توێژینەوەی زانستی رێژەی سەوزایی دیاریی بکرێت، کە لە رێگەی زانستی (جی ئای ئێس)ـەوە دەکرێت و لە بەرزاییەکانەوە وێنەی سەوزاییەکان و تەواویی ناوچەکە دەگرێت بۆ دیاریکردنی رێژەی سەوزایی".

 

دوورەید سەلیم ئاماژەی بەوەشکرد کە هەموو زەوییەکی سەوزبوو بەتایبەت بە چیمەن بە سەوزایی هەژمار ناکرێت و گوتیشی: "بۆ رێژەی سەوزایی پێوەری سەرەکی دارە؛ ژمارەی دارەکان، جۆرەکانیان و تەمەنیان دەبنە پێوەری رێژەی سەوزایی هەرناوچەیەک".