لەگەڵ رەنج؛ لایەنە کوردستانییەکان لەسەر پۆستی پارێزگاری کەرکووک ناکۆکن

 

 

جێگری سکرتێری حیزبی شیوعیی کوردستان دەڵێت: "یەکێتی وەکو براوەی یەکەم هەڵسوکەوت ناکات، لەبەر ئەوەی تاوەکو ئێستا نەیتوانیوە کۆبوونەوەیەک لەگەڵ لایەنە کوردستانییەکانی کەرکووک رێکبخات".

 

هاوکات، لێپرسراوی سەنتەری هەڵبژاردنی كەركووك - ‏سەڵاحەدینی ‏یەكێتی تێڕوانینی حیزبەکەی بۆ دابەشکردنی پۆستەکانی کەرکووک دەخاتەڕوو و دەڵیت: "پارێزگار بۆ کورد و یەکێتی بێت، جێگرەکانی بۆ عەرەب و تورکمان، سەرۆکی ئەنجوومەنی پارێزگا بۆ عەرەب بێت و قایمقامی نێوشار بۆ پارتی بێت".

 

رۆژی یەکشەممە، 3-3-2024، لە بەرنامەی لەگەڵ رەنج بە میوانداری شێخ سدیق، جێگری سكرتێری حیزبی ‏شیوعی ‏كوردستان؛ عەلی قەڵایی، لێپرسراوی سەنتەری هەڵبژاردنی كەركووك - ‏سەڵاحەدینی ‏یەكێتی؛ تەها تەیفوور، کادری پێشکەوتووی پارتی؛ مەلا حەسەن، جێگری لێپرسراوی مەڵبەندی 16ـی حەمرینی ‏یەكێتی؛ شێخ فەرهاد خۆشناو، كەسایەتی شاری ‏كەركووك و سەید حەسەن، کەسایەتی کەرکووک دۆخی کورد لە کەرکووک و پەیوەندییەکانیان لەگەڵ پێکهاتەکانی دیکەی ئەو شارە تاوتوێ کرا.

 

 

جێگری سكرتێری حیزبی ‏شیوعی ‏كوردستان پێیوایە ناکۆکییە سیاسییەکانی هەرێمی کوردستان رەنگدانەوەی لەسەر کەرکووکیش هەبووە و پرسی کورد لە کەرکووک پرسێکی سیاسی ناودەبات و دەشڵێت؛ چارەسەرکردنی لای سەرکردایەتی سیاسیی کوردە. 

 

شێخ سدیق، جێگری سكرتێری حیزبی ‏شیوعی ‏كوردستان دەڵێت: "کورد لە کەرکووک پەرتەوازەیە و واقیعی هەرێمی کوردستان لەنێو کەرکووکیشدا رەنگیداوەتەوە، لە سەرەتای هەڵبژاردنەکانی ئەنجوومەنی پارێزگا یەکێتی و پارتی نەیانتوانی بەیەکەوە لیستێک دروستبکەن و ئەوەش وای کرد بەشێکی کورد بەشداریی دەنگدان نەکەن".

 

شێخ سدیق پرسی کەرکووک بە پرسێکی سیاسی دەزانێت و وەکو ئاماژەی پێدەدات، "دەبێت سەرکردایەتی سیاسیی کورد چارەسەر بۆ پرسی کەرکووک بدۆزێتەوە و یەکێتی و پارتی رێکبکەون لەسەر دانانی پارێزگارێکی کورد بۆ شارەکە."

 

 

یەکێتی لە هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگای کەرکووک 5 کورسیی بردووەتەوە و لیستی براوەی هەڵبژاردنی پارێزگاکەیە، بەڵام جێگری سکرتێری حیزبی شیوعی بەوە تۆمەتباری دەکات کە وەکو حیزبی براوە هەڵسوکەوت ناکات.

 

بە گوتەی شێخ سدیق، کەرکووک پارێزگایەکی فرە پێکهاتەیە، بەڵام بەپێی یاسا لیستی براوە دەبێت پارێزگار دیاریبکات، بۆ ئەمەش پێویستە یەکێتی پارێزگار دیاریبکات، بەڵام "یەکێتی لە کەرکووک وەکو براوە هەڵسوکەوت ناکات، لەبەر ئەوەی تاوەکو ئێستا نەیتوانیوە کۆبوونەوەیەک لەگەڵ لایەنە کوردستانییەکانی ئەو شارە بکات".

 

جێگری سکرتێری حیزبی شیوعیی کوردستان باس لە کۆبوونەوەکانی نێوان یەکێتی و پارتی دەکات و پێیوایە؛ "متمانە لە نێوان یەکێتی و پارتیدا نەماوە، ئەوەش کاریگەری لەسەر پرۆسەی کۆمەڵایەتی، سیاسی و ئەمنی کەرکووک دروستکردووە" و هۆشداریدەدات؛ "ئەگەر دۆخەکە بەم شێوەیە بەردەوامبێت، لە هەڵبژاردنی داهاتوودا یەکێتی و پارتی ئەو دەنگانەی ئێستا هێناویانە، لەدەستیدەدەن".

 

 

جێگری سکرتێری حیزبی شیوعیی کوردستان کۆبوونەوەی ئەنجوومەنی نوێی پارێزگای کەرکووک لەگەڵ سەرۆکوەزیرانی عێراق بە ستەمێک بەرامبەر کورد ناودەبات و دەڵیت؛ "نەدەبوایە ئەو ئەنجوومەنەیان خستبایە باوەشی سوودانییەوە".

 

دوای دوو مانگ لە پەسندکردنی ئەنجامی هەڵبژاردنەکانی کەرکووک، تاوەکو ئێستا ئەنجوومەنی نوێی پارێزگاکە کۆبوونەوەی نەکردووە، شێخ سدیق ئەمە بە پرسێکی سیاسی دەزانێت کە لە بەغداوە، "لایەنی عەرەبی ئاستەنگیی بۆ دروستدەکەن."

 

ئاماژە بەوەش دەدات،"ئەنجوومەنی پارێزگایان بردە بەغدا و خستیانە باوەشی سەرۆکوەزیران، ئەوە ستەمێک بوو لە کوردیان کرد، چوونکە ئەمە کێشەی کەرکووکە و هەرێمی کوردستان خاوەنی پرسە کوردستانییەکەیەتی".

 

 

لێپرسراوی سەنتەری هەڵبژاردنی كەركووك - ‏سەڵاحەدینی ‏یەكێتی دەڵیت، سەرکردایەتیی حیزبەکەی لەوە ئاگادار کردووەتەوە کە "لە هەڵبژاردنی 2032ـی کەرکووک بەهۆی زیادبوونی رێژەی دانیشتووانیان، عەرەب دەنگی یەکەم دەهێنێتەوە".

 

عەلی قەڵایی، لێپرسراوی سەنتەری هەڵبژاردنی كەركووك - ‏سەڵاحەدینی ‏یەكێتی دەڵێت؛ "بە سەرکردایەتی یەکێتیم گوتووە لە ساڵی 2032 عەرەب لە هەڵبژاردنەکاندا دەبێتە نەتەوەی یەکەم، لەبەرئەوەی وەچەخستنەوەی عەرەب لە کەرکووک 6٪ و کورد و تورکمان 2.5٪ـە، خێزانی عەرەب بە دەگمەن هەڵدەکەوێت فۆرمی خۆراکیان 10 کەس بێت، زۆربەی خێزانەکان 15 بۆ 18 کەسن".

 

عەلی قەڵایی دووپاتیدەکاتەوە؛ "ئەگەر لە هەڵبژاردنی ئەمجارە پۆستی پارێزگامان بردووەتەوە، گەرەنتییەک نییە لە 2028 جارێکی دیکە ئەو پۆستە ببەینەوە، سەرباری هەموو ئەو نیگەرانییانە، تاوەکو هەرێمی کوردستان لاوازتربێت، ئێمە لە کەرکووک باجی زیاتر دەدەین".

 

 

لێپرسراوی سەنتەری هەڵبژاردنی كەركووك -‏ سەڵاحەدینی ‏یەكێتی روانگەی حیزبەکەی بۆ پێکهێنانی حکومەتی خۆجێیی کەرکووک دەخاتەڕوو و دەڵیت: "پارێزگار بۆ کورد و یەکێتی بێت، جێگرەکانی بۆ عەرەب و تورکمان بن، سەرۆکی ئەنجوومەنی پارێزگا بۆ عەرەب بێت، قایمقامی نێوشار بۆ پارتی بێت، سێ قایمقامیەتەکەی دیکەش یەکیان بۆ کورد و دووەکەی دیکە بۆ عەرەب و تورکمان بن".

 

ئەو لێپرسراوەی یەکێتی لەبارەی خواستی پارتی لە پێکهێنانی حکومەتی خۆجێیی کەرکووک گوتی؛ "پارتی دەیەوێت پارێزگاری کەرکووک بۆ کورد بێت و ئەو کەسەش یەکێتی نەبێت و بێلایەن بێت". 

 

لەبارەی روانینی نەتەوەی تورکمان لە کەرکووکیش عەلی قەڵاتی روونیکردەوە؛ "نەتەوەی تورکمان دوو روانینیان هەیە کە یەکێکیان سەر بە تورکیایە و حەسەن توران نوێنەرایەتی دەکات و داوا دەکات، هەموو پۆستە سیادییەکان بە شێوەی خولاو بەسەر هەرسێک لایەنەکاندا بۆ هەر کامەی 32٪ دابەشبکرێت".

 

دەشڵێت، "حەسەن توران بە ئەمری تورکیا ئامادە نییە بە هیچ شێوەیەک لەگەڵ یەکێتی کۆببێتەوە".

 

لێپرسراوی سەنتەری هەڵبژاردنی كەركووك - ‏سەڵاحەدینی ‏یەكێتی دووپاتیدەکاتەوە؛ "لایەنێکی دیکەی تورکمان کە ئەرشەد ساڵحی نوێنەرایەتی دەکات، داوا دەکات هەر پێکهاتەیەکی نەتەوەیی کەرکووک بۆ ماوەی 16 مانگ دەسەڵاتی یەکەمی ئەم شارە بگرێتەدەست" و پێیوایە؛ "تورکمانی کەرکووک هیچ رێککەوتنێک ناکەن تاوەکو هەڵبژاردنی تورکیا تەواو نەبێت".

 

لە هەمان کاتدا عەلی قەڵایی باسی لەوەشکرد؛ "پێویستە لە کەرکووک کورد لەگەڵ تورکمان رێککەوتنی ستراتیجی ئەنجامبدات" و دەشڵێت؛ "بە دوو هۆکار تورکمان مەترسی نییە لەسەر ئاسایشی نەتەوەیی کورد لەم شارە، یەکەمیان لەبەر رێژەی دانیشتووانیان و دووەمیش، تورکمان قەت یەک مەتر زەوی کوردی داگیر نەکردووە".

 

 

لێپرسراوی سەنتەری هەڵبژاردنی كەركووك - ‏سەڵاحەدینی ‏یەكێتی بەدووری نابینێت پێملی خواستی لایەنی عەرەبی کەرکووک بێت بۆ دانانی پارێزگار و دەڵێت؛ "ئەگەر تورکمان لەگەڵ کورد رێکنەکەون، پلان بی دێتە پێشەوە و رەنگە تێیدا سەرجەمی خواستەکانی کورد نەیەتەدی، تاوەکو ئێستا پلانی دوو ساڵ بە دووساڵ پۆستی پارێزگار لە نێوان کورد و عەرەب لە ئەجێندای یەکێتیدا نییە، بەڵام ئەوەش بژاردەیەکە".

 

بە گوتەی عەلی قەڵایی؛ "یەکێتی دەبێ لەگەڵ پارتی لە کەرکووک هاوستراتیژ بێت و یەک بەرنامەی سیاسییان هەبێت، واتا ناوچەی جێ ناکۆکەکان هێڵی سوور بێت بۆیان و بە هیچ شێوەیەک سازشی لەسەر نەکەن".

 

 

لێپرسراوی سەنتەری هەڵبژاردنی كەركووك - ‏سەڵاحەدینی ‏یەكێتی ئاماژە بە خواستی یەکێتی و پارتی بۆ نووسینەوەی رێککەوتنێکی ستراتیجی نوێ دەکات و پێیوایە "پارتی، یەکێتی بە بچووکتر لە قەبارەی راستەقینەی سەیردەکات".

 

عەلی قەڵایی دەڵیت؛ "یەکێتی دەیەوێت رێککەوتنێکی نوێی ستراتیجی لەگەڵ پارتی دروستبکرێتەوە و ئەو رێککەوتنە لەسەر ئاستی هەرێمی کوردستان و هەموو عێراقبێت، پارتیش هەمان داواکاری هەیە، بەڵام پارتی، یەکێتی بە بچووکتر لە قەبارەی راستەقینەی خۆی سەیردەکات. لەکاتێکلدا ئێستا یەکێتی خاوەن یەک ناوەندی بڕیارە و وەکو جاران نییە".

 

 

کادیرێکی پێشکەوتووی پارتی پێیوایە ئێستا لایەنە سیاسییەکانی هەرێمی کوردستان لە عێراقدا بەوە ناسراون، "ئەوەندەی خەریکی پەلاماردانی یەکترن، هێندە خەریکی پرسە رەواکەی خۆیان نین".

 

تەها تەیفوور، کادری پێشکەوتووی پارتی بە پێویستی زانی پارتی و یەکێتی بیر لە خەڵکی کەرکووک بکەنەوە، و گوتی؛ "خەڵکی کەرکووک لە خەڵکی هەولێر و سلێمانی و دهۆک جیاوازترن، کورد لە کەرکووک لەوەتەی هەیە قوربانی دەدات و بووە بە قەڵغان بۆ ئەم شارانە، بۆیە پێویستە ئەم دوو حیزبە لەپێناو کەرکووکدا قوربانی بدەن و رێکبکەون تاوەکو چیدیکە سوکایەتی بە کوردی ئەم شارە نەکرێت".

 

 

تەها تەیفور دەڵیت؛ "ئێستا کورد لەنێو نەتەوەکانی عێراقدا بەوە ناسراوە، ئەوەندەی خەریکی پەلاماردانی یەکترن، هێندە خەریکی پرسە رەواکەی خۆیان نین، پێویستە پارتی و یەکێتی رێککەوتنێکی ستراتیجی لە کەرکووک بکەن کە بەدەربێت لە پرسەکانی دیکەیان لە هەرێمی کوردستان".

 

وەکو ئەو کادرەی پارتی ئاماژەی پێدەدات؛ "هەفتەی رابردوو لە گوندی کڵێسە سێ منداڵی عەرەب لە رێگەی قوتابخانە پەلاماری منداڵە کوردێکیانداوە و چاوێکیان کوێرکردووە، واتا کورد تا ئەو رادەیە بێ دەسەڵات بووە کە ناتوانێت داکۆکی لە منداڵەکانیشی بکات".

 

 

تەها تەیفوور پۆستی پارێزگار لە کەرکووک بە مافی کورد و لەناویشیاندا بە مافی یەکێتی نیشتمانی کوردستانی دەزانێت لەبەر ئەوەی براوەی یەکەمی هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگایە. 

 

ئەو کادرە پێشکەوتووەی پارتی دەڵێت؛ "ئێستا بەلای خەڵکی کەرکووکەوە گرنگە پارێزگارێکی کورد بۆ شارەکە دابنرێت و گوێ بەوە نادەن یەکێتییە یان پارتی، بەڵام لەڕووی دیموکراسییەوە دانانی ئەو پارێزگارە مافی یەکێتییە لەبەر ئەوەی براوەی یەکەمی هەڵبژاردنە".

 

 

تەها تەیفوور دەڵێت بڕیارە سەرۆک بارزانی بەم نزیکانە لەگەڵ سەرکردایەتی یەکێتی کۆبێتەوە و لەدوای ئەو کۆبوونەوەیە لاپەڕەیەکی نوێ لە پەیوەندییە سیاسییەکان هەڵبدرێتەوە.

 

بە گوتەی تەها تەیفوور؛ "لەم رۆژانەدا سەرۆک بارزانی لەگەڵ سەرکردایەتیی یەکێتی کۆدەبێتەوە، بۆ ئەم کۆبوونەوەیەش چاوەڕوانی هاتنەوەی سەرۆکی حکومەت و سەرۆکی هەرێمی کوردستان دەکەن".

 

 

مەلا حەسەن، جێگری لێپرسراوی مەڵبەندی 16ـی حەمرینی ‏یەكێتی دەڵیت؛ "پێویستە هەموو تاکێکی کورد گوشار لەسەر یەکێتی و پارتی دروستبکەن بۆ ئەوەی لە کەرکووک و ناوچە دابڕێنراوەکان هاوهەڵوێستبن".

 

هاوکات، مەلا حەسەن بەدووری نازانێت پارتی و یەکێتی "لەگەڵ لایەنی عەرەب و تورکمان رێکبکەون بۆ دانانی پارێزگارێک، بەڵام لەگەڵ یەکتر رێکنەکەون" و دەشڵێت؛ "تاوەکو ئێستا بۆ دانانی پارێزگارێک بۆ کەرکووک یەکێتی و پارتی رێکنەکەوتوون، لەکاتێکدا نەیارانی کورد لە کەرکووک بە وردی کار لەسەر دەرروون و ورە و بوونی نەتەوەییمان دەکەن".

 

 

مەلا حەسەن، جێگری لێپرسراوی مەڵبەندی 16ـی حەمرینی ‏یەكێتی ئاماژەیدا؛ "پلانی چرکە بە چرکە لەلایەن نەیارانی کوردەوە هەیە بۆ نەهێشتنی کورد لە ناوچە دابڕێنراوەکان" و گوتی؛ "لە رۆژهەڵاتی خورماتووەوە 844 دۆنم زەوی بە بیانووی ئەوەی مەزارگەی یەک لە پیاوچاکەکانی شیعەی لێیە، خراوەتە سەر وەقفی شیعی".

 

زیاتر روونیدەکاتەوە؛ "لە رۆژئاوای خورماتوو 47 هەزار دۆنم زەوی کشتوکاڵی کراوە بە موڵکی وەقفی سوننە بە بیانووی ئەوەی مەزاری پیاوچاکێکی سونەی لێیە بەناوی شێخ موعتەسەم"، بۆیە پێیوایە ئەگەر کورد یەکگرتووانە پلانێکی نەبێت بۆ رێگریکردن لەم داگیرکارییە، ماوەیەکی دیکە حیزبەکانیش ناتوانن بارەگاکانیان بگەڕێننەوە ئەو ناوچانە.

 

 

شێخ فەرهاد خۆشناو، كەسایەتی شاری ‏كەركووك دەڵیت؛ لەدوای ساڵی 2017ـەوە کورد لە کەرکووک چاوەڕێی ئەو هەڵبژاردنەی دەکرد، بۆیە بە حەماسەوە چوون بەشدارییان تێداکرد، ئێستاش چاوەڕێی ئەوەن پارێزگارێکی کورد بۆ ئەم شارە دابنرێت و دۆخەکە بگەڕێتەوە پێش ساڵی 2017".

 

شێخ فەرهاد خۆشناو باس لەوە دەکات کە بەشێک لە کۆمەڵگای کەرکووک پابەندی نەریتە هۆزایەتییەکانن و ئەوان وەکو عەشایەری ئەو شارە "بەردەوام سەردانی لایەنە سیاسییەکان دەکەن بۆ ئەوەی داواکاری و کێشەی خەڵکی کەرکووکیان پێ بگەیەنن".

 

 

سەید حەسەن، کەسایەتی شاری کەرکووک گوتی؛ "لە کۆی 28 گەڕەکی کەرکووک، 23 گەڕەکیان بە تەواوەتی کوردن، لە هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگا کورد هەمووی نەچوون بۆ دەنگدان، لەبەر ئەوەی دڵیان لە حیزبەکانی شکاوە، یەکێتی و پارتی دەبێ ئەو ناکۆکیانەی لەنێو هەرێمی کوردستاندا هەیانە، لە کەرکووک وەلای بنێن".

 

سەید حەسەن داوا لە پارتی و یەکێتی دەکات لە رێوڕەسمی ئەم ساڵی نەورۆز لە شارەکەدا وەکو ساڵانی رابردوو نەکەن و بەیەکەوە لەگەڵ نەتەوەی تورکمان لەسەر قەڵای کەرکووک ئاگری نەورۆز بکەنەوە.

 

 

لەبارەی دانانی پارێزگارێکی کورد بۆ کەرکووکیش گوتی؛ "ئەگەر ئەمجارەیان پارتی و یەکێتی رێکنەکەون بۆ دانانی پارێزگارێکی کورد لە کەرکووک و ئەو هەلە لەدەست بدەن، لە مێژوودا دەچنە نێو لاپەڕەیەکی رەشەوە، لەبەر ئەوەی درێغییان لە پرسی کورد لەم شارە کردووە".