پلاسخارت لە دیداری مێری: گەندەڵی لە عێراق بە سیستماتیک کراوە

 

رۆژی سێشەممە، 1ـی تشرینی یەکەمی 2022، کاژێر 12:10 خولەکی نیوەڕۆ پانێڵی چوارەمی دیداری مێری لەژێر ناونیشانی "ئاڵنگارییەكانی حوكمڕانی و ریفۆرم لە عێراق و هەرێمی كوردستان" بەڕێوەچوو. پانێلیستەکان بریتیبوون لە جینین پلاسخارت، نوێنەری تایبەتی ئەنتۆنیۆ گۆتێرێز، سكرتێری گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان لە عێراق و قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆكی حکومەتی هەرێمی کوردستان و پانێڵەکە بە سەرپەرشتیی تەلار نور، رۆژنامەڤان لە ئاژانسی میدیازانی میدیایی بەڕێوەچوو. 

 

 

جێنین پلاسخارت، نێردەی تایبەتی سكرتێری گشتیی نەتەوەیەكگرتووەكان لە عێراق بە یەک وشە دەربڕینی لە ئاڵنگارییەکانی بەردەم حکومڕانی لە عێراق کرد و گوتی، "پێموایە ئاستەنگەکە گەندەڵییە". دواتر بەردەوامی بە گوتەکانیدا و گوتی: "دەکرێت چەند وشەیەکی دیکەشی بۆ زیادبکەین: [گەندەڵییەکی] فراوان، رێکخراو و سیستماتیکە و لە نەبوونی چارەسەرکردنی گەندەڵی، هەوڵی تێپەڕاندنی چاکسازیی جیددی سەرکەوتوو نابن". 

 

پلاسخارت گوتی کە لە عێراقدا ئیدی گەندەڵی بە سیستماتیک کراوە: "لە ماوەی 20 ساڵی رابردوودا سیستمێک لەژێر ناوی یەکێتیی نەتەوەییدا دروستکراوە." دەشڵێت، بە تێپەڕبوونی کات، ئەو جۆرە لە رێکخستنی سیستمە بەرەو کۆمەڵگەیەکی بچووک چڕبووەتەوە: "کۆمەڵگەیەکی پاراستنی گەندەڵی". ئەوەش بەگوتەی خۆی رێگە لە پێشکەوتنی عێراق دەگرێت، چونکە ئەو سەرچاوانە قەتیس دەکات کە پێویستن بۆ پەرەپێدانی نیشتیمانی. گوتیشی ئەو "تۆڕەی گەندەڵییە" لە ئاستە جیاجیاکانی کۆمەڵگە و سیاسەتڤانان، بازرگانان، بەرپرسە باڵاکان و هێزە چەکدارەکان لەخۆدەگرێت. بۆ چارەسەرکردن و بنبڕکردنی گەندەڵیش، پلاسخارت گوتی، پێویستی بە چاکسازییەکی سیستماتیک هەیە. 

 

پلاسخارت لەبارەی ئاستەنگە دەرەکییەکانیش قسەی کرد و گوتی "ناتوانین بڵێین" ئەو ئاستەنگانە بوونیان نییە جا چ لە ناوچەکە یان دوورتر بن، بەڵام وەکو خۆی دەڵێت، بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئەو ئاستەنگانە، پێویست بە "بەهێزبوونی نێوخۆ" دەکات چونکە بەگوتەی ئەو، لە کاتی نەبوونی هێزی ناوخۆ، "وەک ئەوە وایە کەسانی دیکە بانگهێشت بکەیت بۆ ئەوەی خاکەکەت وەکو کێبڕکێی هێزە جیاجیاکان بەکاربێنن". 

 

لەبارەی چاوەڕوانیی گەلی عێراق لە نەتەوە یەکگرتووەکان و ئاژانسەکانی سەر بەوەوە، پلاسخارت گوتی کە هەندێکجار پێشبینییەکان "زۆر بەرزن". لەبارەی رۆڵی ئەوان لە عێراق و هەرێمی کورستانیش، نێردەی نەتەوە یەکگرتووەکان گوتی کە راستە ئەوان لێرەن بۆ ئەوەی پاڵپشتیی گەل و بەرپرسانی عێراق و هەرێمی کوردستان بکەن، بەڵام "خۆ ئێمە وڵات بەڕێوەنابەن". 

 

نێردەی نەتەوە یەکگرتووەکان لەبارەی کۆبوونەوە لەگەڵ بەشێک لە چین و توێژەکانی کۆمەڵگەی کوردی لە هەرێمی کوردستان قسەی کرد و باسی لەوە کرد کە داوای لێکراوە پرسی هێرشەکانی ئێران بۆ سەر خاکی هەرێم چارەسەر بکات: "خۆ من ناتوانم ئەمە چارەسەر بکەم". بۆ ئەو مەبەستە، دەڵێت لەگەڵ دراوسێکانی عێراق قسە دەکات، بەڵام لەکۆتاییدا جەخت لە بەهێزبوونی نێوخۆ دەکاتەوە و دەڵێت "بەهێزبوونی نێوخۆ گرنگە بۆ ئەوەی لەدەرەوە بەهێزبیت و لەکاتی دانوستاندن لەگەڵ دراوسێکاندا بە‌هێزبێت". بۆ ئەوەش دەڵێت کە پێی راگەیاندوون داوا لە بەرپرسانی خۆیان لە هەولێر و بەغدا بکەن بۆ ئەوەی یەکبگرن و خزمەت بە بەرژەوەندیی خەڵک بکەن. هاوکات باسی لەوەشکرد کە لە ماوەی چوار ساڵی رابردوودا گوێبیستی چەندین پرەنسیپ بووە، بەڵام وەکو خۆی دەڵێت، پێویست بە جێبەجێکردنی ئەو جۆرە پرەنسیپانە دەکات.

 

لە بەشێکی گوتەکانیدا، پلاسخارت باس لە دەستووری هەرێمی کورستان لە ساڵی 2005 دا دەکات و دەڵێت "پرەنسیپە گشتییەکان لە دەستووردا جێکرابوونەوە، بەڵام لەدوای 17 ساڵ هێشتا چاوەڕێ دەکەین".