گوتەبێژی دادگەی سلێمانی: تاوان بەڕێژەی 20٪ کەمی کردووە

 

دادوەر سەڵاح حەسەن، گوتەبێژ و جێگری سەرۆکی دادگەی سلێمانی لە هەڤپەیڤینێکی تایبەتدا لەگەڵ تۆڕی میدیایی رووداو کە لە بووڵتەنی کاژێر 10:00ـی ئەمڕۆ یەکشەممە 22-12-2024 پەخشکرا، رایگەیاند، ''ئەم ساڵ، بەراورد بە ساڵانی پێشوو، رێژەی تاوان لە سلێمانی کەمیکردووە.''

 

گوتەبێژەکە هۆکاری دابەزینی رێژەی تاوان بۆ ئەوە دەگەڕێنێتەوە ''هێزەکانی جێبەجێکار (ئاسایش و پۆلیس)، بە شێوەیەکی زۆر باش کارەکانیان رادەپەڕێنن.''

 

بەگوتەی سەڵاح حەسەن، 'تاوانی ئەلیکترۆنی و گرێدراو بە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان، بەراورد بە تاوانەکانی وەکو شەڕ و کوشتن، زۆر زیاترە.''

 

سەبارەت بە چۆنیەتیی مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو کەسانەی ژیریی دەستکرد لە تاوانەکانیان بەکاردێنن، سەڵاح حەسەن گوتی ''دەچێتە خانەی کەتنەوە و سزاکەی پێبژاردن و بەندکردن دەبێت، بە جۆرێک لە پێنج ساڵ زیاتر نەبێت.''

 

ئاماری پار بڵاونەکراوەتەوە بەڵام لە ساڵی 2022ـدا، 455 رووداوی کوشتنی ئەنقەست، بە هەڵە و خۆکوشتن لە هەرێمی کوردستان تۆمار کراون.

 

جێگری سەرۆکی دادگەی سلێمانی ئاماژەی بەوە کرد، ''زۆربەی تاوانەکانی کوشتن بە چەکی بێ موڵەت دەکرێن.'' گوتیشی، مۆڵەت بە هەڵگرتنی چەکی کەڵاشینکۆف نادرێت، ''بەپێی یاسا هیچ خاوەن چەکێکی کڵاشینکۆف، ناتوانێت جگە لە کاتی دەوامی فەرمی، ئەو چەکە بەکاربهێنێت و دوای دەوام، دەبێت رادەستی شوێنی کارەکەی بکاتەوە.''

 

زۆر جار گلەیی ئەوە دەکرێت؛ دادگەکانی هەرێمی کوردستان سەربەخۆ نین و بڕیارەکانیان بەسەر هەموو کەسدا بە یەکسانی جێبەجێ ناکرێن. جێگری سەرۆکی دادگەی سلێمانی جەختی لەوە کردەوە، ''بڕیارەکانی دادگە وەکو خۆی بەسەر هەموو کەسدا جێبەجێ دەکرێن، بەڵام هەندێک جار دواکەوتن لە جێبەجێکردنی بڕیاردا هەیە، کە ئەوەش نابێتە دەستوەردان و نادادپەروەری.''

 

لەبارەی هۆکاری دواکەوتنی جێبەجێکردنی بڕیاری دادگە، سەڵاح حەسەن گوتی ''یەکێک لە هۆکارەکان خۆشاردنەوەی تۆمەتبارە، هەندێک کەس خۆی بەدەستەوە نادات، خۆی دەشارێتەوە و بۆ ماوەیەکی کاتی دەستگیرکردنەکەی دوادەخرێت.''

 

سەڵاح حەسەن رەتیکردەوە جیاوازی لەنێوان تۆمەتباراندا بکرێت و گوتی ''زۆر جار رێکاری یاسایی بەرامبەر بەرپرسان، کوڕی بەرپرسان و پاسەوانانی بەرپرسانیش گیراوەتەبەر ئەگەر تاوانێکیان کردبێت، حوکمیش دراون.''

 

هەمواری یاسای باری کەسی لەلایەن پەرلەمانتار رائید مالیکی، پەرلەمانتاری سەربەخۆ پێشکێشی پەرلەمانی عێراق کراوە. بەپێی هەموارەکە، دەبێت ژن و پیاو لەکاتی هاوسەرگیری ئەو مەزهەبە دیاریبکەن کە دەیانەوێت حوکمەکانی بەسەریاندا جێبەجێ ببێت، لەکاتی ناکۆکیی نێوان ژن و پیاوێکی مەزهەب جیاوازدا، مەزهەبی پیاوەکە کاری پێدەکرێت.

 

سەڵاح حەسەن، باسی مامەڵەی دادگەکانی هەرێمی کوردستانی لەگەڵ یاساکە کرد (ئەگەر لە پەرلەمانی عێراق پەسند بکرێت) و گوتی "هەر یاسایەک لە پەرلەمانی عێراق دەربچێت، دەبێت لەلایەن پەرلەمانی کوردستانەوە پەسند بکرێت، ئەو کات ئێمە مامەڵەی لەگەڵدا دەکەین.''

 

 

دادوەر سەڵاح حەسەن: کۆمەڵگەی کوردی وەک هەموو کۆمەڵگەیەکی سەر رووی زەوی، بێتاوان نابێت و لەنێو کۆمەڵگەکەدا جۆرە جیاوازەکانی تاوان دروست دەبێت، بەڵام رێژەی تاوان ئێستا بەراورد بە ساڵانی رابردوو جیاوازە. بەگوێرەی ئەو داتایانەی هەمانە، رێژەی تاوان ئەم ساڵ لەچاو ساڵانی پێشتر بە رێژەی 20٪ کەمیکردووە، ئەوەش بەهۆی جێبەجێکردنی ئەو رێسا و یاسایانەی لە دادگەکاندا دەردەچن و ئەو هێزانەی ئەرکی جێبەجێکردنیان لەسەرە بە باشی کارەکانیان ئەنجامدەدەن، هێزەکانی ئاسایش و پۆلیس لە هەموو رووداوێکی تاوانکاریدا رۆڵێکی باش دەبینن.

 

 

دادوەر سەڵاح حەسەن: لە رووی رەگەز و تەمەنەوە، هەمەچەشنە، بەڵام زۆرینەی ئەوانەی تاوان دەکەن کەسانێکی بە رەگەز نێرن و تەمەنیان لەنێوان 20 بۆ 40 ساڵدایە، زۆرترین رووداوەکان، شەڕ و تاوانی مۆبایل و کوشتنن، بەڵام تاوانی کوشتن کەمە.

 

 

دادوەر سەڵاح حەسەن: زۆرجار حاڵەتەکانی کوشتن بە چەکی کڵاشێنکۆف ئەنجامدەدرێن، کە ئەم چەکە مۆڵەتی هەڵگرتنی نییە، ئەو کەسانەش کە پێشمەرگەن یان سەر بە ‌هێزە ئەمنییەکانن، دەبێت ئەو چەکانە لە شوێنی کارکردنیان دا جێبهێڵن و نەیبەنەوە بۆ ماڵەوە، بەڵام بەداخەوە لەبەر چەند هۆکارێک، ئێستا هەندێک لە ئەندامانی هێزە ئەمنییەکان چەکەکە دەبەنە ماڵەوە، لەکاتی تاواندا بەکاردەهێندرێت.

 

 

دادوەر سەڵاح حەسەن: تاوانە ئەلیکترۆنییەکان تایبەتن بە مۆبایل و ئامێرەکانی پەیوەندی، وەک هەڕەشەکردنی بڵاوکردنەوەی ئەو وێنە و بابەتانەی لە مۆبایلدان، یان تاوانی ئەلیکترۆنی لەرێگەی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانەوە، کە ئەم جۆرە تاوانە لە تاوانەکانی دیکە بڵاوترە.

 

 

دادوەر سەڵاح حەسەن: بەڵێ؛ بەدڵنیاییەوە تاوانی ئەلیکترۆنی لە تاوانەکانی دیکە زیاترە.

 

 

دادوەر سەڵاح حەسەن: ئێمە، دەگەڕێینەوە سەر یاسای خراپ بەکارهێنانی ئامێرەکانی پەیوەندیکردن، چونکە ئەو ژیریی دەستکردە لەرێگەی ئەپلیکەیشنەکانی ئامێرە ئەلیکترۆنییەکانەوە بەکاردەهێندرێت.

 

 

دادوەر سەڵاح حەسەن: تاوەکو ئێستا دۆسیەی وامان نەبووە، بەڵام کەسی شارەزامان هەیە بۆ لێکۆڵینەوە لەو دۆسیانە، بەتایبەت لە ئاسایشی سلێمانی، بەشێکی تایبەت هەیە بە تاوانە ئەلیکترۆنییەکان، کە کۆمەڵێک کەسی پسپۆڕ و ئامێریان هەیە بۆ ئاشکراکردنی تاوانەکە.

 

 

دادوەر سەڵاح حەسەن: ئەو تاوانانە دەچنە چوارچێوەی کەتنەوە (جونح) و سزاکەی کەمترە لە پێنج ساڵ زیندانیکردن و پێبژاردنیش دەگرێتەوە.

 

 

دادوەر سەڵاح حەسەن: بڕیارەکانی دادگە 100٪ جێبەجێ دەکرێن. هەر بڕیارێک لەسەر پەڕاوی لێکۆڵینەوە دەربچێت، لایەنی جێبەجێکار وەک خۆی جێبەجێی دەکەن، بەڵام دواکەوتنی جێبەجێکردنی بڕیارەکە ناکاتە ئەوەی بڵێین بڕیارەکە جێبەجێ نەکراوە، یان دەستوەردان لە دۆسیەکە دا کراوە، یان نادادپەروەری هەیە.

 

 

دادوەر سەڵاح حەسەن: کۆمەڵێک هۆکار هەن، بۆ دواکەوتنی جێبەجێکردنی بڕیارەکانی دادگە، وەک خۆشاردنەوەی تۆمەتبار و گۆڕینی شوێن و شار و ناوچەکەی، ئەمە وادەکات پرۆسەی دەستگیرکردنی لەلایەن هێزە ئەمنییەکانەوە بۆ ماوەیەکی کاتی قورس بێت، بەڵام لە ئەنجامدا دەستگیر دەکرێن و سزا دەدرێن.

 

 

دادوەر سەڵاح حەسەن: هەندێکجار جێبەجێکردنی یاساکە کێشەی تێدا نابێت، بەڵام دواکەوتنی جێبەجێکردنەکەی کێشە دروستدەکات.

 

 

دادوەر سەڵاح حەسەن: چەند جارێک ئەوە هەبووە، رێکاری یاسایش گیراوەتەبەر بەرامبەر بەرپرس و کوڕی بەرپرس و پاسەوانەکانیان لەکاتی بوونی دۆسیەی تاوانکاریدا، چەندین دۆسیەمان هەن، کە رێکاری یاساییان تێدا گیراوەتەبەر، کوڕی بەرپرس هەیەم سزادراوە.

 

 

دادوەر سەڵاح حەسەن: ئەگەر بەرپرسێک لە دۆسیەیەکدا تاوانباربووبێت و سزا نەدرابێت، ئەوە دەگەڕێتەوە بۆ دەسەڵاتی جێبەجێکردن، چونکە دادوەر بڕیار دەدات و دواتر دەتوانێت بەدەواداچوون بکات، بەڵام ئەنجامەکەی دەگەڕێتەوە بۆ دەسەڵاتی جێبەجێکردن.

 

 

دادوەر سەڵاح حەسەن: کێشەی مادە هۆشبەرەکان بەشێوەیەکی بەرچاو بڵاوبووەتەوە و زیادبووە، بەڵام لەگەڵیشیدا دەزگا ئەمنییەکان بە چاوکراوەیی و بە جددیی مامەڵەی لەگەڵدا دەکەن، چ بۆ ئەو کەسانەی بەکاریدەهێنن و ئەوانەی بازرگانی پێوە دەکەن و ئەوانەش کە دەیگوازنەوە، رێکاری تووندیان بەرامبەر دەگیرێتەبەر، لە دادگەش سزای تووند دەدرێن.

 

 

دادوەر سەڵاح حەسەن: ئێمە وەکو دادگە سەیری بەرژەوەندیی سکاڵاکار دەکەین و سەیری یاساکە دەکەین کە بەسەر تۆمەتباردا جێبەجێ دەکرێت، ئەگەر ناوەڕۆکی سکاڵاکەی بیسەلمێنێت سکاڵاکار تاوانی بەرامبەر کراوە، ئێمە دەتوانین رێکاری یاسایی بگرینەبەر، بەڵام ئەگەر سکاڵاکار خۆی پاشگەزببێتەوە و تەنازوول بکات، پاشگەزبوونەوەکە لەبەرچاو دەگرین.

 

 

دادوەر سەڵاح حەسەن: سەرەتا هەر یاسەیەک لەلایەن پەرلەمانی عێراقەوە دەربچێت، دەبێت یاساکە پەسند بکرێت و لەلایەن پەرلەمانی کوردستانەوە بڕیاری جێبەجێکردنی دەربچێت، ئەو کاتە ئێمە لە دادگەکان دا مامەڵەی لەگەڵ دا دەکەین.

 

 

دادوەر سەڵاح حەسەن: هیچ شتێکی لەوجۆرە نییە و لێرە دەمێنینەوە، لەوانەیە لە داهاتووشدا لێرە چاوپێکەوتنی دیکە بکەین.