جێگری پارێزگاری بانکی ناوەندیی عێراق: پەرە بە پارەدانی ئەلیکترۆنی دەدەین
رووداو دیجیتاڵ
جێگری پارێزگاری بانکی ناوەندیی عێراق دەڵێت، هێشتنەوەی پارە لە دەرەوەی بانکەکان یەکێکە لە کێشەکانی بەردەم سیستمی بانکی. دەشڵێت، بانکی ناوەندیی عێراق بۆ چارەسەرکردنی ئەو کێشەیە، پەرە بە پارەدانی ئەلیکترۆنی دەدات.
عەمار خەڵەف، جێگری پارێزگاری بانکی ناوەندیی عێراق لە هەڤپەیڤینێکدا لەگەڵ تۆڕی میدیایی رووداو کە محەممەد شێخ فاتیح لەگەڵی ئەنجامی دا، رایگەیاند، زۆر فاکتەر هەن وا دەکەن خەڵک پەنا نەبەنە بەر بانکەکانی عێراق، لەوانەش فاکتەری ئایینی و دەروونی. دەشڵێت، بەدەمەوەچوونی خەڵک بۆ بانکە ئیسلامییەکانیش وەک پێویست نییە.
خەڵەف باس لەوەش دەکات، بانکی ناوەندی لەم رووەوە مۆڵەتی داوەتە ژمارەیەک کۆمپانیا کە دەتوانن ئاسانکاری بکەن لە بابەتی ئاڵوگۆڕی ئەلیکترۆنی.
هەڤپەیڤینی رووداو لەگەڵ عەمار خەڵەف، جێگری پارێزگاری بانکی ناوەندیی عێراق:
رووداو: بەگوێرەی دوایین راپۆرتی بانکی ناوەندیی عێراق، 59 ترلیۆن و 900 ملیار دینار لە دەرەوەی سیستمی بانکییە؛ خەڵک لە ماڵ و کۆمپانیاکانی خۆیان دایانناوە، ئێوە چ پلانێکتان هەیە بۆ هێنانەدەرەوەی ئەو پارانە و خستنەنێو بانک و بازاڕەکان؟
عەمار خەڵەف: زۆر سوپاس، ئەمە یەکێکە لە کێشەکانی بەردەم سیستمی بانکی و بەڕاستیش کێشەیەکی کۆنە و نوێ نییە. خەڵک وا راهاتوون پارەکانیان لە ماڵەکانیان بپارێزن لەبری ئەوەی لە بانکەکان دایبنێن. بانکی ناوەندی لەم رووەوە ستراتیژییەتێکی هەیە، کە تایبەتە بە پەرەپێدانی پارەدانی ئەلیکترۆنی و دەیەوێت پارەدان لە رێگەی کارتە ئەلیکترۆنییەکان بەرفراوانتر بکات هەروەها لە رێگەی پێشکێشكردنی هەندێ خزمەتگوزاریی حکومی بەهۆی کەرتی تایبەتەوە. پێمانوایە ئەمە یارمەتیدەر دەبێت لە کەمکردنەوەی قەبارەی کاش لە دەستی هاوڵاتییان. جگە لەوە، راستیی دیکەش هەن، وەکو فاکتەری دەروونی و ئایینی، کە کاریگەرییان هەیە و وا لە هاونیشتمانییان دەکەن خۆیان لە مامەڵەکردن لەگەڵ بانک بەدووربگرن، بەهۆی بابەتی سوودی بانکییەوە. لەبەرئەمە، بەداخەوە چەندی دیکە بتوانن، خۆیان لە بانکەکان بەدووردەگرن، تەنانەت ئەگەر بانکی ئیسلامیش بن. دەزانن کە زۆر بانکی ئیسلامی هەن، بەڵام بەداخەوە تێبینی دەکەین بەدەمەوەچوونی خەڵک بۆ ئەو بانکانەش لاوازە لە ترسی ئەوەی لەڕووی ئایینییەوە کێشەیان بۆ دروست نەبێت.
رووداو: ئایا ژینگەی عێراق لەبارەی بۆ ئەوەی بانکی دیجیتاڵی بنیاتبنرێت؟ خەڵک لە عێراق تا چەند متمانەی بە سیستمی بانکی هەیە کە خەڵک واز لە کاش بهێنێت و بە مۆبایلەکەی ئیشی بازاڕ بکات؟ جا گرێبەستی گەورە بێت یان تەماتە و خەیاری پێ بکڕێت.
عەمار خەڵەف: بەڵێ، راستییەکەی بانکی ناوەندی لەم رووەوە مۆڵەتی داوەتە ژمارەیەک کۆمپانیا کە دەتوانن ئاسانکاری بکەن لە بابەتی ئاڵوگۆڕی ئەلیکترۆنی، جا لە رێگەی کارتی ئەلیکترۆنیی ئاساییەوە بێت یان تەنانەت لە رێگەی بەکارهێنانی مۆبایلەوە بێت. بانکی ناوەندی هەروەها لەم رووەوە رێنمایی زۆری دەرکردووە بۆ ئاسانکاری ئەو خزمەتگوزارییە و ئێستا کەوتووەتە کار، بەڵام هێشتا لە ئاستێکی سنوورداردایە.
رووداو: ئێوە هیچ کارئاسانییەکتان کردووە بۆ بانکەکان کە بەمجۆرە کاربکەن؟
عەمار خەڵەف: بەڵێ، ئێمە وەکو بانکی ناوەندی رێکارەکان ئامادە دەکەین، هەروەها ژێرخانی ئەو کارە کە هاوکاری کۆمپانیاکانی پارەدارکردنی ئەلیکترۆنی و بانکەکان دەکات، بۆ ئەوەی ئەو خزمەتگوزارییانە بخەنەکار. ئەوەی لەدەست بانکی ناوەندی دەمێنێتەوە کۆنتڕۆڵەکەیە لە رێگەی بنیاتنانی ژێرخانێکی دارایی بەهێز و کڕینی ئەو ئامێرانەی کە کارئاسانی دەکەن بۆ ئەم خزمەتگوزارییانە.
رووداو: پێشبینیی گەشەی ئابووریی عێراق چەندە؟ هیچ پلانێک هەیە؟ بانکی ناوەندیی عێراق بەرچاوی روونە و ستراتیژییەتی دیارە کە گەشەی ئابووریی عێراق لە چەند ساڵی داهاتوودا دەگاتە چەند؟
عەمار خەڵەف: وەک دەزانن ئابووریی عێراق، پشتی بە داهاتی نەوت بەستووە، بۆیە هەر گەشەیەک لەم ئابوورییە دەوەستێتە سەر ئاستی گەشە و بووژانەوەی بازاڕی جیهانیی نەوت، ئەمەش بەشێوەیەکی ئەرێنی کاردانەوەی لەسەر ئابووریی نێوخۆیی دەبێت.
رووداو: گۆڕانکارییەکی زۆر لە بازاڕەکان روویداوە؛ نرخی کاڵا و شتومەک بەرزبووەتەوە، هەڵاوسان هەیە بەهۆی دابەزینی بەهای دیناری عێراقی. چ پلانێکتان هەیە بۆ ئەوەی بازاڕ کۆنترۆڵبکەن؟ یەکێک لە کارەکانی بانکی ناوەندی لە بازاڕ بریتییە لە کۆنترۆڵکردنی رێژەی هەڵاوسان.
عەمار خەڵەف: بەڵێ راستە، سەرچاوەکانی هەڵاوسان زۆر و فرەچەشنن. ئەوەی تایبەت بێت بە ئابووریی عێراق، بە مەزەندەی ئێمە، هۆی بەرزبوونەوەی نرخی هەندێک کاڵای بنچینەیی، بەرزبوونەوەی نرخەکانیانە لە بازاڕەکانی جیهان. وەک دەزانن ئابووریی عێراق ئابوورییەکی بچووکە و پشتی بە هاوردە بەستووە بۆ پڕکردنەوەی پێداویستییەکانی نێوخۆ. کەواتە هۆی سەرەکیی بەرزبوونەوەی هەندێ لەو شتومەکانە، بەرزبوونەوەی نرخەکانیانە لە بازاڕەکانی جیهان. یەکێک لە کارە بنچینەییەکانی بانکی ناوەندی بۆ کەمکردنەوە و سنووردارکردنی بەرزبوونەوەی تێكڕای هەڵاوسان، سەقامگیرکردن و پاراستنی بەهای دراوە لە بازاڕی نێوخۆییدا.