فەلاح مستەفا: دۆخی هەرێمی کوردستان، عێراق و ناوچەکەمان لەگەڵ وڵاتان تاوتوێکردووە

 

راوێژکارەکەی سەرۆکی هەرێمی کوردستان باس لەوە دەکات، وڵاتان بە پەرۆشەوە لە ئاسایشی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست دەڕوانن، بەلای ئەوان ئاسایشی ئەو ناوچەیە گرنگە، ئەو ئاماژە بەوەش دەکات، لە کۆبوونەوەکانیاندا لەگەڵ شاندی وڵاتان دۆخی هەرێمی کوردستان، عێراق و ناوچەکەیان تاوتوێکردووە، شاندی وڵاتان هەوڵدەدەن رۆڵ ببینن لە راستەڕێکردنەوەی پرۆسەی سیاسی لە عێراق.

 

 

 

فەلاح مستەفا: کۆنفرانسی میوشن دەرفەتێکە بۆ ئەوەی پەیوەندییە دوو قۆڵییەکان بەهێزتر بکەین، لەگەڵ هەموو لایەک باس لە پەیوەندی دوو قۆڵی هەرێمی کوردستان لەگەڵ ئەو وڵاتانە، چۆنیەتی بەرەوپێشبردنی بوارەکانی هاوئاهەنگی و هەروەها پێشبینییەکانی ئێمە لە چۆنیەتی بەرەوپێشبردنی ئەوە پەیوەندیانە، ئەمە لە لایەک. لەلایەکی دیکە پەیوەندی نێوان هەولێر و بەغدا، کاریگەرییەکانی هەڵبژاردنی ئۆکۆتۆبەری 2021، پرۆسەی سیاسی لە عێراق، هەنگاوەکانی دواتر کە نران بە تایبەتی لەلایەن دادگەی باڵای فیدراڵی قسەیان لەبارەوە کراوە.

 

لەبەر ئەوەی وڵاتان هەموویان مەبەستیان سەقامگیریە لە عێراق، سەقامگیریش لە عێراق واتە بوونی پەیوەندییەکی دروست لەنێوان هەولێر و بەغدا، جێبەجێکردنی دەستووری عێراق، دامەزراندنی سیستەمێکی فیدراڵی، هەروەها هەموو لایەک لە عێراق هەست بکات بەشێکە لەو پرۆسەیە. بە داخەوە دوای ئەوەندە ساڵەش تاوەکو ئێستا عێراق نەگەیشتووەتە ئەو قۆناخەی کە بڵێین سەقامگیرییەکی تەواو، جێبەجێکردنی دەستوور و سیستەمی فیدراڵی هەیە. پرسە هەڵپەسێرداوەکانی نێوان هەولێر و بەغدا هەر لە شوێنی خۆیان ماون. بۆیە ئەوەی گرنگ بوو جگە لە پەیوەندی دوو قۆڵی، باس لەو کێشە و ئاستەنگانە بکەن بە تایبەتی ئەوەی روویدا لە دوای هەڵبژاردنەکانی عێراق روویاندا.

 

جگە لەوانەش شەڕی داعش، شەڕی تیرۆر، پرسێکی گرنگە بۆ هەموو ئەوانەی کۆبوونەوەمان لەگەڵ کردن، هاوڕا و کۆکن کە داعش هێشتا هەڕەشەیەکی جیددی و مەترسیدارە، بواری ئابووری، کێشەی ئۆکراینا، کاریگەرییەکانی بەسەر ناوچەکە، بەڵام پرسی کۆچ بۆ ئەوروپا پرسێکی گرنگە، ئەوانیش دەیانەوێت لە ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست سەقامگیری هەبێت تاوەکو چیتر لێشاوی کۆچ بەرەو ئەوروپا نەچێت.

 

 

فەلاح مستەفا: بێگومان ئەو وڵاتانەی کەوا بەشێکن لە هاوپەیمانی نێودەوڵەتی، ئەمریکاش کە سەرکردایەتی ئەو هاوپەیمانێتییە دەکات، هەموو لایەک رێز و پێزانینیان هەبوو بۆ قوربانیدان، رۆڵ و ئازایەتی پێشمەرگە لە شەڕی دژ بە داعش، رۆڵی پێشمەرگە قەت لەبیر ناکەن.

 

هەموو لایەک هاوڕان کە شەڕ تەواو نەبووە، پێویستە ئێمە بەردەوامبین. ئەمە دەرفەتێکیشە بۆ ئەوەی دۆستەکان ئاگادار بکەینەوە کەوا ئێوە دۆستی عێراق و هەرێمی کوردستانن، ئێوە دەتانەوێت سەقامگیری لە ناوچەکە هەبێت و پرۆسەی دیموکراسی سەربکەوێت، بەڵام ئێمە تووشی ئاستەنگ بووین، هاوکاربن لەوەی هەولێر و بەغدا دیالۆگ بکەن بۆ ئەوەی بتوانن کێشەکان چارەسەر بکەن. چونکە ئەو پرسانەی هەن پرسی سیاسین نەک دەستووری. دەستوور لەو وڵاتە هەیە، 85٪ـی گەلانی عێراق بە بەڵێ دەنگیان پێداوە، سیستەمەکەی فیدراڵییە، بەڵام ئەوەی ئێمە دەیبینین تاوەکو ئێستاشی لەگەڵدابێت، سیستەم لە عێراق بەشێوەیەکی ناوەندی جێبەجێ دەکرێت.

 

بۆیە ئەگەر باس لە کات بکەین، پرسی ماددەی 140 کە ماددەیەکی دەستوورییە دەبوو پێش کۆتایی ساڵی 2007 جێبەجێکرابووایە، بەڵام هەندێک لەوانە لەگەڵ ئەوە نین، بۆیە سەقامگیری پێویستی بە بڕیاری بوێرانەی سیاسی هەیە لە بەغدا بۆ ئەوەی بە یەکەوە بتوانین چارەسەری کێشەکان بکەین. ئەوەش دەرفەتێکە کە ئێمە بە دۆستەکانمان بڵێین، ئەوانەی دۆستی هەولێر و بەغدان، ئەوانەی دەیانەوێت پرۆسەی سیاسی لە عێراق سەرکەوێت، ئاگاداربن و هاوکاریشمان بن.

 

 

فەلاح مستەفا: ئەوەی گرنگە لە تەواوی دیدارەکان جەنابی سەرۆکی هەرێم و جەنابی سەرۆکی حکومەت جەخت لەسەر دۆستایەتی و هاوبەشی دەکەنەوە، جەخت لەسەر پابەندبوونی هەرێمی کوردستان بە دەستوور دەکەنەوە. پابەندبوون بە دۆستایەتی، پابەندبوون بە یاساکان، بەڵام ئێمە دەمانەوێت ئەو هاوبەشیانەی هەمانە پەرەی پێبدەین تاوەکو بتوانین وڵاتێکی سەقامگیر و ئارام بەپێی دەستوور بەڕێوەببردرێت نەک بەپێی میزاج، هەروەها هەموو پرسێک لەو وڵاتە بە سیاسی بکرێت.

 

بەداخەوە ئێستا هەموو هەوڵەکانی هەرێمی کوردستان بۆ ئەوەیە پرۆسەی سیاسی لە عێراق راستەڕێ بکرێت، بەپێی دەستوور و بنەما دەستوورییەکان، بەو پێیەی کە ئێمە هاوبەشی راستەقینە بین لە بەڕێوەبردنی وڵات، لە بڕیاری سیاسی بەشداربین تاوەکو بتوانین کێشەکان چارەسەر بکەین. هەموو بەڵێنی ئەوەیان دا کە هەر کەسە و لەلای خۆیەوە بە بایەخەوە دەڕوانێتە ئەوە، نیگەرانییەکانی هەرێمی کوردستان دەگەیێنن، ئەوان لەگەڵ بەغدا و هەولێر لە پەیوەندی بەردەوامدا دەبن بۆ هاندانی هەردوولا بۆ چارەسەر.

 

 

فەلاح مستەفا: کۆبوونەوە لەگەڵ بەرپرسی هەر وڵاتێک، ئەو بابەتانەی پەیوەندی بە هەرێمی کوردستان، عێراق و ئەو وڵاتانە باس دەکرێت، جگە لە پرسە گشتییەکان. بۆ نموونە پرسی تیرۆر پرسێکی گشتییە، پرسی کۆچ، باری ئابووری، پەتای کۆرۆنا، قەیرانی ئۆکراینا، هەموو ئەو پرسانەی وڵاتانی جیهان پێیەوە سەرقاڵن. بۆ ئێمەش وەکو هەرێمی کوردستان لە ناوچەیەک دەژین، ئێمەش کاریگەریمان بەسەرەوە دەبێت. بۆیە دەرفەتێکە بۆ ئەوانیش کە لە نزیکەوە گوێبیستی بۆچوون و هەڵوێستی هەرێمی کوردستان بن.