جۆن بۆڵتن: سەربەخۆیی کوردستان لە بەرژەوەندی ئەمریکایە

14-03-2023
دیار کوردە @diyarkurda
هەڤپەیڤینی رووداو لەگەڵ جۆن بۆڵتن، راوێژکاری پێشووی ئاسایشی نیشتمانیی ئەمریکا  ​
هەڤپەیڤینی رووداو لەگەڵ جۆن بۆڵتن، راوێژکاری پێشووی ئاسایشی نیشتمانیی ئەمریکا ​
A+ A-

رووداو دیجیتاڵ 

جۆن بۆڵتن، راوێژکاری پێشووی ئاسایشی نیشتمانیی ئەمریکا رایگەیاند، "سەربەخۆیی کوردستان لە بەرژەوەندی ئەمریکایە"، بەڵام وەک ئەو دەڵێت: 99%ی دیپلۆماتکارەکانی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا دەنگ لە دژی دەوڵەتێکی سەربەخۆی کوردستان دەدەن.
 
بۆڵتن بە دۆستێکی نزیکی کورد دەناسرێت، کاتێک لە ئیدارەی دۆناڵد ترەمپدا راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانیی ئەمریکا بووە لەسەر پرسی کورد رووبەڕووی ترەمپ بووەوە. هاوکات بە ئاشکرا دەڵێت، "دروستبوونی دەوڵەتی کوردستان لە عێراق، لە بەرژەوەندی ئەمریکادایە." هەروەها لە کاتی گشتپرسیی سەربەخۆیی کوردستان لە ساڵی 2017دا پشتیوانی خۆی بۆ سەربەخۆبوونی کوردستان راگەیاند.
 
بۆ گفتوگۆکردن لەسەر هەڕەشەکانی سەر ئاسایشی نیشتمانیی ئەمریکا و سیاسەتی دەرەوەی ئەو وڵاتە بەرامبەر رۆژهەڵاتی نێوەڕاست، لەنێویاندا بەرامبەر پرسی کورد لە هەر چوار پارچەی کوردستان، رووداو لە ستۆدیۆی واشنتن میوانداریی جۆن بۆڵتن، راوێژکاری پێشووی ئاسایشی نیشتمانیی ئەمریکای کرد. 
 
لە هەڤپەیڤینەکەدا لەگەڵ جۆن بۆڵتن کە رۆژی 25-01-2023 تۆمارکرا، هەر لە پرسی خۆ بەربژێرکردنی و هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکا لە 2024 تاوەکو دەگاتە شەڕی ئۆکراینا و سیاسەتی ئەمریکا بۆ ناوچەکە، ئێران، تورکیا، سووریا و پرسی کورد تاوتوێکران. 
 
لەبارەی خۆبەربژێرکردنی بۆ پۆستی سەرۆکی ئەمریکا گوتی، بە جیدی بیری لێدەکاتەوە و گوتی، "من ناچمە نێو هەڵبژاردنێکەوە تەنیا بۆ ئەوەی دژی ترەمپ بوەستمەوە، بەڵکو دەچم تاوەکو هەڵبژاردنەکە ببەمەوە." 
 
دەقی هەڤپەیڤینی رووداو لەگەڵ جۆن بۆڵتن، راوێژکاری پێشووی ئاسایشی نیشتمانیی ئەمریکا 
 
رووداو: زۆر سوپاس باڵیۆز، دڵخۆشم بەبینیتان.
 
جۆن بۆڵتن: خۆشحاڵم کە لەگەڵ تۆدام. 
 
رووداو: با لە پرسیاری خواستت بۆ خۆبەربژێکردن بۆ هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی ئەمریکا دەست پێبکەین، خۆت یەکلاییکردووەتەوە لەوەی بەربژێربوونت بۆ هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی رابگەیێنیت؟ 
 
جۆن بۆڵتن: نەخێر، هێشتا بیر لەوە دەکەمەوە کە ئایا خۆم بەربژێر بکەم یان نا. لە ساڵی 2016 زۆر بە رژدی (جیدی) سەیری پرسەکەم کرد، دەزانم کە بڕیارێکی قورسە، بەڵام پێموایە گرنگە هەڵسەنگاندن بۆ هەموو رەهەندەکانی بکەین، بەتایبەتیش رەهەندی ئاسایشی نیشتمانی لە هەڵبژاردنی 2024دا. پێموایە بە بەراورد بە هەڵبژاردنەکانی رابردوو، ئەم هەڵبژاردنە زیاتر سەرنجی لەسەر پرسە نێودەوڵەتییەکان دەبێت. هەڵبژاردنێکی زۆر گرنگە و منیش دڵنیا دەبمەوە لەوەی کە رۆڵێکی دروستی تێدا دەگێڕم. 
 
رووداو: بیستم، ئەم بیرۆکەیەت لەم دوای ئەوە بۆ هات، کە سەرۆکی پێشوو، دۆناڵد ترەمپ گوتی، ''دەبێت دەستوور هەڵپەسەردرێت''، ئایا تەنیا لەبەرئەوەی سەرۆک ترەمپ ئەوەی گوتووە خۆت هەڵدەبژێری، یان پرسی دیکەش لەسەر مێزەکەتن و دەتەوێت چارەسەریان بکەیت؟
 
جۆن بۆڵتن: نەخێر، چەندین پرسی دیکە لەسەر مێزەکە هەن، بەڵام کاتێک سەرۆک گوتی، دەبێ دەستوور هەڵبوەشێنینەوە یان هەڵیپەسێرین؛ هەستم بەوەکرد، ئەمە جیاوازی نییە لەگەڵ ئەوەی بڵێت، دەیەوێت حکومەت لەسەرکار لابەرێت. ئەمە بۆ من چاوەڕوانکراوبوو کە ترەمپ شتێکی لەم جۆرە بڵێت، بەڵام ئەوەی نیگەرانی کردم، سەرکردەکانی دیکەی کۆمارییەکان هەڵوێستێکی ئەوتۆیان نەبوو، بەڕوونی نەیانگوت ئەمە جێگەی قبوڵکردن نییە. هاوکات، کۆمارییە راستەقینەکان پشتیوانی لە دەستوور دەکەن و لەگەڵ ئەوەنین دەستوور نەمێنێت. لەگەڵ ئەوەشدا، من ناچمە نێو هەڵبژاردنەکەوە تەنیا بۆ ئەوەی دژی ترەمپ بوەستمەوە، بەڵکو دەچم، تاوەکو هەڵبژاردنەکە ببەمەوە.
 
رووداو: ئێوە لە کۆشکی سپی وەک راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی کارتان کردووە، هەروەها لە نەتەوە یەکگرتووەکانیش باڵیۆزی ئەمریکا بوون، دەزانم کۆمەڵێک پرس هەن کارتان لەسەرکردووە، بەتایبەتیش پرسی نێودەوڵەتی، بۆیە دەمەوێت بپرسم، کاتێک باس لە هەڕەشەکانی سەر ئاسایشی نیشتمانیی ئەمریکا دەکرێت، گەورەترین هەڕەشە بۆسەر ئەمریکا چییە؟
 
جۆن بۆڵتن: پێموایە دەبێ سەیری ئەوە بکەین هەڕەشە ستراتیژییەکان چین و هەڕەشە هەنووکەییەکان چین؟ بێگومان لەسەر ئاستی ستراتیژی، چین و رووسیا گەورەترین هەڕەشەن، بەڵام هەڕەشەکانی پیتاندنی یۆرانیۆم، هەبوونی چەکی بایلۆژی و کیمیایی، هەڕەشە بەردەوامەکانی تیرۆری نێودەوڵەتیش، ئەو نیگەرانیانەن کە ئێستا هەمانن. لە ناوچەکەش لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست، هەڕەشەی تیرۆر و هەروەها ئەو هەڕەشانەش هەن کە لەلایەن ئێرانەوە دێن، وەک خواستەکانی بۆ بەدەستهێنانی چەکی ئەتۆمی و چەکی کۆکوژ، بۆیە دۆزینەوەی رێگەیەک بۆ ئاشتی و سەقامگیری لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست دا دەبێ لەکارە هەرە لە پێشەکانی ئەمریکابن.
 
رووداو: دێمە سەر پرسی ئێران، بەڵام ئایا هاوڕایت لەگەڵ سەرۆک بایدن، سەبارەت دیارکردنی هەڕەشەکانی سەر ئاسایشی نیشتمانی و مامەڵەکردنی لەگەڵ چین و تاوەکو ئێرانیش؟
 
جۆن بۆڵتن: نەخێر، پێموایە سیاسەتی سەرۆک بۆ چین وەک پێویست بەهێز نییە. پێموایە زیاتر خواستەکانی لەسەر گفتوگۆکانی کەشوهەوان و رێککەوتنە لەگەڵ چین، کە ئەمەش چارەسەر نییە بۆ ئەو هەڕەشانەی کە چین دروستیکردوون. سەبارەت بە هەڕەشەکانی رووسیاش، ئێمە هەڕەشەکانی دەبینین، ئەمەش لە رێگەی هێرشە بێ بیانووەکەی بۆ سەر ئۆکراینا. هەروەها، دەبینین ئێران ئۆپەراسیۆنی تیرۆریستانە لە ناوچەکە دەکات، هەڕەشە لە دراوسێیەکانی دەکات، هاوکات خەڵکەکەی خۆی سەرکوت دەکات، هەڕەشە ئەتۆمییەکانیشی لەوەلاوە بوەستن.
 
رووداو: باسی ئۆکراینات کرد، پرسیارێک سەبارەت ئۆکراینا، ئێوە بۆ شەڕی ئۆکراینا سەرکۆنەی کێ دەکەن، سەرکۆنەی ئەم ئیدارەیە دەکەن، یان ئیدارەی پێشوو یاخود ئیدارەی ئۆباما، کێ سەرکۆنە دەکەیت لە هێرشەکانی رووسیا بۆ سەر ئۆکراینا؟
 
جۆن بۆڵتن: پێموایە هەموو لایەک هەندێک بەرپرسیارێتیان بەردەکەوێت، ئەمە شەڕانگێزییەکی بێ پاساوە لەلایەن رووسیاوە، ئەو شەڕەیان دەستپێکرد، چونکە ترسیان لە دەرئەنجامی ئەو داگیرکارییە نەبوو؛ لەبیرمانە کە یەکەم جار لە ساڵی 2014 ئۆکراینایان داگیرکرد، لەسەردەمی ئۆبامابوو، بەڵام سزایەکی زۆر کەمی بەسەردا سەپێندرا، بۆیە کرێملن پێیوابوو کە دەتوانن هەمان شت دووبارە بکەنەوە، پێموانییە ئێمە وەک پێویست و لە پێشدا ئۆکرانییەکانمان پڕچەک کردبێت، ئەمە کێشەیەکی ئیدارەی ترەمپ بوو. هاوکات لە ئیدارەی بایدنیش هەر کێشە بوو، لەکۆتاییشدا پێموانییە بایدن لە پرسی رێگریکردن تێبگات، روونیشە نەمانتوانی رێگری لە داگیرکارییەکەی رووسیا بکەین؛ هەڵەی زۆر کران، بۆیە پێموایە ئەم پرسی هەڕەشە نێودەوڵەتییەی سەر ئەمریکا و دۆستەکانیشی دەبێتە پرسێکی گرنگی هەڵبژاردنی 2024. ئەم شەڕەی ئۆکرایناش گەورەترین شەڕی زەوینییە لە ئەوروپا لە دوای ساڵی 1945ەوە روویدابێت.
 
رووداو: پێتوایە رێگەیەک بۆ دەرچوون لە شەڕی ئۆکراینا هەیە؟
 
جۆن بۆڵتن: پێموایە رێگەی دەرچوون، دەرکردنی سوپای رووسیایە، ئۆکراینییەکان دەیانەوێت سەربەخۆبن، نایانەوێت بەشێکبن لە رووسیا، ئەوان ئازایانە شەڕیان کردووە و ئێمەش یارمەتییەکی زۆرمان پێدان، پێشموانییە سەرۆک زیلینسکی بتوانێت هیچ دانوستاندنێک بکات، لەکاتێکدا هێشتا هێزی بیانی لە وڵاتەکەیدا ماون.
 
رووداو: پشتیوانی لە ناردنی هێزی ئەمریکا دەکەیت بۆ دەرکردنی سوپای رووسیا لە ئۆکراینا؟
 
جۆن بۆڵتن: پێموانییە پێویستیمان بەوەبێت، ئۆکراینییەکان زۆر بەباشی شەڕ دەکەن، پێویست بوو ئێمە ستراتیژی باشترمان هەبووایە، نەک تەنیا بە ناردنی هەندێک چەک بۆ بەدەستهێنانی ئاشتی، بەڵکو ستراتیژێکی راستەقینەمان هەبووایە بۆ بردنەوەی شەڕەکە. پێموایە پێشوەختە دەتواندرا شتی زیاتر بکرێت بۆ رێگریکردن لە رووسیا، یەکێک لەو رێگەیانە، دەکرا ئامادەبوونی هێزی زیاتری ئەمریکا بووایە، لەگەڵ ئەوەشدا، ئەوە رووسیایە کە ئازاری دەرئەنجامی خراپ دەچێژێت، پێشموایە شەڕەکە بووەتە هۆکارێکی کاریگەری ناسەقامگیری لە رووسیا، ئەمەش وەک دەرئەنجامەکەی. 
 
رووداو: با باسی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست بکەین، خۆت دەزانی چین زۆر سەرسەختانە کار دەکات بۆ هەبوونی ئامادەییەکی بەهێزتر لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست، بەڵام پێناچێت ئەمریکا ئەمە بکات، پێتوایە کاتێک دێتە سەر سیاسەتی دەرەوە، ئیدارەی ئێستا، رۆژهەڵاتی نێوەڕاستی خستووەتەوە پشتی پشتەوە؟
 
جۆن بۆڵتن: بەڵێ، پێموایە لە چەندین رووەوە، باشترین رێگە بۆ تێگەیشتن لە ئیدارەی بایدن ئەوەیە وەک ئیدارەی سێیەمی ئۆباما سەیری بکەیت، بایدن شوێن پێی بەشێکی زۆری سیاسەتەکانی پێشوو دەکەوێت، ئەو خەڵکانەی کە لە ئیدارەکەی کار دەکەن، لە ئیدارەی ئۆباماش بوون، ئەو سەرنجەی خستوویانەتە سەر ئێران، هەمان ئەوەی ئیدارەی ئۆبامایە و هەروەها بەگشتی خواستیان بۆ رۆژهەڵاتی نێوەڕاست نییە، خۆیان لە ناوچەکە دوورخستووەتەوە، بەشێکی بەهۆی ئەوەیە لەوێ نەوت و گاز بەرهەم دەهێندرێت و ئەوانیش حەزیان لە نەوت و گاز نییە، ئەوان دەیانەوێت وزەی با، خۆر و قەوزە سەرچاوەی سەرەکی وزەبن، ئەمەش هەڵەیەکی گەورەیە، چونکە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست بۆ ئەمریکا زۆر گرنگە، ئێمە دۆست و هاوپەیمانمان لەوێ هەن، هاوکات گرنگ نییە ئێستا چ سیاسەتێک دەگریتەبەر، چونکە جیهان بۆ ماوەیەکی زۆرە بە نەوت و گاز کار دەکات.
 
رووداو: پرسیارێکی دیکە، رەنگە خۆشت تێبینیت کردبێت، هەندێک وڵات هەن، ژمارەشیان کەم نییە، بەڵکو ژمارەیەکی زۆر وڵات هەن لە ناوچەکە، چیدیکە خواستی ئەوەیان نییە پشت بە ئەمریکا ببەستن، دوودڵن کاتێک دێتە سەر هاوپەیمانی لەگەڵ ئەمریکا. پێتوایە ئەمە بەهۆی ئەو سیاسەتانەیە کە ئیدارەی پێشوو یان ئیدارەی ئۆباما گرتبوویانەبەر، یان ئەم ئیدارەیەش بەرپرسیارە لەمە؟
 
جۆن بۆڵتن: پێموایە لە هەر کۆمەڵگەیەکی دیموکراسیدا، بەرز و نزمی لە سیاسەتەکاندا دەبێت، ئەمەش بەشێکە لە دیموکراسی، بەڵام من ئەوەشم بەلاوە گرنگە بۆ ئەمریکا، کاتێک پابەندییەک دەردەبڕێت بۆ خۆسەلماندنی بۆ دۆست و هاوپەیمانەکانی، دەبێ ئەو پابەندی و بەڵێنانە جێبەجێ بکات. پێموایە لە ناوچەکە، کشانەوەی ئۆبامایان لە ساڵی 2011 لە عێراق بینی، کە دوای چەند ساڵێک بەهۆی دەرکەوتن و ئەو هەڕەشانەی رێکخراوی قاعیدە دروستیکردبوون، دەبووایە بگەڕێینەوە. بڕیارە کارەساتبارەکەی بایدنیان بینی بۆ کشانەوە لە ئەفغانستان، ئەمەش هەڵەیەکی گەورەبوو، بۆیە لە سەرتاسەری ناوچەکە و لە چەندین شوێندا، نیگەرانییەک هەیە بەرامبەر مانەوەی هێزی ئەمریکا، لەبەرئەوە پێموایە دەبێت جارێکی دیکە متمانە بگەڕێندرێتەوە بۆ ئەمریکا، هەروەها ئەمەش کاری لە پێشینەی سەرۆکێکی کۆماری بێت لە دوای هەڵبژاردنی 2024.
 
رووداو: باسی ئێرانت کرد، دەزانم لە چەندین بۆنەدا باسی ئێران دەکەیت، ئێوە لە دژی ئەم حکومەتەی ئێرانن، ئەگەر لە دژین بۆچی؟ هەروەها بۆچوونتان چییە لەسەر سیاسەتی ئیدارەی بایدن بەرامبەر حکومەتی ئێران؟
 
جۆن بۆڵتن: پێموایە ئیدارەی بایدن هەمان ئەو شتە دووبارە دەکاتەوە کە ئیدارەی ئۆباما کردی، دوو ساڵە هەوڵدەدەن بۆ گەڕانەوە بۆ نێو رێککەوتنی ئەتۆمی 2015، کە خۆی رێککەوتنێکی خراپ بوو، بە تێپەڕبوونی کات هیچ شتێکی باشتر نەکرد. ئیدارەی بایدن چەندین سازشی بۆ ئێرانییەکان کردووە، هێشتاش ئەمە ئێرانییەکانی رازی نەکردووە، لە راستیشدا هەڕەشەی سەر ناوچەکە، تاکە هەڕەشە نا، بەڵام هەڕەشەی بنچینەیی سەر ناوچەکە حکومەتی ئێرانە؛ هەڕەشەی چەکی ئەتۆمی، هەڕەشەی پشتیوانیکردنی لە تیرۆر، چالاکییە تیرۆریستییەکانی خۆی، هەڕەشەی ناردنی چەک بۆ عێراق و وڵاتانی دیکە لە ناوچەکە، هەروەها هەڕەشەی سەرکوتکردنی خەڵکەکەی خۆی، بۆیە گۆڕینی حکومەت لە ئێران، رێگە دەدات خەڵک خۆیان حکومەتێک هەڵبژێرن، نەک رێبەری باڵای ئێران بۆیانی هەڵبژێرێت، ئەمە هەموو کێشەکانی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست چارەسەر ناکات، بەڵام تاوەکو ئەو حکومەتە بمێنێتەوە، گەورەترین کێشە لە ناوچەکە هەر دەمێنێتەوە.
 
رووداو: ئەی باشە حکومەتی ئەمریکا دەبێت چۆن مامەڵە لەگەڵ رووداوەکانی ئەم دواییەی ئێران بکات، لە نێویاندا خۆپێشاندانەکانی ژینا ئەمینی کە کورد رۆڵێکی بەرچاویان تێدا هەیە، پێتوایە حکومەتی ئەمریکا وەک پێویست کاری کردووە بۆ وەڵامدانەوەی داواکاری خۆپێشاندەران؟
 
جۆن بۆڵتن: پێموایە رووداوی زۆر لە وڵاتەکەدا روودەدەن، پێموایە خۆپێشاندانەکان لەسەر جلوبەرگی ژنان، زۆر گەورەترن لەو پرسە، ئەمە ئاڵنگارییەکی راستەوخۆی ئایدۆلۆژییە لە دژی شەرعییەتی حکومەتەکە خۆی، دژایەتییەکان زۆر فراوانن، لەسەرووی هەموویانەوە ناڕەزایی لە دژی خراپی دۆخی ئابووری، پێشموایە لە دوای 1979ەوە، رژێمەکە ئێستا زیاتر لە هەر کاتێک لە مەترسیدایە، بەڵام هێزەکانی ئۆپۆزیسیۆن بە باشی رێکنەخراون، هەواڵە دڵخۆشکەرەکە ئەوەیە ناڕەزاییەکە هەموو وڵاتەکەی گرتووەتەوە، هەواڵە خراپەکەش ئەوەیە سەرکردایەتییەکی تۆکمەی نییە. پێموایە ئێمە دەتوانین پێداویستی پەیوەندی دابین بکەین، سەرچاوەی دیکەیان پێبدەین، بەڵام پێمان خۆشبوو زیاتر لە ئۆپۆزیسیۆنەوە ببیستین کە چ شتێک سوودی زیاتری دەبێت؟ سەرەتا دەبێت ئامانج و سیاسەتێکی روونت هەبێت، پێشموایە سیاسەتی ئەمریکا پێویستە لەگەڵ گۆڕینی حکومەت بێت، کاتێک حکومەتیش گۆڕدرا، هێشتا چەندین کێشە لەنێوخۆی ئێراندا دەمێنن، وەک پرسی نەتەوە و پێکهاتەکان و چەندین پرسی دیکە، بەڵام لەگەڵ ئەمەشدا، بۆ ئێستا پێویستە ئۆپۆزیسیۆن هەوڵبدات یەکگرتووبێت، چونکە تاوەکو ئەو رژێمە دەسەڵاتداربێت، هیچ شتێک ناگۆڕدرێت.
 
رووداو: ئێستا ئێمە کە لێرە دانیشتووین کامپەینێکی گەورەی دەستگیرکردن و لەسێدارەدان هەیە و زۆربەی ئەوانەش کوردن، ئەوان دەستگیر دەکرێن و لەسێدارەدەدرێن تەنیا لەبەرئەوەی داوای ئازادی و مافی ئافرەتان دەکەن، بەڵام کە سەیری هەڵوێستی نێودەوڵەتی دەکەین، شتێک نابینین، تاوەکو لە ئەمریکاشەوە شتێک نابینین بۆ پاراستنی ژیانی ئەو خەڵکانە لە ئێران؟
 
جۆن بۆڵتن: پێموایە ئیدارەی بایدن هێشتا هەوڵدەدات بگەڕێتەوە نێو رێککەوتنی ئەتۆمی 2015، دەڵێن پەراوێزمان خستووە، بەڵام راستییەکە ئەوەیە زۆر حەزدەکەن رێگەیەک بدۆزنەوە بۆ تێپەڕاندنی ئەو خۆپێشاندانانە و دەستپێکردنەوەی گفتوگۆ لەگەڵ ئێران، پێموایە شتێک کە ئێمە لە ئەمریکا دەبێت بیکەین ئەوەیە، بڵێین: رژێمی ئایەتوڵڵا ناشەرعییە، هیوای ئەوە بخوازین ئۆپۆزیسیۆنی ئێران و دیاسپۆرای ئێرانی حکومەتێک لە دەرەوە دروست بکەن، حکومەتێکی جیاواز کە خەڵک لە نێوخۆی ئێران شوێنی بکەون، هیواداربین بتوانین کە دابەشبوون لەنێو سوپا و سوپای پاسداران بدۆزینەوە، چونکە سوپا تاکە شتە کە رژێم هەژموونی بەسەردا هەیە و هۆکاری مانەوەشیانە لە دەسەڵات دا.
 
رووداو: بابێیینە سەر باسی کورد، دەزانم دۆستێکی باشی کوردی، ئێستا بیرکردنەوەی کورد ئەوەیە ئەمریکا کوردی پشتگوێخستووە، کاتێک دێتە سەر سیاسەتی دەرەوە، کوردی خستووەتە کورسی دواوە، بۆ ئەو رووداوانەش کە لە ناوچەکە روودەدەن، ئەمریکا دەگەڕێتەوە لای وڵاتانی ناوچەکە کە ئەوانیش بەرژەوەندی پێچەوانەیان لەگەڵ کورد هەیە، پێتوایە کوردستانێکی لاواز لە ناوچەکەدا لە بەرژەوەندی ئەمریکادایە؟
 
جۆن بۆڵتن: پێموایە سەربەخۆیی کوردستان لە بەرژەوەندی ئەمریکادایە. بەتایبەتیش لە کەیسی ئەردۆغانی سەرۆکی تورکیادا،  ئێمە وەک پێویست کارناکەین دژی ئۆپەراسیۆنەکانی تورکیا بۆ سەر کورد لە سووریا و شوێنەکانی دیکە. بۆیە، پێموایە هەنگاوێک کە زۆر گرنگە بۆ چارەسەری پرسی کورد و دەبێتە مایەی ئاسوودەیی کورد و ئەوانی دیکەش ئەوەیە دڵنیابین کە هەڵبژاردنێکی ئازاد و دادپەروەرانە لە مانگی پێنج لە تورکیا بەڕێوەدەچێت و دەستوەردان لەوەدا نەکرێت کە کێ چ کەسێک بەربژێر دەکات، چونکە دەزانین ئەگەر هەڵبژاردنێکی ئازاد و دادپەروەرانە بەڕێوەنەچێت، ئەردۆغان زۆرینە دەباتەوە، لە خولی یەکەمیش نەبێت، لە خولی دووەم دەیباتەوە.  
 
رووداو: دەزانم کە لەسەر کورد رووبەرووی سەرۆکی پێشوو، دۆناڵد ترەمپدا وەستایەوە، رەنگە بزانیت کە سەرێ کانی و عەفرین دوو شاری سەرەکی کوردین لە سووریا، ئەو دوو شارە لەلایەن تورکیاوە داگیرکران و دیمۆگرافیای شارەکانیان گۆڕی بە نیشتەجێکردنی پەنابەری عەرەب لە ماڵی کوردان، ئێستا هەمان هەڕەشە لەسەر کۆبانێش هەیە، لەبەر ئەمە، لەبەر هەڕەشەکانی تورکیا لەسەر کۆبانێ، لەوانەیە هێزەکانی رژێمی ئەسەد بگەڕێنەوە کۆبانێ، پێتوایە ئەمە بۆچی روودەدات؟ بۆچی ئەمریکا رێگە دەدات ئەمە رووبدات؟ ئەمریکا سیاسەتێکی روونی بۆ سووریا و کورد لە سووریا هەیە، یان پلانیان نییە، شوێن پێی پلانەکانی رووسیا، ئێران، تورکیا و تەنانەت پلانەکانی رژێمی ئەسەد دەکەون؟ 
 
جۆن بۆڵتن: پێشتر لە قۆناخێکدا سیاسەتێکی روونمان هەبوو، ئەوکاتەی بەشێکی زۆری باکووری رۆژهەڵاتی تورکیا، سێگۆشەی رۆژهەڵاتی رووباری فورات، سنوورەکانی باشووری تورکیا، سنوورەکانی رۆژئاوای عێراق، ناوچەی ئازادکراوبوون، ئەم ناوچانە لەگەڵ ناوچەی ئەلتەنەف لە سنووری ئوردن لە ژێر کۆنتڕۆڵی هێزەکانی ئەمریکا و هاوپەیمانە کوردەکانی و هاوپەیمانەکانی دیکەی دابوون، من هەرگیز لەگەڵ گۆڕینی دۆخی ئەو ناوچەیە نەبووم. دووبارەی دەکەمەوە، ئەمە چارەسەری یەکجاری کێشە و ناکۆکییەکان نییە، بەڵام کشاندنەوەی هێزەکانمان یان کەمکردنەوەیان ناسەقامگیری زیاتر دروست دەکات و هەموولایەک دەخاتە مەترسییەوە. بە تێچوویەکی کەمی ئەمریکا و هاوپەیمانەکانی توانیمان بنەمایەکی باش لە دوای تێکشکاندنی داعش دروست بکەین، کە دەکرا تاوەکو رادەیەک جۆرێک لە ئۆتۆنۆمی وەربگرێت، دەکرا ئەمەش دەستپێکێک بێت بۆ هەنگاوی دیکە، بەڵام لەگەڵ کەمبوونەوەی هێزەکانی ئەمریکا، زۆر قورسە بتوانی کاریگەریت لەسەر هەر رووداوێک لە ناوچەکەدا هەبێت.
 
رووداو: لەبیرمە لە ساڵی 2017 کاتێک، کورد گشتپرسییان ئەنجامدا، کە تەنیا بۆ دەڕبڕین بوو بۆ خواستی سەربەخۆیی، ئێوەش ئەوکاتە تویتێکتان کرد و پشتیوانی تەواوی خۆتان بۆ کوردستان دەربڕی، بەڵام لەوکاتەدا حەشدی شەعبی، بە پشتیوانی ئێران و بە ئاگاداری تورکیا، 41%ی خاکی کوردستانیان داگیرکرد، ئەو ناوچانەی کە بە خوێنی هەزاران پێشمەرگە لە دوای شکستی سوپای عێراق لەدەستی داعش دەرهێندرابوون، بەڵام لەوکاتەدا ئەمریکا بێدەنگ بوو، ساڵێک دوای ئەوەش ئێوە چوونە کۆشکی سپی و بوونە راوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی. ئەمە وایکرد هەرێمی کوردستان لاواز و لاوازتربێت، پێتوایە ئەم لاوازکردنە لە بەرژەوەندی ئەمریکادایە؟
 
جۆن بۆڵتن: نەخێر، پێموایە کوردستانێکی سەربەخۆ لە بەرژەوەندی ئەمریکادایە، قورسە بزانین کە سنوورەکانی چۆن دەبن، بەڵام پێموایە دەوڵەتی عێراق شکستیهێناوە. پێموایە ناوچە کوردییەکانی عێراق دەکرێت ببنە بنچینەی وڵاتێکی سەربەخۆ. پێموایە پێویستە بەشەکانی دیکەی عێراق بەجۆرێکی دیکە رێکبخرێنەوە کە ئەمەش کارێکی ئاڵۆزە. بزانین چی لە ئێران و تورکیا و سووریا روودەدات. 
 
رووداو: دەزانیت کە کورد نزیکەی 50 ملیۆن دەبن، بەهەموو بەشەکانی کوردستانەوە، ئەوان بەرگری لەهەمان ئەو بەهایانە دەکەن کە ئەمریکا خەباتیان بۆ دەکات، دیموکراسیخوازن و هەروەها پشتیوانی لەو بەهایانەش دەکەن کە ئەمریکا پشتیوانیان لێ دەکات، ئایا کورد شایەنی مامەڵەکردنێکی باشتر نین. ئێمە بەرپرسانی ئەمریکا دەبینین کاتێک لە ئۆفیسن، پشتیوانی لە کوردستان ناکەن، بەڵام کە لە کارەکەیان نەمان دێن دەڵێن ئێمە پشتیوانی لە کورد و سەربەخۆیی کوردستان دەکەین، بەڵام کە لە ئۆفیسن ئەوە ناکەن، رەنگە بەنهێنیش بیکەن، ئێمە ئاگادارنەبین، بەڵام پێتوانییە کورد شایەنی ئەوەن لەلایەن ئەمریکاوە باشتر مامەڵەیان لەگەڵ بکرێت؟ 
 
جۆن بۆڵتن: پێموایە ئەمریکا دەبێت پلانێکی ستراتیژی باشتری بۆ ناوچەکە بەگشتی هەبێت، هەروەها لەو رێگەیەوە مامەڵە لەگەڵ کورد و داوایان بۆ دەوڵەتێکی سەربەخۆ بکرێت، ئەمەش پێویستی بە روونی زیاتر هەیە، ئێمەش لە ئیدارەی ترەمپ ئەوەمان نەکرد، ئەو ستراتیژییە روونەمان نەبوو، پێموانییە ئیدارەکانی دیکەش ئەوەیان هەبووبێت، بۆیە ئەمە پرسێکی شەرعییە کە دەکرێت لەنێوخۆی ئەمریکا گفتوگۆی لەسەر بکرێت، پێموایە ئەو کەسانەی کە بۆ چەندین ساڵە کار دەکەن بۆ هاوکاریکردنی کورد، پێویستە دڵنیابن لەوەی خەڵک لە ئەمریکا دەزانن کە ئەمە پرسێکی شەرعییە.
 
رووداو: ئەگەر بچیتە نێو هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی و هەڵبژاردنەکەت بردەوە، ئێوە وەک سەرۆکێکی لەسەرکار پشتیوانی لە دەوڵەتی سەربەخۆی کوردی دەکەن؟
 
جۆن بۆڵتن: پێموایە دەوڵەتێک کە سەربەخۆیی زوو وەربگرێت، دەوڵەتێک دەبێت لەسەر بنچینەی ئەو ناوچانە دەبێت کە ئێستا لەژێر دەستی کورددان لە عێراق. چۆن مامەڵە لەگەڵ کورد لە وڵاتانی دیکە دەکرێت؟ ئەوە پرسیارێکی قورس دەبێت، پێشموایە هەموومان لەوە تێدەگەین. بێگومان سووریا وڵاتێکە وادەردەکەوێت کە لە رووخاندایە، بەڵام ئەو بەشانەی کە نازانین چی لێ روودەدات ئێرانە. هەروەها تورکیا گەورەترین کێشەیە و دەبێت چارەسەر بکرێت، پێموایە ئەوە شتێکە کە کورد پێویستە لە تورکیا لەگەڵ هاووڵاتییە تورکەکانیان قسەی لەسەر بکەن ئەگەر ئەردۆغان لەم هەڵبژاردنە شکستیهێنا.
 
رووداو: ئەی پێتوایە لە داهاتوویەکی نزیکدا، سیاسەتی ئەمریکا بەرامبەر کورد گۆڕانی بەسەردادێت، بەلایەنی کەمەوە دەوڵەتێکیان بۆ دروست بکەن، لە تورکیا نا، لە ئێران نا، بەڵکو لە عێراق، ئێستا هەرێمێکیان هەیە، حکومەتێکیان هەیە و ئامادەن بۆ ئەوەی ببنە دەوڵەتێکی سەربەخۆ؟ 
 
جۆن بۆڵتن: پێموایە باشتر دەبێت ئەگەر کورد لە ئەمریکا زیاتر لەسەر ئەم پرسە گفتوگۆ بکەن، وەک نموونە من ئامادەم گرەو بکەم ئەگەر ئێستا پرسیار لە دیپلۆماتکارەکانی وەزارەتی دەرەوە بکەی 99% دەنگ لە دژی دەوڵەتێکی سەربەخۆی کوردستان دەدەن؛ بۆیە گرنگە کە کوردی ئەمریکا و ئەوانەی دیکەش کە پشتیوانی لە خواستی کورد دەکەن، وابکەن کە ئەمە ببێتە پرسێکی گفتوگۆی گشتی لە ئەمریکا، دڵنیام لەوەی زۆربەی ئەمریکییەکان دەڵێن، ئێمە سەربەخۆیی خۆمان دەوێت و تێدەگەین بۆچی کوردیش سەربەخۆیی دەوێت.             
 
رووداو: چ پێشنیازێکی دیکەت بۆ کوردی ئەمریکا و هەروەها حکومەتی هەرێمی کوردستانیش هەیە، ئەوان نوێنەرایەتییەکیان لێرە هەیە، دەزانم هەندێک لۆبیی هەیە، بەڵام بچووکن، دەتوانن چیدیکە بکەن تاوەکو ئەو پشتیوانییەی ئیدارەی ئەمریکا بەدەستبێنن؟
 
جۆن بۆڵتن: باشە، من پێموایە ئەوەی لە توانایاندایە بیکەن تاوەکو ئەمە بکەنە زیاتر لە پرسێک. بۆ نموونە، ئایا ئەردۆغان بەباشی مامەڵە لەگەڵ کورد دەکات لە کامپەین و هەڵبژاردنی داهاتوودا لە تورکیا؟ پێموایە خەڵک لە نزیکەوە چاودێری ئەم هەڵبژاردنە دەکەن، بۆیەش ئەگەر ئەو رێگری لە کورد بکات دەنگی خۆیان بە بەرژێری دڵخوازیان بدەن، ئەمە سەرنجی خەڵک رادەکێشێت. من جەخت لەوە دەکەمەوە، چونکە ناتوانم پلانی یاریکردنی 20 ساڵت پێبدەم، بەڵام دەتوانم پلانێکی چوار مانگیت پێبدەم، ئەویش ئەوەیە دڵنیاببنەوە لەوەی هەڵبژاردنەکانی تورکیا ئازادانە و دادپەروەرانە دەبن.
 
رووداو: زۆر سوپاس باڵیۆز، خۆشحاڵبووین کە هاتیت بۆ رووداو.
 
جۆن بۆڵتن: خۆشحاڵبووم کە لەگەڵ تۆ بووم، سوپاس بۆ میواندارییەکە. 
 

کۆمێنتەکان

وەک میوان کۆمێنتێك بنووسە یان وەرە ژوورەوە و هه‌موو خزمەتگوزارییەکان به‌كاربێنه‌

کۆمێنتێک دابنێ

داواکراوە
داواکراوە