فازڵ میرانی: نێچیرڤان بارزانی بەربژێری پارتییە بۆ پێکهێنانی حکومەت

رووداو - هەولێر

فازڵ میرانی، سکرتێری مەکتەبی سیاسی پارتیی دیموکراتی کوردستان دەڵێت، نێچیرڤان بارزانی بەربژێری بەرچاوی پارتی و لایەنەکانە بۆ حکومەت. چونکە ئەرکی خۆی بە باشی ئەنجامداوە و ئەزموونی هەیە، لە دوای 16ـی ئۆکتۆبەریشەوە هەرێمی کوردستانی گەڕاندەوە ناو گۆڕەپانی نیودەوڵەتی و سەرۆک بارزانیش پشتیوانێکی گەورەی بوو. 

لە هەڤپەیڤینێکی تایبەتدا لەگەڵ تۆڕی میدیایی رووداو، فازڵ میرانی باسی چەند پرسێکی کوردستان و عێراق و ناوچەکە دەکات، بەتایبەت دۆخی کوردستان دوای هەڵبژاردن و هەوڵەکانی پێکهێنانی حکومەت.

فازڵ میرانی دەڵێت، پارتی لە دوو هەڵبژاردنی عێراق و کوردستاندا سەرکەوتنی بەدەستهێنا، بەڵام 45 کورسی بۆ پارتی ئەوە ناگەیێنێت لایەنەکانی دیکە نادیدەبگرێت.

دەقی هەڤپەیڤینەکە:

شاهۆ ئەمین: دوای هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق و هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان خەڵک چاوەڕێی قۆناخێکی تازە دەکات، دەیانەوێت گوزەرانیان باشتر بێت، سەقامگیری ئابووری، سیاسی و ئەمنی باشتر ببینن. لە بانگەشەی هەڵبژاردنی کوردستاندا حیزبەکان بەڵێنیان بە خەڵکدا، پارتیی دیموکراتی کوردستانیش بەڵێنی گەورەی بە خەڵکدا، دەنگی گەورەش هەر بە نسیبی پارتی بوو،  ئێستاش لەبەردەم تاقیکردنەوەدان، قۆناخێکی سەخت لەبەردەم پارتیی دیموکراتی کوردستاندایە. لەسەر ئەو پرسە لەگەڵ فازڵ میرانی، سکرتێری مەکتەبی سیاسی پارتی قسە دەکەین، کە نێوبانگی ئەوەی هەیە بە دەنگێکی رۆشن روئیای خۆی و سیاسەتی پارتی واقیعییانە دەخاتەڕوو.

رووداو: بەڕێز میرانی ئەمجارە سەرحاڵ و کەیفخۆشتر دیاری، بێگومان حیزبەکەت دەنگی زۆری هێناوە، کە 45 کورسییە، لەسەر بنەمای ئەو دەنگانەی پارتی لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان زامنی کردوون، ئێوە لە بەرئەنجامدا ئاراستەی پارتی بۆ پێکهێنانی حکومەت دەگۆڕن، یاخود وەکو جاران حکومەت لەگەڵ لایەنە سەرەکییەکان پێکدەهێنن؟

فازڵ میرانی: سوپاست دەکەم کە من وادەبینی، سەرحاڵم کە کوردم، سەرحاڵم کە پارتیمە، من لە هەڵبژاردنەکاندا نەمگوتووە تاقیمان بکەنەوە، چونکە ئێمە تاقیکراوینەوەتەوە، ئەو دەنگەشی هێناومانە دەنگی تاقیکردنەوەکانی پێشووترمانە، ئەگەر هەندێک برادەری تازەش وایانگوتبێت بێگومان مافی خۆیانە، بەڵام بەشبەحاڵی خۆم لەنێو تاقیکردنەوەی زۆردا بوومە، من 52 ساڵە پارتیم، بۆیە پارتی تاقیکراوەی ئەو کوردستانە و ئەو میللەتەیە.

رووداو: رەنگە لە هەر قۆناخێک جۆرێک لە تاقیکردنەوەی بوێت؟

فازڵ میرانی: بەهەرحاڵ هەر قۆناخێک تاقیکردنەوەی دەوێت، ئێمە وەکو پارتیی دیموکراتی کوردستان لە هەڵبژاردندا براوەین و 45 کورسیمان هێناوە، لە هەڵبژاردنی ساڵی 1992ش 45%مان هێنابوو، ئێمە خۆشحاڵین، واتە شتێکی تازە نییە زۆر بەسەر بەژن و باڵای خۆماندا بڵێین، بەڵام یەک شت گرنگە، 45 کورسییەکی ئێستا بۆ پارتی ئەوە ناگەیێنێت خەڵکی دیکە نادیدەبگرێت، بەدیدی من ئەو حیزبە تاوەکو کورسی زۆرتر بێت بەرپرسیاریێتی زۆرتر دەبێت، بەرپرسیاریێتی مێژوویی و بەرپرسیاریێتی جوگرافیا، لەسەر بەرپرسیاریێتی مێژوویی پارتیی دیموکراتی کوردستان لەساڵی 1946ـەوە کە بارزانی نەمر دایمەزراند، قوتابخانەی هۆشیارکردنەوەی نەتەوایەتی بوو، ئینجا شۆڕشی ئەیلوول، سەرهەڵدان، حکومی ئۆتۆنۆمی و فیدراڵیەت، ئەمە بەرپرسیاریێتی مێژووییە، بەرپرسیاریێتی جوگرافیش پاراستنی ئەوەی ئێستا هەیەتی بۆ ئەوەی مێژوو و جوگرافیایەکەی یەکدی بگرێتەوە، چونکە جوگرافیا مێژوو جوان دەکات، بۆیە ئێمە بەو 45 کورسییە سنگێکی کراوەتر و بە دیدێکی رۆشنتر لەگەڵ ئەو حیزبانە داخلی پرۆسەی هەڵبژاردن بوون، من پیرۆزبایی لە هەموو حیزبەکان دەکەم، ناکرێت خۆمان بە براوە بزانین و بە چاوی شکستخواردوو سەیری لیستەکانی دیکە بکەین.

رووداو: چاوەڕێدەکەن ئەم خولەی پەرلەمانی کوردستان چۆن بێت، روونە چوار ساڵی رابردوو لەبەر ناکۆکی سیاسی و شەڕی داعش پەرلەمان کاریگەری زۆری نەبوو، نەیتوانی بە ئەدای خۆی هەڵبستێت، هۆکارێکی دیکەش ئەوەبوو کە سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان رێگری لێکرا بچێتە هەولێر، ئێستا لەو خولە تازەیەدا چاوەڕێن چۆن بێت، بە دیاریکراویش ئێوە دەتانەوێت چۆن بێت؟

فازڵ میرانی: پەرلەمانی پێشتر بەڕاستی خەتای داعش نەبووە، داعش یەکێک لە دەرئەنجامەکان بووە، بەڵام سیاسەتی پەرلەمانی پێشوو، بەرپرسیاریێتی پەرلەمانی قورستر کرد. دەرئەنجامەکانیش خەتای خودی پەرلەمان بووە نەک خەتای داعش بێت، من دیفاع لە داعش ناکەم، بەڵام دەمەوێت بەرپرسیاریێتی پەرلەمانی ئێستا بەراورد بکەم، دەبێت وشیارانەتر کاربکەن.
ئەم پەرلەمانە دانیشتنی خۆی ئەنجامدەدات، بە تەمەنترین ئەندام سەرۆکایەتی دانیشتنەکە دەکات، بەدیدی من هێشتا پێکهاتەی سیاسی لە پرۆسەی سیاسی لە کوردستان نەگەیشتوونەتە رێککەوتنێک، چ لەنێو خۆیاندا چ لەگەڵ یەکدی، بۆیە پێموایە ئەو دانیشتنە بە کراوەیی دەمێنێتەوە.

رووداو: بۆچی نەگەیشتوونەتە رێککەوتن؟

فازڵ میرانی: چونکە حیزبەکان خۆیان ئامادەنەکردووە، هاوبەشە سەرەکییەکان پارتی و یەکێتین، ئینجا برادەرانی گۆڕان و دواتر کۆمەڵ و نەوەی نوێ و یەکگرتووی ئیسلامی، بەپێی ریزبەندی کورسییەکان ناوم بردن، نەوەک لایەنێک بەسەر لایەنێکی دیکە تەفزیڵ بکەم، پەیوەندی شەخسی جیایە، ئەگەر من بام ناوی خەڵکی دیکەم پێشتر دەهێنا.

رووداو: ناوی کێت پێشتر دەهێنا؟

فازڵ میرانی: من حەز ناکەم، ئەو ناوە بڵێم، بەڵام بۆنموونە من زوو زوو ناوی یەکگرتوو پێشتر دەهێنم، چونکە هەندێک هاوبەشیمان لەگەڵ یەکدی هەیە، ئەمە کێشە نییە، بە دیدی من کێشەکە ئەوەیە خۆشمان وەکو پارتی، یەکێتیش وەکو یەکێتی، کە دوو هاوبەشی سەرەکین، هیچ یەکێکیان بەرچاوڕوونیان لەنێوخۆیاندا نییە، تاوەکو بێن لەگەڵ یەک گفتوگۆ بکەن، بۆیە ئەم دانیشتنە بە کراوەیی دەمێنێتەوە، تاوەکو ئەوکاتەی بەشێک لەو هاوبەشانە دەگەنە رێککەوتن، ئومێدەوارم رێککەوتنەکان درێژخایەن نەبن، بۆ ئەوەی هەم حکومەتێکی تازە و بەهێز دروستبکەین، وەک بە خەڵکمان گوتووە پارتی بەهێز بێت لەپێناو کوردستانێکی بەهێز، کوردستانێکی بەهێز پەرلەمانێکی بەهێز و حکومەتێکی بەهێزی دەوێت، پەرلەمانێکی بەهێز و حکومەتێکی بەهێز رێککەوتنێکی بەهێزی نێوان هاوبەشەکانی دەرئەنجامی دەبێت.

رووداو: کە ەدڵێن گفتوگۆکان درێژنەخایەنن، مەبەستتان گفتوگۆکانە بۆ پێکهێنانی حکومەت و هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی پەرلەمان؟

فازڵ میرانی: ئەوە روونە کە دەبێت لەگەڵ هاوبەشەکانی خۆمان رێکبکەوین، کێ سەرۆکی پەرلەمان و کێ سەرۆکی حکومەت دەبێت، جێگرەکانی سەرۆکوەزیران کێ دەبن، وەزیرەکان چۆن دابەشدەکرێن، کام حیزب پێیباشە بەشداری لە حکومەت بکات، هەندێک حیزب لەوانە یەکگرتوو لە ئێستاوە بژاردەی ئۆپۆزیسیۆن بوونیان هەڵبژاردووە، ئۆپۆزیسیۆنبوون باشە لە هەر وڵاتێکی دونیادا، بەڵام لە چوارچێوەی یاسایەکدا، ئەویش پابەندبێت بە کۆمەڵێک دیسپلین.

رووداو: دوای هەڵبژاردنی کوردستان، ئەمریکا و وڵاتانی دیکەی دۆستیش خۆشحاڵی خۆیان دەربڕی بەوەی هەرچی زووە ئەو حکومەتە پێکبهێندرێت، پارتی راسپێردراوە بە پێکهێنانی حکومەت وەکو دەنگی زۆرینە، بەڵام بۆچی پارتی لە پێکهێنانی حکومەت سستە؟

فازڵ میرانی: ئێمە دیارەسەرتی دۆخی خۆمان و هاوبەشەکانی خۆشمان دەکەین، نامانەوێت دەست بە پرۆسەیەک کە ئامادەکاری باشی بۆ نەکرابێت، چ ئەوەی پەیوەندی بە خۆمانەوە هەیە، چ ئەوەی پەیوەندی بە هاوبەشە جێگیر و ئەوانەی پێشبینیدەکرێت ببنە هاوبەش یان نەبنە هاوبەش، بۆ نموونە هاوبەشی جێگری ئێمە برادەرانی یەکێتین، ئێمە دیراسەتی دۆخی ئەوان و خۆشمان دەکەین، ئەوەش لەبەرچاودەگرین لەکوێ یەکدی بگرینەوە.

یەک شت هەیە دەمەوێت بەڕوونی باسیبکەم، ناکرێت بە چاوی کورسی سەیری یەکێتی بکەین، بەڵام برادەرانی یەکێتیش نابێت بە بیری 50 بە 50 مامەڵە بکەن، پارتی لەو بارەیەوە ئەمڕۆ و دوێنێ و سبەش ئەرکیەتی کراوەتر بێت، چونکە بەپێی مێژوو و جوگرافیا ئەو ئەرکە زیاتر لەسەر شانی ئەوە زیاتر لە خەڵکی دیکە، ئەمە بەو مانایە نایەت بەرپرسیاریێتی خەڵکی دیکە کەمدەکەینەوە. بەڵگەش بۆ ئەوە ئێمە تاوەکو ساڵی 1975 تەنها بەرپرس بووین، لە شۆڕشەکانی بارزانەوە تاوەکو ساڵی 1975 بە تەنیا بووین، ئەمە بەرپرسیاریێتی مێژوویی ئێمەیە، لە ساڵی 1976وە خەڵکی دیکە بوونە شەریک، بۆ نموونە یەکێتی بووە شەریکی ئێمە، بەڵام مانای وانییە ئێمە مێژووی هاوبەشی 1976 تاوەکو ئێستا، لە 1946 و تاوکو 1975 نادیدەبگرین.

رووداو: پارتی بڕیاریداوە کێ رابسپێرێت بۆ پێکهێنانی حکومەتی تازە و ببێتە سەرۆکوەزیرانی کابینەی نۆیەم؟

فازڵ میرانی: بەشێوەیەکی فەرمی ناتوانم پێتبڵێم، بەڵام بە لۆژیک کاک نێچیرڤان کاندیدی بەرچاوی نەک تەنها پارتییە، بە تەسەوری من رەنگە هێزەکانی دیکەش و جەماوەریش بە حکومی ئەوەی ئەزموونی هەیە (الکمال للە)، خودا نێردراوەکانی خۆی بە کاملی نەداوە، حکومڕانییەکەی ئەوەندەی ساڵەی کاک نێچیرڤان چ لەوەی جێگر ببووبێت یان سەرۆک بووبێت پارێزراو نییە لە کەموکورتی، بەڵام پڕیشە لە دەستکەوت، گرنگترین رۆڵیش کە بینی لەدوای ریفراندۆم بووە، کە بەو شێوە دیبۆماسییەتەی هەرێمی پاراست، لەوەشدا دیسان ئاماژە بە رۆڵی برادەرانی یەکێتی دەدەم حکومەت و نێچیرڤانیان بە تەنها نەهێشتەوە، واتە لە دونیادا ئەرک هەیە و مافیش هەیە، کە یەکێک ئەرکی خۆی ئەنجامدا، مافی هەیە داوای مافەکانی خۆشی بکات.

رووداو: ئەو لۆژیکەی کە دەڵێی نێچیرڤان بارزانی راسپێردراوە بۆ پێکهێنانی حکومەت، واتە پارتی بەو لۆژیکە ئیش دەکات و بە فعلیش بڕیارەکەی هەروادەبێت؟

فازڵ میرانی: پارتی هەمیشە بە لۆژیک ئیشی کردووە، چونکە هێزی لۆژیک، هێزێکی هەمیشەییە، لۆژیکی هێز کاتییە.

رووداو: نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی حکومەتە، جێگری سەرۆکی پارتیشە، وەکو پارتی چۆن دەڕواننە رۆڵێ نێچیرڤان بارزانی لە پاراستنی هێمنی سیاسی نێوخۆیی، بەتایبەتیش گێڕانەوەی هەرێمی کوردستان بۆ گۆڕەپانی نێودەوڵەتی پاش گشتپرسی و رووداوەکانی 16ی ئۆکتۆبەر؟

فازڵ میرانی: من لێرەوە بڕێک دەچمە دەرێ، کاک ئیدریسی جوانەمەرگ ئەمری خودای کرد، جەنابی سەرۆک مەسعود بارزانی گوتی شاخێک لە پشتم چوو، بێگومان هەرچی کاک نێچیرڤان و ئێمە مانان بیکات، مانای ئەوە نییە سێبەری مەسعود بارزانی لەسەر نییە، با ئەو شتانە لەیەکدی جیانەکەینەوە، ئەمانە تەواکەری یەکدین، ئەو هێزە لۆژیکییەی کە پارتی هەیەتی، هێزی ئەو واقیعبینانەیە کە ئێمە دەیبینین. بە دڵنیایی پشتیوانی جەنابی سەرۆک ئازایەتی نێچیرڤان و رۆڵی ئەو دۆخەی گەیاندەوە ئێرە پاش ئەوەی هەموو ناحەزانی ئێمە و خسومی سیاسی ئێمە تەمەننای رۆژگارێکی دیکەیان بۆ ئێمە دەکرد، بەڵام ئەو مێژووە و خۆدیتنەوە لەژێر ئەو سێبەرە وای لە ئێمە کرد هەم لە هەڵبژاردنی مانگی 5ی عێراق پارتی سەرکەوتوو بێت، هەمیش لە هەڵبژاردنی هەرێمی کوردستان، سوپاس بۆ خودا.

رووداو: ئێوە دەڵێن رۆڵی نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکوەزیرانی کوردستان کاریگەری هەبووە بۆ ئەوەی پارتی ئەو دەنگە زۆرە بهێنێت؟

فازڵ میرانی: بە دڵنیاییەوە، بەدڵنیاییەوە سەرۆک بارزانی، کاک نێچیرڤان، کاک مەسروور و ئێمەمانان بووینە پاڵە بۆ حیزبی خۆمان، چونکە بوو بە کێبڕکێ تۆ هەوڵدەدەی ئەوەی پێتبکرێت لەپێناوی رەزامەندی خەڵک و بەدەستهێنانی رای خەڵک و رەزامەندی خەڵک بۆ حیزبەکەی خۆت، هەموومان بووینە پاڵەو چووینە ئۆردوگاکان و ناحیەکان و قەزاکان و شارەکان، بە سەرۆکەوە تاوەکو دواهەمین کەسی سەرکردایەتی.. (وقل اعملوا فسيرى الله عملكم ورسوله والمؤمنون) کارمان کرد و خۆشبەختانە بەرهەمیشی هەبوو.

رووداو: لە شەڕی داعش هەندێک ناوەندی راگەیاندن دەیانگوت شەڕی سێیەمی جیهانە، شەڕێکی دژواری ترسناک بوو، لەسەردەمی کابینەی هەشتەمدا ئەم بەڵایە لەسەر هەرێمی کوردستان تێپەڕێندرا.. هەڵسەنگاندنی پارتی چۆنە بۆ کاروباری حکومەت لەو کابینەیەدا؟

فازڵ میرانی: ئێمە بە پشتیوانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی توانیمان بۆ قۆناخێک بەڵای داعش لەخۆمان دووربخەینەوە، بە قوربانییەکی زۆری پێشمەرگە، سەری رێز و نەوازش دادەنوێنین بۆ شەهیدەکانمان، داوای چاکبوونەوەش بۆ بریندارەکان و پەککەوتووەکانی خۆمان دەخوازین، بەڵام من گوتوومە و ئێستاش دەیڵێم، ئێمە زانیمان داعش چییە.. وەکو فعل بەڵام لەڕاستیدا ئێستاش نازانین داعش کێیە؟ وەکو فاعل... بۆیە فکری داعش ماوە، شانە نووستووکانی داعش ماوە، جارێکی دیکە هاتوون دەببنە دراوسێیەکی خراپ بۆ ئێمە، بۆیە ناکرێت بڵێین داعش تەواو و تەنها ئێمە داعشمان شکاند، ئێمە باجێکی زۆرماندا لە شکاندنی داعش، بەڵام بەدڵنیاییەوە ئەدائی تۆ پشتیوانی دروستدەکات، پەیداکردنی پشتیوانی هێزێت پێدەبەخشێت، ئەو هێزە ئیدارەدانی دەوێت و سەرکردەیەکی دەوێت، جەنابی سەرۆک بارزانی هێزی پێشمەرگەی جوڵاند، من باسی پێشمەرگەی پارتی و یەکێتی دەکەم، ئیدارەی هەرێمەکەش حکومەتەکەی نێچیرڤان بەڕێوەی برد لەگەڵ پارێزگارەکانی ئێمە، پارێزگارەکانی ئێمە رۆڵێکی باشیان هەبوو، پارێزگاری هەولێر پارێزگای دهۆک، دەزگای ئیداری ئێمە دەزگای ئەمن و ئەمنی نێوخۆیان پاراست، کاتێک پێشمەرگە لە بەرەکان بوون، بەڕای من ئەمەش ئەزموونێکی تاڵ بوو، باجێکی زۆر، بەڵام ژیان ئەزموونە، مرۆڤ دەتوانێت عیبرەت لە کەموکوڕییەکانی پێشتر وەربگرێت.

رووداو: دەمەوێت لەسەر کابینە تازەکەی حکومەت زیاتر لێتبپرسم، پارتی بڕیاریداوە لە کابینەی داهاتوودا دوو جێگر بۆ سەرۆکوەزیرانی کوردستان دابنێت؟

فازڵ میرانی: لەڕاستیدا وەکو بڕیار بڕیار نییە، چونکە یاسای ئەنجوومەنی وەزیران لە پەرلەمان پەسندکراوە، لەلایەکی دیکە دەوەستێتە سەر بیرکردنەوەی کاندیدی پێکهێنانی حکومەت، پێمباشە لە ئێستاوە تاوەکو ئەو کابینەیە بەخێر و سەلامەت جێبەجێ دەبێت، چونکە ئەرکەکانی ئەو کابینەی دادێت دەبێت بەهێز بێت. دەبێت ئەمن و ئاسایشی ئەم میللەت و ئەو وڵاتە، دەبێت بژێوی ئەو وڵاتە و خەڵکی بەبێ جیاوازی ئینتیمانی ئایینی و سیاسی بپارێزێت،. یەکێک لە هۆکارەکانی بەهێزبوونی حکومەت دەستوەرنەدانی حیزبەکانە لەو حکومەتە، بە پارتی و یەکێتیشەوە، راستە حکومەتی حیزبەکانە، بەڵام ئێمە دەبێت وابکەین حکومەت کاری حکومەتی بکات و حیزبەکانیش سیاسەت بکەن، لە بەرنامەی حکومەت حیزبەکان دەتوانن رای خۆیان بدەن، بۆ ئەوەی بەرنامەی حکومەت بەرنامەیەکی گشتگیر بێت، بەڵام لە جێبەجێکردن حکومەت بەرپرسیار بێت بەرامبەر بە پەرلەمان، کوتلەکانی حکومەتیش بەرپرسیار بن بەرامبەر بە حیزبەکانیان.

رووداو: لە پرسی دوو جێگر بۆ سەرۆکوەزیران، یەکێتی ئەمەی پێخۆش نییە، لە بەرامبەردا گۆڕان پێیخۆشە، ئایا ئەوە یەکلابووەتەوە کە سەرۆکوەزیران دوو جێگری دەبێت یان نا؟

فازڵ میرانی: منیش یەکێتی بم پێمخۆشنابێت، ئەگەر گۆڕانیش بم پێمخۆش دەبێت، چونکە بەڕاستی نەک هەرچی دەزانرێت دەگوترێت، نە ئەوەشی دەگوترێت راستە، بەڕاستی ئەوەی بڕیار بێت، تاوەکو ئێستا بڕیارنەدراوە. بڕیار کەی دەدرێت؟ بڕیار لەدوای گفتوگۆیەکانی تیمی پێکهێنانی حکومەت لەگەڵ ئەوانەی بەشداردەبن لە حکومەتی، ئەوکات بڕیار دەدرێت.

رووداو: کابینەی هەشتەم لە 5 حیزبی سەرەکی پێکهێندرا لەگەڵ پێکهاتەکانی تورکمان و مەسیحییەکان، لەڕووی ئیداری و کاری حکومییەوە گونجاوبوون بەیەکەوە، بەڵام دواتر ناکۆکی و ململانێی حیزبی حکومەتیشی بە جۆرێک لە جۆرەکان گۆڕی و خراپی کرد، ئەمجارە لە حکومەتی تازەدا دەتانەوێت حکومەتەکە چۆن بێت، بزووتنەوەی گۆڕان کە هاوبەشتان بوو پێشتر، بەڵام دوایی دۆخەکە گۆڕا، ئەمجارە بەشداردەبێت لەگەڵتان لە حکومەت؟

فازڵ میرانی: ئەوە مەتروکە بۆ خۆیان، لە ئەزموونی دونیاش، ئەڵمانیا و ئیسرائیل دەکەینە دوو نموونە، ئەو حکومەتانەی ئیئتلافی زۆری تێدابێت، لێکدی زوویر دەبن و زوو زووش لێکدەترازێن، لە حکومەتی بنکەفراوان مقەویماتی تەماسوکی نامێنێت، بەڵگەش حکومەتەکەی خۆمانە لە کابینەی هەشتەم، چونکە بنکەکەی فرەبوو بۆیە خۆیان نەگرتەوە بە هەر هۆکارێک پاشەکشەیان کردبێت، بەڵام وەکو حکومەتێک کە پێکهاتەکەی کەمتر بێت، یان حکومەتی زۆرینەی پێدەڵێن، بەڵام ئەمە نابێتە مایەی ئەوەی بە خەڵکێک بڵێیت نابێت لە حکومەت بەشداربیت، دەبێت خۆی بڵێت بەشدارنابم.

رووداو: کەواتە پارتی دەیەوێت بزووتنەوەی گۆڕان لە حکومەتی تازە بەشداریبکات؟

فازڵ میرانی: ئەگەر خۆیان ئارەزوویان هەبێت، ئێمە ناتوانین رێگربین، یان نابینە رێگر، بە تەسەوری ئێمە یەکێتی هاوبەشێکی جێگیرە لەدوای ئەوان برادەرانی گۆڕان ئەگەر بێنە حکومەت، حکومەتەکە جۆرە هاوسەنگییەکی تێدا دەبێت، کە باشتر لە حکومەتێکی دوو قۆڵی و باشتریشە لە حکومەتێکی 8 قۆڵی.

رووداو: بەڵام لەسەر پێکهێنانی ئەو حکومەتە راستە بە ئاشکرایی گفتوگۆ نەکراوە لە میدیا، ئایا قسەی تەواوتان لەگەڵ یەکێتیدا کردووە؟

فازڵ میرانی: ئێمە جارێ گفتوگۆکانمان لەگەڵ یەکێتی دەستپێنەکردووە.

رووداو: ئەی لەگەڵ گۆڕان؟

فازڵ میرانی: لەگەڵ گۆڕانیش دەستیپێنەکردووە، بەڵێ رەنگە تەلەفۆن هەبێت، بەڵام گفتوگۆی فەرمی ئەوەیە تیمی ئێمەی پارتی بە سەرۆکایەتی ئەو کەسەی رادەسپێردرێت بۆ حکومەت لەگەڵ ئەو حیزبانە یەک بەیەک دابنیشێت وەکو جاری پێشوو ئەوانەی دێنە ناو حکومەت، ئەوانە داواکاریان دەبێت، ئەو تیمە بە حکومی ئەوەی راسپێرداوە بۆ سەرۆکایەتی حکومەت بکات، ئەو پابەندتر دەبێت داخوازییەکان جێبکاتەوە، چونکە تەنها وەزیر نییە، بریکاری وەزیر هەیە، پێگەی دیکەی حکومەت هەیە، بۆیە ئەوکات دەتوانرێت بڵێی گفتوگۆیە فەرمییەکان دەستپێکراون، چونکە ئەوەی لەو گفتوگۆیانە دەردەچێت دەبێت بڕیار و هەردوولا پێوەی پابەنددەبن، ئەوەی دیکەی هەمووی دەڵێن و گوتوویانەیە.

رووداو: کەی پارتی بڕیار دەدات لەسەر راسپاردنی کاندیدی خۆی بۆ سەرۆکایەتی وەزیران و کەی دەست بە گفتوگۆ دەکەن لەگەڵ حیزبەکان؟

فازڵ میرانی: بە سەلامەتی چاوەڕێی گەڕانەوەی جەبای سەرۆک دەکەین، کە بەمزووانە دەگەڕێتەوە، کۆبوونەوە دەکەین، سەرۆکوەزیرانی راسپێردراوی ئێمە وەکو گوتم بەپێی لۆژیک دیارە، بەڵام بە فەرمی ئێمە چاوەڕێی پەرلەمانیش دەکەین، چونکە دەمانەوێت سەرۆکایەتی پەرلەمان پێش دانوستاندنەکان بۆ پێکهێنانی حکومەت بکرێت.

رووداو: پارتی دەیەوێت یەکێتی چۆن بەشداربێت لە حکومەت، ئایا بەڕاستی دەتانەوێت سەرۆکی پەرلەمان بۆ یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان بێت؟

فازڵ میرانی: ئێمە دەمانەوێت لە یەکێتی بزانین خۆیان دەیانەوێت چۆن بەشداربن لە حکومەت و چ رۆڵێک ببینن، چونکە لۆژیکێک نییە شت بەسەر یەکێتیدا بسەپێنین، بەڵام بەهەمان لۆژیکیش یەکێتی دەبێت هەوڵنەدات بڵێت یان سەت یان سفر، چونکە یان سفر یان سەت هاوکێشەکە تێکدەچێت، هەروەکو گوتم یەکێتی هاوبەشێکی جێگیری ئێمەیە، پێویستە مامەڵە هاوبەشی کۆن مامەڵە لەگەڵ یەکدی بکەین، کە بەرپرسیاریێتی هاوبەشمان هەبووە، گلەییمان لە یەکدی هەیە، پەیوەندییەکانمان وەکو جاران گەرموگوڕ نییە، بەڵام پەیوەندیمان ماوە، بۆیە ناکرێت مێژوو و جوگرافیای یەکێتی لەبەرچاونەگرین. بازنەیەک هەیە من پێیدەڵێم بازنەی واقیعبینی، لە دەرەوەی ئەو بازنەیە هەر تموحەک هەر بڕیارێک و هەنگاوێک بنرێت راست دەرناچێت، کە راست دەرنەچێت خاوەنەکەی پاشەکشە دەکات یان پەشیماندەبێتەوە، بۆیە ئەو واقیعبینییە دەیسەپێنێت چۆن سەیری یەکێتی بکەین، هاوکات ئەوەش لەسەر یەکێتی دەسەپێنێت چۆن داواکانی خۆیان پێشکەش بکەن.

رووداو: یەکێتی پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجەی بەدەستەوەیە، هەندێکیش بەشداری گۆڕانی تێدایە، کەواتە لەڕووی جوگرافی و ئەمنی و ئابووری و سیاسییەوە پێگەی هەیە، لەسەر ئەو بنەمایە مامەڵە لەگەڵ یەکێتی دەکەن، یاخود لە پێکهێنانی ئەو حکومەتە تۆڵەی تێکدانی ئەو تەوافوقەی بەغدای لێدەکەنەوە کە لەسەر سەرۆککۆمار هەبوو؟

فازڵ میرانی: نەخێر، بەڕای من سەرۆککۆمار لەلایەک، من دەڵێم بەرهەم ساڵح بوو بە سەرۆککۆمار، نوقتە سەری دێڕ، تەواو. 

ئێمە ناکرێت دیلی دوێنێ بین، ئێمە و یەکێتی، نە ئێمە هەستبکەین کە شکستمان خواردووە لە پرۆسەی سەرۆککۆمار، نە برادەرانی یەکێتی وا خۆیان پیشانبدەن سەرکەوتوونە. لەڕاستیدا شتێک هەیە من دەمەوێت لە رووداو ئاشکرایبکەم، بەشێک لەو رێککەوتنەی گوتیان لەنێوان کاک نێچیرڤان و کاک بافڵ بووە، کە سەرۆکایەتی کۆمار وازلێبێنن بۆ ئێمە بەجێیبهێڵن لە بەرامبەر جێگری سەرۆکی پەرلەمان و جێگری سەرۆکی حکومەت، لە کوردستانیش دوو ساڵ سەرۆکایەتی حکومەت بۆ برادەرانی یەکێتی بێت، بەشێک لە ئێمە ئەو رێککەوتنەیان پێباش نەبوو، ئەگەر وابێت (وا گوتراوە من نازانم، میرانی نازانێت ئەمە راستە یان نا، بەڵام گوتراوە)، بۆیە مەرج نییە هەرچی دەگوترێت راست بێت، بەشێک لە یەکێتییەکانیش پێیانخۆش نەبوو، بۆ؟ پێیانخۆش نەبوو دوو ساڵ قوباد (تاڵەبانی) ببێتە سەرۆکوەزیرانی حکومەتی هەرێمی کوردستان، ئەمە پەیوەندی بە خودی یەکێتییەوە هەیە، بۆ نموونە من پێمباشنەبوو لە بەرامبەر پۆستی سەرۆککۆمار دوو ساڵ پۆستی سەرۆکوەزیران بدەم بە یەکێتی و جێگری سەرۆکوەزیران بدەم بە یەکێتی و سەرۆکی پەرلەمانیش بدەم بە یەکێتی، من هیچ قازانجێکی وا لە سەرۆککۆماری نابینم تاوەکو ئەو هەموو شتە لەپێناودا بدەم. 

رووداو: ئەی بۆ پارتی ئەوەندی هەوڵی بۆدا؟

فازڵ میرانی: من دەڵێم ئەگەر وابێت، من لەبەر دەستکەوتەکانی حیزبی خۆم پێمناخۆش بووە، بەشێک لە برادەرانی یەکێتیش پێیانناخۆش بووە ئەو هەموو ئیمتیازە بە قوباد تاڵەبانی بدرێت، بەڵام قوباد تاڵەبانی یاریکەرێکی گرنگە لە بابەتی پێکهێنانی حکومەتی ئێمە.

رووداو: یەکگرتووی ئیسلامی کوردستان لەگەڵ پارتی بەشێوەیەکی گشتی دۆست بوون، لە زۆر هەڵوێستی ستراتیژیدا بە یەکەوە بوون، دیارە لەگەڵ ئێوەش دۆستایەکییەکی تایبەتتان هەیە، ئێستا یەکگرتوو دەیەوێت لە بەرەی ئۆپۆزسیۆندابێت، ئایا دەتانەوێت یەکگرتوو لە حکومەتدا بەشداربێت؟

فازڵ میرانی: بە دیدی من ئەگەر یەکگرتوو بەشداریبکات لە حکومەت، بێگومان ئەمە رای منە، وەزیرەکانی یەکگرتوو وەزیری باش بوونە، بۆ مێژووی دەیڵێم وەزیری کۆمەڵیش، کاک عەبدولستار وەزیرێکی باش بووە، حکومەتایەتیان کردووە، دووبارەی دەکەمەوە ناکرێت بە حیزبێک بڵێیت نابێت لە حکومەت بەشداربیت، دەبێت خۆی بڕیار بدات، بەڵام کە برادەرانی یەکگرتوو لە ئێستاوە (هەرچەند بە دیدی من بڕیارێکی پێشوەختەیان داوە)، لە دەرئەنجامی ئەنجامی هەڵبژاردن بووە یان شتێکی دیکە من نازانم، بەڵام دەڵێم بڕیارێکی پێشوەختەیان داوە، چونکە ئۆپۆزسیۆنبوون ئەرکی کەمتر نییە لە ئەرکی حکومڕان، چونکە دەبێت ئۆپۆزیسیۆن بکەوێتە شوێن کەموکوڕییەکانی حکومەت و هەوڵبدەن بەپێی یاسای ئۆپۆزیسیۆن، من دڵنیام برادەرانی یەکگرتوو ئۆپۆزسیۆنێکی  خراپکار نابن، ئۆپۆزسیۆنێکی چاکساز دەبن بە رێگە و یاسای خۆیان، ئەمە ئەرکە لەسەرشانی ئەوان، لە حکومەتبوون بۆ ئەوان ئاسانتر دەبێت لە ئۆپۆزیسیۆن، پاشان ئەو لایەنانەی دێن بەشداردەبن، بۆ نموونە ئەگەر کۆمەڵ و گۆڕان و یەکێتی و پارتی هاتنە نێو حکومەت، برادەرانی یەکگرتوو ئۆپۆزیسیۆنی لەگەڵ کێ دەکەن، ئەگەر بڵێن بەرەیەکی فراوانی میللی دروستدەکەن، خێری تێدابێت، من دەڵێم ئۆپۆزیسیۆن پێویستە بۆ هەر وڵاتێک، کە لە چوارچێوەی یاسادا هەم حکومڕان لە چوارچێوەی یاسادا حکومڕانی بکات، هەم ئۆپۆزیسیۆنیش لە چوارچێوەی یاسادا کاری ئۆپۆزسیۆنی بکات.

رووداو: بۆچوونی ئێوە لەسەر بەشداریکردنی کۆمەڵی ئیسلامی چییە لە حکومەت، دەگوترێت پارتی حەز ناکات کۆمەڵ بەشداری حکومەت بێت، ئایا ئەمە راستە؟

فازڵ میرانی: بەداخەوە، ئێمە لە خۆمانەوە دەستپێدەکەین کە جاران وانەبووین، تووشی ئینفیلاتێکی رادەربڕین بووینەتەوە لە پێناوی ئازادی رادەربڕیندا، ئازادی رادەربڕین لەنێو حیزبەکەی خۆت رەوایە، بەڵام لە دەرەوەی حیزبەکەت، زۆرجار لە لاپەڕەکان دەخوێنمەوە لە رۆژنامە و گۆڤار و ماڵپەڕەکان، دەڵێ سەرکردەیەکی گۆڕان گوتوویەتی ئەگەر حکومەتی هەرێم نەوتی کوردستان رادەستی حکومەتی بەغدا نەکات، ئێمە لە حکومەتی هەرێم بەشدارنابین، کە دەخوێنییەوە ئەندامێکی خولی پێشووی پەرلەمانە، واتە نە شێوەی دەربڕینی رایەکە راستە، بەشێوەی ئیبرازکردنی هەواڵەکە راستە، ئەمەش لەڕاستیدا زەرەر لە ئەزموونی کوردستان دەدات، بەداخەوە ئیعلامییەکانی ئێمە، تەنانەت ئەو برادەرانەی پێشتر لە پەرلەمان بوونە و لە سیاسەت ئیش دەکەن، یان برادەرێکی پارتی دەڵێ سەرکردەیەکی پارتی گوتوویەتی ئێمە کۆمەڵ قبووڵ ناکەین لەنێو حکومەتدا، کە سەیر دەکەی کادرێکە لە خوارەوە، یان پەرلەمانتارێکی پێشووە، کەچی لەڕاستیدا رای حیزبەکە وانییە.

رووداو: لە میانی بەڕێوەچوونی بانگەشی هەڵبژاردن، راستە ئێوە قسەتان نەکردووە، بەڵام هاوخەباتەکانتان قسەیان کردووە و ئێوەش لە بەشێک و لە هەندێک شوێن قسەتان کرد، بە خەڵکتان گوت دەنگمان پێبدەن و تاقیمانبکەنەوە، خەڵکیش دەنگی زۆری پێدان، ئایا چیدەکەن بۆ ئەوەی ژیان خۆش بێت، بۆ ئەوەی سەقامگیری ئابووری و سیاسی و ئاسایش هەبێت، ئەو دوو ئیدارەییەی هەیە هەندێک کاڵی بکەنەوە لە زۆنی زەرد و سەوز؟

فازڵ میرانی: ئەگەر مرۆڤ ئیرادەی هەبێت، رێگە بۆ ئیشەکان دەدۆزێتەوە، ئەمن و ئاسایش و بژێوی خەڵک ئەولەویەتی ئێمەیە، لەڕاستیدا دەبێت ئەولەویەتی هەموو لایەنەکان بێت، چ ئەوانەی دێنە ناو حکومەت چ ئەوانەی لە ئۆپۆزسیۆن دەبن، چونکە خوداش دەفەرموێ ئیتاعەتی من بکە چونکە بژێویت بۆ تەئمین دەکەم و ئەمنیەتت دەپارێزم ( لِإِيلافِ قُرَيْشٍ إِيلافِهِمْ رِحْلَةَ الشِّتَاءِ وَالصَّيْفِ فَلْيَعْبُدُوا رَبَّ هَذَا الْبَيْتِ الَّذِي أَطْعَمَهُم مِّن جُوعٍ وَآمَنَهُم مِّنْ خَوْفٍ)، کەواتە ئەمنی ئەهلی ئێمە و بژێوی خەڵکی ئێمە دەبێت لە ئەولەویەتی هەمووماندا بێت، ئەمەش بەچی دەکرێت؟ بە پێکەوە کارکردن لە پێناوی ئەو ئەولەویاتانە، ئەو پێکەوە کارکردنە هێزێک دەدات بە حکومەتی ئێمە، حکومەتی ئێمە دەچێت ئەو هێزە لەگەڵ عێراق بەکار دەهێنێت، بۆ پرسی فرۆشتنی نەوت بێت، بۆ دابینکردنی بودجەبێت، بۆ نموونە ئێستا ئەو هێزە کوردستانییە پێویستە لە پەرلەمانی بەغدا، ئەو بودجەیەی کە حەیدەر عەبادی بە خیلافی قانوون، لە لەسەروبەری حکومەتی کاربەڕێکردندا بووە، ئەو بودجەیەی ئامادەکردووە، کە خیلافی دەستوور و یاسایە، دەبێت پەرلەمان ئەمە بگەڕێننەوە بۆ حکومەتی تازەی عێراق، لە حکومەتی تازەی عێراق دەبێت کوردەکان و ئەوانەی زیانمەندن لەو بودجەیە، پێداچوونەوە بەو بودجەیە بکەن و دووبارە بینێرنەوە بۆ پەرلەمان بۆ ئەوەی پەسندی بکات.

رووداو: پارتی لە ساڵانی رابردوودا زۆرجار بە تەنیا لە میحوەرێکدا وەستاوە، حیزبەکانی دیکەش زۆربەیان یان هەموویان پێکەوە بەرامبەری لە میحوەرێکی دیکە وەستاون، پێتوایە ئەمە هەر بەردەوامدەبێت یان گۆڕاوە؟

فازڵ میرانی: دەبێ بپرسین بۆچی حیزبەکان لە میحوەرێک بەرامبەر بە پارتی بووەستن؟ بەڕای من پارتی لەسەر بابەتە جێگیرەکان پێداگری کردووە، شەریکەکانی ئێمە لە هەندێک لە قۆناخەکاندا یان ئارەزوویان نەبووە یان هێزی پێداگریان نەبووە وەکو پارتی، چونکە رەنگە بەرگەی ئەو فشارە نەگرن کە پارتی دەیگرێت لەسەر سەوابتەکان، جا ئەو فشارە نێوخۆیی بێت، هەرێمی بێت یان نێودەوڵەتی بێت، ئەمە نموونەیەک.

نموونەیەکی دیکە.. لە مێژووی ئێمەدا لە ساڵی 1964 و لە دوای ساڵی 1979 کۆنگرەی نۆیەمی پارتی، کە بەشێک لە سەرکردایەتی برادەرانی ئێمە جیابوونەوە پاشان حیزبیان دروستکرد، لە کۆتاییەکەی ئەو حیزبانە لە کۆنگرەی 11 لە ساڵی 1993 هەموویان جارێکی دیکە هاتنەوە نێو حیزبەکەی خۆیان، ئەوسا پرسیارێک هاتە پێشەوە دەگوترا ئایا پارتی بە هەڵە رۆیشتبوو رێگەکەی خۆی راستکردەوە تاوەکو ئەم برادەرانە بێنەوە، یان حاشا ئەو برادەرانە بە رێگەیەکی نادروست رۆیشتن و جارێکی دیکە گەڕانەوە ناو حیزبەکەی خۆیان، بەهەرحاڵ ئێمە سوپاسیان دەکەین، کە ئیختیاری حیزبەکەی خۆیان کردەوە، چ ئەوانەی شەهید بوون و چ ئەوانەی وەفاتیان کردووە، چ ئەوانەی ماون ئێستا لەگەڵ ئێمەدان. ئێستاش ئەو پرسیارە دێتەوە پێش، ئایا ئەوانەی بەرامبەر بە پارتی وەستان لە قۆناخێک لە قۆناخەکانی ژیانی سیاسی یان ئیداری، ئەمڕۆ دێن لەگەڵ ئێمە دەبنە هاوبەش، ئایا ئێمە وازمان لە سەوابتەکان هێناوە یان ئەوان ئەو هەڵوێستەی وەریانگرتبوو بەرامبەر بە پارتی... بە بڕوای من پارتی لەسەر سەوابتەکانی خۆی خۆڕاگر بووە، ئەوانەی لێی دابڕاون دووبارە بۆ گەڕاونەتەوە سەر رێگە راستەکە، من باسی سەوابتی نەتەوەیی دەکەم، باسی سەوابتی ئامانجەکانی پارتی ناکەم وەکو حیزبێک، من باسی سەوابتە نەتەوەییەکان دەکەم کە لەپێناویدا دامەزراوین، لە پێناویدا خەبات دەکەین و لەپێناویدا شەهیدامانداوە، باجمانداوە، ئامادەین لەپێناویشدا بەردەوامبین.

رووداو: سەبارەت بە دۆسیەی عێراق، هەڵوێستی ئێوە لەسەر دکتۆر بەرهەم ساڵح چییە، دانی پێدادەنێن وەک سەرۆککۆماری عێراق؟

فازڵ میرانی: بەشێوەیەکی واقیعی گوتم دکتۆر بەرهەم ساڵح بووە سەرۆکی کۆماری عێراق و نوقتە سەری دێڕ.

عێراق هەڵیبژارد، ئێران ئیعترافی پێکرد، وڵاتانی عەرەبی ئیعترافیان پێکرد، تورکیا و ئەمریکا و ئەوروپا ئیعترافیان پێکرد، کەواتە سەرۆکی عێراق، واتە پێویست بەوە ناکات من دانی پێدابنێم، لە مەنتقی قانوونی نێودەوڵەتیش پێویست بکات و نەکات من دانی پێدابنێم، لەبەر ئەوە دوور یان نزیک سەرۆکی عێراقە و ئێمەش بەشێکین لەو عێراقە، لە بیرکاریدا دەڵێن (س یەکسانە بە 12 س یەکسانە بە ص واتە ص یەکسانە بە 12).

رووداو: بەرنامەی حکومەتەکەی عادل عەبدولمەهەدی چۆن دەخوێننەوە، تاوەکو چەند دەرفەتی جێبەجێکردنی دەبێت؟

فازڵ میرانی: لەسەر بەرنامەکە وەکو پێویست ئێمە رای خۆمان داوە بە کاک عادل عەبدولمەهەدی، بە گشتی بەرنامەکە خراپ نییە، بەڵام گرنگ جێبەجێکردنی بەرنامەکەیە، خۆ حکومەتەکانی پێشووش، سەرەڕای ئەوەی، بۆ نموونە لە پرسی پێشمەرگە، زیندانیانی سیاسی، پشکی کوردستان، ئاوارەکان... وەکو دەستوور کە دەستووری عێراق بە گشتی دەستوورێکی باشە، بەڵام ئایا پێکهاتەی حکومەت کردوویانە بە یاسا، نەخێر، بەشێوەیەکی ئینتقائی ئەوەی پێویستیان پێیبووە کردوویانە بە یاسا، بەشێک لە یاساکانیش لەسەر ئێمەیان سەپاندووە وەکو یاسای هەڵبژاردن، کە بەزۆرینە تێپەڕێنرا، کە ئێمە زەرەرمەندی ئەو یاسایە بووینە، ماددەی 105 و 140 و 106 جێبەجێنەکران. بۆیە پێکهاتەی عێراق پێکهاتەیەکە بەشێوەیەکی دامەزراوەیی حکومڕانی لە عێراق نەکراوە، بۆیە حکومی پێشوەختە لەسەر حکومەتەکەی عادل عەبدولمەهەدی نادەم، بەڵام دەڵێم ئەو سلبیاتانەی لە حکومەتی حەیدەر عەبادی هەبووە، یەکێک لە ئەرکە هەرە سەرەکییەکانی حکومەتی عادل عەبدولمەهەدی ئەوەیە بڕیارە چەوتەکانی حەیدەر عەبادی ئیلغابکاتەوە، کە بە پەرلەمانی دەرکردوون ئەوانیش یاسا نەبوون، بەڵکو بڕیاربوون.، بڕیار بە بڕیار دەتوانرێت رەتبکرێتەوە، بەتایبەتی ئەوەی پەیوەندی بە مامەڵەکردن لەگەڵ هەرێمی کوردستان هەیە لەدوای ریفراندۆم.

رووداو: هەندێک خەڵک و شرۆڤەکاریش دەڵێن، ئەمجارە حیزبەکانی کوردستان جارێکی دیکە ئومێدێکی زۆریان حکومەتی عادل عەبدولمەهەدی و بەغدا هەیە، لە حاڵێکدا ئەزموونی رابردوو هەبووەو دواتر پەشیمانی و نائومێدی لێکەوتووەتەوە، وەکو لە بەشداری حکومەتی مالیکی و عەبادی-دا بینرا، ئایا ئەمجارە چی دەگۆڕێ؟

فازڵ میرانی: مرۆڤ باشە ئومێدی هەبێت. مرۆڤ ئومێدی بە دوو شت هەبێت؛ یەکێک  بە مێژوو، یەکێک بە جوگرافیا، ئومێدی مێژووناسینی ئەو برادەرانە کە لە ئۆپۆزیسیۆن بوونە هەموویان موحتاجی کورد بوونە، خۆشی لە چاوپێکەوتنێکدا دەڵێ من زیاتر لە کوردستان ژیاوم، چاوپێکەوتنێکی ئەوم بینیوە لە کەناڵێکی عێراقی، کە باسی دەرەوەی سیاسەتە دەڵێ من زیاتر لە کوردستان بوومە، پەیوەندی لەگەڵ کورد باشە، هەروەکو ئاغای مالیکی و عەبادی کەمتر لەوانە، زۆربەیان لە کوردستان بوونە لە ئاکرێ بوونە لە سلێمانی بوونە، لە قەرەداغ بوونە. 

رووداو: واتە لەسەر ئەو بنەمایە چاوەڕێن لەگەڵ هەرێمی کوردستان باش بێت؟

فازڵ میرانی: ئەمە مێژووە، لە جوگرافیادا دەگەڕێتەوە سەر کردارەکان، زۆرجار دەڵێن متمانەتان بەمە هەیە، زۆرجار دەبێت متمانە لەنێوان ژن و مێردا هەبێت، نابێت متمانە لەنێوان ئەو حیزب و ئەو حیزبدا هەبێت. ئەزموون و بەرژەوەندی هاوبەشە، لەبەر ئەوە ئومێدمان پێی هەیە، ئەو ئومێدەش تەرجومە دەکرێتەوە لە کردارەکانی ئەم حکومەتە.

رووداو: لەسەر کەرکووک و ناوچە کوردستانییەکان لەگەڵ عێراق هیچ دانوستاندنێکتان هەیە، نزیکن لە رێککەوتن؟

فازڵ میرانی: نەخێر، دانوستاندن لەسەر کەرکووک، ئێمە دەستمانپێنەکردووە، کەرکووک دوو کێشەی هەیە؛ کێشەیەکی یاساییە، کەرکووک هێشتا بەپێی یاسای برێمەر دەڕوات، پەرلەمانی عێراق کەرکووک بە یاسایەکی تازە دروستینەکردووە، کەواتە نەجمەدین کەریم پارێزگاری کەرکووک، ئەوەی عەبادی کردی دەرحەق بە بە نەجمەدین کەریم ناقانوونییە، یاسایەک نییە سەرۆکوەزیران پارێزگارێک لابدات کە ئەنجوومەنی پارێزگا هەڵیبژاردبێت، یاسایەکیشی نییە جێگرەوەی یاسای برێمەر بێت بۆ پارێزگاری کەرکووک، ئەمە لەلایەک.

لایەکی دیکەی ئەمنییە، برادەرانی یەکێتی زۆر پەلەیانە پارێزگارێک بۆ کەرکووک دابنرێت، یەكێک دەڵێ پارتییە، یەکێک دەڵێ یەکێتییە، یەکێک دەڵێت سەربەخۆیە، برادەرێکی عەرەبیش لەوێ... دەیانەوێت گلەیی لە دکتۆر بەشیر بکەن، کە گوتوویەتی کەرکووک داگیرکراوە، نەک داگیرکراوە لەلایەن وڵاتێکی دیکەوە، لەڕووی سەربازییەوە داگیرکراوە. من وا شرۆڤەی دەکەم هەمیشە گوتوومە دەسەڵاتی مەدەنی لە کەرکووک لەڕووی سەربازییەوە داگیرکراوە، ئەمە داگیرکردنی وڵاتێک نییە لەلایەن وڵاتێکی دیکەوە، بەڵام داگیرکردنی سەربازییە بەسەر دەسەڵاتێکی مەدەنی، پارێزگار هیچ دەسەڵاتێکی نییە لەبەر حەشدی شەعبی، دژە تیرۆر، پۆلیسی فیدراڵی و سوپا.

رووداو: هەتا کەی لەگەڵ یەکێتی لەسەر پارێزگاری کەرکووک رێکناکەون؟

فازڵ میرانی: تاوەکو دۆخی کەرکووک چارەسەر نەبێت لەگەڵ یەکێتی هەر گفتوگۆ دەکەین تاوەکو رێکدەکەوین.

رووداو: سەبارەت بە دۆسیەی ئێران و پرسی سزاکانی ئەمریکا بۆسەر ئەو وڵاتە، ئێستا سزای گەورە بەسەر ئێراندا سەپێنراوە، لەوانەیە ئێرانیش کاردانەوەی هەبێت، هەرێمی کوردستان لەکوێی ئەو هاوکێشەیەدایە؟

فازڵ میرانی: بڵێ عێراق لەکوێی ئەو هاوکێشەیەدایە، چونکە ئێمە بەشێکین لە عێراق، عێراق کەتووتەنە نێو ئامێری مۆسیقای (ئوكۆردیۆن)ی نێوان ئەمریکاو و ئێران، بە حکومی پێکهاتەی حکوم، کە شیعە حکوم دەکات لە عێراق، ئەو شیعەیە سەر بە ئێرانە، ئەوەی دووەم بە حکومی جوگرافیا، چونکە شەڕی سەربازی نابێت، شەڕی ئابووری دەبێت. ئێران 1300 بۆ 1400 کیلۆمەتر سنووری هەیە لەگەڵ عێراق و چەندین دەروازەی ئاوی و وشکانی هەیە، کەواتە ئەمریکا ئەگەر چاودێری هەناردەی نەوت بکات، کە دەڵێ نەوتی ئێران دەهێنمە سەر سفر، بە تەسەوری من لەوەدا سەرکەوتوو نابێت چونکە هاوپەیمانەکانی ئەمریکا لە پرۆسەی سفر داهاتی هەناردەی ئێران زەرەمەند دەبن، بۆیە ئێستا بەدوای دۆزینەوەی هەندێک بیانووە بۆ هەندێک وڵات ئاسانکاری بکات. دووەم شت شەڕی ئابووری شەڕێکە تێچووی دەوێ بە نسبەت ئێران، بەڵام دوو شت هەیە لێرە؛ یەکێکیان ئەوەیە میللەتی ئێران بەرگەی هەموو دۆخێکی ئابووری دەگرێت، بەڵام بەرگەی داگیرکردنی وڵاتەکەی نییە، بەڵگەش لە داگیرکردنی ئینگلیز و رووس و شەڕی عێراق، تەنانەت ئۆپۆزیسیۆنی ئێرانیش لە شەڕی ئێران و عێراق لەگەڵ ئێران یەکیان گرت و شەڕی عێراقیان کرد، میللەتی ئێرانیش دەتوانن ساڵێک نان و پیاز بخۆن یان نان و سەوزە، ئەمە ئەو لایەنە. بەڵام لایەنی حکومی بە تەئکید لە کارگەکانە، پرسی داودەرمانە، فڕۆکەوانی و بابەتەکانی دیکە، ئێران وڵاتێکە چەند هەزار ساڵە وڵاتە، وڵاتی دامەزراوەیە، ئەگەر چەقۆ بگاتە سەر ئێسقانەکانی واناکات ئیسقانەکانی بشکێت، لەوەدا ئەزموونێکی زیادیش هەیە، نزیکترین ئەزموونیشیان ئەزموونی شەڕی عێراق و ئێرانە کە گەیشتە سەر ئەوە، بڕیاری 598ی ئەنجوومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان قبوڵبکات.

 

داڕشتنەوە: گۆڤەند مستەفا