عەدنان كەریم بۆ (رووداو): گوێ‌ لە هەموو ستایلەكانی گۆرانی دەگرم

 

هونەرمەند عەدنان كەریم دەڵێت لەو كارەیدا دوو ئامانجی هەبووە: یەكەمیان ئەو كارەی لە كارەكانی رابردووی نەچێت و دووەمیشیان ناساندنی میوزیكی كوردییە بە ئەوروپییەكان. عەدنان كەریم هەفتەی رابردوو ئەلبوومێكی نوێی بەناوی "شەوبا" بڵاوكردەوە كە لە سێ‌ گۆرانیی درێژ پێكدێ‌، تێكستی گۆرانییەكانیش هی هێمن موكریانین. لەم هەڤپەیڤینەدا لەگەڵ (رووداو) قسە لەسەر ئەلبوومە نوێیەكەی و هەندێك پرسی دیكەی هونەری دەكات.

 

 

عەدنان كەریم: بەرنامەی ئەوەم دانابوو ئەم ئەلبوومە بۆ یەكەمجار لە باكوور و رۆژئاوای كوردستان بڵاوبكەمەوە، بەڵام بەداخەوە، لەبەر بارودۆخی نالەباری ئەوێ نەكرا.

 

 

عەدنان كەریم: ئەم پەیكەرە یەكێكە لە كارە جوانەكانی مامۆستا هادی زیائەدینی كە لە چوارڕیانێكی شاری مەهاباد دانراوە و وێنەی مامۆستای گەورە هێمن موكریانییە كە ئێستا بووەتە سیمبولی شاری مەهاباد، منیش حەزم كرد لە نێو كەڤەری ئەلبوومەكەمدا هەبێت، وەكو وەفایەك بۆ هونەرمەندێكی پەیكەرتاش. هەروەها وەكو وەفایەك بۆ شاعیرێكی گەورەی كورد كە سەرجەم شیعرەكانی ئەوم لە ئەلبوومێكدا كۆكردووەتەوە، ئەویش مامۆستای گەورە مامۆستا هێمنی موكریانیە. ئەلبوومەكەشم پێشكەش بە مامۆستا هێمن كردووە، هەر بۆیە ئەم پەیكەرە لە بەرگی دواوەی ئەلبوومەكەدا بڵاوكراوەتەوە و روونكردنەوەیەكیشم بە زمانی ئینگلیزی لەسەر نووسیوە.

 

 

عەدنان كەریم: مامۆستا محەممەدی ماملێ، هونەرمەندێكی زۆر گەورە بوو، خەونی من بوو وەكو گەنجێك بیبینم. ئەو كاتە كە چووم تەمەنم 28 ساڵ بوو. لەگەڵ كۆمەڵێك هاوڕێی دیكەی ژەنیار كە زۆربەیان خەڵكی كۆیە بوون، گرووپێكمان لە نێوان ئێمە و خەڵكی مەهاباد دروستكرد. حەزمان كرد كار بكەین و گۆرانی تۆمار بكەین. لەو سەردەمەدا مامۆستای گەورەی كورد، محەممەدی ماملێ، محەممەد دانش، عەزیز شاروخ و چەندین هونەرمەندی دیكەمان ناسی. ئەمە بۆ من وێستگەیەكی نوێ بوو، لەوانەوە فێربووم كە چۆن گۆرانی بڵێم و دەنگ هەڵبڕم، زۆربەی شەوان لەگەڵ ئەو هونەرمەندانە دادەنیشتین و گۆرانیمان دەگوت. ئەوەی كە پێمان باش بووایە تۆمارمان دەكرد، ئەوانە بۆ من مێژوویەكیان دروستكرد و شاری مەهاباد بوو بە شاری دووەمی من، بەڕاستی لە دڵەوە ئەم قسەیە دەكەم. بۆ من كوردستان، چ مەهاباد یان هەولێر و ئامەد و قامشلۆ بێت، هەمووی شاری منە.

 

 

عەدنان كەریم:  كۆمەڵە وشەیەكی جوانی وەكو شەوبا، شنەی با، شاعیران زۆر بەكاری دەهێنن، بۆ ناوی ئەلبوومی گۆرانی زۆر جوان و ناسكن. مامۆستا هێمن ئەوەندە جوان باسی شەو دەكات، ئەمانە وشەیەكی زۆر مۆسیقین و نازكن. شەو كاتی بێدەنگییە، شەو خەڵوەتی رۆحی مرۆڤە. شەو گێڕانەوەی رووداوەكانی رۆژی خۆتی تێدایە، شەو جوانترین كاتی مرۆڤە.

 

 

عەدنان كەریم:  زۆر گرنگە بۆ هونەرمەند، گۆڕانكاری لە ئیشەكانیدا هەبێت، منیش بەپێی توانا هەوڵمداوە و تاوەكو ئێستا لەگەڵ چەند گرووپ و هونەرمەندێك كارم كردووە و هەریەكەیان بە ستایل و تەكنیكێكی جیاواز كاریان لەسەر بەرهەمەكانم كردووە. ئەو تێكەڵی و جیاوازبوونە كارەكانت جوانتر دەكات. ئەمە وادەكات بەرهەمەكانت لە یەكدی نەچن.  ئەم ئەلبوومەشم وێستگەیەكی دیكەیە لە كاری هونەریم، زۆر گرنگە هونەرمەند تەنیا لەو لۆكاڵەدا نەمێنێتەوە. ئێمە ئێستا پێویستمان بەوەیە دەنگی گەلی خۆمان بگەیەنین بە هەموو جیهان. لەوانەیە خەونی من ئەوە بێت سبەی لەگەڵ گرووپی فولهارمۆنی لەندەن كار بكەم، یان بەرلین، ئەمانە هەنگاون بۆ خەونە گەورەكان، كە ئەمانە هەڵدەبژێری، گرنگە تۆ چییان پێشكەش دەكەی. ئەوەی من داومەتە ئەم گرووپە میوزیكێكی كوردی  و ملیۆدییەكی كوردی بووە، هەروەها كەسێكی وەكو كارزان مەحموود كە رابەرایەتی ئۆركێستراكەی كردووە، توانیویەتی ئەو میوزیكەی كاری دابەشكردنی بۆ كردووە، وەكو خۆی ئەوان ژەنیویانە و پێیان میوزیكێكی تایبەت بووە. لە هەموو شتێك گرنگتر ئەوەیە تۆ میوزیكی تایبەت بە خۆت هەبێت، گۆرانی و میلۆدی خۆت هەبێت، ئەم جیاوازییەش وایكردووە وەكو كورد بڵێیت منیش میوزیكی خۆم هەیە.

 

 

عەدنان كەریم: خۆتان دەزانن میوزیكی كوردی زۆر دەوڵەمەندە و چەند مەقامێكی هەیە كە پێویستی بە چارەگە تۆن نییە، ئێمەش ئەو مەقامانەمان هەڵبژاردبوو كە چارەگە تۆنی نییە. لەگەڵ ئەوەشدا عەرەب و فارس و تورك، مەقامی بەیات و سێگا و حیجازیان هەیە، بەڵام هەر نەتەوەیەك میوزیكەكەی تام و چێژی تایبەت بەخۆی هەیە كە بەئەوانی دیكە ناچێت. ئەگەر كاوێس ئاغا گۆرانییەك لەسەر مەقامی حیجاز بڵێت، زۆر جیاوازە لەگەڵ ئەوەی ئوم كەلسوم گۆرانییەك لەسەر  هەمان مەقام بڵێت. واتە گرنگ نییە لەسەر چ مەقامێك گۆرانی دەڵێت، بەڵكو گرنگ ئەوەیە، چۆن دەیڵێت و بە چ هەستێك دەریدەبڕێ.

 

 

عەدنان كەریم: بەڕاستی ئەم كارانە زۆر گرنگن، د.عەبدوڵڵا جەمال و ئەكادیمییەكانی دیكە كە لە ئەوروپا دەگەڕێنەوە، بەدوای ناسنامەی نەتەوەی خۆیاندا دەگەڕێن، ئەو كاتە جوانە كە تۆ مۆسیقایەكی كوردی بهێنیت و پارچەیەك سیمفۆنیای لێ دروست بكەی و لە هەموو جیهان لێ دەدرێت كە بۆ ئەوان غەریب دەبێت و دەپرسن ئەو مۆسیقایە هی كێیە، ئەو كاتە تۆ وڵامێكت هەیە، دەڵێی مۆسیقای كوردە. ئەمە زۆر گرنگە میوزیكژەنە كوردەكان هەوڵبدەن لە میلۆدییە جوان و سادەكانی كورد، سیمفۆنیایەك دروست بكەن. ئەمەش كاری عەبدوڵڵا جەمال، دڵشاد محەممەد سەعید، كاری كارزان مەحموودە، نەجات ئەمینە كە هونەرمەندی مەزنی كوردن و دەتوانن میوزیكی كوردی بنووسنەوە و دابەشكردنی بۆ بكەن.

 

 

عەدنان كەریم : راستیەكەی  شیعری هاوچەرخیشم زۆر كردووە بە گۆرانی، شیعری بەختیار عەلی، هیوا قادر، دلاوەر قەرەداخی، شێركۆ بێكەس و رەفیق سابیرم كردووە بە گۆرانی، بەڵام ئەوەی بەلای منەوە گرنگە ناوەڕۆكی شیعر و قووڵایی شیعرە، شیعرەكە ئەگەر قووڵایی نەبێت و بەهێز نەبێت نایكەم بە گۆرانی.

 

 

عەدنان كەریم: راستە بە كەمی ئیش لەسەر ئەم خاڵە كراوە، بەڵام مانای ئەوە نییە كە هیچ كار لەسەر شیعری دیكە نەكراوە، من گۆرانیم بۆ دایك و سروشت گوتووە، هونەرمەند هەیە گۆرانی بۆ هاوڕێ گوتووە. هەیە، بەڵام بە كەمی كاری لەسەر كراوە.

 

 

عەدنان كەریم: هەندێ ناوچەی كوردستان مقامات و شێوازی گوتنی تایبەت بە خۆیان هەیە، من هەرگیز ناتوانم وەكو خەڵكی هەورامان سیاچەمانە بڵێم، چونكە ئەمە تایبەتە بەو كەسانەی كە رەگ و ریشەیان ناوچەی هەورامانە، ئەو دەنگبێژەی لە ناوچەی جەزیرە لاوكێك دەڵێت، تەمەنێكە لەگەڵ ئەو شێوازە گوتنە گەورە بووە، ئەستەمە كەسێكی دیكە بتوانێت ئەو رۆحیەتە وەكو ئەو بە لاوكەكە ببەخشێت.

 

 

عەدنان كەریم: راستە ئەلبوومی شەوبا لە سێ گۆرانیی درێژ پێكهاتووە، سێ شیعری مامۆستا هێمن موكریانی كراوە بە گۆرانی، بەناوی گریانی نیوەشەو، عیشق و ئازادی، لەگەڵ گۆمی خوێن. ئەم سێ شیعرە ئەگەر گوێ لە هەرسێكی بگریت، بەیەك گۆرانی درێژی 42 خولەكی كۆتایی دێت، تەنیا گۆرانی دووەمی عیشق و ئازادی نزیكەی 23 خولەكە، گۆرانیی درێژ دیسانەوە دوای چامەكە هاتووەتەوە ناو ئەلبوومەكانمەوە، پێویستە كاتێك گوێگرێكی كورد گوێ لە گۆرانییەكی درێژ دەگرێت، بزانێت درامای مۆسیقاش چییە لەگەڵ گۆرانییەكە. من ئاوازم بۆ دێڕ بە دێڕی شیعرەكە داناوە. دێڕێك لە دێڕێكی دیكە ناچێت. جاری واش هەیە یاریم بە ریتم كردووە، ریتمەكانم گۆڕیوە، هەندێ كاتیش یاریم بە سكێڵەكە كردووە، ئەمانە هەموویان جوانكارین لەنێو ئاوازەكەدا.

 

 

عەدنان كەریم: بەڕای من بە هەر ستایلێك گۆرانی دەڵێن كێشە نییە، تەنیا با میوزیكی كوردی بێت، جاری واهەیە پۆپ یان رۆك گۆرانی دەڵێیت، هەوڵبدە لە دونیای كوردیی خۆت دوورنەكەویتەوە، بۆ ئەوەی گوێگر سەری لێ نەشێوێت. با شێوازە كوردییەكە دیار بێت، من داوام لەو گەنجانە هەیە، سەرەتا زۆر گوێ لە گۆرانییە رەسەنەكانی كوردی بگرن، دواتر ئەوان سەربەستن چ جۆرە ستایلێك هەڵدەبژێرن، ئەوەی لای من گرنگە كورد لە رێگەی میوزیكی خۆیەوە لە جیهاندا بناسرێت، ئیدی بە هەر ستایلێك دەچنە نێو جیهانەوە گرنگ نییە. هونەرمەند زۆر گرنگە بە هۆشیارییەوە كار بكات، زۆر بخوێنێتەوە.

 

 

عەدنان كەریم: ئەگەر لە ئەمریكا یان لە ئەوروپا گۆرانیبێژێك گۆرانیی هونەرمەندێكی دیكە بەبێ مۆڵەت بڵێتەوە تووشی گەورەترین سزا دەبێت. من پێیان دەڵێم باشە بۆ دەبێت بچیتە سەر سفرەی خەڵكانی دیكە، بۆچی خۆت داهێنان ناكەی. داوا لەو گەنجانە دەكەم گوێ لە قادر دیلان بگرن كە چۆن كاری كردووە. ئەوروپییانە كاری كردووە، بەڵام كە گوێی لێ دەگری هەر كوردییە، دەكرێت گۆرانی بەشێوازی پۆپ و رۆك بڵێی، بەڵام بە رۆحێكی كوردییانە.

 

 

عەدنان كەریم: باوەڕ بكە، من گوێ لە هەموو ستایلەكان دەگرم، هەر ستایلە و تام و چێژی خۆی هەیە، جاری واهەیە گوێ لە گۆرانییەكانی داریوش دەگرم، هەندێجاریش گوێ بۆ گۆرانییەكانی هایدە رادەگرم، كاتیش هەیە گوێ لە گۆرانی توركی و عەرەبی دەگرم، گوێ لە گۆرانی ئینگلیزیش دەگرم، من گوێ لە هەموو ستایلەكان دەگرم، بۆ من هەمووی مۆسیقایە، هەتا لە گۆرانییەكانی خۆشمدا سوودم لە هەموو ستایلەكان وەرگرتووە، بۆیە هەموو ستایلەكانم خۆشدەوێت.