سەرۆکی ژووری بارزگانیی ئامەد بۆ رووداو: 55%ی هەناردەمان بۆ عێراق و هەرێمی کوردستانە

 

 

ئەمڕۆ یەکشەممە 3ی کانوونی یەکەمی 2023 محەممەد کایا، سەرۆکی ژووری بازرگانی و پیشەسازیی ئامەد، میوانی بووڵتەنی ئابووریی تۆڕی میدیایی رووداو بوو و تێیدا هەڵسەنگاندنی بۆ راپۆرتی وەزارەتی بازرگانیی تورکیا لەبارەی هەناردە و هاوردەکاری مانگی رابردوو و 11 مانگی ئەمساڵی تورکیا و باکووری کوردستان کرد.

 

سەبارەت بە ژمارە و داتاکانی وەزارەتی بازرگانیی تورکیا، محەممەد کایا بە رووداوی راگەیاند، "هەرچەندە مانگی رابردوو هەناردەکاری تورکیا زۆر بەرزبووەتەوە، بەڵام هێشتا ژمارەکە لە تاک خانەییدایە و لە ئاستی چاوەڕوانیدا نییە." گوتیشی، "قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانیی نێوان تورکیا، عێراق و هەرێمی کوردستان لە ریزبەندیی سێیەمدایە و گەشەکردنیشی بەندە بە لابردنی بەربەستەکان و سەقامگیری دۆخی سیاسی."

 

محەممەد کایا راشیگەیاند، ئێستا رۆژانە نزیکەی چوار هەزار بارهەڵگر لە تورکیا و باکووری کوردستانەوە لە رێگەی دەروازەی ئیبراهیم خەلیلەوە دەچنە نێو هەرێمی کوردستان و گوتی، "ساڵی 2015، قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانیی نێوان تورکیا، عێراق و هەرێمی کوردستان، 15 ملیار دۆلاری تێپەڕاند. ئەمڕۆش هەرچەندە بازرگانییەکە لە ئاستێکی بەرزدایە، بەڵام ئامانجەکەی نەپێکاوە و نەگەیشتووەتە ئەو ئاستەی چاوەڕوانکراوە" و ئاماژەی بەوەشکرد، "کاتێک باس لە هەناردەکاریی ئامەد دەکەین، 55%ی کۆی هەناردەکارییەکانی ئامەد بۆ عێراق بەگشتی و هەرێمی کوردستانە بەتایبەتی."

 

سەرۆکی ژووری بازرگانی و پیشەسازیی ئامەد ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد، ئەگەر کێشەکان چارەسەر بکرێن، بەدڵنیاییەوە ئاستی هەناردەکاری زۆر زیاتر دەبێت و گوتی، "هاتووچۆ لە دەروازەکان، بابەتی پێدانی ڤیزە، بابەتی باج و رێکارەکانی حەواڵەکردنی پارە بەپێی سیستمە نوێیەکەی بانکی ناوەندیی عێراق کە کێشەی سەرەکییە لەم قۆناخەدا، هەموویان بە شێوەیەکی نەرێنی کاریگەری خراپیان لەسەر قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی هەبووە. تاوەکو ئەو کێشانە چارەسەر نەکرێن و پرسی حەواڵەکردن بەم سەختییە بمێنێتەوە، دۆخی بازرگانیی زۆر خراپ دەبێت و پێشڤەچوون بەخۆیەوە نابینێت."

 

محەممەد کایا رایگەیاند، "زۆربەی زۆری ئاڵوگۆڕی بازرگانی لەسەر ئاستی جیهان لە رێگەی دۆلارەوە دەکرێت و هەموو ئەم ئاڵوگۆڕییەش لە رێگەی سیستمی بانکییەوە دەکرێت. هەروەها پرسی حەواڵەی بانکیش بەتایبەتی لەنێوان وڵاتانی دراوسێدا دەبێ زۆر ئاسان بێت. ئەمە لە کاتێکدایە لە هەردووکیاندا کێشەمان هەیە، بەتایبەتی پرسی پێدانی دینار لەبری دۆلار بەهۆی رێکاری بانکی ناوەندیی عێراق و جیاوازیی خەرجیی بەهای دۆلارەوە، کە وایکردووە کێشە بۆ هەناردەکارانی تورکیا دروست بێت. کێشەیەکی دیکەی بێزارکەر لە دەروازە سنوورییەکاندا هەیە کە جیاوازی خەرجیی نرخی دۆلارە و زۆر بە هەرزان دۆلار بۆ دینار دەگۆڕدرێتەوە، ئەمە لە کاتێکدایە لە هەموو دەروازەکانی دیکەی جیهان نرخی دیاریکراوی ستاندەرد دەگیرێتەبەر و مامەڵەی لەگەڵ دەکرێت. بەداخەوە دەیڵێم، نەبوونی ژێرخانێکی بەهێزی سیستمی بانکی یەکێکە لە بەربەستە هەرە گەورەکانی بازرگانیکردن لەگەڵ عێراق و هەرێمی کوردستان."

 

محەممەد کایا رایگەیاند گوتیشی، "هاتووچۆی بارهەڵگرەکان لەنێوان دەروازەکانی خابوور و ئیبراهیم خەلیل لە بەرزترین ئاستیدایە؛ لە هاتووچۆی هاووڵاتییانیش کێشە هەیە. بۆیە بوونی تاکە دەروازەیەک هەڵەیەکی روونە، بەهۆی ئەوەی هەناردەکاری بۆ باشووری عێراقیش هەر لەم دەروازەیەوەیە. هەبوونی یەک دەروازە واتای ئەوەیە ئاڵوگۆڕی بازرگانی گەشە ناکات و فراوانتر نابێت، چونکە توانای دەروازەکە هەر هێندەیە. رێگەی دەریاییشمان نییە تا بە کەشتیی هەناردەکارییەکانمان بکەین."

 

سەرۆکی ژووری بازرگانی و پیشەسازیی ئامەد راشیگەیاند، "دەبێ دەروازەی دووەم و سێیەم بکرێتەوە و تەنیا لە خزمەتی بازرگانیدا بێت. دەبێ دەروازەکان لە خاکی هەرێمی کوردستاندا بن، چونکە ئەگەر بازرگانییەکە بە خاکی هەرێمی کوردستاندا ناکرێت سوودی نابێت."

 

لەبارەی پەیوەندییەکانیان لەگەڵ ژوورە بازرگانی و پیشەسازییەکانی هەرێمی کوردستان، سەرۆکی ژووری بازرگانی و پیشەسازیی ئامەد رایگەیاند، "رێککەوتنی دوو قۆڵی و هاوئاهەنگیمان لەگەڵ ژوورە بازرگانییەکانی هەولێر، دهۆک و سلێمانی هەیە. بۆ زیادکردنی قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی، سەردانی یەکدی دەکەین و پرۆژەی هاوبەش واژۆ دەکەین؛ بەردەوام کار دەکەین؛ پلان دادەڕێژین، پێشانگە رێکدەخەین؛ دیداری بازرگانان ساز دەکەین و بەردەوام گفتوگۆی چارەسەرکردنی کێشەکان دەکەین. لە نزیکەوە چاودێری هەڵبژاردنی ژوورەکانی بازرگانی و پیشەسازییەکان دەکەین و بەم نزیکانە سەردانیان دەکەین بۆ پیرۆزباییکردن و نوێکردنەوەی پەیوەندییەکان و هاوئاهەنگییەکان و کاردەکەین بۆ نەخشەرێگەی نوێ."