زیادکردنی بەرهەمهێنانی نەوتی عێراق رێگە بۆ هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان خۆش دەکات

 

پشکی عێراق لە بەرهەمهێنانی نەوت، بەپێی رێککەوتنەکانی ئۆپێک پڵەس، ئێستا 4 ملیۆن بەرمیلە لە رۆژێکدا، بەڵام دوای ئەوەی رۆژی یەکشەممە (2-6-2024) بڕیاردرا لە مانگی 10ـی ئەم ساڵەوە کۆتایی بە کەمکردنەوەی 2.2 ملیۆن بەرمیل نەوت بهێنرێت (لە ساڵی 2023ـدا بڕیاری لەسەردرابوو)، رێگە بۆ عێراق خۆش دەبێت تواناکانی لە بەرهەمهێنان و خستنەڕووی نەوت لە بازاڕەکاندا زیاد بکات.

 

هاوپەیمانیی ئۆپێک پڵەس رۆژی یەکشەممە کەمکردنەوەکانیان لە خستنەڕووی نەوت کە پێشتر لە ساڵی 2023ـدا بڕیاری لەسەردابوو، بۆ ساڵی 2025 درێژکردەوە، بەڵام ئەو درێژکرنەوەیە هەموو کەمکردنەوەکان لەخۆناگرێت.

 

ئۆپێک پڵەس ئێستا 5.86 ملیۆن بەرمیل کەمتر لە توانای خۆی نەوت دەخاتە بازاڕەکانەوە، کە هاوتایە لەگەڵ 5.7٪ـی خواستی جیهان بۆ بەکارهێنانی نەوت. 

 

بەپێی بڕیارەکانی پێشوو، لەو بڕە (5.86 ملیۆن بەرمیل)، 3.66 ملیۆن بەرمیلی رۆژانە تاوەکو کۆتایی ساڵی 2024 کەمدەکاتەوە، بەڵام رۆژی یەکشەممە بڕیاریدا کەمکردنەوەکە درێژبکاتەوە تاوەکو کۆتایی 2025.

 

ئەوەی دەمێنێتەوە 2.2 ملیۆن بەرمیلە؛ کە لە کۆتایی ساڵی 2023 ئۆپێک پڵەس بڕیاری دابوو بەشێوازی ئارەزوومەندانە کەمی بکاتەوە، تاوەکو کۆتایی مانگی شەشی ئەم ساڵ. رۆژی یەکشەممە هاوپەیمانییەکە بڕیاریدا ئەو بڕە تاوەکو کۆتایی مانگی 9ـی ئەم ساڵ درێژبکاتەوە.

 

ئەو گۆڕانکارییە بنەڕەتییەی لە رێککەوتنەکەی رۆژی یەکشەممەی ریاز کراوە، پەیوەستە بە چۆنیێتیی نەهێشتنی 2.2 ملیۆن بەرمیل نەوتی رۆژانە، کە لەلایەن هەشت وڵاتی ئەندام لە هاوپەیمانییەکە بە شێوازی خۆبەخشانە ئەنجام دەدرێت.

 

لە مانگی 10ـی ئەم ساڵەوە کەمکردنەوەی 2.2 ملیۆن بەرمیلی رۆژانە لە چوارچێوەی رێککەوتنەکەی دوێنێ، تاوەکو کۆتایی مانگی 9ی ساڵی 2025 لەسەرخۆ و مانگ بە مانگ، کەمدەکرێتەوە تاوەکو بەتەواوەتی کۆتایی دێت.

 

بەپێی ئەو خشتەیەی پەیوەست کراوە بە راگەیێندراوی کۆتایی کۆبوونەوەکەی ریاز؛ عێراق تاوەکو کۆتایی مانگی 9ـی ئەم ساڵ دەتوانێت رۆژانە تەنیا چوار ملیۆن بەرمیل نەوت بەرهەمبهێنێت، بەڵام لە مانگی 10ـی ئەم ساڵەوە دەتوانێت مانگ بە مانگ، بەرهەمهێنانی نەوتی خۆی زیاد بکات بە چەشنێک تاوەکو کۆتایی ساڵ بیگەیێنێتە چوار ملیۆن و 55 هەزار بەرمیل لە رۆژێکدا و تاوەکو کۆتایی 2025ـیش ئاستی بەرهەمهێنانی بەرزبکاتەوە بۆ 4 ملیۆن و 220 هەزار بەرمیل.

 

یەکێک لەو هۆکارانەی حکومەتی عێراقی دوودڵ کردووە لەوەی رێگە بە هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان بداتەوە، رێککەوتنەکەی ئۆپێک پڵەسە کە عێراقی سنووردارکردووە بە بەرهەمهێنانی رۆژانە چوار ملیۆن بەرمیل.

 

زیادبوونی پشکی عێراق لە بەرهەمهێنانی نەوت تاوەکو 4 ملیۆن و 220 ملیۆن بەرمیل، دەتوانیت هۆکارێکی گرنگ بێت بۆ هەناردەکردنەوەی نەوتی هەرێمی کوردستان، هەروەها بەرزکردنەوەی ئاستی بەرهەمهێنانی نەوت لە کێڵگە نەوتییەکانی هەرێمی کوردستان.

 

حکومەتی عێراق داوای گۆڕینی ناوەڕۆکی گرێبەستی کۆمپانیا نەوتییەکانی هەرێمی کوردستان دەکات بۆ ئەوەی (بەگوێرەی خۆیان) بگونجێت لەگەڵ یاسا و رێساکانی عێراق و بودجەی پەسندکراوی ئەو وڵاتە.

 

کۆمەڵەی پیشەسازیی نەوتی کوردستان (ئەپیکور)، لە نوێترین راگەیێندراویاندا ئەم هەفتەیە جەختیان لەوە کردەوە؛ ئامادەن گۆڕانکاری لە گرێبەستە نەوتییەکانیاندا بکرێت، بەمەرجێک مافە داراییەکانیان پارێزراو بێت.

 

ماوەی چەند هەفتەیەکە نرخی نەوتی برێنت بە نزیکەی 80 دۆلار مامەڵەی پێوە دەکرێت و خواستی چین بۆ بەکارهێنانی نەوتیش هێندە بەهێز نییە، ئەوە بەرهەمهێنەرانی نەوتی ئەندام لە هاوپەیمانی ئۆپێک پڵەسی هانداوە کە درێژە بە کەمکردنەوەی خستنەرووی نەوت بدەن.

 

نرخی نەوتی برێنت لە خوارەوەی ئەو ئاستە مامەڵەی پێوە دەکرێت کە زۆربەی وڵاتانی بەرهەمهێنەری نەوت پێویستیان پێیە، بۆ ئەوەی لە بودجەدا رووبەڕووی کورتهێنانی زۆر نەبنەوە.

 

حکومەتی عێراق نرخی نەوتی لە بودجەی 2023-2025 بە 70 دۆلار داناوە، ئەوە لەکاتێکدایە لە بازاڕەکاندا بە تەنیا زیاتر لە چەند دۆلارێک لەو ئاستە دەفرۆشرێت. تێکڕای نرخی نەوتی عێراق بە نزیکەی 5 تاوەکو 7 دۆلار کەمتر لە نرخی نەوتی برێنت لە بازاڕەکاندا دەفرۆشرێت.

 

ئەگەر نرخی نەوتی برێنت زیاتر دابەزێت، کورتهێنانی بودجەی عێراق زیاتر دەبێت لەو بڕەی لە یاسای بودجەدا دەستنیشانکراوە.