کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق بۆ مانگێک دەرگاى نوێکردنەوەى تۆمارى دەنگدەران و گواستنەوە لەنێوان پارێزگاکان دەکاتەوە.

پێکهێنەرانى هاوپەیمانیى چوارچێوەى هاوئاهەنگى لەسەر هەمووارى یاسای هەڵبژاردن نەگەیشتنە رێککەوتن. بۆیە یاساکە وەک خۆى دەمێنێتەوە. لایەنە شیعەکان بە سێ بۆ چوار هاوپەیمانى لە هەڵبژاردنى پەرلەمانی داهاتوودا بەشداری دەکەن کە رێکارەکانى لە مانگى نیسانەوە دەستپێدەکەن.

وەزارەتى کۆچ و کۆچبەرانى عێراق دەڵێت، نزیکەى 150 خێزانى لوبنانى لە عێراق ماون، ئەوەش دوای ئەوەی لە ئەیلوولی رابردوودا بەهۆی دۆخی وڵاتەکەیانەوە چوونە عێراق.

بانکى رافیدەین سیستمێکى نوێى چاودێریی دارایی لە 6 لقى بانکەکە خستووەتەکار، ئەوەش وەک پابەندبوون بە پێوەرە نێودەوڵەتییەکان بۆ رێگریکردن لە سپیکردنەوەى پارە و پارەداکردنى تیرۆر.

داڕشتەى نوێى پڕۆژەیاسای دەستەى حەشدی شەعبی رێگرى لە چالاکیی سیاسی و ئەندامبوونى چەکدارەکانى لە پارت و رێکخراوەکان دەکات؛ ئەنجامدانى ئۆپەراسیۆنیشی گرێداوە بە رەزامەندیی فەرماندەى گشتیی هێزە چەکدارەکانەوە؛ دەستەکە دەبێتە خاوەنى ئەکادیمیای سەربازى.

بە قەچۆ هێرش دەکرێتە سەر سەرۆکى بەشى یاسا لە زانکۆیەکى ئەهلیى عێراق و بریندار دەکرێت. بەگوتەى خۆى، بەهۆى ناکۆکییەکى پێشوو کە لەنێوانیان دا هەبووە؛ کەسوکارى وەبەرهێنەرى زانکۆکە هێرشیان کردووەتە سەری.

پێگەی فەرمیی پارێزگاى حەلەبى سووریا لە تێلیگرام دیمەنى دەستگرتن بەسەر ئەو کاپتاگۆنە و دەستگیرکردنى تۆمەتبارەکانی بڵاوکردەوە.

هەولێر و بەغدا رێککەوتن بە کاتى جێبەجێکردنى رێکارێک دوابخەن، لەبارەى ئەو کاڵایانەى لە دەروازە سنوورییەکانەوە هاوردە دەکرێن و کێشەى بۆ هاوردەکارانى هەرێمى کوردستان دروستکردبوو.

ژنە بەرپرسێکى پێشووى کەرکووک بە تۆمەتى وەرگرتنی بەرتیل و دەستکاریکردنى تۆمارەکانى باج، بە 10 ساڵ بەندکردن سزادرا، دەستیش بەسەر سامانەکەیدا گیرا.

رێژەی 34%ـی کۆمپانیاکان لە هەرێمى کوردستان لە پلانى ساڵى 2025 دا کارمەندى نوێ وەردەگرن، 80%ـی خاوەن کار و کۆمپانیاکان، نیازیان نییە مووچەی کارمەندەکانیان زیادبکەن.

فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنەکانى بەغدا رەتیکردەوە هۆشداری دابێت لەوەی کارمەندانى سووریایى چێشتخانەکان، پلانیان دانابێت لەیەک کاتدا ئەو هاووڵاتییە عێراقییانە ژەهرخوارد بکەن، کە سەردانى چێشتخانەکان دەکەن.

رەحیم ئەبو رغیف، بیرمەندى شیعەى عێراق رایگەیاند: کاتێک چووە بۆ وانەگوتنەوە، چەند کەسێکى نەناسراو لە بەغدا هەوڵى کوشتنیان داوە.

گوتەبێژى وەزارەتى ناوخۆى عێراق رایگەیاند، لە هەڵمەتێکدا لە بەغدا 738 کرێکارى بیانییان دەستگیرکردووە، کە سەرپێچى رێکار و مەرجەکانى مانەوەیان کردووە.

دادگەیەکى فەرەنسا سزاى بەندکردنى تاهەتایی هاوڵاتییەکى وڵاتەکەى دا بەتاوانى ئەوەى بەر لە 10 ساڵ چوار رۆژنامەڤانى لە سووریا بە بارمتە گرتووە، ئەو کاتەى چەکدارى داعش بووە.

سەرۆکى پەرلەمانى عێراق پێشنیازێکى 6 خاڵى دەخاتەڕوو بۆ رووبەڕووبوونەوەى تەوژمى "تایفەگەریی نوێ"، لەوانە دەرکردنى یاسایەک کە تایفەگەرى قەدەخە بکات.

پارێزگارى نەینەوا لیژنەیەک بۆ جێبەجێکردنى بڕیارى گۆڕانکارییە کارگێڕییەکان لەو پارێزگایە پێکدەھێنێت، بۆ ئەوەى وردبینی لە سی ڤى ئەو کەسانە بکات کە ئەنجوومەنى پارێزگا دەنگی لەسەر داون.

دەستەى شەهیدانى عێراق داوا لە سەرۆکوەزیران دەکات ئەو هەزار و 833 کەسەی لە پشکى کەسوکارى شەهیدان ناویان بۆ فەریزەى حەج تۆمار کردووە، مەرجى تەمەن نەیانگرێتەوە کە لەلایەن سعودیەوە دانراوە.

دەزگاى ئاسایشى نیشتمانىی عێراق رایگەیاند، بازرگانێکى مادەى هۆشبەر دەستگیر کرا و لە مامەڵەکەیدا پنێج کلیۆگرام مادەى ماریواناى هۆشبەری شاردبووەوە.

ئەو دوو چەکدارەی داعش کە لەگەڵ دوو چەکدارى دیکەدا لە رێگەى نێوان کفرى و خورماتوو کەوتنە نێو بۆسەیەکى سوپاى عێراقەوە و هەڵاتبوون، دەستگیر کران.

کەشناسیی عێراق پێشبینى کرد لە چەند رۆژى داهاتوودا ئەگەری بارانبارینێکی کەم لە هەرێمى کوردستان هەیە، ناوەڕاستى هەفتەى داهاتووش پلەى گەرما بەرز دەبێتەوە.

ئازاد دۆسکى کە سکاڵاکەی تۆمار کردووە، بە تۆڕى میدیایی رووداوى گوت: "سکاڵاکەم دوو بەش بوو، یەکێکیان دەرکردنى فەرمانسالارییەکى بەپەلە بووە لەلایەن دادگەى باڵاى فیدراڵى بۆ دەستپێکردنەوەى هەناردەى نەوتى هەرێمى کوردستان، دادگە بە فەرمى ئەو داوایەى رەتکردەوە بە پاساوى ئەوەى دەچێتە نێو نێوەڕۆکى بابەتى سکاڵاکە".

ئەو رەتکردنەوەیە دوو رۆژ دواى رێکارێکى دەستەى حەشدی شەعبی بوو بە زیادکردنى هێزەکانى لیواى 33ى ئەو دەستەیە لەو شوێنانەى پارێزگاى نەینەوا کە هاوسنوورى سووریان.

شانەى راگەیاندنى ئەمنىی عێراق راگەیاند، لە ناوچەى پەلکانە چوار چەکدارى داعش کەوتوونەتە بۆسەیەکى سوپاوە و دوو چەکداریان کوژران، کە یەکێکیان خۆکوژ بووە.

چەند چەکدارێکی داعش، لەسەر رێگەى نێوان هەردوو قەزاى کفرى و خورماتوو، دەکەونە بۆسەیەکی سوپای عێراق و یەکێک لە چەکدارەکان خۆی تەقاندەوە.

دوو کەس لە کەرکووک دەستگیرکران کە بەڵگەنامەى فەرمییان بۆ چەکدارانى داعش ساختە کردووە بۆ هاتووچۆکردن و شاردنەوەى ناسنامەکانیان.

دادگەى باڵاى فیدراڵى کۆنووسى کۆتایی بڕیارێکى ئەو دادگایەى بڵاوکردەوە، کە لە بارەى سکاڵایەکى لەتیف رەشید، سەرۆککۆماری عێراق لە 18ـی شوباتى 2025 دەری کردبوو.

بەگوێرەى کۆبوونەوەى لیژنەى نەوت و گازى پەرلەمانى عێراق و بەرپرسانى وەزارەتى نەوت، سێ خاڵ لەنێوان هەولێر و بەغدا لەبارەى هەناردەکردنەوەى نەوت جێگەى ناکۆکین، بەگوتەى سەرۆکى لیژنەکەش، پێیان راگەیێنراوە 'هەفتەى داهاتوو نەوتى هەرێمى کوردستان هەناردە دەکرێتەوە.'

شانەى راگەیاندنى ئەمنیى عێراق رایگەیاند، هاووڵاتییەکى رفێندراوى قەزاى شنگال ئازاد کراوە، کە لەلایەن گرووپێکى "دەرچوو لە یاسا" رفێندرابوو، لەو ئۆپەراسیۆنەدا چوار کارمەندى هێزە ئەمنییەکان و دوو لە رفێنەرەکان بریندار بوون

دوو دامەزراوەى حکومەتى فیدراڵ لەڕێگەى کۆدێکەوە، گوشار بۆسەر هاوردەى کاڵا لە هەرێمى کوردستانەوە دروست دەکەن، لە رێگەیەوە بانکى ناوەندى وردبینى لە قەبارەى دۆلارى فرۆشراو و کاڵاى هاوردەکراو دەکات، وەزارەتى دارایی فیدراڵیش وادەکات کۆمپانیاکانى هەرێمى کوردستان بچنە نێو سیستمى نێودەوڵەتیى ئەسیکۆدا، کە تایبەتە بە بەئەلیکترۆنیکردنى گومرگ

سەرۆکى لیژنەى ئەمنیی ئەنجوومەنى پارێزگاى ئەنبار رایگەیاند، زیاتر لە 250 سزادراوى خەڵکى ئەو پارێزگایە بە پشتبەستن بە یاساى لێبووردنى گشتى ئازاد دەکرێن، لەکاتێکدا دادگەى شارەکە ناوى 58 سزادراوى راگەیاندووە، کە دادگایی دەکرێنەوە.

وەزارەتى نەوتى عێراق گۆڕانکارى لە دوو پۆستى وەزارەتەکە لە کەرکووک دەکات، دوو بەرپرس لەو پۆستانە دادەنێت، کە خەڵکى پارێزگەکانى ناوەڕاست و باشوورى عێراقن، لە کاتێکدا بەر لە رووداوەکانى 16ـی ئۆکتۆبەر، ئەو پۆستانە بەدەست کوردەوە بوون.

موقتەدا سەدر، سەرۆکى رەوتى نیشتمانیى شیعە لە وەڵامى پرسیارى یەکێک لە لایەنگرانى لەبارەى نەشتەرگەریى جوانکارى دەڵێت: "کێشەى نییە ئەگەر ئامانجەکەى حەرام نەبێت"، لەبارەى یاریى ئونۆشەوە گوتی، "ئەگەر قومارى لەسەر نەکرێت، ئاساییە و خێزان کۆدەکاتەوە".

بەهۆى بڵاوبوونەوەى نەخۆشیى تەبەق لەنێو مەڕوماڵاتى ناوچەیەکى پارێزگاى نەینەوا، زیاتر لە 135 سەر مەڕ مرداربوون و بڕیادرا ناوچەکە دابخرێت، هەروەها سنوورى پارێزگاکە لەگەڵ پارێزگاکانى دیکە بۆ هێنان و بردنی مەڕوماڵات داخرا.

تێبینیى شیعەکان لەبارەی پڕۆژەیاساى حەشدى شەعبی و داواکاریى سوننەکان بۆ هەڵوەشاندنەوەى دەستەى لێپرسینەوە و دادوەرى، زیاتر لە 40 رۆژە کۆبوونەوەى پەرلەمانى پەکخستووە، ئەگەرچى 6 جار کارنامەى کۆبوونەوە بڵاوکراوەتەوە بەبێ ئەوەى رێژەى یاسایی پەرلەمانتاران ئامادەبن.

لیژنەى نەوت و گازى پەرلەمانى عێراق میوانداریى بریکارێکى وەزارەتى نەوت و تیمى سەرپەرشتیاری جێبەجێکردنى هەموارى یاسای بودجە دەکات بۆ تاوتوێکردنى پرسى هەناردەکردنەوەى نەوتى هەرێمى کوردستان و بەربەستەکانى بەردەمى.

سەرۆکوەزیرانى عێراق دەڵێت، حکومەتەکەى هەوڵى زۆر دەدات بۆ هەناردەکردنەوەى نەوتى هەرێمى کوردستان و بۆ ئەو مەبەستەش دانوستاندنەکانیان لەگەڵ کۆمپانیاکانى نەوت بەردەوامە.

وەزیرى بەرگریى ئەمریکا و سەرۆکوەزیرانى عێراق لە پەیوەندییەکى تەلەفۆنیدا باسی رێگریکردنیان کرد لە داعش لە سووریا، لەوەی مەترسی دروست بکات، دواى ئەوەى "چەکى نوێى دەستکەوتووە و ریزەکانى رێکخستووەتەوە." محەممەد شیاع سوودانى پابەندی عێراقى دووپات کردووەتەوە بۆ پاراستنى راوێژکارانى هاوپەیمانى نێودەوڵەتیى دژى داعش کە لە عێراقن.

بڕى پارەى جەژنانەى فەرمانبەران و خانەنشینان لە سووریا دیاریکرا کە مووچەى مانگێکە بەبێ لێبڕێن و خانەنشینانى سەربازى دواى 2011 ناگرێتەوە.

وەزیرى وزە و سەرچاوە سروشتییەکانى تورکیا لە بەغدا لەگەڵ وەزیرى کارەباى عێراق رێککەوتن بۆ زیادکردنى کارەباى هەناردەکراویان بۆ عێراق بۆ دوو ئەوەندە، لەگەڵ وەزیرى دەرەوەش تاوتوێى تواناى هەناردکردنى گازیان کردووە بۆ بەرهەمهێنانى کارەبا.

زیاتر لە تۆنێک حەبى هۆشبەرى کاپتاگۆن دەستى بەسەردا گیرا کە هەوڵدراوە لە سووریاوە بە رێگەى تورکیا بگەیێنرێتە عێراق.

رێنمایی تایبەت لە دامەزراوەى شەهیدانى عێراق دەرکرا بۆ لێخۆشبوون لە گومرگ و پارەى تابلۆى ئۆتۆمبێل بۆ کەسوکارى شەهیدان کە بۆ هەر خێزانێکى شەهید یەکێکیان دەگرێتەوە.

تەیف سامى، وەزیرى دارایی عێراق، گۆڕانکارى لە سێ پۆستى باڵاى وەزارەتەکەیدا دەکات، دووانیان پەیوەندییان بە بودجەوە هەیە.

ئەنجوومەنى نیشتمانى کورد لە سووریا (ئەنەکەسە) رایگەیاند کە دەستوورى نوێى سووریا تووشى شۆکى کردوون و فرەیی لە سووریا پشتگوێخستووە، داوا دەکات چاوى پێدا بخشێنرێتەوە.

بڕیارە شاندێکى وەزارەتى کارەباى عێراق سەردانى تورکمانستان بکات بۆ تەواوکردنى رێکارەکانى هاوردەکردنى گاز لەو وڵاتە، کە بە گوتەى بەرپرسێکى ئەو وەزارەتە قەرەبووى 14 ملیۆن مەتر سێجا گازیان بۆ دەکاتەوە.

ئەنجوومەنى سووریاى دیموکرات (مەسەدە) دەستوورى کاتیى سووریا رەتدەکاتەوە و پێیوایە بەشێوەیەکى نوێ ستەم بەرهەم دەهێنێتەوە و رێخۆشکەرە بۆ حوکمى ناوەندیێتی و دەسەڵاتى رەها، داوا دەکات جارێکى دیکە دابڕێژرێتەوە.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکان و حکومەتی عێراق تاوتوێى ئەوە دەکەن دەنگدەر جگە لە کارتى بایۆمەترى، بتوانێت بە کارتى نیشتمانیش دەنگ بدات، کە سەرۆکوەزیران داواى کردووە.

ئەحمەد شەرع، دەستووری کاتیی سووریای واژۆکرد، ئەمە یەکەم هەنگاوە بۆ دۆخى دەستوورى پێنج ساڵى داهاتووى قۆناخى راگوزەر لە سووریا. هەنگاوەکە کاردانەوەى لایەنە سیاسییەکانى لێکەوتەوە، هەندێکیان چاوەڕێى هەنگاوى کردارین، بەشێکی دیکە تێبینییان لەسەر ئەو بۆشاییانە هەیە کە دەستورەکە بەجێى هێشتووە.

گوتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی رووسیا پێشوازى لە پەیامى عەبدوڵڵا ئۆجەلان و بڕیارى ئاگربەستى پەکەکە دەکات و دەڵێت، "هیوادارین ئەم رووداوانە خزمەتی ئاشتی، ئارامی و ئاسایش بکەن." لەبارەى رەوشى سووریاشەوە پێشوازى لە رێککەوتنى نێوان هەسەدە و سەرۆککۆمارى سووریا کرد و گوتى، "لەگەڵ ئەوەین کە دەبێت هاووڵاتییانی سووریا خۆیان لە چوارچێوەی دیالۆگێکی بەرفراواندا چارەنووسی وڵاتەکەیان دیاری بکەن".

کۆمیتەى داڕشتنى راگەیێندراوى دەستوورى سووریا رایگەیاند، نە پەرلەمان دەتوانێت سەرۆککۆمار لابدات، نە سەرۆککۆمار دەتوانێت پەرلەمان هەڵبوشێنێتەوە و بەم نزیکانە حکومەتێک بۆ قۆناخى راگوزەر و دادگەى دەستوورى پێکدەهێنرێت.

کۆمیتەی دەستووریی سووریا رایگەیاند ناوی دەوڵەت کۆماری عەرەبیی سووریایە و ناگۆڕدرێت، ئیسلامیش سەرچاوەی یاسایە لە وڵات دا.

تیمێکى ئەمنى لە عێراق پێکهێنرا، بۆ دەستگیرکردنى ئەندامانى گرووپێک کە خۆیان بە گرووپی "یا على شعبی" ناساندووە و تۆمەتبارن بەهێرشکردنە سەر هاووڵاتیانى سوورى.

کاروانێکی دیکەی کەسوکارى چەکدارانى داعش، کە لە 195 خێزان پێکدێن، لە کەمپى هۆل لە رۆژئاواى کوردستانەوە گەڕێندرانەوە عێراق.

کۆدى ئایبانى فەرمانبەرانى نێو 'هەژمارى من' و رادەستکردنى تەواوى داهاتى نانەوتى بەربەستى سەرەکى بەردەم واژۆى ناردنى مووچەى مانگى شوباتى هەرێمى کوردستانە لەلایەن وەزیرى دارایی فیدراڵەوە، ئەوە جگە لە تێبینیدان لەسەر خانەنشینى پلە باڵاکان و بڕینى 3%ى مووچەى خانەنشینان.

ئەنجوومەنى وەزارى ئابووریى عێراق راسپاردە بۆ سەرۆکوەزیران بەرز دەکاتەوە کە خەرجى دیکە بۆ پڕۆژەى وەبەرهێنان زیاد نەکرێت، بەبێ پاڵپشتى هەردوو وەزارەتى پلاندانان و دارایی و بوونى پارەى تەرخانکراو بۆى. هەروەها داواکراوە پارەى ئەو پڕۆژانە بدرێن، کە جێبەجێکراون.

بەرپرسێکى وەزارەتى کشتوکاڵى ئوردن رەتیکردەوە ئەو دوو هەزار سەر مەڕەى عێراق گەڕاندنییەوە بۆ وڵاتەکەى، نەخۆش بووبن و دەڵێت: "خاوەنەکەى بارزگانێکى عێراقى بووە و لە رۆمانیاوە هێنرابوون".

نزیکەى ملیارێک دۆلارى کۆمپانیاکانى نەوت و چارەنووسى پارەى 115 هەزار بەرمیل نەوت لە نێوان هەولێر و بەغدا بە هەڵپەسێردراوى ماوە بۆ هەناردەکردنەوەى نەوتى هەرێمى کوردستان، بڕیارە ئەو پرسە ببرێتە بەردەم سەرۆکوەزیرانى عێراق بۆ ئەوەى بڕیار لە بارەیەوە بدات.

پەرلەمانى عێراق دەنگ لەسەر هەموارى یاسای وەبەرهێنانى پیشەسازى دەدات و راپۆرتێک لەبارەى پاراستنى موڵک و ماڵى دەوڵەت دەخرێتەڕوو

دامەزراوەى شەهیدانى عێراق لە هەوڵى ئەوەدايە وەرگرتنى دوو مووچەیی بۆ قوربانییانى دەستى تیرۆر لە 10 ساڵەوە بکاتە 25 ساڵ، هاوشێوەى قوربانییانى دەستى رژێمى بەعس و بریندارانى حەشدی شەعبی

دیوانى چاودێریى دارایی عێراق دەڵێت، ئەو تێبینییانەى لەبارەى هەرێمى کوردستانەوە هەیانبووە، هێشتا "وەک خۆیانن،" بەڵام سەرچاوەیەکى بەرپرسی هەرێمى کوردستان دەڵێت، سەرجەم ئەو تێبینییانەیان چارەسەر کردووە

رێکخراوى هیومەن رایتس وۆچ رایگەیاند، هەموارى یاسای بارى کەسیی عێراق رەوایى دەداتە هاوسەرگیریى تۆمارنەکراو، مافى یەکسانى لەبەردەم یاسا بۆ هەموو عێراقییەکان پەک دەخات و لە دژى دوو پەیماننامەى نێودەوڵەتییە کە پێشتر عێراق واژۆى کردوون

دوایین کۆبوونەوەى "بێئەنجامى" نێوان وەزارەتى سامانە سرووشتییەکان، وەزارەتى نەوت و کۆمپانیاکانى نەوت لە 6ـی ئادارى 2025 بوو؛ قەرزى کۆن و گەرەنتیی بەردەوامى شایستە داراییەکانى ئەو کۆمپانیایانە، بەربەستى سەرەکیى بەردەمیانە.

وەزارەتى پەنابەران و گەڕانەوەى سەر بە حکومەتى تاڵیبان لە ئەفغاستان رایگەیاند، دوو هاووڵاتیى ئەو وڵاتە سێ مانگ لە عێراق دەستبەسەر بوون و لە رێگەى ئێرانەوە گەڕێندراونەتەوە ئەفغانستان.

فەوجێکى 500 کەسى لە پێکهاتەکانى پۆلیسى کەرکووک پێکدەهێنرێت بۆ سەرپەرشتیى جێبەجێکردنى بڕیارەکانى پەیوەست بە یاساى گەڕاندنەوەى موڵک و ماڵ لەو پارێزگایە.

سەرۆکى لیژنەى دارایی پەرلەمانى عێراق رایگەیاند، باڵیۆزى ئەمریکا پێى راگەیاندوون "تاوەکو ئێستا هەناردەکردنى گاز لە دەرەوەى سزاکانى وڵاتەکەیەتى".

سەرۆککۆمارى سووریا بۆ قۆناخى راگوزەر، لیژنەیەکى لێکۆڵینەوەى لە 7 دادوەر پێکهێنا لەبارەى ئەو رووداوانەى لە شارە کەناراوییەکانى ئەو وڵاتە روویاندا و دەبێ لە ماوەى مانگێکدا راپۆرتێک لەبارەیەوە بدەنە سەرۆکایەتیى کۆمار.

دۆسیەى سکاڵاى نێوان عەرەبی هاوردە و جووتیارانى کورد لەبارەى چەند زەوییەکى کشتوکاڵى لە دادگەى قەزاى خورماتووە، جووتیارانى کورد داواى پێداچوونەوەیان کردووە بە بڕیارێکى دادگە، کە لە بەرژوەندیی هەشت عەرەبی هاوردە دراوە.

ئەندامێکى ئەنجوومەنى پارێزگاى نەینەوا رایگەیاند، ئەحمەد حاسوود، سەرۆکى لەکارلادراوى ئەنجوومەنەکە لە دادگەى کارگێرى لە دژى بڕیارى لادانى لە پۆستەکەى سکاڵا تۆمار دەکات.

وەزارەتى دەرەوەى ئوردن رایگەیاند، نوێنەرانى عێراق و وڵاتانى دیکەى دراوسێى سووریا لە وڵاتەکەى کۆدەبنەوە بۆ تاوتوێکردنى دۆخى ئەو وڵاتە و رێگرى لە بەقاچاخبردنى چەک و مادەى هۆشبەر.

بە فەرمانێکى وەزارى، کەسێک بۆ پۆستى بەڕێوەبەرى رێگەوبانى کەرکووک دیاریکراوە. بە گوتەى ئەندامێکى ئەنجوومەنى پارێزگاى شارەکە، ئەو کەسە "تورکمانى شیعەیە".

موقتەدا سەدر، رێبەرى رەوتى نیشتمانى شیعە رایگەیاند، بەکارهێنەرى تۆڕى کۆمەڵایەتیى تیکتۆکە "بەو شێوەیەى خودا پێى خۆشە".

جێبەجێکردنى پڕۆژەیەکى وەبەرهێنانى کارەبا لە رێگەى وزەى خۆرەوە لە بەسرە دەستیپێکرد. بە گوتەى وەزارەتى کارەبا گەورەترین دەبێت لە عێراق و هەزار مێگاوات کارەبا بەرهەم دەهێنێت.

دوو هەزار سەڕ مەڕ لە یەکێک لە دەروازە سنوورییەکانى عێراقەوە دەگەڕێنرێتەوە بۆ ئوردن، لە دواى ئەوەى پشکنینیان بۆ کراوە و گوایە دەرکەوتووە "نەخۆشن و بۆ سەربڕین ناشێن".

وەزیرى دەرەوەى عێراق رایگەیاند، 17ى ئایارى داهاتوو وەک رۆژى فەرمى ئەنجامدانى لووتکەى کۆمکارى عەرەبی لە بەغدا دیاری کراوە.

سەرۆکى لەکارلادراوى ئەنجوومەنى پارێزگاى نەینەوا رایگەیاند، دانیشتنى تایبەت بە لادانى "نایاسایی" بووە، چونکە پرسیارەکان درەنگ گەیشتوونەتە ئەنجوومەن.

بەراورد بە پار، لە عێراق نزیکەی دوو ملیۆن بەکارهێنەری تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان زیاد بوون، تیکتۆک و سناپ چات و لینکدئین زۆرترین بەکارهێنەریان بۆ زیاد بووە، بەڵام یوتیوب و مەسنجەر بەکارهێنەریان کەمى کردووە

بەڕێوەبەرى گشتى فەرمانگەى گۆڕە بە کۆمەڵەکان لە دامەزراوەى شەهیدانى عێراق رایگەیاند؛ لە کەرکووک و هەرێمى کوردستان پشکنینى ( DNA)یان بۆ کەسوکارى بێشەروشوێنى پێشمەرگە کردووە بۆ یەکلاکرنەوەى ناسنامەى ئەو 17 روفاتەى لە گۆڕێکى بەکۆمەڵدا لە حەویجە دۆزرانەوە.

دادگەى باڵاى فیدراڵى عێراق سکاڵاى پارێزگارى نەینەواى لە دژى گۆڕانکارییە کارگێڕییەکانى ئەو پارێزگایەى رەتکردەوە، کە لەلایەن ئەنجوومەنى پارزێگاوە دەرکراوە، ئەو بڕیارانەى بە "دروست" زانى.

ئەندامێکى لیژنەى دارایی پەرلەمانى عێراق راگەیاند، پێشبینی دەکرێت بودجەى 2025 لە دوو ساڵى رابردوو کەمتر بێت بەهۆى ئەوەى کورتهێنان لە خەڵمێنراوەوە دەبێتە راستەقینە.

سکاڵایەکى دیکە لەدژى دانانى رسوومات، قەدەخەکردنى دروستکردن و هاوردەکردنى خواردنەوە کحولییەکانە کە لە هەموارى یاسای داهاتى شارەوانییەکان دیاریکراوە و، لە 20ـی شوباتى 2023 لە رۆژنامەى وەقائیعى عێراقى بڵاوکرایەوە و چووە بوارى جێبەجێکردنەوە.

وەزارەتى بەرگریى عێراق دەرگەى پێشکێشکردنى داواکاریى بۆ خولى 89ـی ئەکادیمیاى سەربازى دەکاتەوە، کە هاونیشتمانیانى هەرێمى کوردستان دەتوانن داواکارىی پێشکێش بکەن. خولەکە تایبەتە بە پسپۆرییە مەدەنییەکان.

دادگەى باڵاى فیدراڵیى عێراق تاوتوێى سکاڵایەکى پارێزگارى نەینەوا دەکات بۆ هەڵوەشاندنەوەى 14 بڕیار کە تایبەت بوون بە گۆڕانکارییە کارگێڕییەکانى سنوورى ئەو پارێزگایە.

هەشت رۆژە 100 دۆلار بە کەمتر لە 150 هەزار دینار مامەڵەى پێوە دەکرێت. یەکەمجار بوو ئەم ساڵ دینار ئەو بەهایە تۆمار بکات کە بەگوێرەى بەدواداچوونى رووداو، هۆکارە سەرەکییەکەى راکێشانى دینارە لە بازاڕدا

لیژنەى باڵاى جێبەجێکردنى مادەى 140، سێ هەزار دۆسیەی تایبەت بە زەوی و زارە داگیرکراوەکانى کەرکووک دەداتە وەزارەتى داد بۆ جێبەجێکردنى یاسای گەڕاندنەوەى موڵک و ماڵ، کە بە گوتەى ئەندامێکى پەرلەمان، رێنوێنیی کارکردن بەو یاسایە لە ماوەى دوو بۆ سێ مانگدا دەردەکرێت

لە دادگەى باڵاى فیدراڵیی عێراق سکاڵایەک بۆ جێبەجێکردنى تەواوى ئەو مادە و بڕگانەى پەیوەندیدارن بە ناردنى پشکى هەرێمى کوردستان، رادەستکردنى نەوت، هەروەها دەرکردنى فەرمانسالارییەک بۆ ناردنى پارەى کۆمپانیاکانى نەوت، تۆمارکرا.

سەرۆکى رەوتی نیشتمانى ئامۆژگارىی خەڵک دەکات کە تەماشاى ئەو بەرنامە و درامایانە نەکەن، چونکە بە گوتەى ئەو "پاڵپشتیکردنى گوناهە."

بانکى ناوەندیى عێراق بڕیاری دا بڕى قەرزى تایبەت بە هاندانى پاراستنى ژینگە بۆ 500 ملیۆن دینار بەرزبکاتەوە و هەر کارگەیەکى بلۆک وزەى بەکارهێنراوى لە نەوتى رەشەوە بکاتە گازى شل، ئەو قەرزە دەیگرێتەوە.

کەشناسى عێراق پێشبینی دەکات لە رۆژى سێشەممە، 4ى ئادارەوە، شەپۆلێکى بارانبارین دەستپێبکات و بەر لە 24 کاژێر ئەو ناوچانە دیاری دەکەن کە باران دەیانگرێتەوە.

لە دواى هەشت ساڵ، بەڕێوەبەرى کشتوکاڵى خورماتوو لە تورکمانێک وەردەگیرێتەوە و دەدردێتە هاونیشتمانییەکى کورد کە پێشتر ئەو پۆستەى بەدەستەوە بووە.

وەزیرى نەوتى عێراق رایگەیاند؛ لە ماوەى چەند کاژێرى داهاتوودا دەستپێکردنەوە بە هەنادەکردنەوەى نەوتى هەرێمى کوردستان رادەگەیێنن.

زیاتر لە 10 مانگ ماوە بۆ هەڵبژاردنى پەرلەمانى عێراق، بەڵام مشتومڕى ئاڵنگارییەکانى بەردەم ئەو هەڵبژاردنە لە سێیەمین کۆڕبەندی ساڵانەی هەولێر گەرم بوو.

تۆرهان موفتی، راوێژکاری سەرۆکوەزیرانی عێراق بۆ کاروباری ئاو لە بەشداریکردنى لەو پانێڵە دا گوتى، "15 ساڵ پێش ئێستا، ساڵێکى باراناوى و ساڵێک کەم بارانى لە عێراق هەبوو، ئێستا یەک ساڵى باران و چوار ساڵ کەمبارانی هەیە، ئێستا عێراق لە وشکەساڵیدا نییە، بەڵام تەنیا یەک هەنگاو لێیەوە دوورە."

وەزارەتى دەرەوەى عێراق جەخت دەکاتەوە کە چارەسەرى سیاسی و دیالۆگ دوو باشترین رێگەن بۆ چارەسەرکردنى ناکۆکییەکان و کۆتاییهێنان بە کێشەکان کە لە بەرژەوەندیى هەموو لایەنەکان بێت و پێکەوە ژیانى ئاشتییانە بەهێز بکات.

بەشدارانى پانێڵێکى سێیەمین کۆڕبەندی ساڵانەی هەولێر، پێشبینی دەکەن هەڵبژاردنی چاوەڕوانکراوی ئەم ساڵی عێراق گۆڕانى هاوکێشەى سیاسی لێ بکەوێتەوە، بەڵام کەمیی رێژەى بەشداری بە مەترسی دەزانن.

راوێژکارى سەرۆکوەزیرانى عێراق بۆ کاروباری ئاو راگەیاند، ئەوەى لە عێراق دا هەیە کەمئاوییە، بەڵام یەک هەنگاو لە وشکەساڵییەوە دوورن. دەشڵێت 80٪ بۆ 85%ـی ئاوى عێراق، بۆ کشتوکاڵ بەکاردەهێندرێت.

وەزیرى نەوتى عێراق رایگەیاند، کۆمپانیاى سۆمۆ پێشتر گرێبەستى فرۆشتنى نەوتى هەرێمى کوردستانى لەگەڵ کۆمپانیاکان واژۆکردووە، سەرەتاش رۆژانە 185 هەزار بەرمیل هەناردە دەکرێت.

ئەنجوومەنى باڵاى دادوەریى عێراق دەڵێ فەرمانی دەستگیرکردنی دۆناڵد ترەمپ و ئەحمەد شەرع "ساختەن"، کە گوایە لەلایەن دادگەکانییەوە دەرکراون و لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان دا بڵاوکراونەتەوە.

بە گوێرەی رووپێوییەک، 39%ـى خەرجیى خێزانەکان لە عێراق و هەرێمى کوردستان بۆ خۆراکە، 34%ـى خێزانەکان ئامێرى فێنککەرەوە و %24یان جلشۆریان نییە.

زۆرترین داهات و خەرجیى تاک لەسەر ئاستى هەرێمى کوردستان و عێراق لە هەولێرە، دووەم زۆرترین بڕى داهات و سێیەم زۆرترین خەرجیى مانگانەى تاک لە سلێمانییە.

قەبارەى ناوەندى خێزان لە عێراق و هەرێمى کوردستان 5.9 ئەندامە

وەزارەتى ناوخۆى عێراق بڕیاری دا ئەو کەسانە بە کەفالەت ئازاد نەکرێن کە هێرش دەکەنە سەر کارمەندەکانى، ئەگەر کارمەندەکەش لە هێرشکارەکە خۆش ببێت دەگوێزرێتەوە بۆ پاسەوانى سنوور

بەگوێرەى رووپێوییەکى تایبەت بە دۆخى کۆمەڵایەتى، 17.5%ى هاووڵاتییانى عێراق و هەرێمى کوردستان لەژێر هێڵى هەژارییەوەن، بەوپێیە بە نزیکەیی لە هەر پێنج کەسێک، یەکێکیان لەژێر ئەو هێڵەوەن

سەرۆکى پەرلەمانى عێراق پێیوایە کێشەى نێوان هەولێر و بەغدا بکرێتە پرسێکى یاسایی، چارەسەرى ئاسان دەبێت. راشیگەیاند، نابێت مووچەى فەرمانبەرانى هەرێمى کوردستان بکرێتە بەشێک لە ململانێ سیاسییەکان.

وەزیرى بەرگریى عێراق رایگەیاند، 130 سەربازى سوپاى پێشووى سووریا لە عێراق ئامادە نین بگەڕێنەوە وڵاتەکەیان. دەشڵێت، پێویستە هێزەکانى ئەمریکا لە سووریا بمێننەوە

بەرپرسێکى باڵى گردەکەى بزووتنەوەى گۆڕان سکاڵا لە دژى کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکانى عێراق و حکومەتى هەرێمى کوردستان تۆمار دەکات بۆ راگرتنى بڕیارێکى پێشووى کۆمیسیۆن، لەگەڵ کاراکردنى بڕیارێکى دادگە لە دژى دانا ئەحمەد مەجید، رێکخەرى گشتیى بزووتنەوەى گۆڕان

بە پاساوى رێگرى لە پەتاى تەبەق کە لە هەندێک پارێزگاى عێراق بڵاوبووتەوە، سەرجەم مەیدانەکانى ئاژەڵان تاوەکو کاتێکى نادیار داخران. هەروەها گواستنەوەى مەڕوماڵات لە هەرێمى کوردستانەوە بۆ ناوچەکانى ناوەڕاست و باشووریش مەرجدار کرا.

بەهۆى شەختە، خوێندن لە شەش پارێزگاى عێراق رادەگیرێت، بەگوێرەى پێشبینیی کەشناسیی عێراق، چوارشەممە لە سێ پارێزگاى هەرێمى کوردستان و 5 پارێزگاى عێراق، پلەى گەرما دەگاتە ژێر سفر.

لە عێراق و هەرێمى کوردستان زیاتر لە دوو ملیۆن خێزان خاوەنى یەکەى نیشتەجێبوون نین و لە خانووی کرێدان، 7.6 ملیۆن کەس نەخوێندەوارن و 19.1 ملیۆن کەس سەڵتن (سینگڵ)، ئەمەش بەپێی ئەنجامی سەرژمێری.

ئەمڕۆ (دووشەممە) عەلى جەهانگیر، گوتەبێژى وەزارەتى کۆچ و کۆچبەرانى عێراق بە تۆڕى میدیایی رووداوى راگەیاند، ''ئەو 165 خێزانە لە 605 کەس پێکهاتوون و رۆژی 23ـی ئەم مانگە لە کامپی هۆلەوە گەڕێندراونەتەوە عێراق."

شاندى وەزارەتى نەوتی عێراق و وەزارەتى سامانە سرووشتییەکان چۆنیێتی دەستپێکردنەوەى هەناردەى نەوتى هەرێمى کوردستان تاوتوێدەکەن و بڕیارە سەرەتا لە 100 هەزار بەرمیلەوە دەستپێبکرێت تاوەکو دەگاتە 300 هەزار بەرمیل لە رۆژێکدا، لە برى ئەو 400 هەزار بەرمیلەى لە هەموارى یاسای بودجە دیاریکراوە. پەرلەمانتارێکیش هۆشداری لە کەمکردنەوەی پشکی هەرێمی کوردستان دەدات.

دادگەى باڵاى فیدراڵى عێراق بڕیاری دا بەجێکردنى مووچەى فەرمانبەرانى هەرێمى کوردستان بەگوێرەى رێکارەکانى بانکى ناوەندی لە رێگەى بانکە مۆڵەتپێدراوەکان و بە هاوئاهەنگیى نێوان هەولێر و بەغدا بێت، هەروەها بڕیاری دا فەرمانبەر ئازاد بێت لە دیاریکردنى ئەو بانکە بەجێکردنى مووچەى تێدا دەکات.

بەگوێرەى نووسراوێکى وەزارەتى دارایی عێراق کە لە 9ـی شوباتى 2025 ئاراستەى نووسینگەى محەممەد شیاع سوودانى، سەرۆکوەزیرانی کردووە، تەیف سامی، وەزیری دارایی عێراق هۆشدارى دەدات لەوەی لە بەهەمیشەییکردنی ژمارەیەک گرێبەستى وەزارەتی کارەبا، پارەى زیاتر بکەوێتە ئەستۆى خەزێنەى گشتى، کە وادەکات وەزارەتەکانى دیکەش داواى هەمان هەنگاو بکەن بۆ کارمەندە گرێبەستەکانیان.

سوودانی فەرمانى پێکهێنانى لیژنەیەکى لێکۆڵنەوەى دا لەسەر رێگرى لە جووتیارانى کەرکووک لە کێڵانى زەوییەکانیان، بریکارى وەزارەتى دادیشی راسپارد پرسی زەوییە هاوبەشەکان لەنێوان هەرێمى کوردستان و ناوچەکانى ژێر دەسەڵاتى حکومەتى فیدراڵى، یەکلابکاتەوە.

لە کۆی 1.8 ملیۆن کەس لە عێراق کە بە تۆمەتی بەعسیبوون لە دەستەی لێپرسینەوە و دادپەروەری دۆسیەیان بۆ کراوەتەوە، دۆسییەی 878 هەزار کەسیان هێشتا یەکلایی نەکراوەتەوە، کە دەکاتە 47٪ـی کۆی دۆسییەکان.

حکومەتی عراقى رایگەیاند، رێککەوتنى عێراق و هاوپەیمانیی نێودەوڵەتى دژی داعش لەبارەى وادەى کشانەوەى ئەو هاوپەیمانیێتییە "تاوەکو ئێستا" نەگۆڕاوە.

لە21 کارواندا، زیاتر لە سێ هەزار خێزان و کەسوکارى چەکدارانى داعش لە کەمپى هۆلی رۆژئاواى کوردستانەوە گەڕێنراوەنەتەوە عێراق. هێشتا زیاتر لە 3400 خێزانى دیکە ماون بگەڕێندرێنەوە.

کوڕێک لە شارى بەسرە دایک و باوکى دەکوژێت و هەڵدێت. پۆلیسى شارەکە دەڵێت، "رووداوەکە بەهۆى کێشەى خێزانییەوە بووە."

لیژنەى ئاسایش و بەرگریى پەرلەمانى عێراق، پڕۆژەیاساى دەستەى حەشدی شەعبیی بە گۆڕانکارییەوە پەسند کرد و رەوانەى سەرۆکایەتیی پەرلەمانی کرد بۆ ئەوەى دەنگى لەسەر بدرێت. ئیمتیازاتى مووچە و خانەنشینى و دەسەڵاتى مانەوەى بەرپرسان لە پۆستەکانیان، دیارترين ئەو گۆڕانکارییانەن کە تێیدا کراوە.

رۆژی 4ى شوبات بۆ یەکەمجار لەم خولەدا پڕۆژەیاساکە خرایە کارنامەى کۆبوونەوەى پەرلەمان بۆ ئەوەى خوێندنەوەى یەکەمى بۆ بکرێت، بەڵام ئەو هەنگاوە نەنرا، دواتر بۆ خشتەى کۆبوونەوەى ئەمڕۆ یەکشەممە، 16ى شوبات دانرا، بەڵام دواى چەند کاژێرێک لادرا.

کۆمپانیای سەرپەرشتیاری سیستمی ڤار بۆ رووداو: ئەگەری هەیە پەخشی یارییەکانیش رابگرین

نووسینگەى رۆژنامەڤانى ئەیاد عەلاوى، سەرۆکى هاوپەیمانىی گردبوونەوەى مەدەنى نیشتمانیى عێراق رایگەیاند؛ ئەوەى وروژێنراوە لە بارەى لێدوانێکییەوە، کە گوایە سەرۆک مەسعود بارزانی بارەگایەکى بۆ حیزبى بەعس لە هەولێر کردووەتەوە، بەشێوەیەکى ورد شرۆڤە بۆ مەبەستەکەى نەکراوە.

عەبدولحەق ئیسماعیل، دەستبەردارى یەکێک لە پیشە دێرینەکانى شارى موسڵ نەبووە؛ لە شوێنکارە بچووکەکەیدا رۆژانە دەفى جۆراوجۆر دروست دەکات، گۆڕانکارى لە ئامێرەکانى میوزیک و تەکنەلۆژیاى نوێ، نەیتوانیوە لەو شارە دەف لە ژەنین بخات.

راگەیێندراوێک بەناوى بزووتنەوەى نوجەبا دژى "هێزە داگیرکارەکان" لە عێراق بڵادەکرێتەوە، بەڵام میدیای فەرمیى عێراق رەتیدەکاتەوە هیچ گرووپێکى چەکدار راگەیێندراوى هەڕەشەئامێزی لە هێزەکانى ئەمریکا بڵاوکردبێتەوە.

پارێزگارى کەرکووک دەڵێت، 99%ى کارەکان بۆ دەستپێکردنی کاری کۆمپانیاى بی پى بۆ کەرتى نەوت و گازى پارێزگاکە تەواوبوون کە ئامانج لێی پەرەپێدانى کێڵگەکانى نەوت و وەبەرهێنانى گازى هاوەڵە.

وەزارەتى کۆچ و کۆچبەرانى عێراق بەهۆى "کێشەى بودجە"وە پێشنیازى بۆ لایەنە ئەمنییەکان کردووە، گەڕاندنەوەى کەسوکارى چەکدارانى پێشووی داعش لە کەمپى هۆل لە رۆژئاواى کوردستانە بۆ کەمپى جەدعە لە نەینەوا رابگرن

ئەندامانى ئەو گرووپە لەلایەن دەزگاى ئاسایشى نیشتمانى عێراقەوە دەستگیرکران، دواى ئەوەى زانیاری دەست دەزگاکە گەیشت کە یەکێک لە ئەندامەکانى بە ناوى (ع. س) لە تیروپشکى گرووپەکە دەرچووە بۆ ئەوەى لە سێ رۆژى دواتردا خۆى بکوژێت.

وەزیرى دەرەوەى عێراق لەبارەى بانگهێشتکردنى ئەحمەد شەرع بۆ لووتکەى کۆمکارى عەرەبی لە بەغدا دەڵێت: "بانگهێشتى هەموو سەرۆکەکانى وڵاتانی عەرەبی دەکەین".

محەممەد شیاع سوودانى، سەرۆکوەزیرانى عێراق رایگەیاند، بڕێکى "زۆر" گەنمى بەرهەمھێنراوى نێوخۆییان هەناردە کردووە. راشیگەیاند، بەشێکى زۆرى کارنامەى حکومەت بۆ پاڵپشتى کەرتى کشتوکاڵە.

پارێزگارى کەربەلا رایگەیاند، زیاتر لە پێنج ملیۆن زیارەتکار بە بۆنەى "نیوەى شەعبان" سەردانى پارێزگاکەیان کردووە.

فوئاد حوسێن، وەزیرى دەرەوەى عێراق بە پێویستى دەزانێت پلانى کارى هاوبەش و ئۆپەراسیۆنی سەربازی دەستپێشخەریی بکرێت بە هاوئاهەنگى لەگەڵ ئیدارەى نوێى سووریا و هاوپەیمانان لە دژى داعش و گرووپە گرێدراوەکانى.

لیژنەیەکى پەرلەمانى عێراق و نوێنەرانى هەر سێ بانکى رافیدەین، رەشید و تى بی ئاى تاوتوێى پرسی بەجێکردنى مووچەى فەرمانبەرانى هەرێمى کوردستان دەکەن. یەکێک لە بەشدارانى کۆبوونەوەکە دەڵێت: "دوو لەو بانکانە ئامادەییان پێشانداوە بۆ ئەو هەنگاوە بەو مەرجەى بە فەرمى داوایان لێ بکرێت".

دادگەى باڵاى فیدراڵى عێراق تاوتوێى سکاڵایەک دەکات بۆ ئەوەى رۆژنامەى وەقائیعى عێراقى بە زمانى کوردى دەربکرێت، گوتەبێژى وەزارەتى دادى عێراق دەڵێت: "کۆدەنگى هەیە بۆ ئەوەى ئەو رۆژنامەیە کۆپى زمانى کوردى هەبێت و بۆ ئەوە پشت بە نوێنەرایەتى هەرێمى کوردستان دەبەستین".

نووسینگەى موقتەدا سەدر، سەرۆکى رەوتى نیشتمانى شیعە لایەنگرانى ئەو رەوتە ئاگاداردەکاتەوە کە تاوەکو کاتێکى نادیار وەرگرتنى پرسیار رادەگرن. لەو کاتەدا تەنیا وەڵامی ئەو پرسیارانە دەداتەوە کە بۆی نێردراون.

سەرۆکوەزیرانى عێراق رایگەیاند، ئامادەییان بۆ چیک پێشانداوە پێداویستى ئەو وڵاتە لە نەوتى خاو پڕ بکەنەوە. بە گوتەى سەرۆکوەزیرانى چیک لێکتێگەیشتنیان بۆ هاوردەکردنى نەوت واژۆ کردووە.

هێڵى ئاسمانیى عێراق بڕیاریدا درووشمى "نا بۆ کۆچبەرى نایاسایی، روومەتى خۆت لە وڵاتە" بخرێتە سەر تیکت و کارتى چوونە نێو فڕۆکە.

بانکى ناوەندیى عێراق، ناوى هەشت کۆمپانیا بڵاودەکاتەوە کە مەرجى ئەوەیان تێدایە بەشداربن لە دانانى پانێڵى وزەى خۆر لە چوارچێوەى دەستپێخشەریى وزەى نوێبووەوە کە بە قەرز دەدرێتە هاووڵاتییان.

هەواڵگریى سەربازى سەر بە وەزارەتى بەرگریى عێراق کەسێکى لە کەرکووک دەستگیرکردووە گوایە شۆفێرى هەردوو وەزیرى پێشووی پەروەردە و کشتوکاڵى رێکخراوى داعش بووە.

هەردوو حکومەتى عێراق و چیک، لە براگ رێککەوتنێک و پێنج لێکتێگەیشتن واژۆ دەکەن کە تایبەتن بە کەرتى فڕۆکەوانى، نەوت، بازرگانى و پیشەسازى.

پیاوێک لە بەغدا دەستگیر دەکرێت کە جەستەى کچە 12 ساڵانەکەى داخ کردووە تاوەکو ناچارى بکات سواڵ بکات.

وەزارەتى دادى حکومەتى راگوزەرى سووریا 87 دادوەرى دادگەى بنبڕکردنى تیرۆرى رەوانەى لێکۆڵینەوە کرد بەهۆی ئەو رەفتارانەى، لەماوەى دامەزراندنى ئەو دادگەیە دا کردوویانە.

لیژنەیەکى حەوت کەسی بۆ ئامادەکاریى کۆنگرەى دیالۆگى نیشتمانى سووریا پێکهێندرا، بەڵام هیچ کوردێک لە لێژنەکەدا نییە. بەرپرسێکی ئەنجوومەنی نیشتمانیی کورد لە سووریا دەڵێت، هەڵوێستیان دەبێت.

لە دوو ساڵی رابردوودا، هەرێمى کوردستان زیاتر لە یەک تریلیۆن دینار قەرزى پێشووى بانکە حکومییەکانى عێراقى داوەتەوە.

لە نوێترین ریزبەندى وڵاتانى جیهان بۆ پێنوێنى گەندەڵى کە رێکخراوى شەفافیەتى نێودەوڵەتى بۆ ساڵى 2024 بڵاویکردووەتەوە، عێراق 14 پلە پێش کەوتووە و ریزبەندى 140ـەمینى گرتووە لە نێو ئەو 180 وڵاتەى لە راپۆرتەکەدا هاتوون.

دادگەی فیدراڵی سکاڵای هەڵوەشاندنەوەی وەزارەتەکانی ئەوقاف و کاروباری ئایینی و شەهیدان و ئەنفالکراوانی هەرێمی کوردستانی رەتکردەوە.

پەرلەمانى کوردستان وەڵامنامەى دژ بە سکاڵاکانى هەڵوەشاندنەوەى دوو وەزارەتى هەرێمى کوردستان ئاڕاستەى دادگەى باڵاى فیدراڵى دەکات. بەپرسێکى یاسایی پەرلەمان دەڵێت: "دانیشتنى دادگە لەبارەى ئەو دوو سکاڵایە بەبێ دادبینى دەبێت."

ئەحمەد شەرع، یان وەک ئەوەى عێراقییەکان بە ئەحمەد جۆلانى ناسیویانە، لە تەمەنی 19 ساڵیدا لە سووریاوە چووەتە عێراق و لەوێ 4 گرتووخانەى بینیوە. وەک خۆى دەڵێت، لەگەڵ زۆر گرووپى چەکدار لە عێراق کاری کردووە، تاوەکو خۆى لە رێکخراوى قاعیدە بینیوەتەوە.

بەهای فرۆشتنی هەر موڵکێک لە عێراق زیاتر بێت لە 100 ملیۆن دینار، دەبێت لە رێگەى هەژمارى بانکییەوە پارەکەى بدرێت. بەرپرسى بانکێکى ئەهلیش دەڵێت، نووسراویان بۆ بانکى ناوەندیى عێراق کردووە بۆ ئەوەى بزانن ئەو رێکارە هەرێمى کوردستان دەگرێتەوە یان نا.

سەرۆکى ئەنجوومەنى پارێزگاى سەلاحەدین رەزامەندى لەسەر بەکارهێنانى زمانى تورکمانى لە نووسراوە فەرمییەکان دا دەرکرد، بەڵام ئەندامێکى کوردى ئەنجوومەنەکە دەڵێت، ئەو هەنگاوە "نایاسایی" بووە و پێویستى بە دەنگدانە لە ئەنجوومەنى پارێزگا.

نیوەى خەرجیى بودجەى وەبەرهێنانى عێراق لە 11 مانگى 2024 بۆ وەزارەتى نەوت بووە، کە نزیکەى 12 تریلیۆن دینارە، کەرتى کشتوکاڵ کەمترین پشکى لەو خەرجییە بەرکەوتووە کە 178 ملیار دینار بووە

لیژنەى باڵاى جێبەجێکردنى مادەى 140ى دەستوور، پار 1486 ئاوارەى ناوچە کوردستانییەکانى دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی کوردستانی قەرەبوو کردووەتەوە، لە بەرامبەردا 783 عەرەبی هاوردەش قەرەبوو کراونەتەوە بۆئەوەى بگەڕێنەوە ناوچەکانى پێشوویان

تانەى دژی سێ یاسا لە دادگەى باڵاى فیدراڵیی عێراق، سوننەکانى یەکخست و دەسەڵاتى دادوەریى کردە دوو بەشەوە. زۆربەى سکاڵاكان، هەمووارى یاسای لێبوردنى گشتییان کردووەتە ئامانج کە بەگوتەى پارێزەرى یەکێک لە سکاڵاکان، بەهۆیەوە "بازرگانى مادەى هۆشبەر ئازاد دەکرێت"، بەڵام وەزارەتى دادى عێراق جەخت دەکاتەوە لەوەی؛ یاساکە رۆڵى لە کەمکردنەوەى قەرەباڵخیی گرتووخانەکان دەبێت کە گەیشتووەتە 200%.

فراکسیۆنى رەوتەکەى محەممەد شیاع سوودانى لە پەرلەمانى عێراق رایگەیاند، پرسەکان ئاڵۆز بوون و هیوادارن هەولێر دەستپێشخەری بکات بۆ بەجێکردنى مووچە لە بەغدا

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق رایگەیاند، دەست بە دابەشکردنى پارەى کارمەندانى سەر سندووقەکانى دەنگدان بۆ هەڵبژاردنى ئەنجوومەنى پارێزگاکانى 2023 دەکرێت، کە بەهۆى ناکۆکى لەگەڵ وەزارەتى دارایی فیدراڵ لە بارەى شێوازى دابەشکردنى دواکەوتبوو. پاداشتەکە ئەو کارمەندانەش دەگرێتەوە کە لە دەنگدانى تایبەتى ئەو هەڵبژاردنە بەشدار بوون.

لە سکاڵاکەى سەرۆککۆماری عێراقدا لە دادگەى فیدراڵى لە بارەى مووچە، داوا کراوە فەرمانسالارییەکى بەپەلە دەربکرێت بۆ ناچارکردنى وەزارەتى دارایی فیدڕاڵ بە خەرجکردنى مووچەى فەرمانبەرانى هەرێمى کوردستان بۆ مانگەکانى رابردوو و داهاتوو، هەروەها مووچەش دوانەکەوێت و بە گوێرەى رێنماییەکانى بانکى ناوەندیى عێراق، بەجێبکرێت و فەرمانبەر ئازاد بێت لەوەى بۆ بەجێکردنى مووچەکەى کام بانک هەڵدەبژێرێت.

خەرجیى 11 مانگى ساڵی رابردووی عێراق، زیاتر لە یەک تریلیۆن دینارى لە داهاتەکەى زیاتر بووە و تەنیا 16.7%ى ئەو خەرجییانە بۆ وەبەرهێنان بووە، 13.1 تریلیۆن دنیار وەک خەرجى لەسەر هەرێمى کوردستان هەژمار کراوە، 11.5 تریلیۆن دینارى بۆ مووچە بووە.

سەرۆکوەزیرانی عێراق، فەرمان بە دەستەى دەستپاکی دەکات لێکۆڵینەوە لە سەرپێچى دارایی و یاسایی و کارگێڕیى دەستپێشخەریى پێشینەى کشتوکاڵى بکات و هەر فەرمانبەرێک رۆڵی تێیدا هەبووێت، نابێت هیچ پۆستێکى کارگێڕی وەربگرێت و بدرێتە دادگە. بە گوتەى ئەندامێکى لیژنەى کشتوکاڵى پەرلەمان، هەندێک لەو پڕۆژانەى قەرزیان بۆ وەرگیراوە وەهمین.

وەزارەتى بەرگریى عێراق رەتیکردەوە، عەبدولئەمیر یارەڵڵا، سوپاسالار بۆ پۆستى سەرۆکى دەستەى حەشدی شەعبی بەربژێر کرابێت.

چوار پارتى کریستیان لە سنوورى نەینەوا داوا دەکەن تۆماری دەنگدەرانی کریستیانەکان جیابکرێتەوە، تەنیا کریستیانەکانی بۆیان هەبێت دەنگ بە کۆتای کریستیان بدەن

بانکى رافیدەین لە عێراق 18 سیناریۆى پێشبینیکراو بۆ سپیکردنەوەى پارە دەنێرێت بۆ لقەکانى بۆ ئەوەى ئاگادارى بن، لەوانە کردنەوەى هەژمارى بانکى جیاواز لەلایەن کەسێکەوە، دانانى پارەیەکى زۆر لە هەژمارەکان لە ماوەیەکى کەمدا و راکێشانى پارە لە رێگەى چەند لقێکى بانکەکەوە.

لە رووداوێکى هاتووچۆدا، کە لە نێوان ئۆتۆمبێلێکی تایبەت و بارهەڵگرێکدا لەسەر رێگەی پارێزگاى دیالە و بەغدا حەوت ئەندامى یەک خێزان گیانیان لە دەستدا.

دادگەى باڵاى فیدراڵیى عێراق لە یەک رۆژدا تاوتوێى چوار سکاڵا دەکات، کە پەیوەندییان بە هەرێمى کوردستانەوە هەیە، ئەوانیش لە لابردنى مەرجەکانى فرەژنى، هەڵوەشاندنەوەى دوو وەزارەت و رێنماییەکانى تایبەت بە پێبژاردنى هاتووچۆ و رسوماتى مەرجى تووندوتۆڵى.

رێکخراوى یونسکۆ لە عێراق رایگەیاند، 15 وڵات پاڵپشتى دەستپێشخەریى "ژیاندنەوەى رۆحى موسڵ" یان کردووە و 115 ملیۆن دۆلاریان بۆ کۆکردووەتەوە، کە ئامانج لێى نۆژەنکردنەوەى ئەو شوێنانەیە لە شەڕى داعش خاپوور کراون.

سەرۆکوەزیرانى عێراق رایگەیاند، مووچەى مانگەکانى داهاتووى هەرێمى کوردستان "بەشێوەیەکى رێکوپێک" دەنێرن، بەو ئومێدەى تێبینییەکانى وەزارەتى دارایی فیدراڵ لە بەرچاو بگیرێن. جەختى کردەوە کە کێشەى مووچە تەکنیکییە نەک سیاسى.

هەندێک لە دادگەکانى عێراق دەست بە رێکارەکانى جێبەجێکردنى یاساى لێبوردنى گشتى دەکەنەوە، ئەمە دواى ئەوەى ئەنجوومەنى باڵاى دادوەری دژی بڕیارى فەرمانسالارى دادگەى فیدراڵى وەستایەوە بۆ راگرتنى کارکردن بەو یاسایە.

وەزارەتى دەرەوەى عێراق سەرکۆنەى هەر داواکاری و هەوڵێک دەکات بۆ کۆچپێکردنى گەلى فەلەستینى و داوا لە کۆمەڵگەى نێودەوڵەتى دەکات لە دژى بوەستنەوە. ئەوەش دواى ئەوەى دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکى ئەمریکا داواى لە هەندێک لە وڵاتانى عەرەبی کرد یەکەى نیشتەجێبوون بۆ دانیشتووانى کەرتى غەززە دروست بکەن.

ئەو هەڵوێستانە لە کۆبوونەوەیەکى نێوان محەممەد شیاع سوودانى و محەممەد جەواد زەریف بوو کە ئەمڕۆ پێنجشەممە، 6ى شوبات لە بەغدا کرا.

سەر بە یەک دەسەڵاتن، بەڵام دوو هەڵوێستى جیاوازیان لەسەر تانەى دژی سێ یاسا هەیە، ناکۆکى نێوان ئەنجوومەنى باڵاى دادوەری و دادگەى باڵاى فیدراڵى، لە راگەیێندراوى دژ بە یەکدیان دەرکەوت، ئەویش دواى رۆژێک لە دەرکردنى فەرمانسالاری لەلایەن دادگەی فیدراڵی بۆ راگرتنی کارکردن بە سێ یاساکە.

لە دەروازەى سنووریى شەلامچە لە عێراق گەشتیارێک دەستگیر دەکرێت کە دوو کیلۆ ماددەى هۆشبەرى لەنێو ئامێرێکى DJ شاردبووەوە

دادگەى باڵاى فیدراڵى لە بارەى "پابەندى خەرجکردنى شایستەى دارایی" هاوتاکردنى مووچەى خانەنشینانى هەرێمى کوردستان بەر لەساڵى 2022 دەڵێت، بڕیارەکە لە رۆژی دەرچوونییەوە جێبەجێ دەکرێت و بۆ ئەوانەی پێشتر نییە. بەگوتەى ئەندامێکى لیژنەى دارایی پەرلەمانى عێراق و پسپۆرێکى یاسایی، ئەگەر لەسەر ئەو بنەمایە هاوتاکردن خانەنشینانى بەر لەو ساڵە نەگرێتەوە، "پێچەوانەى بڕیارەکانى دادگەکەیە".

ئەنجوومەنى وەزیرانی عێراق تاوتوێى گۆڕانکارى لە شێوازى کارکردنى هەندێک لە کۆمپانیا بیانییەکان دەکات کە گرێبەستى کارکردنیان لەگەڵ کراوە لە کەرتى نەوت و گازدا.

موقتەدا سەدر لە وەڵامى پرسیارى لایەنگرانیدا، کەسایەتییەکى سوننە بە "سەگى دڕ" ناودەبات و داوا لە خێڵەکەى دەکات، بێدەنگى بکەن. داوا لە پیاوێکیش دەکات، چونکە "غیرە" لە ژنەکەی دەکات، لەگەڵیدا بچێتە حەج.

لە پارێزگاکانی عێراق، پار 320 هەزار و 459 هاوسەرگیرى لە دەرەوە و نێو دادگەکان کراون

سەرۆکی کاتیی سووریا دەڵێت، رێکخستن و کردنی هەڵبژاردن لە سووریا دەکرێت تاوەکو پێنج ساڵ بخایەنێت.

سەرۆکوەزیرانى عێراق فەرمانى بە دەستەى دەستپاکى کرد، لێکۆڵینەوە لە دۆسیەیەک بکات، کە تایبەتە بە خانەنشینان و گوایە ئەو پێشینانەى دراوەتە هەندێک لە خانەنشینان وەرنەگیراونەتەوە و ساختەکاریش لە مامەڵەى قوربانیانى تیرۆر کراوە.

پەرلەمانى عێراق تاوتوێى پڕۆژەیاسای ئەنجوومەنى فیدراڵى دەکات. بەگوێرەى رەشنووسەکەى، پشکى هەرێمى کوردستان 12 ئەندام دەبێت کە مافى ڤیتۆیان دەبێت.

راپۆرتێک لەبارەى شێوازى چارەسەرکردنى کێشەکانى نێوان هەولێر و بەغدا لەبارەى مووچەى فەرمانبەرانى هەرێمى کوردستان دەخرێتە بەردەم سەرۆکوەزیرانى عێراق بۆ ئەوەى بڕیارى لێ بدات، کە دەکرێتە بنەما بۆ چاسەرى مووچەى تەواوى ئەم ساڵ.

ئەو تۆمەتبارە ناوى محەممەد عەبدولحوسێن جەعفەرە و بەڕێوەبەرى ئەنجوومەنى کارگێڕیى کۆمپانیاى گواستنەوەى وشکانى سەر بە وەزارەتى گواستنەوە بووە، رادەستکردنەوەى بە لایەنى عێراقى دواى ئەوە هات کە دەسەڵاتدارانى کوێت لە وڵاتەکەیان دەستگیریان کرد.

سەرۆکوەزیرانى عێراق رایگەیاند، دەنگدان بەو هەموارەى یاسای بودجەى گشتى کە لە ئەنجوومەنى وەزیرانى پەسند کرا، جەخت لە سەقامگیریى سیاسى و لێکتێگەیشتن دەکاتەوە. داواى لە حکومەتى هەرێمى کوردستان و وەزارەتى نەوتی عێراق کرد، "دەستبەجێ" دەست بە جێبەجێکردنى ئەو هەموارە بکەن.

هەموارى یاساى بودجە زیاتر لە 190 ملیۆن دۆلار بۆ پشکى هەرێمى کوردستان زیاددەکات، دواى ئەوەى رۆژانە 400 هەزار بەرمیل نەوت رادەست دەکات. ئەو بڕە پارەیە پاش خەمڵاندنى لایەنێکى راوێژکاریى نێودەوڵەتى گۆڕانکاریى بەسەردا دێت.

دادگەى کارگیڕى سکاڵاى حەوت قایمقام و بەڕێوەبەرى ناحیەى لە نەینەوا رەتکردەوە، کە لە دژى لادانیان لە پۆستەکانیان لەلایەن ئەنجوومەنى پارێزگا، تۆماریان کردبوو. ئەندامێکى ئەنجوومەنى پارێزگا دەڵێت، ئەگەر هەیە هەفتەى داهاتوو پارێزگار فەرمانى دەستبەکاربوون بۆ جێگرەوەکانیان دەربکات، بەڵام یەکێک لە سکاڵاکاران دەڵێت، "پۆستەکانمان چۆڵ ناکەین و لە دادگەى فیدراڵى سکاڵا تۆمار دەکەین."

حیزبى شیوعیى یەکگرتووى سووریا هەڵوەشاندنەوەى لەلایەن ئیدارەى نوێى سووریا بە "ستەم" دەزانێت و دەڵێت: "پێچەوانەى بەڵێنەکانیان بوو."

خێزانێکى چوار کەسی لە ناحیەى زومماری سەر بە پارێزگای نەینەوا بە ئۆتۆمبێلەکەیانەوە کەوتنە نێو پڕۆژەیەکى ئاو و سەرجەمیان گیانیان لەدەستدا.

دادگەى کارگێریى عێراق لەبارەى سکاڵایەکى دیکەى راکان جبورى دژی کۆبوونەوەى سێیەمى ئەنجوومەنى پارێزگاى کەرکووک کۆدەبێتەوە، نوێنەرى یاسایى ئەنجوومەن دەڵێت: "سکاڵاکە رەت کراوەتەوە." بەڵام هاوپەیمانیى عەرەبی دەڵێت، سکاڵاکە دواخراوە.

ئەنجوومەنى باڵاى دادوەریى عێراق یاساى لێبووردنى گشتى رەوانەى دادگەکان دەکات بۆ ئەوەى کارى لەسەر بکەن. ئەندامێکى لیژنەى یاسایی، دەڵێت، بۆ کارابوونى، دەبێت یاساکە لە رۆژنامەى وەقائیعى عێراق بڵاوبکرێتەوە، یاساکە سزادراوانى چەند گرتووخانەیەک لە هەرێمى کوردستانیش دەگرێتەوە.

سەرۆککۆمارى سووریا بۆ قۆناخى راگوزەر رایگەیاند، کار لەسەر پێکهێنانى حکومەتێکى راگوزەرى گشتگیر دەکەن و لیژنەیەک رادەگەیێنێت بۆ دیاریکردنى پەرلەمانێکى بچوککراوە کە بۆشایی هەڵوەشاندنەوەى پەرلەمان پڕبکاتەوە و لیژنەیەکى ئامادەکاری بۆ کۆنگرەى دیالۆگى نیشتمانى پێکدەهێنن.

سەرۆکایەتیى کۆماری عێراق روونکردنەوە لەسەر دەستگیرکردنى کەسێک دەدات کە وا بڵاوکراوەتەوە سکرتێرى سەرۆککۆمار بووە. دەڵێت: پاسەوان بووە و پێشتر دەست پێ لەکارکێشانەوەى بۆ کراوە.

پەرلەمانى عێراق دەنگدان بە هەموارى یاساى بودجەى گشتى دەخاتە خشتەى کۆبوونەوەى 2ى شوبات، کە تایبەتە بە شایستەى دارایی کۆمپانیاکانى نەوتى هەرێمى کوردستان.

حەسەن عەبدولغەنى، گوتەبێژى بەڕێوەبەرایەتیی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکانى سووریا بڕیارێکی لەبارەی چارەنووسی گرووپە چەکدارەکان دا، ئەویش هەڵوەشاندنەوەی سەرجەم گرووپە چەکدارەکان و لکاندنیان بوو بە دامەزراوەکانى دەوڵەتەوە.

سەرۆکى فراکسیۆنەکانى پەرلەمانى عێراق لەگەڵ محەممەد شیاع سوودانى، سەرۆکوەزیرانى عێراق کۆبوونەوە، پرسى هەموارى یاسای بودجە، سەرەکیترین ئەو پرسانەیە کە تاوتوێ کران.

لیژنەى باڵاى جێبەجێکردنى رێککەوتنى ئەمنى نێوان عێراق و کۆمارى ئیسلامیی ئێران لە بەغدا کۆبوونەوە و بڕیاریان دا کۆبوونەوەى داهاتوویان لە هەرێمى کوردستان بکرێت.

زیاتر لە دوو ساڵە، بڕگەیەکى کارنامەى حکومەتى ئێستاى عێراق بۆ داڕشتنى پڕۆژەیاساى نەوت و گاز جێبەجێ نەکراوە، جێگرى سەرۆکى لیژنەى نەوت و گازى پەرلەمان، ئۆباڵى دەرنەکردنى یاساکە دەخاتە ئەستۆى ئەوانەى بە "پەکخەرى مادە دەستوورییەکان" ناویان دەبات.

رێڕەوى پڕۆژەى رێگەى گەشەپێدان هێشتا لەنێوان هەولێر و بەغدا بە تەواوى یەکلایی نەبووەتەوە. نەخشەى وردەکارى پڕۆژەکە کە هێڵى ئاسنین و وشکانییە، زیاتر لە 68%ـی تەواو بووە.

لە بەغدا کۆنفرانسی وزەی عێراق بەڕێوەدەچێت؛ سەرۆکوەزیرانی عێراق رایگەیاند، 70%ى ئامانجى رێگرییان لە سووتانى گازى هاوەڵ بەدیهێناوە و تاوەکو پێنج ساڵى دیکە، 40%ى نەوت بۆ پیشەسازیى گۆڕاو بەگەڕ دەخەن و لە نەخشەى پڕۆژەى رێگەى گەشەپێداندا هێڵى گواستنەوەى نەوت و گازیان داناوە.

دادگەى باڵاى فیدراڵیی عێراق تاوتوێی سکاڵایەک دەکات بۆ هەڵوەشاندنەوەى هەردوو وەزارەتى شەهیدان و کاروباری ئەنفالکراوان و ئەوقاف و کاروبارى ئایینى هەرێمى کوردستان پێشکێش کراون، بەرپرسێکى یاسایی پەرلەمانیش دەڵێت، جارێکى دیکە داواى دواخستنى دانیشتنەکەیان کردووە.

پشکى کریستیانەکان لە دامەزراندنەکانى نەینەوا روون نییە، قائمیقامى حەمدانیە دەڵێت، پێیان راگەیاندوون کە پشکى تایبەتیان نەماوە و لەگەڵ پێکهاتەکانى دیکە دەبێت، بەڵام ئەندامێکى ئەنجوومەنى پارێزگاى نەینەوا رایگەیاند؛ کریستیانەکان 2%ى جێگیریان لە دامەزراندنەکان هەیە و دەشتوانن لە رکابەرى گشتیشدا بەشداربن.

زیارەتکارانی شیعە لە بەغدا یادی کۆچی دوایی ئیمام موسا کازم، حەوتەمین ئیمامی شیعەکان، دەکەنەوە و دۆخی سووریا بە پەیامى زیارەتکارانەوە دەردەکەوێت.

دامەزراندنى 1000 کەس بە شێوەى گرێبەست لە خەڵکى شنگال دەدرێتە دەست لیژنەیەک لە چوار ئەندامى ئەنجوومەنى پارێزگاى نەینەوا، پشکى ئەو کەسانەشی تێدا دەبێت کە لە کەمپى ئاوارەکانى هەرێمى کوردستانن

پێشنیازەیاسایەک دەدرێتە سەرۆکایەتیى پەرلەمانى عێراق بۆ زیادکردنى بەشدارى لە هەڵبژاردندا، بەوەى ئەو کەسەى بەشدارى دەنگدان دەکات و لە کەرتى تایبەت دا کاردەکات لە 10%ى ئەو باجە ببەخشرێت کە لە سەریەتی. ئەگەر فەرمانبەریش بێت، شەش مانگ سەرەمووچەى پێش بخرێت.

پێشنیازى گۆڕانکاری لە هەموارى یاساى بودجەدا جیاوازى لەنێوان لیژنەى دارایی پەرلەمانى عێراق و حکومەتی عێراق دروست دەکات؛ بەو هۆیەوە دەنگدان لەسەر ئەو هەموارە پەکدەخات، کە تایبەتە بە شایستەى دارایی کۆمپانیاکانى نەوتى هەرێمى کوردستان

گرێبەستى کارکردنى کۆمپانیاى IQ کێشە دەخاتە نێوان وەزیرى گەیاندن و پەرلەمانتارێک و هەڕەشەى سکاڵا تۆمارکردن لە یەکدى دەکەن. وەزارەتى گەیاندنی عێراق رەتیدەکاتەوە ئەو گرێبەستەى لەگەڵ کۆمپانیاى IQ هەیانە نوێ بێت و دەڵێت، "ساڵی 2010 واژۆ کراوە."

ئاسایشى سنووریى سووریا راگەیاند، دەستیان گرتووە بەسەر کاروانێکی چەکدا کە هەوڵدراوە بە قاچاخ ببرێت بۆ حیزبوڵڵاى لوبنانی.

16 هەزار دامەزراندن بە گرێبەست لە نەینەوا راگەیێنرا کە بە گوتەى ئەندامێکى ئەنجوومەنى پارێزگا، نزیکەى 25%ى پشکى کوردە.

گوتەبێژى لیژنەى نێودەوڵەتیی خاچى سوور لە عێراق رایگەیاند، ئێران و عێراق 62 رووفاتیان گۆڕیوەتەوە، کە لە شەڕى هەشت ساڵەى نێوانیان بێسەروشوێن ببوون.

سەرۆکایەتیی کۆماری عێراق رایگەیاند، وەزیرى دەرەوەى تورکیا داواى کردووە هاوپەیمانێتییەکى چوار قۆڵى لەنێوان وڵاتەکەی، عێراق، سووریا و ئوردن پێکبهێنرێت بۆ رووبەڕووبوونەوەى داعش.

سەرۆکوەزیرانی عێراق پێشوازی لە وەزیری دەرەوەی تورکیا کرد و کۆبوونەوە. نووسینگەی سوودانی دەڵێت، پەیوەندییە دووقۆڵییەکانی نێوان هەردوو وڵات و چەندین پرسی دیکە تاوتوێ کران، بەتایبەت پێشهاتەکانی ناوچەکە و دۆخی سووریا.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق بڕیاریدا لەمەودوا تەنیا کار بە کارتى نیشتمانى بکرێت بۆ دەرهێنانى کارتى بایۆمەترى دەنگدان. بەرپرسێکى کۆمیسیۆن دەڵێت: "پێشتر وڵاتینامە و ناسنامەى بارى کەسى کارى پێدەکرا، بەڵام لەمەودوا کارى پێناکرێت".

لە کێڵگەى رۆژهەڵاتى بەغدا کێڵگەیەکى نەوت دەدۆزێتەوە کە یەدەگەکەی دوو ملیار بەرمیل نەوتە. بە گوێرەى کۆمپانیایەکى سەر بە وەزارەتى نەوت "زۆرترین" یەدەگە لە کێڵگەکانى نێوەڕاستى عێراق.

لە تەقینەوەیەکدا لە بەغدا سێ ئەفسەر کوژران و چوار پلەدارى دیکە بریندار بوون. شانەى راگەیاندنى ئەمنى دەڵێت، تەقینەوەکە بەهۆى حەشارگەیەکى چەک بووە و لیژنەیەکى لێکۆڵینەوە لەسەر ئەو رووداوە پێکهێنراوە.

خەمڵاندنى ئەو بڕە پارەیەی بۆ 2025 بۆ مووچە پێویستە، لەسەر بنەماى تێکڕاى مووچە دەبێت بە هاوتاکردنى مووچەى خانەنشینانیشەوە کە وەزارەتى دارایی و ئابوورى مانگانە زیاتر لە 50 ملیار دینار لە داهاتى ناوخۆ، دەخاتە سەر مووچەکانیان چونکە لەلایەن بەغداوە خەرج ناکرێت.

تۆمارکردنى کوردانى فەیلی بۆ زانینى ژمارەیان لە عێراق دەستپێدەکات و لە رێگەى ماڵپەڕێکى حکومییەوە بەڵگەنامەکانیان پێشکێش دەکەن و وردبینى لە دۆسییەکانیاندا دەکرێت. هەر کوردێکى فەیلی بۆ هەڵبژاردن خۆى بەربژێر بکات پێویستە بە لێکۆڵینەوەى وەزارەتى کۆچ و کۆچبەران دا تێپەڕ بێت.

هەنگاوەکانى دەرکردنى یاسایەک لە عێراق بۆ پاراستنى "کەمایەتییەکان" دەستیپێکرد. قەرەج، زەردەشتى، رەشپێست، کوردى ئێزدى و فەیلی تێدایە، بەڵام جوو لە بەر "هەستیاریی پرسەکە" لادراوە.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق بڕیارى رێگرى لە خۆبەربژێریکردن لەسەر حەیدەر مەولا، کەسایەتیى سیاسیی سوننە لادەبات. گوتەبێژى کۆمیسیۆن دەڵێت، "ئەو بڕیارە نوێیەى کۆمیسیۆن لەسەر داواى خۆى بووە و دەتوانێت بۆ هەڵبژاردنى داهاتوو خۆى بەربژێر بکات."

پەرلەمانى عێراق یاسای دەزگاى هەواڵگریى پەسند کرد، بەبێ ئەوەى رێگە بدات کۆپییەکى یاساکە بکەوێتە دەست پەرلەمانتاران و لە ماڵپەرى پەرلەمانیش بڵاونەکرایەوە، ئەوەش بە پاساوى "هەستیارى و نهێنى"ی بابەتەکە. دوو خاڵى ئەو یاسایە پەیوەندیدارن بە هەرێمى کوردستانەوە، کە کردنەوەى نووسینگە و ئەنجامدانى ئۆپەراسیۆنە

سەرۆکى پەرلەمانى عێراق بڕیاری دا، ناردنە دەرەوەی پەرلەمانتاران (ئیفاد) هەڵبوەشێنێتەوە و هەر پەرلەمانتارێک ئامادەى کۆبوونەوەیەک نەبێت ملیۆنێک دینار لە مووچەکەى ببڕدرێت و کار بە دەنگدانى ئەلیکترۆنى بکرێتەوە.

پەرلەمانى عێراق دەنگدانى بە هەموارى یاساى بودجەى گشتى دواخست کە تایبەت بوو بە تێچووى بەرهەمهێنانى نەوتى هەرێمى کوردستان، بە هۆیەوە فراکسیۆنە کوردستانییەکان کۆبوونەوەى پەرلەمانیان بەجێهێشت. بە گوتەى پەرلەمانتارێکى کورد، رێککەوتوون سێشەممە بخرێتە دەنگدانەوە.

پەرلەمانى عێراق 21ـى کانوونى دووەمى دیاریکرد بۆ دەنگدان لەسەر ئەو سێ پڕۆژەیاسایەى پەیوەندیدارن بە کورد، سوننە و شیعە کە پێشتر ناکۆکییان لەسەربوو.

فەرماندەى پۆلیسى دیالە هەڕەشەى ئەوە دەکات هەر کەسێک لەو پارێزگایە لە یاسا دەربچێت، دەیخاتە ژێر پێییەکانی و دەشڵێت، هەر کارمەندێکى پۆلیس "شڕەخۆر" بێت دەرى دەکات.

ئەنجوومەنى راوێژکارى گەنجانى سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق کەوتەکار، بەرپرسى پەیوەندییەکانى نەتەوە یەکگرەتووەکان لەعێراق دەڵێت، سێ ئەندامی ئەنجوومەنەکە لە پشکى هەرێمى کوردستانن.

واژۆنەکردنی گۆڕانکارییە کارگێڕییەکانى نەینەوا لەلایەن پارێزگارەوە، هەوڵى وەرگرتنەوەی متمانەى پارێزگارى لەلایەن بەشێک لە فراکسیۆنەکانی ئەنجوومەنی پارێزگای لێکەوتووەتەوە. بەڵام ئەندامانی کورد بڕیاریانداوە لەو بابەتە بێ لایەن بن.

سەرۆکى پەرلەمانى عێراق ئۆباڵى ئامادەنەبوونى رێژەى یاسایی پەرلەمانتاران بۆ دانیشتنەکان دەخاتە ئەستۆى لایەنە سیاسییەکان و دەڵێت: "ئەوە زیان بە بەرژەوەندیى گەلى عێراق دەگەیێنێت".

یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان، پارتى دیموکراتی کوردستان، رێکخراوى بەدر، حیزبی شیوعیی کوردستان و حیزبی سۆسیالیست دیموکراتی کوردستان، لە خانەقین دژى بە قەزاکردنى هەردوو ناحیەى گوڵاڵە و قەرەتەپە دەوەستنەوە و بە بچووککردنەوەى سنوورى خانەقین و هۆکارێک بۆ زیادبوونى ناکۆکیى سیاسی و دابەشبوونى پێکھاتەکانى دادەنێن.

سەرۆکوەزیرانى عێراق رایگەیاند، خواستیان ئەوەیە هاریکارییەکى پتەویان لەگەڵ ویلایەتە یەکگرتووەکانى ئەمریکا هەبێت و پەیوەندییەکانیان لە هەموو بوارەکاندا فراوان بکەن، بەتایبەت لە بوارى ئابوورى. گوتیشى: "پەیوەندییەکانمان لەگەڵ ئەمریکا دامەزراوەییە و لەسەر بنەماى رێککەوتنى چوارچێوەى ستراتیژییە".

ئەمیندارى گشتیى بزووتنەوەى نوجەباى عێراق رایگەیاند، هێرشەکانیان لە دژى ئیسرائیل رادەگرن، ئەمەش وەک پاڵپشتییەک بۆ راگرتنى شەڕ لە فەلەستین.

پەرلەمانى عێراق خشتەى یەکەم کۆبوونەوەى هەفتەى داهاتوو بڵاودەکاتەوە و یەکێک لە بڕگەکانى دەنگدانە لەسەر هەموارى یاساى بودجە لەبارەى شایستەى دارایى کۆمپانیاکانى نەوتى هەرێمى کوردستان، بەگوتەى ئەندامێکى لیژنەى دارایی، داواکاریى نوێ بۆ ئەو هەموارە دروست بووە.

یەکەم کاروانى ئاوارەکانى خانەقین لە ئەمساڵدا بەگوێرەى مادەى 140ـى دەستوور قەرەبوو دەکرێنەوە، کە 240 خێزانن.

.

دادگەیەکى عێراق بەرپرسێکى پێشووى بە 10 ساڵ بەندکردن سزادا بە تۆمەتى ئەوەى لە دۆسیەى "دزیى سەدە" چەکى بانکى خەرجکردنى پارەى بۆ کۆمپانیایەک دەرکردووە.

عێراق بە فەرمى سەرۆکایەتیى کۆمەڵەى 77 و چینى لە نەتەوە یەکگرتووەکان وەرگرت. وەزیرى دەرەوەی عێراق دواى وەرگرتنى سەرۆکایەتیی کۆمەڵەکە رایگەیاند: "عێراق لە ماوەى سەرۆکایەتیکردنەکەیدا کار بۆ قەڵاچۆکردنى هەژاری و پاڵپشتیى دەستپێشخەرییەکان بۆ رووبەڕووبوونەوەى گۆڕانى کەشوهەوا دەکات."

ئەم خولەى پەرلەمانى عێراق کۆتایی ئەم ساڵ تەواو دەبێت، سێ پڕۆژەیاسا بۆ کورد گرنگن کە دووانیان تەنیا دەنگدان لەسەریان ماوە، لەگەڵ ئەوەى بەڵێنى تێپەڕاندنیان دراوە، بەڵام ئەندامێکى لیژنەى یاسایى دەڵێت، "هیچ گەرەنتییەک نییە" لەم خولەدا تێپەڕێندرێت.

ئەنجوومەنى وەزیرانى عێراق بڕیارى بڕینى 1٪ـى مووچەى خانەنشینانى بۆ پاڵپشتى غەززە و لوبنان هەڵوەشاندەوە کە لە مانگى رابردووەوە کەوتە بوارى جێبەجێکردنەوە.

سەرۆکوەزیرانى عێراق دەڵێت، هاوبەشییان لەگەڵ بەریتانیا لە چەندین بوارى جیاوازدا کردووە، لەوانە ژێرخان، وزە، تەکنەلۆژیا، پیشەسازی و بەرگرى، کە بەهاکەى سێ ملیار دۆلارى تێپەڕاندووە

لیژنەى دارایی پەرلەمانى عێراق لیژنەیەک بۆ وردبینیى شایستەى دارایی دوو ساڵى هەرێمى کوردستان لە بەغدا پێکدەھێنێت؛ بە گوتەى یەکێک لە ئەندامانى لیژنەکە، بەگوێرەى خشتەى بودجە وردبینییەکە دەکەن

بڕیارە سەرۆکی فراکسیۆنە کوردستانییەکانى پەرلەمانى عێراق لەگەڵ محەممەد شیاع سوودانى کۆببنەوە بۆ تاوتوێکردنى پرسى مووچەى فەرمانبەرانى هەرێمى کوردستان

بۆ هەڵبژاردنى ئەم ساڵى پەرلەمانی عێراق، دوو ساڵ تەمەنى کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکان درێژکرایەوە، ئێستا کار لەسەر هەموارى یاسای هەڵبژاردن دەکرێت، بە جۆرێک هەندێک پارێزگا بکرێن بە دوو بازنە و رێگرى بکرێت لەوەى دەنگى زیادەى بەربژێرێک، کەسانى دیکە بباتە پەرلەمان

هاوپەیمانیى چوارچێوەى هاوئاهەنگیى شیعە رەتیکردەوە لە کۆبوونەوەى ئەو هاوپەیمانێتییە تاوتوێى کشاندنەوەى حەشدی شەعبی لە چەند ناوچەیەک کرابێت یان ئەوەى ئەو هێزە بخرێتە سەر وەزارەتى بەرگریى عێراق.

هاوپەیمانیی بەڕێوەبردنى دەوڵەت رایگەیاند، هیچ هەڵوێستێکى سیاسی بەرامبەر بە دۆسیەى مووچەى فەرمانبەرانى هەرێمى کوردستان نییە و ئەوەى هەیە پرسێکى تەکنیکییە کە دەکرێت رێککەوتنی لەسەر بکرێت. ئاماژەى بەوەشدا کە ئەم ساڵ دوا ساڵى ئەو خولەى پەرلەمان و حکومەتە و داوا کرا هەموو لایەنەکان لە ئاستێکى باڵاى پەرۆشی بن بۆ جێبەجێکردنى ئەو پابەندییانەى لەسەریانە.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکانى عێراق ماوەى کارکردنى سەرۆکى بەڕێوەبردنى هەڵبژاردنى بۆ ساڵێکى دیکە درێژکردەوە. بە گوتەى بەرپرسێکى کۆمیسیۆن، ئەو هەنگاوە بۆ ئامادەکاریى هەڵبژاردنى داهاتووى پەرلەمانى عێراقە.

وەزارەتى دارایی عێراق رایگەیاند، تەواوى مووچەى تەرخانکراوى هەرێمى کوردستان لە بودجەى پار ناردووە، سەرەڕاى پابەند نەبوونیان بە رادەستکردنى داهات کە بە زیاتر لە چوار تریلیۆن دینار هەژمارى کردووە. دەشڵێت: "بەرپرس نین لە خەرج نەکردنى مووچەکەیان لەکاتى خۆیدا".

گوتەبێژى ئەنجوومەنى باڵاى ئیسلامى، سەردانى نێچیرڤان بارزانى، سەرۆکى هەرێمى کوردستان بۆ بەغدا و بەشداریکردنى لە کۆبوونەوەى هاوپەیمانى بەڕێوەبردنى دەوڵەت بە "دەرفەتێکى گرنگ" دەزانێت بۆ چارەسەرى کێشەکانى نێوان بەغدا و هەولێر.

هەردوو وەزارەتى پەروەردەى هەرێمى کوردستان و عێراق، لیژنەیەکى هاوبەش پێکدەھێنن بۆ گواستنەوەى میلاکى مامۆستایان و فەرمانبەرانى خوێندنى کوردى بۆ سەر بەغدا

بانکى ناوەندیى عێراق چەند بڕیارێک بۆ بانکە مۆڵەتپێدراوەکان دەردەکات لەبارەى خزمەتگوزارییەکانیان، کە نابێت نرخ و تێچووەکانیان "چەواشەکارانە" بن؛ هەروەها نابێت هیچ هەژمارێکى بانکى، کە پارەى تێدا نەماوە، بەبێ ئاگادارکردنەوەی خاوەنەکەی دابخەن

پار زیاتر لە 83٪ـى چەکى قەرەبووى مادەى 140ى دەستوور بۆ پێنج پارێزگاى نێوەڕاست و باشووری عێراق خەرج کراوە. زۆرینەى چەکى قەرەبوو لە کەرکووک بۆ عەرەبى هاوردە خەرجکراوە.

بەگوێرەی ئامارێک ساڵی رابردوو زیاتر لە 500 بوومەلەرزە لە عێراق تۆمارکراون، کە زۆربەیان سەرچاوەکەیان لە دەرەوەی سنوور بووە، زۆرترین ئەو بوومەلەرزانەشی تۆمار کراون لە سنووری پارێزگای سلێمانی بووە.

گۆڕانکاری لە چەند پۆستێکى شانەی ئەمنیی عێراق کرا و هەریەک لە گوتەبێژى فەرماندەى گشتیى هێزە چەکدارەکان و سەرۆکى شانەکە گۆڕدران. هەروەها بەڕێوەبەری راگەیاندنی پێشمەرگەش دەبێتە ئەندامی شانەکە.

بەرپرسێکى هاوپەیمانیی چوارچێوەى هاوئاهەنگى رایگەیاند، سەرەتاى هەفتەى داهاتوو هاوپەیمانى ئیدارەی دەوڵەت بۆ تاوتوێکردنى دۆخى ناوچەکە و پرسی هەڵبژاردن کۆدەبێتەوە.

وەزیرى ناوخۆى عێراق رایگەیاند، وەزارەتەکەى 100% سەرکەوتوو بووە لە رێگریکردن لە پێشێلکارییەکان بۆ سەر بۆریيەکانى نەوت. گوتیشی: "گرێبەستێک واژۆ دەکەن بۆ کڕینى درۆن."

یەکەم فەرمانى ساڵى نوێى ئەمیندارێتى گشتیى ئەنجوومەنى وەزیرانى عێراق بۆ دەستبەکاربوونى بەرپرسێکى کورد دەرچووە لە سنوورى پارێزگاى سەلاحەدین، کە زیاتر لە هەشت مانگە بە وەکالەت پۆستەکەى بەڕێوەدەبات.

وەزارەتى گواستنەوەى عێراق راگەیاند، گفتوگۆ هەیە لە نێوان وەزارەتەکە و چەند لایەنێکى پەیوەندیدارى دیکە لەنێویاندا، وەزارەتى دەرەوە لە بارەى دەستپێکردنەوەى گەشتە ئاسمانییەکان بۆ سووریا.

سەرۆکایەتیى کۆمار، پەرلەمان و ئەنجوومەنى دادوەریى عێراق داوا دەکەن پێداویستییەکانى هەڵبژاردنى پەرلەمان بۆ کۆمیسیۆن دەستەبەر بکرێن و پابەندبوونى دارایی و پارەدارکردنى دامەزراوە و وەزارەتەکان جێبەجێ بکرێت.

715 کەس لە کەسوکارى چەکدارانى داعش لە کەمپى هۆلی رۆژئاواى کوردستانەوە گەڕێندرانەوە عێراق؛ ئەوە یەکەم کاروانى گەڕانەوەیە لەو کەمپەوە لە ساڵى 2025ـدا.

بەغدا جگە لە پارەی مووچە، 1.2 تریلیۆن دیناری دیکەی وەک خەرجی لەسەر هەرێمی کوردستان هەژمار کردووە؛ زۆربەی بە نەختینە نەناردووە.

ئەنجوومەنى باڵاى داوەریى عێراق بڕیاری دا، ماوەى کارکردنى ئەندامانى ئەنجوومەنى کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکانی عێراق بۆ دوو ساڵ درێژ بکاتەوە، بەڵام راشیگەیاندووە، ئەگەر پەرلەمان "تێڕوانینێکى سیاسى"ـی دیکەى هەیە، دەتوانێت یاسای کۆمیسیۆن هەموار بکاتەوە.

سوبحى توفەیلی، یەکەم ئەمیندارى گشتیى حیزبوڵڵاى لوبنانى، مەترسیی هەندێک لایەن بەرامبەر بە دەسەڵاتى ئێستای سووریا بە "وەهم" دەزانێت و دەڵێت: "سەرى مارە کوردییەکەى ببڕن، هەموو شتێک لە سووریا کۆتایی دێت".

وەزارەت کۆچ و کۆچبەرانى عێراق رایگەیاند 22 هەزار پەنابەرى سوورى لەلایان تۆمار کراون کە لە کەمپەکانى هەرێمى کوردستان و هیچ پەنابەرێکى دیکەى ئەو وڵاتە لەلایان تۆمار نەکراوە کە دواى رووخانى دەسەڵاتى پێشووى سووریا پەنایان بۆ عێراق بردبێت.

وادەى کارکردنى ئەنجوومەنى کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق کۆتایی هات، بەگوتەى چەند پەرلەمانتارێک دەبێت کۆمیسیۆنێکى نوێ لە ماوەى دوو مانگدا هەڵبژێردرێت، هەرچەندە ئەوە بە "ئەستەم" دەزانرێت بۆ ئەوەى ئامادەکارى بۆ هەڵبژاردنى داهاتووى پەرلەمان بکات، کە لانیکەم پێویستیان بە شەش مانگە.

مستەفا سەنەد، ئەندامى پەرلەمانى عێراق بانگەشەى ئەوە دەکات بەهۆى کارەکانییەوە، لە بەسرە تەقە لە نووسینگەکەی کراوە، بەڵام گوتەبێژى پۆلیسی شارەکە دەڵێت "ئامانجى ئەو تەقەکردنە نووسینگەکە نەبووە، بەڵکو خانوویەکى تەنیشت نووسینگەکەی بووە."

بڕیارە رێکارەکانی دامەزراندنى 7 هەزار فەرمانبەری گرێبەست لە کەرکووک دەستپێبکات، ئەندامێکى ئەنجوومەنى پارێزگای کەرکووک دەڵێت، بەغدا بە دامەزراندن لەسەر بنەماى نەتەوە قایل نەبووە.

لەگەڵ یادى 104 ساڵەى دامەزراندنیدا، سوپاى عێراق پۆشاکى خۆى گۆڕى، جێگرى سەرۆکى لیژنەى ئاسایش و بەرگریى پەرلەمانی عێراق دەڵێت، هەر سەربازێک پۆشاکی نوێ نەپۆشێت، سزا دەدرێت.

تەمەنى کارکردنى ئەنجوومەنى ئێستاى کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکان لە 7ـی کانوونى دووەم کۆتایی دێت

ئەو 440 ملیار دینارەى وەزارەتى دارایی فیدراڵ ناردوویەتى بۆ مووچەى مانگى 12ى هەرێمى کوردستان بووە. بڕى 800 ملیار دینارى پارەى مووچەی ساڵی 2024 بە هەڵپەسێردراوى لەنێوان هەولێر و بەغدا ماوەتەوە؛ بڕیارە شاندێک سەردانى بەغدا بکات بۆ یەکلاییکردنەوەى ئەو بەربەستانەی دێنە بەردەم پرسی مووچە

وەزیرى دارایی حکومەتی راگوزەری سووریا رایگەیاند، نزیکەى یەک ملیۆن و 250 هەزار فەرمانبەر ناویان لە لیستى مووچەدا هەیە و حەپەساون بەوەى کە ژمارەى فەرمانبەرانى تۆمارکراو زۆر زیاترن لە فەرمانبەرانى کارا. هەروەها گوتى، "لە مانگى شوبات بڕیار لەسەر زیادکردنى 400%ى مووچە دەدرێت".

زانکۆیەکى پارێزگاى سەلاحەدین خۆڕازاندنەوە لە کچە خوێندکارەکانی قەدەخە دەکات، بە پاساوى پیرۆزیی حەرەمى زانکۆ و ئەو شارەى کە زانکۆکەى تێدایە.

وەزارەتى نەوتى عێراق رەتیکردەوە هیچ گرێبەستێکیان لەگەڵ سووریا هەبێت بۆ ئەوەى نەوتى خاوى بۆ هەناردە بکەن و دەڵێت، "شتێک نییە بەناوى راگرتنى هەناردەى نەوت بۆ ئەو وڵاتە."

وەزارەتى پەروەردەى حکومەتى کاتیی سووریا گۆڕانکاری لە نێوەڕۆکى چەند وانەیەکى خوێندنى قوتابخانەکان دەکات، چەند فەرموودەیەک بە پاساوى ئەوەی "لاوازن" دەسڕێتەوە. دەستەواژەی "لەپێناو نیشتمان دا" دەکاتە "لەپێناوى خودا" ماناى دەستەواژەى "گومڕاکان" دەکاتە کریستان و جوو، وشەى خواوەندیش لادەبات.

نەناردنى ئەو پارەیە پێش کۆتایی ساڵ، پەیوەندیی بە کێشەى نەختینەوە هەبووە لە هەژمارى وەزارەتى دارایی عێراق دا، ئەویش بەهۆى زیادبوونى خەرجییەکانى لەکۆتایی ساڵدا، کە تەنیا خەرجییەکانی مانگى تشرینى یەکەم، بەراورد بە مانگەکانی پێشتر 50% زیادیان کردووە.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق، بە فەرمى داوا لە بزووتنەوەى گۆڕان دەکات لە ماوەى یاسایی خۆیدا کۆنگرە ببەستێت، ئەگەر نا رێوشوێنى یاسایی لە دژیان دەگرنەبەر.

بۆ چارەسەرى کێشەى ئۆتۆمبێلە بێ سەرەتاکان، نووسراوێک ئاراستەى وەزارەتى ناوخۆی عێراق دەکرێت، چاوەڕوان دەکرێت سەرەتاى ساڵى نوێ وەڵامبدرێتەوە.

تیمەکانى دادپزیشکى، پشکنینى زیاتر بۆ ئەو رووفاتەى ئەنفالکراوان دەکەن، کە لە گۆڕێکى بەکۆمەڵى ناوچەى تەل شێخى سەماوە دۆزرانەوە، بەگوتەى، سەرۆکى دەستەى گۆڕە بەکۆمەڵەکانى عێراق، دەرکەوتووە ژنەکان لە نزیکەوە بە گوللە کوژراون و ئەگەر هەیە منداڵەکانیان بەزیندوویی ژێرگڵ کرابن.

دوای دوو مانگ لە راگیرانی، کاروانێکى دیکەى عێراقییەکانى کەسوکارى چەکدارانى داعش لە کەمپى هۆلى رۆژاڤاى کوردستان دەگەڕێنرێنەوە.

وەزارەتى خوێندنى باڵاى عێراق بڕیاری دا؛ نەبەردیی پێشمەرگە و هێزە ئەمنییەکانى عێراق دژی داعش بخاتە نێو پرۆگرامی خوێندنى زانکۆ و پەیمانگەکان، هەروەها بۆ یادى رووداوى سپایکەر رێوڕەسم رێکبخرێت.

بەڕێوەبەرایەتیی گشتیى بەرگریى شارستانیى عێراق هەڵدانى یارى ئاگرین لە 8 شوێن قەدەخە دەکات، لەوانە نێو هۆڵى بۆنەکان، نزیک بەنزینخانە و نەخۆشخانەکان هەروەها دەڵێت"بە هیچ شێوەیەک نابێت منداڵ یاریی ئاگرین هەڵبدات."

دابەزینى نرخی نەوت و زیادبوونى زیاتر لە 8 تریلیۆن دینارى خەرجى بەکاربردن، کێشەى کەمبوونەوەى پارەى نەختینەى لە عێراق دروستکردووە. بەو هۆیەوە مووچەى هەندێک دامەزراوە نەدراوە، سەرەڕاى ئەوەى وەزارەتى دارایی دەڵێت، "کێشەى کەمی نەختینەمان نییە."

دواى زیاتر لە سێ هەفتە لە راگرتنى، گەشتى ئاسمانیی نێوان عێراق و لوبنان دەستپێدەکاتەوە و ژمارەیەک هاووڵاتیی لوبنانی دەگەڕێنەوە وڵاتەکەیان.

بە گوێرەى پلانێکى بانکى ناوەندى، دەبوو فرۆشتنى دۆلار لە ساڵى نوێوە لە رێگەى سەکۆى ئەلیکترۆنییەوە نەبێت و لە رێگەى چەند بانکێکەوە بکرێت، ئەو سەکۆیە رۆڵى چاودێری و تۆمارکردنى زانیارییەکانى دەبێت.

بەگوێرەى ئامارى دەزگای ئاسایشی هەرێمی کوردستان، لە ئەمساڵدا "636 تیرۆریست" و 1019 تۆمەتبار و بەکارهێنەرى مادەى هۆشبەر دەستگیر کراون. هەروەها دەستگیراوە بەسەر 14 هەزار و 16 ملیۆن دینارى ساختەدا.

ئەحمەد شەرع رایگەیاند، گفتوگۆ لەگەڵ هەسەدە دەکەن لەبارەى ناوچەکانى باکوورى رۆژهەڵاتى سووریا تاوەکو دواتر بچنە نێو هێزى حکومى. دەڵێت: "کورد بەشێکى دانەبڕاون لە پێكهاتەکانى سووریا."

چەند پارە لە بانکەکانی عێراق دا هەن؟

دووەم کاروانى هاووڵاتییانى عێراقى لە سووریا لەڕێگەى دەروازەى ئیبراهیم خەلیلى هەرێمى کوردستانەوە گەڕانەوە کە 96 کەس بوون. گوتەبێژى وەزارەتى کۆچ و کۆچبەرانى عێراق دەڵێت: "بەر لەوەى دەربازى ئەو خاڵە سنوورییە بن، وردبینى ئەمنییان بۆ کراوە."

ئەو پۆشاکە پاکێجێکى 11 پارچەییە، لەوانە بەدلە، قەمسەڵە و بێرى و پۆستاڵ، گۆڕەوى، پشتێن و جلى ژێرەوە، تەنانەت بەتانیش.

سەرۆکوەزیرانى عێراق رایگەیاند، تێڕوانینى خۆیان گەیاندووەتە ئیدارەى نوێى سووریا و رێز لە ئیرادەی سووریاییەکان دەگرن. هەروەها رەتیکردەوە دەسەڵاتى پێشووی سووریا داواى دەستوردانى سەربازییان لێکردبن.

وەزارەتى دارایی و ئابووریى هەرێمى کوردستان لە 11 مانگدا زیاتر لە 1.3 تریلۆن دینارى لە داهاتى ناوخۆ بۆ پڕکردنەوەى کورتهێنانى مووچە خەرج کردووە، یان رادەستی بەغدای کردووە، لە ساڵى نوێشەوە گۆڕانکارى لە راپۆرتى جیاوازى خەرجى و داهات دەکرێت.

کەمتر لە دوو هەفتە ماوە بۆ تەواوبوونى تەمەنى ئەنجوومەنى کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکانی عێراق، ئەندامێکى لیژنەى یاسایی پەرلەمان دەڵێت، تاوەکو ئێستا دیار نییە تەمەنی کارکردنیان درێژ دەکرێتەوە یان کۆمیسیۆنێکى نوێ هەڵدەبژێردرێت.

شاندێکى مامۆستایانى خوێندنى کوردى دەچنە بەغدا و لەگەڵ لایەنە سیاسی و پەیوەندارەکان کۆدەبنەوە بۆ جێبەجێکردنى داواکارییەکانیان کە سەرەکیترینیان گواستنەوەى راژەکانیانە بۆ سەر وەزارەتى پەروەردەى فیدراڵ.

یەکێتیی تۆپى پێى بەحرێن داواى لێبووردن لە حکومەت و گەلى عێراق دەکات، بەهۆى بوونی وێنەى ئاڵاى پێشووى عێراق لەسەر 'درووشمى یادگاری'، کە بەر لە دەستپێکردنی یارییەکە دا لەنێوان کاپتنی هەردوو هەڵبژاردەکە دەگۆڕدرێتەوە.

کۆمپانیاى هێڵى ئاسمانى عێراق: هەر کەسێک نایەوێت خزمەتگوزارییەکە بەکرێ بگرێت، دەتوانێت کورسیى خۆى بباتە فڕۆکەخانە.

لە چەند شارێکی سووریا، عەلەوییەکان رژانە سەر شەقامەکان و پشێویەکى نوێ رووی لە وڵاتەکە کرد، ئەو دۆخە نوێیە دەسەڵاتدارانى دەستەى تەحریر شامى ناچار کرد رێوشوێن بگرنەبەر و لە شارى حمس قەدەخەى هاتوچۆ رابگەیێنن، وەزارەتى ناخۆى حکومەتى راگوزەریش دەڵێت "هێرشکراوەتە سەر هێزەکانمان و کوژرا و بریندار هەبووە."

شەش کارمەندى کوردى کۆمپانیاى گازى باکوور لە کەرکووک بەتۆمەتى ئەوەى لایکیان لە پەیجێکى تۆڕى کۆمەڵایەتیى فەیسبووک کردووە، سزاى ئاگادارکردنەوە دەدرێن.

هاونیشتمانییەک کە خۆى بە "زەرەرمەند" دەزانێت لە هەموارکردنەوەی یاسایەک لەلایەن پەرلەمانی کوردستانەوە، سکاڵایەک لە دادگەى باڵاى فیدراڵیى عێراق تۆمار دەکات، پارێزەرى دۆسیەکە دەڵێت، "هێشتا وادەى دانیشتنى دادگە دیاری نەکراوە".

لەکۆى ئەو 5 سکاڵایەى لەدژى پێکهێنانى حکومەتى خۆجێیی کەرکووک پێشکێشی دادگەى کارگێڕى کرا بوون، چواریان بۆ مانگى داهاتوو دواخران.

وەزارەتى دارایی عێراق لە 9 مانگدا 8.8 تریلیۆن دیناری لە پشکى هەرێمى کوردستان ناردووە، کە زیاتر لە 7.7 تریلیۆن دینارى بۆ مووچە بووە، تێکڕاى ئەو پارەیەى نێردراوە 9.3%ـی خەرجییەکانى عێراق بووە لەو ماوەیەدا.

دادگەى باڵاى فیدراڵیی عێراق تاوتوێکردنى دوو سکاڵا دوا دەخات کە بۆ هەڵوەشاندنەوەى هەردوو وەزارەتى شەهیدان و کاروباری ئەنفالکراوان و ئەوقاف و کاروبارى ئایینى پێشکێشى کرابوون. بەرپرسێکى پەرلەمانى کوردستان دەڵێت: "دواخستنەکە لەسەر داواى ئێمە بووە."

درووشمى رێکخراوى داعش لەسەر دیوارى قوتابخانەیەکى بەغدا دەنووسرێت و هێزە ئەمنییەکان دەڵێن:" ئەو کەسە دەستگیر کراوە کە ئەو کارەى کردووە".

لیژنەیەکى هاوبەشی هەولێر و بەغدا راپۆرتێک لەبارەى چارەسەرى تێنبینییەکانى سەر لیستى مووچەى هەرێمى کوردستان رادەستى تەیف سامى، وەزیرى دارایی فیدراڵ دەکەن "کە دەبێتە بنەما بۆ خەرجکردنى مووچەى مانگى کانوونى یەکەمى ئەمساڵ."

سەدان سەرباز و پلەدارى سوپاى سووریا کە ئامادە نەبوون بگەڕێنەوە وڵاتەکەیان، گوێزراونەتەوە بۆ بەغدا. سەرۆکى لیژنەى ئەمنیی ئەنجوومەنى پارێزگاى ئەنبار دەڵێت "هەندێکیان ترسیان لە گەڕانەوە هەیە."

ساڵی 2025 بانکى ناوەندى فرۆشتنى دۆلار لە رێگەى سەکۆى ئەلیکترۆنى دادەخات و دەیداتە دەست ژمارەیەک بانک، 'فرۆشتنى دۆلار خێرا و زۆرتر دەبێت'، بە گوتەى پسپۆڕێکى بانکى، پێشبینى دەکرێت ئەمە بەهاى دینار بەرزبکاتەوە، ئەوەش لەکاتێکدایە ئەو بانکە ئەمساڵ 60.4 ملیار دۆلارى فرۆشتووە کە 93.3%ـی بۆ حەواڵەى دەرەکى بووە و چووەتە دەرەوەى عێراقەوە.

وەزارەتى ناوخۆ دوو بڕیار لەبارەى دەرهێنانى پاسپۆرت دەردەکات. لەمەودوا هاووڵاتیان لە هەر پارێزگایەک بیانەوێت دەتوانن مامەڵەى دەرهێنانى پاسپۆرت بکەن بەبێ ئەوەى پەیوەست بکرێت بە شوێنى نیشتەجێبوونیانەوە.

لەسەر سکاڵایەکى مستەفا کازمى، سەرۆکوەزیرانى پێشووى عێراق، دادگەیەکى بەغدا پێنج ملیۆن دینار سزاى پێبژاردنى رۆژنامەڤانێک دەدات. نووسینگەى کازمى دواى بڕیارەکە رایگەیاند، لەو سزایە خۆش بوون.

وەزیرى دەرەوەى عێراق رایگەیاند، خوازیارن پرۆسەیەکى سیاسی لە سووریا بونیاد بنرێت کە بەرهەمى گەلى سووریا بێت؛ "رێکخراوى داعش لە سووریا گەشەى کردووە و چەکى نوێی دەست کەوتووە."

سەرۆکوەزیرانى عێراق رایگەیاند: حکومەتەکەى توانیویەتى مەترسییەکان لەسەر عێراق دوور بخاتەوە و داواى لە فەرماندە سەربازییەکانى نەینەوا کرد، جگە لە پیشەیی بوون مامەڵە بەهیچ پێوەرێکى دیکە نەکەن لە دابەشکردنى بەرپرسیارێتییە ئەمنییەکاندا.

ئەندامێکى ئەنجوومەنى پارێزگاى نەینەوا رایگەیاند، پرۆسەى خەرجکردنى پارە بۆ کەسوکاری شەهیدانى شارەکە بە خاوى بەڕێوەدەچێت و بەشێکی کەم لە کەسوکاری شەهیدان ئەو پارەیەیان پێدراوە.

حکومەتی عێراق لە 25ـی ئەم مانگەوە سەرجەم خەرجییەکانی رادەگرێت و هەژمارى ساڵانە دادەخات. ئەندامێکى لیژنەى دارایی پەرلەمان دەڵێت: " پارە بۆ مووچە یان پڕۆژەیەک کە پێویست بێت دەخرێتە سندوقى سپاردە".

لە یەکێک لە سکاڵاکاندا کە دەست تۆڕى میدیایی رووداو کەوتووە، داواکراوە وەزارەتى ئەوقاف و کاروبارى ئایینى هەڵبوەشێندرێتەوە، بەو پێیەى دژى پێنج مادەى دەستوورى عێراقە.

سەرۆکوەزیرانى عێراق رایگەیاند، سێ جار هەوڵى نزیککردنەوەى سووریا و تورکیاى داوەو ئەنقەرە رازى بووە، بەڵام بەشار ئەسەد مەرجى هەبووە و رووبەڕووبوونەوەى تیرۆ خاڵى ناکۆکییان بووە. دەشڵێت، "نێردەى دیپلۆماسیى عێراق لە دیمەشق کارەکانى دەستپێکردووەتەوە."

سەرۆکوەزیرانى عێراق رایگەیاند: رێگرى لە فرەڕەنگیى ئایینى و نەتەوەیی لە سووریا لێکەوتەى لە ناوچەکە دەبێت، بەتایبەت لە سەر عێراق و ئەو گۆڕانکارییە مەترسیدارانەى کە ناوچەکە لە دواى 7ى تشرینى یەکەمى 2023 پێیدا تێپەڕ دەبێت. "لێکەوتەیەکى دەبێت کە پێشتر نەبووە."

شانەى راگەیاندنى ئەمنیى عێراق رایگەیاند، هەزار و 905 سەرباز و پلەدار و 36 فەرمانبەرى سووریا گەڕاونەتەوە وڵاتەکەیان کە پەنایان بۆ عێراق هێنابوو. دەشڵێت، "ئەو چەکانەی پێیان بووە گوێزراونەتەوە بۆ وەزارەتى بەرگرى و هەرکاتێک حکومەتێکى نوێ لەو وڵاتە پێکهێندرا، رادەستیان دەکەینەوە."

ئەنجوومەنى پارێزگاى نەینەوا دەنگ لەسەر تەرخانکردنى زەوى بۆ شەهیدانى ئەو پارێزگایە دەدات. بۆ ئەوەى شەهیدانى پێشمەرگەش لەو سنوورە بگرێتەوە، داوا کراوە لە هەولێرەوە نووسراو بۆ بەغدا بکرێت.

وەزیرى دەرەوەى عێراق و ئەنتۆنى گۆتێرێس، سکرتێرى گشتیى نەتەوە یەکگرتوووکان بە تەلەفۆن دۆخى سووریا تاوتوێ دەکەن، بەگوێرەى وەزارەتى دەرەوە، گوتێرێس نیگەران بووە لە ئەگەرى دروستبوونى ئاڵۆزى لەنێوان یەپەگە و هەندێک رێکخراو و گرووپە چەکدارەکانى دیکە لەو وڵاتەدا.

گەڕاندنەوەى ئەو سەربازە سوورییانەی پەنایان بۆ عێراق هێنابوو، بۆ وڵاتەکەیان دەستیپێکرد، سەرۆکى لیژنەى ئەمنیى ئەنجوومەنى پارێزگاى ئەنبار دەڵێ بەر لە گەڕانەوە، بەڵیننامەیان پێ پڕدەکرێتەوە، کە لەژێر گوشاردا ئەو بڕیارەیان نەداوە.

سەرۆکوەزیرانى عێراق فەرمانی دا بە راوێژکارەکانى کە بەبێ رەزامەندیی فەرمى، نابێت لێدوان بدەن. هەروەها سەرپشکیان دەکات لە ماوەنەوە لە پۆستەکانیان یان دەستبەرداربوون، بۆ ئەوەى ئازاد بن لە لێدواندان.

وەزارەتى دارایی عێراق رەتیدەکاتەوە بەمەبەست وایکردبێت مووچەى فەرمانبەرانى هەرێمى کوردستان دوابکەوێت، بوونى "کێشە لە تەرازووى پێداچوونەوە لە هەرێمی کوردستان" بە هۆکار دەزانێت بۆ دواکەوتنەکە و جەختیش دەکاتەوە لەوەی؛ پابەندن بە پارەدارکردنى مووچە.

چەند کۆمپانیایەکى کوردى لەنێو ئەو 49 کۆمپانیایانەدان کە بانکى ناوەندى سزاى داون و بۆیان نییە لە مامەڵەی فەرمیی حەواڵەى دەرەکى بکەن، واتە ناتوانن دۆلار بە نرخی 132 هەزار دینار وەربگرن. خاوەنى یەکێك لە کۆمپانیا سزادراوەکان دەڵێت، بڕیارەکە لەسەر بنەمای راپۆرتی کۆمپانیایەکى وردبینى ئەمریکیی دراوە بەناوی K2.

بەپەلە

وەزارەتى کارەباى عێراق گرێبەست لەگەڵ دوو کۆمپانیاى تورکیا واژۆ دەکات بۆ پەرەپێدان بە تۆڕى کارەبا لە پارێزگاى بەسرە لە رێگەى دانانى سێ وێستگەوە.

سکاڵاکان لە دژى سەرۆکى پەرلەمانى عێراقن و داوا دەکەن ئەو بڕیارانەى دەسەڵاتى پێشووى حیزبى بەعس هەڵبوەشێنرێنەوە کە بەهۆیەوە ئەو زەوییانەیان لێ داگیر کراوە.

سکاڵا لە رێگەى واتسئاپەوە، قەدەخەکردنى بازرگانی لەگەڵ حکومەت، گۆڕینى ناوى فەرماندە بۆ خزمەتکار و بەکارنەهێنانى چەک، زنجیرەیەک بڕیار بوون کە موقتەدا سەدر و فەرماندەکانى گرووپى سەرایا سەلام، لە یەک رۆژدا بۆ ئەو گرووپەیان بڵاوکردەوە.

ئەنجوومەنى نیشتمانیى کورد لە سووریا- ئەنەکەسە، جەخت لە گرنگى یەک هەڵوێستیی کورد و پاراستنى ناوچە کوردییەکان دەکاتەوە لە هەر دەستوەردان و لەشکرکێشییەکى نوێ و بە پێویستى دەزانێت پەلە بکرێت لەپەیوەندیکردن بە دەسەڵاتداران لە دیمەشق. رایدەگەیێنێت: دەبێت لە دەستووردا دان بە بوونی گەلی کورد دا بنرێت.

گوتەبێژى رێکخراوى خاچى سوورى نێودەوڵەتى لە سووریا رایگەیاند، داواکاریى بە دواداچوونى چارەنووسى 35 هەزار بێسەروشوێنیان لەو وڵاتە پێگەیشتووە و سۆراخیان دەکەن. گوتیشی، "50%ى کارەبا و ئاوى سووریا لە کارکەوتوون و 90%ى هاووڵاتییانى لە ژێر هێڵى هەژارییەوەن".

هەولێر و بەغدا رێککەوتن لەسەر دەستپێکردنى رێکارەکان بۆ ناردنى پارەى مووچەى مانگى 11 و چارەسەرکردنى تێبینییەکان لەبارەى مووچە لە ماوەى 10 رۆژدا. هەروەها، بڕیار درا شاندێکى وەزارەتى دارایی فیدڕاڵ سەردانى وەزارەتى دارایی و ئابوورى هەرێمى کوردستان بکات و گفتوگۆکانیش لەبارەى هاوتاکردنى مووچەى خانەنشینان دەستپێدەکەنەوە.

وەزیرى دارایی عێراق رەزامەندیی لەسەر گواستنەوەى 430 ملیار دینار بۆ سەر مووچەى هەرێمى کوردستان دەربڕى، وەک هەنگاوى بەر لە ناردنى ئەو بڕە پارەیە.

وەزارەتى ناوخۆى عێراق لیژنەى لێکۆڵێنەوە لەسەر ژمارەیەک پۆلیسی فیدراڵى لە ئەنبار پێکدەھێنێت و دەیانداتە دادگە بە تۆمەتى ئەوەى کارى "ئاژاوەگێڕی و تێکدەرانە"یان کردووە.

ئەبو محەممەد جۆلانى دەڵێت، لە دواى دەربڕینی ئەو خۆشییە، "روودەکەینە بونیاتنانەوەى سووریا."

پەرلەمانى عێراق پێشنیازەیاسایەک بۆ هەموارى یاساى خانەنشینى تاوتوێ دەکات بۆ ئەوەى تەمەنی خانەنشینی وەکو پێشووی لێبکرێتەوە.

بانکى ناوەندیى عێراق رایگەیاند، ئەو تۆمارە دەنگییەى بڵاوکراوەتەوە، کە گوایە دەنگى عەلى عەلاق، پارێزگاری بانکەکەیە "راست نییە" کە تێیدا ئاماژە بەوە دەکات رۆژانە 250 ملیۆن دۆلار بەقاچاخ دەبرێت.

خاوەنی ئەو هۆڵەی پار لە قەزای حەمدانییە ئاگری گرت و بەهۆیەوە و 134 کەس گیانیان لەدەستدا، بە 10 ساڵ بەندکردن سزا درا.

وەزارەتى بازرگانیی عێراق رایگەیاند، بڕیارى خەرجکردنى شایستەى دارایی گەنمى جوتیارانى هەرێمى کوردستان و نەینەوا و کەرکووک درا، رۆژى شەممە، 14ى کانوونى دووەم چەکى پارەکە دەدرێتە جووتیاران.

نوێنەرى سکرتێری گشتیى نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق رایگەیاند: دۆخى ناوچەکە خراپە و کار لەسەر ئەوە دەکەن عێراق بە سەقامگیری بمێنێتەوە و دوور بێت لە ئاڵۆزییەکان.

باڵى سیاسیى دەستەى تەحریرى شام- هەتەشە، سوپاسی عێراق و چەند وڵاتێکى دیکە دەکات بە بۆنەى دەستپێکردنەوەى کارە دیپلۆماسییەکان لە سووریا و دەڵێت: "گەلى سووریا ئەو هەڵوێستە شەرەفمەندانەیەى بیرناچێتەوە".

وەزارەتى پلاندانانى عێراق دەڵێت، 14ـى کانوونى یەکەمی 2024 دوا رۆژى قۆناخى کۆتایی سەرژمێریى گشتیى دانیشتووانە، راگەیاندنى وردەکاریی ئەنجامی سەرژمێرییەکەش دەکەوێتە ساڵى داهاتوو.

فەرماندەی گشتیی دەستەی تەحریری شام رایگەیاند، بە شەڕى رووخاندنى دەسەڵاتى بەشار ئەسەد، سووریا و ناوچەکەیان لە "مەترسیى ستراتیژى" رزگار کردووە، کە بە گوتەی ئەو ''سووریاى بەرەو دابەشبوون دەبرد.''

پەرلەمانى عێراق کەوتە پشووەوە بەبێ ئەوەى هەموارى یاسای بودجە پەسند بکات، کە تایبەتە بە هەناردەى نەوتى هەرێمى کوردستان، ئەو پرسە چاوەڕێى دانیشتنێکى تایبەتى پەرلەمان دەکات بەر لە کۆتایی ساڵ یان دەکەوێتە ساڵى 2025.

" بەر لەوەى دۆخى سووریا تێکبچێت، 4400 هاووڵاتى لوبنانى بە رێگەى وشکانى و لەسەر ئەرکى وەزارتى کۆچ و کۆچبەران، گەڕاونەتەوە وڵاتەکەیان."

هەولێر و بەغدا لەسەر گواستنەوەى 430 ملیار دینار بۆ سەر پارەى مووچەى هەرێمى کوردستان رێککەوتوون و بەوەش کورتهێنانى مووچەى سێ مانگى کۆتایی ئەمساڵ چارەسەر کراوە.

سووریا رایگەیاند، ئیسرائیل یەکێک لە دەروازە سنوورییەکانى ئەو وڵاتەى لەگەڵ لوبنان بۆردوومان کردووە و بەهۆیەوە دەروازەکە داخراوە.

سەرۆکى دەستەى حەشدی شەعبی رایگەیاند، قەیرانى سووریا کاتێک لە نێوان حکومەت و ئۆپۆزیسیۆن بێت، رووداوێکى نێوخۆییە و پەیوەندى بە عێراقەوە نییە.

گوتەبێژى سەربازیی کەتیبەکانی عێراقى هۆشدارى دەدات لە ئەنجامەکانى بەشداریکردنیان لە شەڕى سووریا و دەڵێت: "موجاهیدەکان دەزانن سووریا بۆ عێراق چ گرنگییەکى هەیە".

بڕیارە سبەى هەینى، وەزیرانى دەرەوەى عێراق، ئێران و سووریا لە بەغدا کۆببنەوە بۆ تاوتوێکردنى دۆخى ناوچەکە و سووریا.

وەزیرى بەرگریى سووریا کشانەوەى سوپاى وڵاتەکەى لە شارى حەما بە تاکتیکى و کاتى ناو دەبات و دەڵێت، "لە شەڕێکى قورس و بەردەوامداین".

موقتەدا سەدر رایگەیاند، "پێویستە گەل و حکومەتى عێراق و هەموو لایەن و میلیشیا و هێزە ئەمنییەکان دەست لە کاروبارى سووریا وەرنەدەن و حکومەت سزاى ئەوانە بدات کە ئاسایشى ئاشتى و عەقائیدی لە عێراق دەبەزێنن".

هێزەکانی سووریای دیموکرات - هەسەدە رەتیدەکاتەوە، جوڵەى بەهێزەکانى کردبێت بە ئاراستەى رۆژهەڵاتى حەلەب و دەڵێت: "هیچ گۆڕانکارییەک لە نەخشەى دابەشبوونى سەربازیى هێزەکانمان نییە".

پەرلەمانى عێراق خوێندنەوەى دووەم بۆ هەموارى یاساى بودجەی گشتى دەکات، ئەندامێکى لیژنەى یاسایى دەڵێت، دەبێت 48 کاژێر لە نێوان خوێندنەوەى دووەم و دەنگداندا هەبێت.

بە مەرسوومێکى کۆمارى، سووریا مووچەى سەربازانى بەڕێژەی 50% زیاد دەکات، زیادکردنەکەش مووچەى بنەڕەتییان دەگرێتەوە.

سەرۆکوەزیرانى عێراق لە پەرلەمان رایگەیاندووە؛ گواستنەوەى پارە بۆ مووچەى هەرێمى کوردستان ناکرێت، تەنیا 760 ملیار دینار دەنێردرێت، چونکە پشکى 12.67%ـی هەرێمى کوردستان وەرگیراوە.

چەند بڕگەیەک بۆ هەموارى یاساى لێبووردنى گشتیی عێراق زیاد دەکرێت، کە رێگە ئازادکردنی هەندێک لە تاوانبارانى مادەى هۆشبەر دەدات، ئەو کەسانەش کە لەسەر تاوانێک ئاشتەواییان بۆ کراوە، بەهەمان شێوە یاساکە دەیانگرێتەوە.

شەڕ لە لوبنان وەستاوە و مەترسیی هێرشکردنە سەر عێراق هێشتا هەیە. مقاوەمەی ئیسلامی لە عێراق دەڵێت خۆیان بۆ ئەگەری هێرشی ئیسرائیل ئامادە کردووە. جێگرى سەرۆکى لیژنەى ئاسایش و بەرگریى پەرلەمانی عێراقیش دەڵێت، سیستمى چاودێریى عێراق دەتوانێت 40٪ـى ئاسمانەکەى رووماڵ بکات.

سەرۆکى هاوپەیمانیى نیشتیمانى ئۆپۆزیسیۆنى سووریا بە رووداوی رایگەیاند یەکێک لە ئامانجەکانی ئۆپەراسیۆنە سەربەزییەکانی چەکدارانی ئۆپۆزیسیۆن بۆ سەر حەلەب، گەڕانەوەی ئاوارەکانە بۆ زێدی خۆیان. راشیگەیاند: "دەمانەوێت خەڵکى عەفرین بگەڕێنەوە عەفرین."

ئەمڕۆ (دووشەممە، 2ـی کانوونى یەکەمى 2024) گوتەبێژى وەزارەتى ناوخۆى عێراق و فەرماندەى هێزى پاسەوانى سنوور، کۆنگرەیەکى رۆژنامەڤانییان لە بەغدا ئەنجام دا بۆ روونکردنەوەى ئاستى پاراستنى سنوورى عێراق لەگەڵ سووریا.

لیژنەى ئاسایش و بەرگریى پەرلەمانى عێراق میوانداریی وەزیرى بەرگری و بەرپرسانى دیکەى سەربازى دەکات بۆ تاوتوێکردنى رێوشوێنەکانى پاراستنى سنوور و رێگرى لە کاریگەریى دۆخى سووریا لەسەر عێراق.

کۆمەڵەى مانگى سوورى عێراق پڕۆژەیەک بۆ خستنەسەرکارى ئاوارەکانى لوبنان ئامادە دەکات لە رێگەى پێدانى پارە بۆ پڕۆژەى بچووک.

وەزیرى دەرەوەى ئیماراتى عەرەبی لەبارەى دۆخى سووریا لەگەڵ وەزیرانى دەرەوەى عێراق، میسر و ئوردن گفتوگۆی کرد.

"حکومەتى رزگاریى سووریا"ى دەستەى تەحریری شام لە سووریا لە پەیامێکدا بۆ حکومەتى عێراق راگەیاند: شۆڕشەکەیان بۆ رزگاکردنى گەلى سووریایە لە دەسەڵاتى بەشار ئەسەد و هەڕەشە نابن بۆ سەر ئاسایش و سەقامگیریى عێراق.

میدیاى فەرمى ئێران دیمەنى نانخواردنى وەزیرى دەرەوەى وڵاتەکەى بڵاوکردەوە لە یەکێک لە چێشتخانەکانى دیمەشقى پایتەختى سووریا، کاتێک سەردانى ئەو وڵاتەى کردووە.

دەستەى تەحریری شام پەیامێک ئاراستەى هەسەدە دەکات بۆ کشانەوە لە شارى حەلەب و گوتەبێژى هەسەدەش دەڵێت: "قایل نەبووین بەوەى لە شێخ مەقسود و ئەشرەفییە بکشێینەوە".

وەزارەتى بەرگریی سووریا رایگەیاند: سێ بۆردوومانى ئاسمانیی هاوبەشیان لەگەڵ رووسیا کردووەتە سەر چەند ئامانجێکى شارەکانى ئیدلب و حەلەب و تێیدا، دەیان "تیرۆریست" کوژراون.

سەرۆککۆمارى ئێران و سەرۆکوەزیرانى عێراق لە پەیوەندییەکانى تەلەفۆنیدا دۆخى سووریا و ناوچەکە تاوتوێ دەکەن. مەسعود پزیشکیان رایگەیاند: رووداوەکانى سووریا مەترسیى جیدین بۆ سەر ئاسایشى هەرێمى و پارێزگارى لە خاکى وڵاتان بە سووریاشەوە ستراتیژیى هەرێمیی ئێرانە.

گوتەبێژی فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکانی عێراق راگەیاند: سنوورى عێراق لەگەڵ سووریا پتەو کراوە و هەر نزیکبوونەوەیەک لەو سنوورە بە تووندى بەرپەرچ دەدرێتەوە.

لە چوار رۆژدا نزیکەى 4,000 هاووڵاتیی لوبنان لە عێراقەوە بە رێگەى وشکانى گەڕاونەتەوە و بڕیارە یەکەم کاروان بە رێگەى ئاسمانى لە نێوەڕاستى ئەم هەفتەیە بگەڕێندرێنەوە.

محەممەد شیاع سوودانى فەرمانی دا بە فەرماندە سەربازییەکان، چاودێریى جموجوڵى "گروپە تیرۆریستییەکان" بکەن لەنێو خاکى سووریا و رایگەیاند، "بەرپەرچى هەر هەڕەشەیەک دەدەینەوە کە زیان بە خاک و سەروەریى وڵات بگەیێنێت".

ئەنجوومەنى هەواڵگریى نیشتمانیى عێراق چەند راسپاردەیەک لەبارەى دۆخى سووریا دەداتە محەممەد شیاع سوودانى، سەرۆکوەزیرانی عێراق و فەرماندەى گشتى هێزە چەکدارەکان و دەڵێت، پاڵپشتى گەلى سووریا و سوپاکەى دەکەن.

عێراق و ئیسپانیا حەوت یاداشتى لێکتێگەیشتن و هاریکارى واژۆ دەکەن، رێککەوتنەکان راکێشانى هێڵى شەمەندەفەر لە ئێرانەوە دەگرێتەوە.

پەیڕەوى ناوخۆى پەرلەمان، یاساکانى سەرۆکایەتیی هەرێمى کوردستان، یاساى کاراکردنەوەى دامەزراوەى سەرۆکایەتیی هەرێمى کوردستان، یاسای هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان، بنەمان بۆ ئەو رێکارانەى دەگیرێنەبەر لە یەکەم دانیشتنەوە تاوەکو متمانەدان بە کابینەى نوێى حکومەت.

شانەى راگەیاندنى ئەمنیى عێراق راگەیاند، بە فڕۆکەى جەنگى شەش "میوانخانە"ى داعش-یان لە سنوورى پارێزگاى ئەنبار بۆردوومان کردووە کە چەکدارانى ئەو گروپەى تێدابووە.

هەفتەى داهاتوو گەشتە ئاسمانییەکانى عێراق بۆ فڕۆکەخانەکانى لوبنان دەستپێدەکەنەوە کە زیاتر لە دوو مانگە راگیراون.

لیژنەى مافى مرۆڤى پەرلەمانى عێراق رایگەیاند، بە نیگەرانییەوە لە راپۆرتەکانى تایبەت بە زیادبوونى ئەشکەنجەدان لە ناوەندەکانى لێکۆڵینەوە دەڕوانن بۆ وەرگرتنى دانپێدانی بە زۆر. داواش لەو کەسانە دەکات کە بەهۆیەوە زیانیان بەرکەوتووە، بەشێوەیەکى راستەوخۆ سکاڵا و بەڵگەنامەکانیان بدەنە ئەو لیژنەیە.

ئەمڕۆ پێنجشەممە، 27ى تشرینى دووەمی 2024، عومەر بەرزنجى، بە تۆڕى میدیایی رووداوى گوت: "بەیانیى ئەمڕۆ گەیشتمە فڕۆکەخانەى عەمانى پایتەختى ئوردن و بە فەرمى وەک باڵیۆزى عێراق لەو وڵاتە دەستبەکار بووم، دەستبەکاربوونەکەم بۆ وەزارەتى دەرەوەى عێراق نارد."

لەڕێگەى هەموارى یاسایەکەوە، عێراق بۆ یەکەم جار پێناسەى درۆن بە یاسایی دەکات، جێگرى سەرۆکى لیژنەى ئاسایش و بەرگریى پەرلەمان دەڵێت، ئەو هەنگاوە مەبەست لێى ئەو درۆنانەیە کە بۆ کارى مەدەنى بەکاردەهێندرێن و پێویستە تۆمار بکرێن.

مانگى سوورى عێراقى راگەیاند، لە دواى دەستپێکردنى ئاڵۆزییەکانى لوبنان و فەلەستین 765 تۆن خۆراک و پێداویستى تەندروستییان بۆ فەلەستین و لوبنان ناردوون.

سەرچاوەیەک لە وەزارەتی دارایی عێراق رایگەیاند، "بڕیارە سبەی پێنجشەممە وەزارەتى دارایی فیدراڵ پارەى مووچەى مانگى تشرینى یەکەمى مووچەخۆر و فەرمانبەرانی هەرێمى کوردستان بنێرێت و لە هەفتەى داهاتوودا لیستى دابەشکردنى مووچە رابگەیێندرێت."

ئەنجوومەنى پارێزگاى دیالە کوردێکی وەک قایمقامى نوێى قەزاى خانەقین هەڵبژارد کە لە پشکى یەکێتیی نیشتمانى کوردستانە. ئەمەش دوای ئەوەی دانانی کوردێکی دیکە بۆ ئەو پۆستە ناڕەزایی لێکەوتەوە.

بۆ یەکەمجار ئەو کوردە فەیلییانەى ناویان لە تۆمارى بیانییەکانى عێراق دەرهێندراوە، لە سەرژمێریی گشتیی دانیشتووان دا وەک هاووڵاتیی عێراق تۆمارکراون.

لە مانگى داهاتووەوە بڕیارى بڕینى 1%ـی مووچەى فەرمانبەران و خانەنشینان لە عێراق بە پاساوی هاوکاریکردنی غەززە و لوبنان جێبەجێ دەکرێت، کە مانگانە زیاتر لە 52 تریلیۆن دینار دەکات، ئەوانەی رازی نین بە لێبڕینەکە، ناویان لە لیستی کۆمەکبەخشان لادەدرێت.

ئەنجوومەنى پارێزگاى نەینەوا، نەخشەى تێپەڕینى رێگەى گەشەپێدان بەو پارێزگایە پەسند دەکات، شاندێکیش بە سەرۆکایەتیى پارێزگار بۆ تاوتوێکردنى پڕۆژەکە لە تورکیایە.

ئەنجوومەنى پارێزگاى کەرکووک بۆ تاوتوێکردنى دۆخى مادەى هۆشبەر و تاوانى رێکخراو و دەستکاریکردنی لۆگۆی پارێزگاکە کۆدەبێتەوە.

لیژنەى باڵاى جێبەجێکردنى مادەى 140، ماوەى 10 رۆژ مۆڵەت دەداتە 369 خێزانى عەرەبی هاوردەى کەرکووک بۆ ئەوەى مامەڵەکانیان بۆ گەڕانەوە بۆ زێدى پێشوویان تەواو بکەن ئەگەرنا "قەرەبوو نایانگرێتەوە".

تۆمارکردنى ئەو کرێکارە بیانییانە لە عێراق دەستپێدەکات کە لە هەرێمى کوردستانەوە چوونەتە ناوچەکانى نێوەڕاست و باشوورى عێراق، بۆئەوەى دۆخى یاساییان لەگەڵ یاسای کارى وڵاتەکە بگونجێنن

.

بەگوێرەى ئامارى بەرایی سەرژمێریى گشتیى دانیشتووان، ژمارەى دانیشتووانى عێراق و هەرێمى کوردستان 45 ملیۆن کەسى تێپەڕاندووە.

محەممەد شیاع سوودانى دەڵێت، "رژێمى زایۆنى بە پاساوى بێ بنەما، هەڕەشەى لە عێراق کردووە و ئەوەش وایکرد، ئێمەش جەخت لەوە بکەینەوە کە نابێت عێراق بکرێتە شوێنێک هیچ هێرشێکی لێوە بکرێت. داوامان لە وەزارەتى دەرەوەش کردووە بەدواداچوون بۆ دۆسیەى هەڕەشەکەى زایۆنى بکات."

ئەنجامى سەرژمێرى، پشکى بودجەى هەرێمى کوردستان یەکلایی دەکاتەوە، کە دوو ساڵە بەگوێرەى ژمارەى دانیشتووان زیاتر چوار تریلیۆن دینار کەمتر نێردراوە. سەرژمێری زیاتر لە 100 کورسی بۆ پەرلەمانى عێراقیش زیاد دەکات و گۆڕانکارى لە کورسیی ئەنجوومەنى پارێزگاکانیش دەکات

ئەنجوومەنى کۆمکارى عەرەبی سەرکۆنەى هەوڵى ئیسرائیل بۆ فراوانکردنى "هەڵسوکەوتى دوژمنکارانە"ی لە ناوچەکە دەدات و داواش لە جەزائیر دەکات وەک ئەندامى ناهەمیشەیی ئەنجوومەنى ئاسایش هاوئاهەنگى لەگەڵ حکومەتی عێراق بکات بۆ ئەو سکاڵایەى لە ئەنجوومەنى ئاسایش تۆماری کردووە.

عێراق قەرەبووى زیانلێکەوتووانى رووداوەکەى حەمدانیە دەکاتەوە و ئەوانەى گیانیان لە دەستداوە وەک شەهید هەژمار دەکرێن. تاوەکو ئێستا 150 بریندار و کەسوکارى 134 کەس کە لەو رووداوە گیانیان لەدەستدا، یەک گوژمەى قەرەبوویان وەرگرتووە.

سەرۆکى تیمى رۆژنامەڤانیى کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکانى عێراق دەڵێت، بڕیارە سبەى دووشەممە، 25ى تشرینى دووەم، کۆمیسیۆن ئەنجامى کۆتایی پەسندکراوى هەڵبژاردنى پەرلەمان و بەربژێرە براوەکان رەوانەى سەرۆکایەتیى هەرێمى کوردستان بکات.

دوو کەس لە پارێزگاى زیقار دەستگیرکران کە 300 مەتر زەوی کشتوکاڵییان بە جۆرێک رووەکى هۆشبەر چاندووە بۆ ئەوەى بە ئالوودەبووانى بفرۆشن.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکانى عێراق هەفتەى داهاتوو ئەنجامى کۆتایی هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان پەسند دەکات و لە ماوەى 10 رۆژ دواى ئەوە لەسەر بانگهێشتى سەرۆکى هەرێمى کوردستان یەکەم کۆبوونەوەی پەرلەمان دەکرێت.

ئەندامێکى کوردى ئەنجوومەنى پارێزگاى سەلاحەدین رایگەیاند؛ تۆمارى خێزانەکان بۆ سەرژمێرى لە سنوورى قەزاى خورماتوو 100٪ تەواو بووە و خێزانە ئاوارەکانیش تۆمارکراون.

ئەو خێزانانەى ناویان بۆ سەرژمێرى تۆمار نەکراوە رۆژێکى دیکەیان لە بەردەمدایە بۆ ئەو هەنگاوە، ئەو خێزانانەى ناوچە کوردستانییەکانیش کە گەڕاونەتەوە بۆ سەرژمێرى، بەبێ ئامادەبوونى خۆشیان دەکرێت زانیاری ئەو 77 پرسیارەیان وەربگیرێت کە لە کۆتایی قۆناخى سەرژمێرى دەکرێت.

بەغدا لە رێژەى تۆمارى خێزانەکان لە سەرژمێرى کەمترین بووە لەسەر ئاستى عێراق و هەولێر لەسەر ئاستى هەرێمى کوردستان زۆرترین بووە. واست بە 98.68% زۆرترین رێژەى سەرژمێرى تێدا ئەنجامدراوە.

وەزارەتى ناوخۆى عێراق رەتیکردەوە، دەستگیرکردنى ئەفسەر و کارمەندانى وەزارەتەکەى لە بازگەکانى کەرکووک پەیوەندى بە سەرژمێرىی گشتیى دانیشتووانەوە هەبووبێت و دەڵێت، "18 ئەفسەر و کارمەند گەندەڵى داراییان لەسەر سەلمێندراوە و راگیراون".

فەرماندەى گشتیى هێزە چەکدارەکانى عێراق فەرمانیدا چەکى پێشکەوتوو بۆ پاسەوانى سنوور دابین بکرێت و پێداویستییە تەکنیکى و ئەمنییەکانى ئەو هێزە دەستبەربکرێت.

لیژنەى باڵاى سەرژمێریى گشتیى دانیشتووان لە عێراق بڕیاریدا کاژێرەکانى کارى بژمێرەکان لەو پارێزگایانە درێژ بکاتەوە کە کارەکانى سەرژمێرى تیایاندا تەواو نەبووە.

میقداد میری، گوتەبێژى لیژنەى باڵاى ئەمنیى سەرژمێریى گشتیى دانیشتووان رایگەیاند، سبەی هەینی قەدەخەی هاتووچۆی نێوان پارێزگاکان بەردەوام دەبێت، بەڵام لەنێو شارەکاندا هاتووچۆ ئاسایی دەبێتەوە.

گوتەبێژى لیژنەى باڵاى ئەمنیى سەرژمێریى گشتیى دانیشتووان راگەیاند: بڕیارى کۆتایی لەبارەى هەڵگرتنى قەدەخەى هاتووچۆى تایبەت بە سەرژمێرى نەدراوە و کاژێر 10:00ى شەو دوا بڕیار دەدرێت.

لە نەینەوا و دیالە 100%، سەلاحەدین 99% و ئەنبار 80%ى سەرژمێرى تەواوبووە و بەتێکڕاى عێراق رێژەکە گەیشتووەتە 90%.

بەهۆى دواکەوتنى ئامادەکارییەکان و کەمى تیمەکان، سەرژمێرى لە چەند گوندێکى ناوچە کوردستانییەکانى پارێزگاى نەینەوا تەواو نەبووە. لە قەزاى شێخان بۆ 900 خێزان یەک بژمێر دانراوە، ئەوە لە کاتێکدا پارێزگارى نەینەوا دەڵێت: "سەرژمێرى خێزانەکان 100% تەواو بووە و تەنیا ناردنی زانیارییەکان ماوە".

نوێنەرى تایبەتى سکرتێرى گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ عێراق رایگەیاند، سەرژمێرى هەنگاوى گرنگە بۆ داهاتووى عێراق و گەرەنتیی ماف و گەیشتنە بە خزمەتگوزارییە گشتییەکان و، دابەشکردنێکى دادوەرانەى داهات لەنێوان ناوچە جیاوازەکاندا.

رێژەی 94٪ـی بژمێرەکانى سەرژمێرى گشتیى دانیشتووان لە هەرێمى کوردستان کاران و بەڕێوەبەرى جێبەجێکارى سەرژمێرییەکە دەڵێت "زیاتر لە 50% کارەکان بۆ تۆمارکردنى خێزانەکان کراون."

لەیەکەم رۆژى سەرژمێریى گشتیى دانیشتووان لە سنوورى پارێزگای نەینەوا 60%ـی خێزانەکان تۆمارکراون، بەگوتەى بەڕێوەبەرى ئامارى شارەکە، ئەگەر هەیە رێژەکە زیاتر بێت.

موقتەدا سەدر داوا لە حکومەتی عێراق دەکات سەرژمێریى گشتیى دانیشتووان بەبێ دەستوەردانى حیزبى و دەرەکى بێت، لەگەڵ پەرلەمانیش یاسایەک بۆ رێگرى لە هاوردەکردن لەو وڵاتانەوە دەربکەن کە پاڵپشتیکاری ئیسرائیلن

بەشداریى هاونیشتمانییانى ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی کوردستان لە سەرژمێریى گشتیى دانیشتووان بە گەڕانەوە بۆ ناوچەکانیان، کاریگەرى لەسەر چارەنووسی ئەو ناوچانە و پشکیان لە بودجە و کورسییەکانیان بۆ پەرلەمانى عێراق دەبێت.

بەرپرسى یەکێک لەو گرووپانەى عێراق کە ئیسرائیل تۆمەتباری کردوون بە هێرشکردنە سەر وڵاتەکەى و هۆشدارى داونەتێ، دەڵێت رێکارى خۆپارێزیان گرتووەتەبەر. دەشڵێت، رووبەڕبوونەوە لە رێگەى درۆنەوە "ترسنۆکانەیە".

چارەسەرکردنى مووچەى مانگەکانى تشرینى دووەم و کانوونى یەکەمى فەرمانبەرانى هەرێمى کوردستان لەبەردەم تەیف سامى، وەزیرى دارایی فیدراڵە بۆ یەکلاکردنەوەى کورتهێنانى ئەو پارەیەى بۆ مووچە دروستبووە.

ژنێکى بیانى لەلایەن دادگەیەکى عێراقەوە بە تۆمەتى بازرگانیکردن بە ماددەى هۆشبەر بە لەسێدارەدان سزا درا و پیاوێکى بیانیش بەهەمان تۆمەت سزاى بەندکردنى تاهەتایی درا.

"بەپێچەوانەوە رێوشوێنى یاسایى دەگیرێتەبەر"

دەستەى دادوەریى هەڵبژاردن وەڵامى سەرجەم تانەکانى لەبارەى ئەنجامى کۆتایی هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان دایەوە و رەتیکردنەوە.

یەکلاییکردنەوەى زیاتر لە 7000 دامەزراندن لە کەرکووک ماوە. بە گوتەى ئەندامێکى ئەنجوومەنى پارێزگا، تاوەکو کۆتایی ئەم ساڵ رادەگەیێندرێن

بەجێکردنى مووچە یان "تەوتین" هەشت ساڵە چوار سەرۆکوەزیرانى عێراقى سەرقاڵکردووە، ئاشکراکردنى فەرمانبەرانى "بندیوار" ئامانجى سەرەکى پڕۆژەکەبووە، بەڵام گۆڕینى پەنجەمۆر بە ژمارەى نهێنى فەرمانبەر کێشەى بۆ دروست کردووە.

یەکەم گوژمەى قەرەبووکردنەوەى زیانلێکەوتووانى دەستى داعش لە نەینەوا خەرج کرا، کە زۆرینەى بۆ هاونیشتمانییانى سنووری قەزاى شنگالە

کارتى نیشتمانى و فۆڕمى خۆراک، دوو بەڵگەنامەى پێویستن بۆ سەلماندنى ئەوەى خێزانەکان خەڵکى رەسەنى ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی کوردستانن و واریسی ئەوانەن کە لە تۆمارى سەرژمێریى 1957 ناویان هەبووە، کە دواتر لەلایەن وەزارەتى ناوخۆى عێراقەوە وردبینیى تێدا دەکرێت

نووسینگەى رۆژنامەڤانیی راوێژکارى ئاسایشى نەتەوەیی عێراق رایگەیاند: لەسەردانەکەیدا بۆ پارێزگاى سلێمانى، تاوتوێى دۆخى کەمپەکانیان کردووە لەنزیک سنوورەوە بۆ ناو شارەکە لە چوارچێوەى رێککەوتنى ئەمنیى نێوان عێراق و ئێران، کە مەبەست لێى کەمپى حیزبەکانى رۆژهەڵاتى کوردستانە.

حیزبوڵڵای لوبنان دەڵێت، بەهۆی بۆردوومانێکی ئیسرائیلەوە بۆ سەر باشووری بەیرووت، بەرپرسی نووسینگەی راگەیاندنی گرووپەکە کوژراوە.

ئەندامانى باندێک لە پارێزگاى بابل دەستگیرکران، کە بەناوى داواکردنى دلیڤەرییەوە ئەو کەسانەیان بردووەتە شوێنە دوورەدەستەکان و دواتر بە زەبری هێز رووتیان کردوونەتەوە

ماتۆڕسوارێک کە کاری دیلیڤەرى کردووە، لە قەزاى شارەبانی سەر بە پارێزگای دیالە لەلایەن چەند چەکدارێکەوە دەکوژرێت و چەکدارەکان هەڵدێن، پۆلیسى دیالە دەستی بە لێکۆڵینەوە لە رووداوەکە کردووە، بەڵام تائێستا بکوژەکان دەستگیر نەکراون.

رووداو دیجیتاڵ دوای دەرکەوتنی ئەنجامی سەرژمێریی گشتیی دانیشتووان، بەپێی یاسا دەبێت گۆڕانکاری لە ژمارەی کورسییەکانی پەرلەمان، یان پێوەرى دیاریکردنى ژمارەی کورسییەکان بکرێت، ئەوەش پێویستى بە هەموارکردنەوەی یاساى هەڵبژاردن دەبێت.

پەرلەمانى عێراق رایگەیاند، کەمکردنەوەى ئاشکرا بۆ کڕینى حەوت ئۆتۆمبێلى (VIP) هاوشێوەى دامەزراوەکانى دیکەیە و بۆ ئەوەیە سەرۆکایەتییەکەى ئەرکەکانى لە پێشوازى میوانان بەباشی جێبەجێ بکات.

دادگەى باڵاى فیدراڵى عێراق بڕگەیەکى یاسای خانەنشینى یەکگرتووى عێراق هەڵدەوەشێنێتەوە، کە رێگەى بە بەڕێوەبەرانى گشتى دەدا بە 80%ى مووچەکانیان خانەنیشن ببن.

وەزارەتى بەرگریی عێراق خولێکى نوێى ئەفسەران دەکاتەوە بۆ ئەوانەى بڕوانامەى ئامادەییان هەیە، کە نزیکەى هەزار کەس وەردەگرن. بە گوتەى جێگرى سەرۆکى لیژنەى ئاسایش و بەرگریى پەرلەمانى عێراق، هاونیشتمانیانى هەرێمى کوردستانیش دەتوانن خۆیان بۆ خولەکە ناونووس بکەن.

هەردوو بانکى ناوەندیى عێراق و تورکیا گفتوگۆ لە بارەى گرتنەبەرى میکانیزمى نوێ دەکەن بۆ حەواڵەى بازرگانى نێوانیان؛ عەلى عەلاق هانى تورکیاى دا هەژمارى بانکەکانى عێراق لەو وڵاتە بکاتەوە.

.

وەزارەتى ناوخۆى عێراق ماوەى مانگێک مۆڵەت دەداتە ئەو کرێکارە بیانییانەى لە هەرێمى کوردستانەوە چوونەتە پارێزگەکانی ناوەڕاست و باشووری وڵاتەکە، بۆ ئەوەى دۆخى یاسایی خۆیان بگونجێنن، هۆشداریش دەدات لەوەی هەر کەس و کۆمپانیایەک رۆڵى هەبێت لە دزەپێکردنى ئەو کرێکارە بیانییانە، رێوشوێنى یاسایی "تووند" لە دژیان دەگیرێتەبەر.

نەوت و مووچە، سەرژمێرى و دۆخى ناوچەکە، خێرا پێکهێنانى کابینەی دەیەمی حکومەتی هەرێمی کوردستان، بەیانییەکى زووى 13ـی تشرینى دووەمی 2024، محەممەد شیاع سوودانى، سەرۆکوەزیرانى عیراقیان گەیاندە هەرێمى کوردستان، لە زۆربەى دیدارەکانیدا ئامادەى هاوکاری بوو بۆ قۆناخى دواى هەڵبژاردنى پەرلەمان.

ئەندامێکى لیژنەى دارایی پەرلەمانى عێرق رایگەیاند، درێژکرنەوەى وەرزى یاسادانانى پەرلەمان لەسەر داواى سەرۆکوەزیران بووە، بۆ پەسندکردنى هەمووارى یاساى بودجە، کە پەیوەندارە بە نەوتى هەرێمى کوردستان. دەشڵێت: "پێشبینی دەکرێت سەرەتاى هەفتەى داهاتوو هەمووارەکە بۆ پەرلەمان بنێردرێت."

محەممەد شیاع سوودانى لە کوبوونەوەى لەگەڵ سەرۆکى یەکێتى لە سلێمانى هیواى خواست بە "خێرایی حکومەت پێکبهێندرێت"، ئامادەیی حکومەتەکەى پێشاندا بۆ ئەوەى رۆڵ لە نزیککردنەوەى تێڕوانینی لایەنە سیاسییەکان ببینێت.

وەزیرى نەوتى عێراق رایگەیاند، کۆمپانیاى سۆمۆ لایەنى رێگەپێدراوە بۆ وەرگرتنى نەوتى هەرێمى کوردستان و داهاتەکەشى دەخرێتە هەژمارێکى بانکى تایبەت. گوتیشی "لەو پارەیەی تێچووى بەرهەمهێنانى نەوت دەدرێتە کۆمپانیاکان، ئەوەی دەمێنێتەوە دەبێتە بەشێک لە داهاتی فیدراڵی."

بەگوێرەی نەتەوە یەکگرتووەکان، عێراق لەڕووی کاریگەرییەکانی گۆڕانی کەشوهەواوە لە ریزی پێنجەم خراپترین وڵات دێت.

ئەنجوومەنى پارێزگاى کەرکووک دەنگ لەسەر لۆگۆى نوێى شارەکە دەدات. چەند کڵێشەیەک پێشنیاز کراوە و ئەوەى چانسى پەسەندکردنى هەیە، چوار ناسنامەی شارەکەى تێدایە.

هەنگاوى یەکەمى سەرژمێریى گشتیى دانیشتووان 14ى ئەم مانگە دەستپێدەکات و تاوەکو 10ى کانوونى یەکەم بەردەوام دەبێت. وەزارەتى ناوخۆى عێراق رێنماییەکانى تایبەت بە قەدەخەى هاتووچۆى بڵاوکردەوە کە رۆژانى 20 و 21ى ئەم مانگەیە.

گەورەترین پارکى نەینەوا لە ناحیەى باشیک دەکرێتەوە کە رووبەرەکەى زیاتر لە 14 دۆنمە. پرۆژەکە لەسەر بودجەى یاساى پاڵپشتیى خێراى ئاسایشى خۆراک و پەرەپێدان دروستکراوە

عێراق پێشکێشکردنى داواکاریى مووچەى چاودێریکارى بریندارانى سوپاى دەستپێکرد کە لەنێوان 150 بۆ 250 هەزار دینار دەبێت. بە گوتەى جێگرى سەرۆکى لیژنەى ئاسایش و بەرگریى پەرلەمانى عێراق، ئەو مووچەیە سەربازە بریندارەکانى هەرێمى کوردستانیش دەگرێتەوە

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکانى عێراق وەڵامى 40 تانەى لەبارەى ئەنجامى کۆتایی هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان بۆ دەستەى دادوەریى هەڵبژاردن ناردووە، تەنیا یەک تانە ماوە کە ئەمڕۆ وەڵام دەدرێتەوە

ئەندامێکى لیژنەى دارایی پەرلەمانى عێراق پێشبینی دەکات، بودجەى ساڵی 2025 زیاتر نەبێت لە بودجەى ساڵی 2024، ئەوەش بەهۆى کەمیى نرخى نەوت بەراورد بەو نرخەى خەمڵێندراوە، کە دەبوو بە زیادەى نرخەکەى کورتهێنانى بودجەى ئەم ساڵى پێ پڕبکرایەتەوە

سەرکەوتنى دۆناڵد ترەمپ لە هەڵبژاردنى سەرۆکایەتیى ئەمریکادا دوو پێکهاتەی سەرەکیی عێراق بە دوو ئاراستەى جیاواز لە مامەڵەکردن لەگەڵ ئیدارەى نوێى واشنتن دەبات. شیعەکان دەیانەوێت لەگەڵى هەڵبکەن و سوننە چاوى لەوەیە "ماڵى پەرتەوازەیان" یەک بخات

دەزگەى ئاسایشى نیشتمانیى عێراق ژن و پیاوێکى لە سەلاحەدین دەستگیرکرد کە بەرپرسیارێتییان هەیە و بە ساختە زەوییان فرۆشتووە. بە گوتەى ئەندامێکى ئەنجوومەنى پارێزگا، 18 پارچە زەویى نیشتەجێبوونیان بە ساختە فرۆشتووە.

ئەنجوومەنى پارێزگاى سەلاحەدین سەرۆکێکى نوێى هەڵبژارد، ئەوەش دواى وەرگرتنەوەى متمانە لە سەرۆکى پێشووى ئەنجوومەنەکە.

راوێژکارى ئاسایشی نەتەوەیی عێراق رایگەیاند، سەردانیان بۆ ئێران بۆ جەختکردنەوەیە لەسەر هەڵوێستى جێگیریى بەغدا لەبارەى گرنگیى پاراستنى سنوور و رێگرى لە بەقاچاخبردن و بنەبڕکردنى مادەى هۆشبەر.

پێدانى پاسپۆرتى دیپلۆماسی بە پەرلەمانتارانى کوردستان لە هەموارى یاسای پاسپۆرتى عێراق زیاد دەکرێت، کە تەنیا دەنگدانى ماوە بۆ ئەوەى کارا بێت.

ئەگەر بەگوێرەى بڕیارەکە هەرێمى کوردستان نەوت رادەست بکات، مانگانە دەکاتە 12 ملیۆن بەرمیل و پارەى پێچووەکەى 192 ملیۆن دۆلارەکە کە ئەگەر ئەو بڕە دۆلارە بە 130 هەزار دینارى نرخى فەرمى هەژمار بکرێت دەکاتە 249 ملیار و 600 ملیۆن دینار. جەمال کۆچەر دەڵێت: "پێویستە هەژمارکردنەکە بەو شێوەیە بێت."

رەحیم بدێرى، ئەندامى نوێى ئەنجوومەنى پارێزگاى دیوانییە، ئەمڕۆ پێنجشەممە بە فەرمى لە برى ئەندامێکى دیکەى ئەنجوومەن دەستبەکار بوو، لە کۆنگرەیەکى رۆژنامەڤانیدا گوتى: "بڕیارم داوە وەک ئەندامێکى سەربەخۆ بچمە نێو فراکسیۆنى دەوڵەتى یاسا."

یەکێک لە تۆمەتبارانى رووداوى کوشتنى کەسێک و سووتاندنى تەرمەکەى لە دیالە، لە پارێزگاى دهۆک دەستگیرکراوە، تۆمەتبارێکى دیکەشیان لە نەینەوا دەستگیرکرا.

چەند کەسێک لە دیالە ئۆتۆمبێلێک بە شۆفێرەکەیەوە دەڕفێنن و دواى کوشتنى شۆفێرەکە و سووتاندنى جەستەى، ئۆتۆمبێلەکە دەدزن.

وەرزى یاسادانانى پەرلەمانى عێراق بۆ ماوەى 30 رۆژ درێژکرایەوە و پشوووەکەیان دواخست، بۆ ئەوەى لەم ماوەیەدا چەند پڕۆژە یاسایەک یەکلابکرێتەوە کە ناکۆکییان لەسەرە.

کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق 13 بڕیارى لەبارەى سکاڵاکانى بانگەشە و دەنگدانى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان بڵاوکردەوە، کە تێیدا جوڵانەوەى نەوەى نوێی بە یەک ملیۆن و 500 هەزار دینار پێبژاردن سزا دراوە.

.

ئەنجوومەنى وەزارى ئاسایشى نیشتمانیى عێراق رایگەیاند، ئەوەى باسدەکرێت لەبارەى بەکارهێنانى خاکى عێراق بۆ هێرشکردنە سەر ئیسرائیل، "بیانووە" و بەرژەوەندیى عێراق وا دەخوازێت زەوى و ئاسمانەکەى لە جەنگ دووربخرێتەوە.

دادگەی باڵای فیدراڵیی عێراق ئەو 5 سکاڵایەی رەتکردەوە، کە لەبارەی دانیشتنی هەڵبژاردنی سەرۆکی ئەنجوومەنی پارێزگا و پارێزگاری کەرکووک تۆمار کرابوون

کاریگەریى هەڵبژاردنى سەرۆکایەتیى ئەمریکا لە بەغداش رەنگی داوەتەوە، هاووڵاتییان بەسەر دوو بەربژێرە رکابەرەکەدا دابەش بوون؛ بەشێکیان پێشبینیی سەرکەوتنی ترەمپ و بەشێکیش پێشبینیی سەرکەوتنی هاریس دەکەن

پێکهێنانى حکومەتێکى "گشتگیر بەبێ دواکەوتن و خێرا، بەهێز و نەرم" پەیامى سەرەکیی باڵیۆزى یەکێک لە بەهێزترین وڵاتانى جیهان بوو لە عێراق، لە گەشتێکى 24 کاژێریدا بۆ هەرێمى کوردستان کاتێک لەگەڵ بەرپرسانى باڵاى دوو پارتە براوەکەى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان کۆبووەوە.

بڕیارە لە کۆبوونەوەی ئەنجوومەنى وەزیرانى عێراق "بڕیارى پێویست" لەبارەى ئەو تێبینییانەوە بدرێت، کە هەرێمى کوردستان لەسەر پرسی سەرژمێرى هەیبووە.

.

لافاو نەوتى کێڵگەکانى پارێزگاى سەلاحەدین تێکەڵ بە ئاوى رووبارى دیجلە دەکات، وەزارەتى سەرچاوەکانى ئاوى عێراق دەڵێت "کێشەکە چارەسەر بووە". ئەندامێکى ئەنجوومەنى پارێزگاش دەڵێت کێشە بۆ ئاوى خواردنەوە دروست ناکات.

مەرجەعی باڵای شیعەی عێراق رایگەیاند، پێویستە عێراقییەکان پەند لەو ئەزموونانە وەربگرن کە پێیدا تێپەڕبوون و کار بکەن بۆ هێنانەکایەى داهاتوویەکى باشتر، بەڵام ئەوە نایەتەدى بەبێ رێگرى لە دەستوەردانى دەرەکى بە سەرجەم شێوازەکانى و چەسپاندنى دەسەڵاتى یاسا و سنووردارکردنى چەک لە دەستى دەوڵەت

بەگوێرەى نەخشەى بنەڕەتی پڕۆژەى رێگەى گەشەپێدان کە لەلایەن کۆمپانیایەکى ئیتاڵى ئامادە کراوە، هێڵەکە بە هەرێمى کوردستان دا تێدەپەڕێت. گوتەبێژى وەزارەتى گواستنەوەى عێراق دەڵێت، "قۆناخى کۆتایی نەخشەکە لە 2025 ئامادە دەبێت و دەخرێتە بەردەم کۆمپانیاکان بۆ جێبەجێکردن."

دادگەى کارگێڕیى عێراق سەرۆکى لەکارلادراوى ئەنجوومەنى پارێزگاى دیالە بە کاتى دەگەڕێنێتەوە بۆ پۆستەکەى تاوەکو ئەو کاتەى سکاڵایەک لەبارەى لادانیەوە یەکلادەکرێتەوە. ئەو بڕیارە هەمان رۆژى دەستبەکاربوونى سەرۆکى نوێى ئەنجوومەن بوو

فرۆشتنى دۆلار بە نرخى فەرمى لە هەردوو فڕۆکەخانە نێودەوڵەتییەکانی سلێمانى و هەولێر دەستیپێکرد و هاونیشتمانییانى هەرێمى کوردستان دەتوانن بۆ گەشتەکانیان بۆ دەرەوەى وڵات وەری بگرن. گەشتیاران دەتوانن بڕى 3000 دۆلار بە نرخى فەرمى بکڕن، کە زیاتر لە 500 هەزار دینارى لە نرخى دۆلار لە بازاڕ کەمترە

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق وردەکاریی 146 سکاڵاى زەرد و 34 سکاڵاى سەوزى بڵاوکردەوە کە لەسەر دەنگدانى گشتى و تایبەتى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان پێشکێش کرابوون. بە گوتەى بەرپرسێکى کۆمیسیۆن، هیچ کام لەو سکاڵایانە ئەنجامى کۆتایی دەنگدانی نەگۆڕیوە

بەگوێرەى ئەنجامى بەرایی رووپێوییەکى وەزارەتى پلاندانانى عێراق رێژەى هەژارى بووە بە 17%، لە کاتێکدا پێشتر 23% بووە، رێژەى بێکارییش زیاتر لە 2% کەمبووەتەوە

بانکى بازرگانیى عێراق (TBI) رایگەیاند: گرێبەستێکى لەگەڵ پڕۆژەى 'هەژمارى من' واژۆ کردووە بەمەبەستى بەجێکردنى مووچەى هەرێمى کوردستان.

موقتەدا سەدر هۆشدارى دەداتە حکومەتى عێراق بەوەى خۆى نەخاتە نێو پرسی چارەسەرى دوو دەوڵەت بۆ کێشەى نێوان ئیسرائیل و فەلەستین ئەگەرنا یاساى بە تاوانناساندنى مامەڵەکردن لەگەڵ ئسرائیل دەیگرێتەوە.

41 تانە لە دژى ئەنجامى کۆتایی هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان تۆمار کراون، 25 یان لە بازنەى سلێمانى بووە کە زۆرترین تانە بووە، 17 رۆژ لە بەردەم کۆمیسیۆنى هەڵبژاردنەکان و دەستەى دادوەریى هەڵبژاردنە بۆ یەکلاکردنەوەیان.

20 رۆژى دیکە سەرژمێرى گشتیى دانیشتووان لە عێراق دەستپێدەکات، هێشتا زۆرینەى ئاوارەکانى شنگال نەگەڕاونەتەوە زێدى خۆیان.

کێشەکان لە قۆناخى گەمارۆسازی و ژمارەلێدانى بیناو باڵەخانە و ناونووسکردنى سەرۆکى خێزانەکان دەرکەوتن، کە هەنگاوى یەکەمى سەرژمێریی گشتیى دانیشتووانە و بڕیارە دواى 37 ساڵ لە 20ى ئەم مانگەدا بکرێت.

ناردنى لیستى مووچەى مانگى تشرینى یەکەم نزیکە و بڕیارە هەفتەى داهاتوو لەلایەن وەزارەتى دارایی عێراقەوە وردبینى لەو لیستە دەستپێبکات.

بە فەرمانى محەممەد شیاع سوودانى، حکومەتى فیدراڵیی عێراق لیژنەیەک لەگەڵ هاوپەیمانیی ناتۆ پێکدەهێندرێت بۆ تاوتوێکردنى چوارچێوەى هاوکاریی نێوانیان.

عەلى عەللاق: ئێستا هەڵاوسان گەیشتووەتە 3.8% و، ئەوە رێژەیەکى نموونەییە، لەکاتێکدا ساڵى 2023 رێژەى هەڵاوسان گەیشتبووە 7.5%.

راوێژکارێکى سەرۆکوەزیرانى عێراق رایگەیاند، کۆتایی ساڵ سەکۆى "بەدناو"ـی ئەلیکترۆنى بۆ وەرگرتنى داواکاریى فرۆشتنى دۆلار دادەخرێت. بە بۆچوونى ئەندامێکى پەرلەمانى عێراقیش بەرژەوەندیی کەسی و حیزبى رێگرن لەوەى ئەو یاسایانە جێبەجێ بکرێن کە هاندەرن بۆ وەرهێنان و گەشەى ئابوورى لە عێراق.

وەزارەتى کۆچ و کۆچبەرانى عێراق 200 لیتر نەوت بۆ ئاوارەکانی کەمپەکانى دهۆک دەنێرێت و بە دوو قۆناخ پێیان دەدرێت.

خەمیس خەنجەر دەستى لە پۆستى سەرۆکى پارتى سەروەرى کێشایەوە کە یەکێکە دیارترین پارتە سوننەکانى عێراق.

767 ئاوارەى دیکەى کەمپەکانى هەرێمى کوردستان گەڕانەوە زێدى خۆیان و کۆمەکى دارایی وەزارەتى کۆچ و کۆچبەرانیان پێدەدرێت.

پەرلەمانى عێراق دەنگدان لەسەر سێ پڕۆژە یاسا دەخاتەوە خشتەى کارەکانى کە پەیوەندارن بە کورد و شیعە و سوننە.

بانکى فیدراڵیی ئەمریکا دوو مانگ جارێک گوژمەیەک دۆلارى کاش رەوانەى عێراق دەکات بۆ خستنەڕووى نەختینەیی و پارەى داهاتى دیکەى نەوت، ئەویش لە رێگەى حەواڵەى ئەلیکترۆنیی دەرەکییەوە خەرج دەکرێت.

دوو بەربژێرى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان هەر یەکەیان بە یەک ملیۆن دینار و لیستێکیش بە 500 هەزار دینار، بەهۆى پێشێلکردنى رێکارەکانى بانگەشەى هەڵبژاردن، لەلایەن کۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەوە سزادران.

لیستى مووچەى تشرینى یەکەمى مووچەخۆرانی هەرێمى کوردستان لە قۆناخى ئامادەکردندایە بۆ ناردنى بۆ وەزارەتى دارایی فیدراڵ و تێبینییەکانى بەغدا لەبەرچاو دەگیرێن.

دادگەى فیدراڵیى عێراق سێ بڕگە و هەمواری یەکەمی یاساى ئەنجوومەنى شووراى هەرێمى کوردستانی هەڵوەشاندەوە.

ئەو چوار ژنە بەربژێرانەى زۆرترین دەنگیان لە بازنەکانیان بەدەستهێناوە بە یەکسانى لە نێوان لیستى یەکێتى و پارتى دابەش بوون، زۆرترین دەنگ کە بەربژێرى دەرچووی ژن بەدەستی هێنابێت لە بازنەى هەولێر بووە کە زیاتر لە 13 هەزار دەنگە و کەمترینیان لە هەڵەبجەیە.

دوو دادگەى عێراق، سکاڵاى سێ لایەن لەدژى پێکهێنانى حکومەتى خۆجێیی کەرکووک یەکلادەکەنەوە، سکاڵالێکراوان 10 کەسن، لەوانە پارێزگار و سەرۆکى ئەنجوومەنى پارێزگای کەرکووک لەگەڵ سەرۆککۆماری عێراق.

ئەو 26 وێستگەیەى کە دەژمێردرێنەوە زیاتر لە حەوت هەزار دەنگى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستانیان تێدایە. زۆرترینى لە بازنەى هەولێرە. کێشە لە ناردنى زانیارى و جیاوازى نێوان ژماردنى دەستى و ئەلیکترۆنى هۆکارى وردبینکردنەوەکانن.

پرۆسەى وردبینیی ئەو وێستگانەى دەنگدان دەستپێدەکات، کە تاوەکو ئێستا بۆ هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان هەژمار نەکراون، زانیارى دەنگى 26 وێستگە نەگەیشتوونەتە کۆمیسیۆن و 118 سکاڵا لەبارەى دەنگدانى گشتى تۆمار کراون.

بە گوێرەى دەنگی دروستى هەریەک لە بازنەکانى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان، گرانترین نرخى کورسی بۆ بوون بە پەرلەمانتار لە سنوورى دهۆک بووە، کە زیاتر لە 22 هەزار دەنگ و هەرزانترینیان لە هەڵەبجە بووە، کە نزیکەى 17 هەزار دەنگە.

باڵیۆزى ئەمریکا لە عێراق دەڵێت، پاڵپشتى هەوڵەکان دەکەن بۆ ئەوەى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان "ئازادانە و پاک" بێت و داواشی لە لایەنە سیاسییەکان و هێزە ئەمنییەکان کرد، رێز لە رۆڵى راگەیاندن و کۆمەڵگەى مەدەنى بگرن.

تیمێکى کۆریاى باشوور لە هەرێمى کوردستانن بۆ چاودێری کارکردنى ئامێرەکانى دەنگدان، کە دروستکراوى کۆمپانیایەکى ئەو وڵاتەن.

بایکۆتى دەنگدان و دەنگى پووچەڵ 16.8%ى تێکڕاى ژمارەى دەنگدەرانى تایبەت بووە بۆ هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان. بە گوتەى بەرپرسی رێکخراوێکى چاودێریى هەڵبژاردن، ناشارەزابوون لە دەنگدان، یان سووتاندنى بە مەبەستى دەنگ، هۆکارى سەرەکیى دەنگە پووچەڵەکان بوون

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق دوو سکاڵاى پارتى و سکاڵایەکى یەکێتى و نەوەى نوێ رەتدەکاتەوە، بەربژێرێک و لیستێکى دیکەش بە 500 هەزار دینار پێبژاردن سزا دەدات

لە هەریەک لە رۆژانى دەنگدانى تایبەت و گشتى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان، کۆمیسیۆن راپۆرتێک لە بارەى رێژەى بەشداریى دەنگدان بڵاودەکاتەوە، کە بە ئەلیکترۆنى تۆمار دەکرێن.

گەمارۆسازی و ژمارەلێدانى بینا و باڵەخانەکان لە هەرێمی کوردستان گەیشتە زیاتر لە 50%، زۆرترینى ئەو هەنگاوە لە سنوورى پارێزگاى سلێمانى و هەڵەبجە کراوە.

پارتى موتتەحیدوونى سوننە، داوا لە سەرۆککۆمارى عێراق دەکات وەک پارێزەرى دەستوور، پرسی یاساى لێبوردنى گشتى یەکلا بکاتەوە و سەرجەم بڕیارەکانى لەسێدارەدان رابگرێت.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق بڕیاریدا، بنکەیەکی دەنگدان لە هەرێمى کوردستان بگوازێتەوە، کە لە ناوچەیەکى "گەرم"ی سنوور بووە.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق، چوار سکاڵاى رێگەپێدراوى یەکێتى لە هەولێر و سلێمانى و بەربژێرێکى پارتى رەت دەکاتەوە، نەبوونى بەڵگە و نادیاریى بکەرى پێشێلکارییەکان، هۆکارى رەتکردنەوەى سکاڵاکان بووە.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق، 34 پێشێلکاریی لەکاتى بانگەشەى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان تۆمار کردووە، بەپێى یاسا، سزاى پێبژاردنیان لەنێوان 100 هەزار بۆ 50 ملیۆن دینارە.

نەبەرد عومەر، بەرپرسی دەستەی هەڵبژاردنەکانی هەرێمی کوردستان لە کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند: 97 هەزار و 500 کارتى بایۆمەترى دەنگدان وەرنەگیراونەتەوە، 65 هەزاریان لە سنوورى سلێمانی و هەڵەبجە بوون، 22 هەزار کارتى دیکە لە هەولێر و 10 هەزار و 500 یان لە دهۆک وەرنەگیراونەتەوە.

لە رۆژانی بانگەشەی هەڵبژاردنی خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستاندا 44 سکاڵا لە کۆمیسیۆن تۆمار کراون

سەرۆکى لیستێک لە پارێزگاى دهۆک ژنێکى کریستیانە، کە لەگەڵ کەنیسەیەکی ئەڵمانى کارى کردووە. بە گوتەى خۆى، جگە لە هاوئاینەکانى، پشت بە دەنگى پێکهاتەکانى دیکەى شارەکەش دەبەستێت

ئەو بەربژێرانەى لە لیستێک دەکشێنەوە و پەیوەندى بە لیستێکى دیکە دەکەن، لە هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان هەر دەنگێک بەدەست بهێنن دەچێت بۆ لیستەکەى پێشوویان.

دادگەى کارگێڕيى عێراق دوو سکاڵاى عەرەب و تورکمانى کەرکووک بۆ بڕیاردان دوادەخات، کە لە دژى پێکهێنانى حکومەتى خۆجێیی پارێزگاکە تۆمار کراون، سکاڵایەکى هاوشێوەى فراکسیۆنى پارتیش تاوتوێ دەکات. دوو ئەندامى عەرەب و تورکمانیش دوو سکاڵا لە دادگەى فیدراڵى لە دژى سەرۆککۆمار تۆمار دەکەن بۆ کشاندنەوە مەرسومى دەستبەکاربوونى پارێزگارى کەرکووک.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق رایگەیاند، هیچ بڕیارێک نییە بۆ درێژکردنەوەى ماوەى وەرگرتنەوەى کارتى دەنگدان کە ئەمڕۆ کۆتایی دێت.

شاندەکەى هەرێمى کوردستان بە نووسراوى فەرمى وەڵامى تێبینییەکانی وەزارەتى داراییی فیدراڵیان بردووەتە بەغدا، بۆ ناوى دووبارە ناوى دایکى فەرمانبەرەکانیان بردووە. بۆ چارەسەرى کێشەى فەرمانبەرانی ناوچە کوردستانییەکانیش وردبینى لەوە دەکرێت کە لە هەردوولا مووچەیان نەبێت.

دادگەى باڵاى فیدراڵى عێراق یەکەم دانیشتن لەبارەى سکاڵایەک دەکات، کە نۆ مامۆستاى خوێندنى کوردى لە کەرکووک تۆماریان کردووە بۆ ئەوەى راژەکانیان بخرێنە سەر وەزارەتى پەروەردەى عێراق.

وەزارەتى کۆچ و کۆچبەرانى عێراق رایگەیاند، ئەو پەنابەرانەی لوبنان کە لەلایەن ئەوانەوە تۆمارکراون ژمارەیان گەیشتووەتە هەشت هەزار کەس و هیچ بڕیارێک نییە بۆ ئەوەى بەسەر پارێزگاکاندا دابەشیان بکەن.

جومانە غەلاى، گوتەبێژى کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکانى عێراق بە تۆڕى میدیایی رووداوى راگەیاند: لە دواى رۆژی دەنگدانى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان، 30 رۆژ لە بەردەم پارت و هاوپەیمانێتى و بەربژێراندا دەبێت بۆ ئەوەى پۆستەر و کەرەستەکانى دیکەى بانگەشەى هەڵبژاردن لابدەن، ئەگەرنا کۆمیسیۆن رێوشوێنى یاسایی لە دژیان دەگرێتەبەر.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکانى عێراق راگەیاند، هێزە ئەمنییەکانى سەر بە حکومەتى فیدراڵى، ئەو بنکانەى دەنگدانى تایبەت دەپارێزن، کە دەکەونە پارێزگاکانى عێراق و بنکەکانى ناو هەرێمی کوردستان لە لایەن وەزارەتى ناوخۆى حکومەتى هەرێمى کوردستانەوە دەپارێزرێت.

بە بڕیارى کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکانى عێراق، بردنى چەک بۆ ناو ناوەندەکانى دەنگدان لەلایەن دەنگدەرى تایبەتەوە قەدەخەیە کە سەرجەمیان کارمەندى هێزە ئەمنییەکانن.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق رێوشوێن بۆ دەنگدانى نابینایان لە هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان دادەنێت، کە بە هاوکارى بەڕێوەبەرى وێستگەکە دەبێت. بەو مەرجەى ئەو لیست و بەربژێرە نەدرکێنێت کە دەنگدەرەکە دەنگى پێ داوە، بەگوتەى سەرۆکى رێکخراوێکى تایبەت بە نابینایان، 7 هەزار نابینا لە هەرێمى کوردستان هەن.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکانى عێراق رایگەیاند، زیاتر لە سێ ملیۆن کاخەزى دەنگدانیان بۆ هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان چاپ کردووە، بڕیارە پێنج رۆژ بەر لە دەنگدان بەسەر ناوەندەکانى دەنگدان دابەش بکرێن.

بەربژێرانى لیستى بزووتنەوەى پەیوەندیى ئیسلامیى کوردستان لە رکابەریى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان لە بازنەى هەڵەبجە کشاونەتەوە و بانگەشە بۆ لیستى کۆمەڵى دادگەریى کوردستان دەکەن. سەرۆکى لیستەکەیان لە هەڵەبجە دەڵێت: "ماڵە و ماڵ دەگەڕێین و دەنگیان بۆ کۆدەکەینەوە".

پارێزگارى سلێمانى داواکاريى "بەخشین" لە پۆستەکەى ئاڕاستەى وەزیرى ناوخۆی هەرێمی کوردستان کرد، دەشڵێت وەکو کەسێکی تەکنۆکرات و بێلایەن لە پۆستەکەی دەمێنێتەوە تاوەکو ئەو کاتەی کەسێک لە شوێنەکەی دادەنرێت.

وەزیرى کار و کاروبارى کۆمەڵایەتى و وەزیری بازرگانی و پیشەسازیی حکومەتى هەرێمى کوردستان لە پشکى بزووتنەوەی گۆڕان بە رووداویان راگەیاند، پابەندن بە بڕیارى بزووتنەوەکەیان بۆ کشانەوە لە حکومەت.

سەرۆکى کۆمەڵى دادگەرى کوردستان رایگەیاند، "موسڵمان و ناموسڵمان و نوێژکەر و نوێژنەکەر لەم وڵاتەدا هاووڵاتى و مرۆڤن و پێویستە هەمووان پێکەوەبین و بەرزى نزمى و چینایەتى نەبێت".

ئاوات شێخ جەناب، وەزیرى دارایی و ئابوورى حکومەتى هەرێمى کوردستان لە پشکى بزووتنەوەى گۆڕان دەستى لەکارکێشایەوە، بەڕێوەبەرى نووسینگەکەى دەڵێت، "ئەو هەنگاوەى وەک پابەندبوونە بە بڕیارى بزووتنەوەکەی".

بزووتنەوەى گۆڕان بڕیاریدا لە حکومەتى هەرێمى کوردستان و حکومەتى خۆجێیی بکشێتەوە؛ رێکخەرى بزوتنەوەکە دەڵێت، "بڕیارەکە درەنگ وەختە، بەڵام راستە".

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق سێ سکاڵا رەتدەکاتەوە کە دوو بەربژێر و لیستێک لەسەر پێشێلکاری لە بانگەشەی هەڵبژاردن دا تۆماریان کردووە

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکانى عێراق رایگەیاند، ماوەى دەنگدان بۆ هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان درێژ ناکرێتەوە و لەکاتی دیاریکراوی خۆی کە 6:00ی ئێوارەیە سندووقەکان دادەخرێن

لە هەر وێستگەیەکى دەنگدانى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان، رێکارى تایبەت تەنیا بۆ دوو دەنگدەر دەگیرێتەبەر، کە هەردوو دەستیان نییە بۆ ئەوەى دەنگبدەن و لە ئامێرى ئەلیکترۆنیى دەنگدان بە "تێپەڕاندن" دەنگبدەن، بەبێ ئەوەى پەنجەمۆریان لێوەربگیرێت، هەر دەنگدەرێکى هاوشێوە دواى ئەو دوو دەنگدەرە کە دەنگ بدەن، وەکو ئەو کەسانە تۆمار دەکرێن، کە پەنجەمۆریان ناخوێندرێتەوە.

لە کەمتر لە دوو هەفتەى بانگەشەدا، کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکان، دوو حیزب و 13 بەربژێرى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستانى بە پێبژاردن سزاداوە. تێکڕای پارەکەیش 8 ملیۆن دینارە و دەبێت بنێردێت بۆ گەنجینەى عێراق.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق، لیست و بەربژێرانى سەربەخۆى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستانى ناچارکردووە ژمێریار بۆ خەرجیى بانگەشە و سەرچاوە داراییەکانیان دابنێن و دواى هەڵبژاردن راپۆرت بدەنە کۆمیسیۆن.

لەنێو هەزاران لوبنانی کە پەنایان بۆ عێراق بردووە بەهۆى هێرشی ئیسرائیل بۆ سەر باشوورى وڵاتەکەیان، شەهد عاسی (16 ساڵان) هەیە، کە لەگەڵ خێزانەکەیدا خۆى گەیاندووەتە شارى کەربەلا؛ پیرۆزگەی حوسێنییە لە کۆمەڵگەکانى نیشتەجێبوونى خۆیدا پەناى داون.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکانى عێراق، بەربژێرێکى دوورخراوەى لیستی نەوەی نوێ لە دهۆک دەگەڕێنێتەوە و جێگرەوەکەى لەو لیستە لادەبات. لە هەمانکاتدا سکاڵاى بەربژێرێکى دیکەی دوورخراوەى لیستى نەوەى نوێ لە هەمان پارێزگا رەتدەکاتەوە بۆ گەڕاندنەوەى بۆ لیستەکە.

دەنگدانى تایبەتى هەڵبژاردنى پەرلەمان دەریخست 2.5%ى هاونیشتمانیانى دەنگدەرى تایبەت لە دەرەوەى سنوورى کارگێڕيى هەرێمى کوردستانن؛ 1.3% یان لە بەغدان.

هەر کەسێک وێنەى کارتى دەنگدانى شێوابێت، پشت بە ئەو وێنەیە دەبەسترێت بۆ ناسینەوەى کە پێشتر تۆمارکراوە، ئەگەر سیمکارت (چیپ)ـی کارتەکەش شکابێت بە بارکۆد دەنگ دەدات.

بەربژێرێکى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان داواى پشتگیری لە کۆمیسیۆن دەکات بۆ ئەوەى مۆبایلەکەى بدەنەوە، کە لە بنکەیەکى پۆلیس و لەسەر دۆسەیەکى "ناوزڕاندن" لێى وەرگیراوە.

بە مردنى هەر دەنگدەرێک کار بە کارتى بایۆمەترى دەنگدانەکەى ناکرێت، کۆمیسیۆن بە هاوئاهەنگى لەگەڵ وەزارەتى تەندروستى، ناوى ئەو دەنگدەرانە دەسڕێتەوەو کارتەکانیان پووچەڵ دەکاتەوە.

ئاڵۆزیى ناوچەکە مەترسی گەیاندنی پریشکى ئاگرەکەى بۆ عێراق لێدەکرێت. بۆ رێگرى لە زیانەکانى ئەو سیناریۆیە، حکومەتی عێراق بڕیاریداوە هەر بارێک لە بەندەرەکان دابگیرێت، "خێرا" بگوازرێتەوە.

10 بەربژێرى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان یەکى 500 هەزار دینار سزاى پێبژاردن دەدرێن، کە یەکێکیان سەرۆک لیستە، دوو سکاڵاى دیکە لە بازنەى هەولێر دادەخرێن بەهۆى ئەوەى بکەرى ئەو پێشێلکارییانە دیار نین، کە لە بەرامبەریان کراوە.

کۆمیسیۆن سێ لیژنە بۆ وەرگرتنى سکاڵاى بانگەشەى هەڵبژاردن و دەنگدانى تایبەت و گشتى چوار بازنەى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان پێکدەهێنێت.

ئەنجامى دەنگدانى تایبەت بۆ هەڵبژاردنى پەرلەمانی کوردستان لەگەڵ ئەنجامى بەرایی دەنگدانى گشتى پێکەوە بڵاو دەکرێتەوە. بەرپرسێکى کۆمیسیۆ دەڵێت: ئەگەری زۆرە بە بڕیارێک سندووقەکانى دەنگدانى تایبەتى پارێزگاکانى عێراق بگوێزرێنەوە بۆ هەرێمى کوردستان.

یەک بەربژێرى کاکەیی بۆ هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان هەیە و سەرۆکایەتى لیستێک دەکات.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکانى عێراق رایگەیاند، دەنگکڕین لە هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان "نایاساییە" و کەس ناتوانێت لەبرى کەسێکى دیکە دەنگ بدات.

زۆرترین دەنگدەرى تایبەتیی هەڵبژاردنى پەرلەمان [هێزە ئەمنییەکانی سەر بە حکومەتی هەرێمی کوردستان] لە هەولێرە، کە زیاتر لە 89 هەزار دەنگدەرە، کەمترینیشیان لە پارێزگای واستە، کە 191 دەنگدەرە.

زیاتر لە 40 هەزار کارمەندى سەر سندووقەکانى دەنگدان یەکەم کەس دەبن کە دەنگ دەدەن لە رۆژى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان، کارتى دەنگدانیان لێ وەردەگیرێتەوە و لە زەرفێکدا هەڵدەگیرێن.

بۆ یەکەم جار ئاڵوگۆڕى بازرگانى لە نێوان عێراق و تورکیا بە یۆرۆ دەستپێدەکات و کۆمپانیایەکى بەریتانی وردبینى مامەڵەکان دەکات.

پێنجشەممە، 03.10.2024، داود سلێمان، بەرپرسی هۆبەى رێکارەکان لە کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق بە تۆڕى میدیایی رووداوى راگەیاند: ئەگەر کاخەزى دەنگدان هیچ نیشانەیەکى پێوە نەبێت کە ئاماژەبێت بە دەنگدان بە لیست یان بەربژێر یاخود زیاتر لە نیشانێک درابوو، دەنگەکە بە پووچەڵ هەژمار دەکرێت.

رێکارێکى کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق بڕى ئەو پارەیەى دیاریکردووە، کە رێگەپێدراوە بۆ بانگەشەى بەربژێرانى سەربەخۆ و پارت و هاوپەیمانێتییەکان خەرج بکرێت؛ زۆرترین پارەى رێگەپێدراو بۆ بانگەشەى لیستەکان لە بازنەى سلێمانییە، کە زیاتر لە 19 ملیا دینارە، کەمترینیش بۆ بەربژێرانى سەربەخۆ لە هەڵەبجەیە کە 15 ملیۆن دینارە

حکومەتى عێراق گۆڕانکاریى لە نرخى فرۆشتنى قیردا کرد و لە 350 هەزار دینارەوە بۆ تۆنێک کردییە 450 هەزار دینار، هەروەها 80% گومرگى خستە سەر قیرى هاوردەکراو، رێگەشی بە کەرتى تایبەت دا بەرهەمە نەوتییەکانیان هەناردە بکەن

وەزیرى گواستنەوەى عێراق دەڵێت، گەشتە ئاسمانییەکان لە سەرجەم فڕۆکەخانەکان دەستیان پێکردووەتەوە، کە بەهۆى "گرژییە هەرێمییەکانەوە" وەستابوون

کەتیبەکانی حیزبوڵڵای عێراق پاڵپشتی و پیرۆزبایی لە هێرشە مووشەکییەکەى ئێران بۆ سەر ئیسرائیل کرد و رایگەیاند، "هێرشەکە ئاوێنەى ئاکارى سوارچاکان و پابەندبوونە بە بنەماکانى رووبەڕووبوونەوە لە رێگەى بەئامانجگرتنى بنکە سەربازى و ئەمنییەکانى زایۆنی بەبێ زیانگەیاندن بە باڵەخانە سڤیلەکان."

گرووپە چەکدارە شیعەکانى نزیک لە ئێران کە خۆیان بە موقاوەمەى ئیسلامى لە عێراق دەناسێنن، رایگەیاند، بەئامانجگرتنى بنکەى عەین ئەسەد لە پارێزگای ئەنبار وەکو ئەوەى ئەمریکییەکان باسی دەکەن، کارێکى گوماناوییە

سەرۆکى لیژنەى ئەمنیی ئەنجوومەنى پارێزگاى ئەنبار راگەیاند، هێرش کراوەتە سەر بنکەى سەربازیى عەین ئەسەد، پارچەى دوو مووشەکیش لەو پارێزگایە کەوتوونەتە خوارەوە و گومان دەکرێت ئێرانى بووبن

نوێنەرانى وەزارەتى دارایی فیدڕاڵ و نوێنەرایەتیى حکومەتى هەرێمى کوردستان لە بەغدا، دووەم کۆبوونەوەى تایبەت بە جێبەجێکردنى یاساى خانەنشینى یەکگرتوویان کرد

بەگوێرەى رێکارەکانى کۆمیسیۆن هەر بەربژێرێکى سەربەخۆ بکشێتەوە دەگەکانى دەفەوتێت، بەڵام بەربژێرانى دیکە دواى کشانەوە دەنگەکانى دەچن بۆ ئەو پارت و هاوپەیمانیێتییانەى خۆیان تێیدا بەربژێرکردووە.

فەرماندەی گشتیی هێزە چەکدارەکانی عێراق داوا لە وەزیرى ناوخۆ دەکات لێکۆڵینەوەیەکى "خێرا" لە هێرشى مووشەکى بۆ سەر فڕۆکەخانەى بەغدا بکەن و لە 48 کاژێردا ئەنجامەکەى رابگەیێنن.

ئەو ئۆتۆمبێلە لە گوندى عەسریە لە ناوچەى عامرییەى بەغداى پایتەخت دەستى بەسەردا گیراوە، چەند مووشەکێکى تێدا بووە، کە نەتەقێندراون و چەند مووشەکێکى دیکەش لە نزیک ئۆتۆمبێلەکە تەقیونەتەوە.

بەهۆى ئەوەى کارتى بایۆمەترییان دەرنەهێناوە، زیاتر لە 23٪ـی ئەوانەى مافى دەنگدانیان هەیە، ناتوانن بەشدارى لە هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستاندا بکەن، کە 14.1%ـی تێکڕاى ژمارەى دانیشتووان دەکات.

ناردنى ئەو بڕە پارەیەى وەک تەواوکاریى مووچەى مانگی ئابى هەرێمى کوردستان ماوە، واژۆى وەزیرى دارایی فیدڕاڵى ماوە، بەگوتەى سەرچاوەیەکى بەرپرسی حکومەتى هەرێمى کوردستان پێشبینیی دەکرێت لەم هەفتەیەدا پارەکە بنێردرێت.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق، هەر پێنج جۆرى کاخەزى دەنگدانى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستانى بڵاوکردەوە، کە دەنگدانى تایبەت زۆرترین بژاردە و بازنەى هەڵەبجە کەمترینە.

کۆمیسیۆى باڵاى سەرخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق داواکردنی کارتى دەنگدان بە نایاسایی دەزانێت و دەڵێت: "دەنگدەر ئازادە لەوەى بەشداریى دەنگدان بکات یان نا."

کۆمیسیۆن 100 هەزار کاخەزى دەنگدان زیاتر لە ژمارەى ئەو دەنگدەرانە چاپ دەکات، کە دەتوانن دەنگ بدەن، دواى هەڵبژاردنیش ئەو کاخەزانەى لە کۆگاکاندان بێکەڵک دەکرێن و لەناو دەبرێن.

حەوت کەسی یەکەمى پارتەکان سەرۆک لیست یان بەربژێرن بۆ هەڵبژادنى پەرلەمانى کوردستان، چواریان لە سلێمانى و سیانەکەى دیکە لە هەولێرن، دوانیان وەکو بەربژێرى سەربەخۆ بەشدارن

دوو ژمارەى ریزبەندى بەربژێرانى لیستى گۆڕان لە هەولێر بەتاڵە، یەکێکیان سەرۆک لیست بووە و دوورخراوەتەوە، ئەوى دیکەیان خۆى کشاوەتەوە و جێگەى هیچیان پڕ نەکراوەتەوە.

بێستوون حەمەساڵح، بەرپرسی دەزگاى هەڵبژاردن و ئامارى کۆمەڵى دادگەریى کوردستان، بە تۆڕى میدیایی رووداوى راگەیاند: سێ مامۆستاى ئایینى لە لیستى بەربژێرانى لیستەکەیانن بۆ هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان لە هەر سێ بازنەکانى هەولێر، سلێمانى و دهۆک.

سوودانی دەڵێت: هەوڵەکان بەردەوامن بۆ پتەوکردنى پەیوەندیى حکومەتى فیدراڵ و حکومەتى هەرێمى کوردستان

2 ملیۆن و 900 هەزار و 865 کەس کارتى بایۆمەترییان لە هەرێمى کوردستان کردووە، کە دەتوانن دەنگ بدەن، بەڵام ئەوانەى کارتەکانیان وەرگرتووەتەوە، گەیشتووەتە زیاتر لە دوو ملیۆن و 685 هەزار و 466 دەنگدەر و پرۆسەکەش بەردەوام دەبێت، تاوەکو بەر لە رۆژى دەنگدان کە 20ى تشرینى یەکەمە.

عیماد جەمیل، سەرۆکى تیمى رۆژنامەڤانى کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق بە تۆڕى میدیایی رووداوى راگەیاند: پارت و هاوپەیمانێتییەکان بەرپرسیارێتى پێبژاردنى ئەو سەرپێچییانە لەئەستۆ دەگرن، کە بەربژێرانیان دەیکەن، بەڵام ئەگەر بەربژێرەکە سەربەخۆ بوو پێبژاردنەکە دەکەوێتە ئەستۆى خۆى.

عەبدولئیلا نائیلی، سەرۆکى دامەزراوەى شەهیدان بە میدیاى فەرمى عێراقى راگەیاندووە: پرۆسەى وردبینى لەو دۆسیانە لە سەرجەم پارێزگاکان دەکرێت بەوانەشەوە کە پێشتر کراون و لە رێگەى هاوئاهەنگى دامەزراوە ئەمنییەکانەوە، پرسی وردبینى ئەمنى بۆ لێکۆڵینەوە لە دۆسیەکان کارا کراوە.

159 چاودێریی نێودەوڵەتى سەر بە پێنج رێکخراو و نێردەى دیبلۆماسی دوو وڵات، لەگەڵ زیاتر لە پێنج هەزار بریکارى لیست و بەربژێران چاودێریى پڕۆسەى دەنگدانى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان دەکەن.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق، دوو سکاڵاى یەکێتیى نیشتمانیى کوردستان لەبارەى بانگەشەى پێشوەختى هەڵبژاردن رەتدەکاتەوە، بەهۆی ئەوەى "بەڵگەى پێویست لەبەردەست نەبووە."

بەگوێرەى بڕیارێکى ئەنجوومەنى کۆمیسیارانى کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکانى عێراق کە لە 23ى ئەیلوول دەریکردووە، ویسام دلێمى، وەک ئەندامى ئەنجوومەنى پارێزگاى ئەنبار لە جێگەى عەلى فەرحان جبوورى دانراوە.

گوتەبێژى وەزارەتى پلاندانى عێراق رایگەیاند، رۆژی 30ى تشرینى یەکەم دیاریکراوە وەک وادەى کۆتایی هاتنى پرۆسەى گەمارۆسازى و ژمارەلێدانى باڵەخانەکان لە چوارچێوەى سەرژمێرى گشتى دانیشتووان.

شاندێکى تەکنیکى وەزارەتى دارایی و ئابوورى هەرێمى کوردستان لە بەغدان بۆ تاوتوێکردنى دوو پرس، لیستى مووچەى دوو مانگیان بە هاوتاکراوى بردووە و دەشیانەوێت ئەو 243 ملیار دینارە بنێردرێت کە لە تەواوکردنى مووچەى ئاب نەنێردراوە.

گرووپە چەکدارە شیعەکانى نزیک لە ئێران کە خۆیان بە 'موقاوەمەى ئیسلامى لە عێراق' دەناسێنن، دەڵێن، بە درۆن هێرشیان کردووەتە سەر ئامانجێکى ئیسرائیل لە بەرزاییەکانى گۆلان.

ئەنجوومەنى باڵاى دادوەریی عێراق فەرمانی بە دادگەکان کرد "رێوشوێنى یاسایی تووند" دژى هەندێک لەو بزووتنەوە و گرووپە ئایینییانەى کە بەم دواییە دەرکەوتوون بگرنەبەر و بە مەترسی بۆ سەر ژیانى هاووڵاتییان ناویان دەبات.

شاندێکى لیژنەى دارایی پەرلەمانى عێراق سەردانى هەرێمى کوردستان دەکات و لەگەڵ بەرپرسانى وەزارەتى دارایی و دیوانى چاودێریى دارایی پرسی بودجە و مووچە تاوتوێ دەکەن.

دوو تێبینى لەبارەى هەموارى یاساى بارى کەسی دەدرێتە لیژنەى یاسایی پەرلەمانى عێراق. تێبینییەکان تایبەتن بە تۆمارى وەقفەکانى سوننە و شیعە بۆ هاوسەرگیری و جێبەجێکردنى یاساکە بەسەر ئەو گرێبەستانەى هاوسەرگیریى کە پێشتر کراون

گرووپە چەکدارە شیعەکانى نزیک لە ئێران کە خۆیان بە (موقاوەمەى ئیسلامى لە عێراق) دەناسێنن، دەڵێن، لە رێگەى درۆنەوە ھێرشیان کردووەتە سەر بنکەیەکى سوپاى ئیسرائیل. ئەوە شەشەم هێرشە ئەو هێزانە ئاماژە بە ئەنجامدانى لە کەمتر لە 24 خولەکدا دەکەن

دواى نووسینى 20 ملیۆن پەڕەى تایبەت بە تاوانەکانى داعش و کۆکردنەوەى 52 تێرابایت بەگەڵنامە، تیمى یونیتادى سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکان پاش شەش ساڵ کارکردن عێراقى بەجێهێشت. ئەنجوومەنى باڵاى دادوەری بەنیازە تیمێکى هاوشێوە پێکبهێنێت بۆ تەواوکردنى ئەو کارانەى بەجێى هێشتوون

موقتەدا سەدر داوا لە پەرلەمانى عێراق دەکات بڕیارێک دەربکات بۆ کەمکردنەوەى نوێنەرایەتیى دیپلۆماسیی ئەمریکا، تەنانەت ئەگەر حکومەتیش جێبەجێى نەکات. دەڵێت: "پاڵپشتیى جەماوەريى بڕیارەکە دەکەم".

بە گوێرەى بڕیارێکى کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق، سکاڵایەکى ئەمیندارى گشتیى یەکگرتوو رەتکراوەتەوە کە تایبەت بە هەڵبژاردن لە دهۆک پێشکێشى کردووە. بەگوتەى رێگەپێدراوى یاسایی ئەو پارتە، سکاڵاکە لە دژى بەڕێوەبەرایەتییەکى شارەکە بووە و وەک یەکگرتوو تۆماریان کردووە و ئەمیندارى گشتى پێشکێشی نەکردووە.

ئەنجوومەنى باڵاى دادوەریى عێراق دەڵێت، ئەو لێدوانانەى لەبارەى هەموارى یاساى بارى کەسی بڵاودەکرێنەوە "ورد نین" و بۆ ئەوەیە پڕۆژەکە سنووردار بکرێت و بەشێوەیەکى نادروست وێنابکرێت.

سەرۆکوەزیرانى عێراق رایگەیاند، پێشکەوتن و گەشەپێدانى بەردەوام لە جیهان نایەتەدى لەکاتێکدا لەژێر هەڕەشەى جەنگدا بن لە ناوچەکە. داواشى کرد عێراق لەپێشینەى پارەدارکردن بێت بۆ پرسی کەشوهەوا، بەوپێیەى "زۆرترین" زیانى بەرکەوتووە.

ئەو پارەیەى بەغدا بە ناوى تەواوکردنى مووچەى دوو مانگ ناردوویەتى، 243 ملیار دینار کورتهێنانى هەیە. بۆ تەواوکردنى مووچەى مانگى ئابی هەرێمى کوردستان، تاوەکو ئێستا بەغدا 755 ملیار دینارى ناردووە، بەڵام پارەى مووچەى فەرمانبەرانى پەرلەمان، وەزارەتى کارەبا و ناوچە کوردستانییەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێمی کوردستانی تێدا نییە.

وردبینى لە لیستى ناوی بەربژێرانى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان تەواو بووە و، 24ـى ئەیلوول ئەنجوومەنى کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکان کۆدەبێتەوە بۆ بڕیاردان لەسەر رۆژى دەستپێکردنى بانگەشەى هەڵبژاردن.

ئەو ژنەى سەلاحەدین کە بانگەشەى ئەوەى کرد لە نەخۆشخانە منداڵە تازە لەدایکبووەکەیان گۆڕیوە و لەجیاتی "کوڕەکەی،" کچێکیان داوەتێ، بە پشکنینى DNA دەرکەوت کە کچەکە هى ئەو بووە نەک کوڕەکە

چەند نووسراوێک ئاڕاستەى ئەمیندراێتى گشتى ئەنجوومەنى وەزیرانى عێراق دەکرێت بۆ ئەوەى مووچەى چاودێریى کۆمەڵایەتى هەرێمى کوردستان هاوتاى بەغدا بکرێت و فراکسیۆنە کوردستانییەکانیش لەگەڵ وەزیرى کار و کاروبارى کۆمەڵایەتى فیدراڵ بۆ ئەو مەبەستە کۆدەبنەوە.

ئەو دوو ژن و منداڵە شەوی رابردوو لەلایەن یەکەیەکى لیواى هەشتى پۆلیسی وزەوە ئازاد کراون، کە ئەرکیان پاراستنى دامەزراوە نەوتییەکانە.

400 بیرى شاقولى لە سنوورى نێوان عێراق و ئێران دەدۆزرێنەوە، کە مێژووەکەیان دەگەڕێتەوە بۆ زیاتر لە هەزار ساڵ پێش ئێستا، بەگوتەى بەرپرسێکى شوێنەوارى میسان بیرەکان لەو جۆرانەن، کە لە هەرێمى کوردستان بەکارهێندراون.

599 ئاوارەى کەمپێکى هەولێرى پایتەختى هەرێمى کوردستان گەڕانەوە زێدى خۆیان لە نەینەوا و سەلاحەددین، 1700 ئاوارەى دیکە ناویان بۆ گەڕانەوە تۆمارکردووە.

وەزارەتى بەرگریى عێراق رایگەیاند رادەستکردنى تۆپى هاویتزەر بە پێشمەرگە بەگوێرەى یاداشتى سوپاسالاری عێراق بۆ فەرماندەى گشتى هێزە چەکدارەکان بووە، گرێبەستى کڕینیان بەر لە حەوت ساڵ واژۆ کراوەو ساڵی 2023 گەیشتوونەتە بەندەرى ئومقەسر و دەڵێت "هێزى پێشمەرگە هێزێکى نیشتیمانییە کە گومان لە وەلائی ناکرێت بۆ عێراق".

وەزارەتى بەرگریى عێراق گرێبەستى کڕینى هەشت سەکۆى مووشەکى بەرگریى ئاسمانی لە کۆمپانیایەکى کۆریاى باشوور واژۆ کرد، بە گوتەى جێگرى سەرۆکى لیژنەى ئاسایش و بەرگریى پەرلەمان، یەکەمجارە دواى ساڵی 1991 عێراق ئەو جۆرە مووشەکە بکڕێت.

32 کۆچبەر کە زۆرینەیان هاونیشتمانى هەرێمى کوردستانن لە تونس ئازاد کران، دواى ئەوەى لەلایەن هێزە ئەمنییەکانى ئەو وڵاتەوە دەستگیر کرابوون، 14 کۆچبەرى دیکەیان کە بەندکراون، چاوەڕێى بڕیارى داواکارى گشتى ئەو وڵاتەن.

مووچەی شەهیدان و بریندارانى هەڵەبجە و زیندانیانى سیاسیى هەرێمى کوردستان بۆ هەموارى یاسایەکى عێراق زیاد دەکرێت، بەشێوەیەک کە مووچە و 'ئیمتیازات'یان هاوتاى هاوشێوەکانیان لە حکومەتى فیدراڵى دەکرێت.

ئەنجوومەنى وەزارى بۆ ئاسایشى نیشتمانیى عێراق بڕیاریدا لە دەروازە سنوورییەکان وردبینیی ئەمنى بۆ کەرەستە هاوردەکراوەکان چڕ بکرێتەوە، هاوردەکردنی ئامێرە ئەلیکترۆنییەکانیش مامەڵە لەگەڵ کۆمپانیا باوەڕپێکراوەکان بکرێت.

گوتەبێژى وەزارەتى بازرگانیی عێراق رایگەیاند، راگرتنى زیادکردنى ناوى لەدایکبووانى نوێ بۆ کۆبۆنى خۆراک بەهۆى وردبینى بووە، لەگەڵ کۆتاییهاتنى بە ئەلیکترۆنیکردنى کۆبۆنەکە، ئەو ناوانەش زیاد دەکرێن.

رۆژی 23ى ئاب موقتەدا سەدر داوایکرد ئەو خۆپێشاندانە ملیۆنییە لە 17ى مانگى رەبیعولئەوەل (20ى ئەیلوول) لە گۆڕەپانى تەحریری بەغدای پایتەختی عێراق بکرێت کە هەینیی داهاتوو دەکات.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى هەڵبژاردنەکانى عێراق سکاڵایەکى یەکگرتووى ئیسلامیى کوردستان لە دژى پارتى دیموکراتی کوردستان رەتدەکاتەوە، کە گوایە بانگەشەى پێشوەختەى دەستپێکردووە، بە گوتەى نوێنەرى رێگەپێدراوى لایەنى سکاڵاکار، چێشتخانەیەک چەند پۆستەرێکى بانگەشەى بۆ ئەو لیستە هەڵواسیوە.

کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکانى عێراق بڕیارى دوورخستنەوەى دوو بەربژێرى لیستى نەوەى نوێى لە سنوورى پارێزگاى دهۆک بۆ هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان دەرکرد، پاساوى دوورخستنەوەیان ئەوەیە، کە خەڵکى ئەو پارێزگایە نین.

دوو پەرلەمانتارى کوردى ئێزدى لە پەرلەمانى عێراق بایکۆتى ئەو کۆبوونەوانە دەکەن کە تایبەتن بە هەموارى یاساى لێبووردنى گشتى. یەکێک لەو پەرلەمانتارانە دەڵێت، گومانیان هەیە ئەو هەموارە ببێتە هۆى ئازاکردنى چەکدارانى داعش.

خانەنشینیى سەربازی، تەمەنى خانەنشینبوون و سندووقى خانەنشینى دیارترين ئەو پرسانەى تایبەت بەو توێژەن کە لەنێوان هەرێمى کوردستان و عێراق یەکلایی نەبوونەتەوە و، لە رێگەى لیژنەیەکى 9 کەسی نێوانیان چارەسەر دەکرێن

پەرلەمانتارێکی عێراق دەڵێت، لە هەندێک ناوچەى ناوەڕاست و باشوور بە ژەهر راوەماسی دەکرێت، ئەمەش کاریگەریى لەسەر بەرهەمى ماسی و تەندروستیی هاووڵاتییان دەبێت. سەرۆکى کۆمەڵەى بەخێوکارانى ماسی ئاماژە بەوە دەکات، ئەو جۆرە راوە لە شەودا دەکرێت و ماسیی بچووک و گەورە پێکەوە قڕ دەکات

سەرۆکوەزیرانى عێراق رایگەیاند، بەرهەمهێنانى نەوت لە یاسای بودجەدا، 8 دۆلارى بۆ دانراوە؛ لە کاتێکدا گرێبەستەکانى نەوت لە هەرێمى کوردستان 26 دۆلارى وەکو تێچووى بەرهەمهێنان دیاری کردووە، "دەبێت گرێبەستەکانى نەوتى هەرێمى کوردستان یان یاسای بودجە، یەکێکیان هەموار بکرێتەوە."

مێرمنداڵێک لە بەسرە چوار ئەندامى خێزانەکەى دەکوژێت و دەستگیر دەکرێت. بە گوتەى پۆلیسی شارەکە، ئەو تاوانەی دوای ئەوە کردووە کە باوکی لێیداوە

.

ئەنجوومەنى باڵاى دادوەرى بڕیاریدا رێوشوێنى یاسایی لە دژى سەرۆکى دەستەى دەستپاکى بگرێتەبەر بە تۆمەتى ئەوەى "بێڕێزى" بەرامبەر بەو ئەنجوومەنە کردووە

گۆڕانکارى لە پڕۆژەیاساى گەڕاندنەوەى ئەو موڵکانە دەکرێت کە بە چەند بڕیارێکى ئەنجوومەنى سەرکردایەتیى شۆڕشى دەسەڵاتى پێشووى عێراق داگیر کراون، کە زۆرینەیان زەویى کورد و تورکمان بوون لە کەرکووک

وەزارەتى دادى عێراق رەتیکردەوە ئوم لوول لە گرتووخانەدا ئەشکەنجە درابێت و دەڵێت، "مۆبایلێکى ئایفۆنى بۆ دزەپێکراوەتە ناو گرتووخانە، لەکاتى لێسەندنەوەیدا شکاندوویەتى و دەستى بریندار کردووە، بۆئەوەى هەرا بنێتەوە."

هەڵگرتنى ڤیزەى گەشتیاریى عێراق لەلایەن تونسەوە، ئەو وڵاتەى کردووەتە رێگەیەکى دیکە بۆ کۆچبەرانى هەرێمی کوردستان و عێراق. زیاتر لە 47 کۆچبەر، کە زۆرینەیان کوردن، لەو وڵاتە دەستگیر کراون و دادگایی دەکرێن، جگە لە بەزاندنى سنوور بۆ کۆچکردن، تۆمەتى قاچاخچێتى و سپیکردنەوەى پارەیان دراوەتە پاڵ

بەپێی شانەی راگەیاندنی ئەمنیی عێراق، رووداوەکە لە گەڕەکی پەنجا عەلی بووە. دوو چەکدارەکەش سەر بە داعش بوون

رێگەیان بە ژنە بەندکراوەکان دا دەرباز بن و پیاوەکانیان گلدایەوە و لەسەر بنەماى ئایینى جیایان کردنەوە، تاوەکو نزیکەى هەزار شیعەیان لە شەش پێگەى جیاواز بە گولـلە کوشت یان سەریان بڕین؛ ئەوە چیرۆکى هێرشی رێکخراوى داعش و ئەنساروئیسلام بوو بۆ سەر گرتووخانەى بادۆش لە موسڵ بەر لە 10 ساڵ. تیمى یونیتادى سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکان لە راپۆرتێکدا ئەمەی بڵاوکردەوە.

بڕیارە پەرلەمانی عێراق دەنگ لەسەر یاسایەک بدات کە دەبێتە هۆی زیادکردنی مووچەى 1285 وارسی شەهیدى هەرێمى کوردستان.

فەرمانبەرێکى پێشووى دەستەى دەستپاکى بە حەوت ساڵ بەندکردن سزا درا و دادگە ناچارى کردووە 625 ملیۆن دینار بگەڕێنێتەوە کە بە "ناڕەوا" دەستیکەتووە، دواى ئەوەى دەرکەوتووە دوو شوقەى لە تورکیا کڕیوە.

وەزارەتى گواستنەوەى عێراق دەیەوێت لە ساڵى داهاتووەوە چیدی پشکنینی زۆرەملێ بۆ کەشتییەکانی نەکرێت، لەمەودواش ئاڵاى عێراقیان لەسەر هەڵبکاتەوە، کە ئێستا بە ئاڵاى ئوردنەوە بە ئاوەکاندا هاتووچۆ دەکەن

دادگەى باڵاى فیدراڵى عێراق دانیشتنێکى دیکە بۆ تاوتوێکردنى دوو سکاڵاى 10 هاونیشتمانى کوردى کەرکووک دەکات بۆ گەڕاندنەوەى زەویە کشتوکاڵییەکانیان کە داگیر کراون.

رۆژی 13ى ئەیلوولی 2024 شانەى راگەیاندنى ئەمنیى عێراق زانیارى نوێى لە بارەى ئەو هێرشانەوە بڵاوکردەوە کە 29ى ئاب لە ناوچەى حزێمى ئەنبار کە، کرانە سەر چەند مۆڵگەیەکى رێکخراوى داعش و بە هۆیەوە 14 چەکدارى ئەو گرووپە کوژران.

لەدواى دابەشکردنى کورسیی بەدەستھاتوو بەسەر بەربژێراندا، ئەو کورسیانەى دەمێننەوە کە هیچ بەربژێرێک نەیتوانیوە بەگوێرەى نرخى کورسی بەدەستى بهێنێت، دەدرێت بەو بەربژێرانەى زۆرینەى دەنگیان بەدەستهێناوە لەنێو ئەو بەربژێرانەى نەیانتوانیوە بگەنە ئاستى بەدەستهێنانى دەنگى پێویست بۆ مسۆگەرکردنى کورسی. ئەگەر کورسییەک یان زیاتر بە بەتاڵى مایەوە و دەنگى بەربژێرانى دوو لیست یان زیاتر یەکسان بوون بۆ بەدەستهێنانى، کۆمیسیۆن تیروپشک بۆ ئەو لیستانە دەکات کە دەنگی بەربژێرەکانیان یەکسانە.

ئەحمەد موسا رایگەیاند، ئەرکى وەزارەتى کارەبا لەو پڕۆژەیە دانانى تۆڕى کارەباى تایبەتە بەو سیستمە و بەستنەوەیەتی بە تۆڕى نیشتمانیی کارەباوە، بەڵام دابینکردنى سیستمى بەرهەمهێنانى کارەبا لەو رێگەیەوە بە کۆمپانیا متمانەپێکراوەکانى کەرتى تایبەت دەسپێردرێت.

وەزارەتى نەوت و سامانە کانزایییەکانى سووریا داواى لە کارمەندەکانى کرد بگەڕێنەوە سەر کار لە کێڵگەکانى نەوت و کارگەکانى گاز و پاڵاوگەکان.

وەزارەتى دارایی فیدڕاڵ دەبێت زیاتر لە 815 ملیار دینار بۆ تەواوکردنى مووچەى مانگی تەممووزی مووچەخۆرانی هەرێمى کوردستان بنێرێت، جگە لەوەش 54 ملیار دینارى هاوتاکردنى مووچەى خانەنشینانی نەناردووە.

ئەنجوومەنى باڵاى دادوەریى عێراق لێکۆڵینەوە لە تۆمارێکى دەنگى دەکات کە گوایە دەنگى سەرۆکى دەستەى دەستپاکییە بە پاساوى ئەوەى "تاوانى بەرتیلوەرگرتنى تێدایە"، دەستەکە ئەو تۆمارە بە دروستکراو نادەبات.

لە تونس 33 کۆچبەری دیکەی عێراقی دەستگیر کران و بڕیاری دادگەی تونسیش لەبارەی 14 کۆچبەرەکەی هەرێمی کوردستان بۆ رۆژی پێنجشەممە دواخرا

سکاڵاى هاوپەیمانیى بەرەى تورکمانى یەکگرتوو لەبارەى کۆبوونەوەى ئەنجوومەنى پارێزگاى کەرکووک، لە دژى ئەو 9 ئەندامە تۆمار کراوە کە لە هەڵبژاردنى حکومەتى خۆجێیی بەشداربوون و، تۆمەتباریان دەکات بەوەى رێگرییان کردووە ژنە ئەندامێکى ئەنجوومەن لەو هاوپەیمانێتییە بەشدار بێت

وردبینى لە ناوى ئەو کەسانەى دیالە دەستیپێکرد کە بە گرێبەست دادەمەزرێندرێن، لە زیاتر لە 7000 گرێبەست، نزیکەى 600یان پشکى خانەقین و سەعدیە دەبن

زانکۆی ئەنبار رێنوێنیی قەدەخەکردنى پانتۆڵی تەسک و عەزى و جلى نەخشدار لە خوێندکارەکانی قەدەخە دەکات. مامۆستایەکى زانکۆکە دەڵێت، رێنوێنییەکان لە وەزارەتى خوێندنى باڵاوە دەرکراون و بۆ هەموو زانکۆکان نێردراوە

عومەر بەرزنجى، بریکارى وەزارەتى دەرەوەى عێراق بۆ کاروباری یاسایی و پەیوەندییە فرە لایەنەکان بە تۆڕی میدیایی رووداوی راگەیاند: "ئەمڕۆ سێشەممە، 10ى ئەیلوول، دادگاییکردنى ئەو 14 کۆچبەرەى هەرێمى کوردستان لە تونس دەستیپێکرد کە لەو وڵاتە دەستگیرکرابوون."

دەزگاى ئاسایشى نیشتمانیى عێراق لە راگەیێندراوێکدا دەستگیرکردنى ئەندامێکى رێکخراوى داعشى لە بەغدا راگەیاند، کە بە ئەبو ئەنەسى عێراقى ناسراوە و لە سنوورى ویلایەتى سەلاحەددینى رێکخراوەکە کارى کردووە، ئەو کەسە بەگوێرەى مادەى چوارى یاساى بنبکڕدنى تیرۆر داواکراو بووە، کە سزاکەى لە نێوان بەندکردنى تاهەتایی تاوەکو لەسێدارەدانە .

ژنێک لە نەخۆشخانەیەکى پارێزگاى سەلاحەددین منداڵێکى دەبێت کە بەر لەوە پشکنینى بۆ کراوە کوڕ بووە، بەڵام دواتر منداڵێکى کچى رادەست دەکەنەوە، ژنەکە ئامادە نییە منداڵە کچەکە وەریبگرێت، دەزگا ئەمنییەکان لێکۆڵینەوە لە دۆسیەکە دەکەن. پشکنینى دى ئێن ئەى بۆ ژنەکە و مێردەکەی و ئەو منداڵە کراوە کە ئامادەنین وەریبگرنەوە.

سووریا گومرگى سەر بارى کاڵای نێوان لوبنان و عێراقى کردە نیوەى بڕى پێشوو، کە خاکى وڵاتەکەیەوە تێپەڕ دەبن.

نوێنەرانى هەردوو فراکسیۆنى نەینەواى ئایندە و یەکگرتوو کۆدەبنەوە و پێشنیازێک بۆ چارەسەرى کێشەکانى نێوانیان لە بارەى گۆڕانکارییە کارگێڕیبەکانى پارێزگاکە تاوتوێ دەکەن. بەربەستى بەردەم پێشنیازەکە ئەوەیە پشکى کورد لە پۆستە کارگێڕییەکان بۆ نزیکەى نیوە کەم دەبێتەوە.

شاندى ئەو ئەنجوومەنە کە لە نوێنەرانى شارەکە پێکهاتوون، رۆژی دووشەممە، 9ى ئەیلوول سەردانى بەغدایان کرد و لەگەڵ لەتیف رەشید سەرۆککۆمار، شاخەوان عەبدوڵڵا، جێگرى سەرۆکى پەرلەمانی عێراق و عەمار حەکیم، سەرۆکى رەوتى حیکمە کۆبوونەوە.

وەزیرى نەوتى عێراق رایگەیاند، تاوەکو کۆتایی ساڵى 2028 سووتانى گازى هاوەڵى کێڵگەکانى نەوت رادەگرن. ئاشکراشی کرد، بڕى یەدەگى نەوتى دۆزراوە گەیشتووەتە 145 ملیار بەرمیل.

فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنەکانى بەغدا رایگەیاند، بۆمبێک کە بە ماتۆڕسکیلێکى جۆرى توک توکەوە لکێندرابوو، لە نزیک بازگەیەکى بەغدا تەقیوەتەوە.

وەزیرى بەرگریى عێراق رایگەیاند، حکومەت نیگەرانە بەرامبەر بە جوڵەى پارتی کرێکارانی کوردستان- پەکەکە و تەشەنەسەندنى بۆ پارێزگاکانى دیکە و زانیارى هەیە کەسانێک لە سەماوە و ناسرییەوە پەیوەندیان پێوە کردوون.

دادنووسێک لە دیالە دادگایی کرا بە تۆمەتى ئەوەی ساختەکاری کردووە و بریکارنامەى بۆ کەسانێک کردووە کە مردوون.

حکومەتى هەرێمى کوردستان و شاندى حکومەتى فیدڕاڵ لەبارەى خاڵە گومرگەکانى نێوانیان رێککەوتن چەند راسپاردەیەک بەرز بکەنەوە بۆ یەکلاکردنەوەى و تاوەکو ئەو کاتەش رێکارەکان لەو گومرگانە رابگرن کە تایبەتن بە گواستەوەى کاڵا بۆ ناوچەکانى ژێڕ دەسەڵاتى حکومەتى فیدڕاڵى. هەروەها هەردوولاش دان بە کۆمپانیا مۆڵەتپێدراوەکان بنێن.

عێراق لەمەودوا لە مانگێکدا نزیکەى شەش ملیۆن بەرمیل نەوت کەمتر هەناردە دەکات لەوەى کە لە یاسای بودجە دیاریکراوە، بۆ پڕکردنەوەى ئەو کورتهێنانەی دروست دەبێت، عێراق چاوى لە بەرزبوونەوەى نرخى نەوتە.

پەرلەمانى عێراق یاسای ئەنجوومەنى شێرپەنجەى عێراق هەموار دەکاتەوە و بۆ یەکەمجار دوو نوێنەرى هەرێمى کوردستان بۆ ئەنجوومەنەکە زیاد دەکرێن.

بەرپرسێکى کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکانى عێراق رایگەیاند، 16 یان 17ـی ئەیلوول بانگەشەى هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان دەستپێدەکات و 17ـی تشرینى یەکەم رادەوەستێت.

وەزارەتى نەوتى عێراق رایگەیاند، لە چوارچێوەى پابەندییەکانیان بۆ کەمکردنەوەى بەرهەمهێنانى نەوت، هەناردەى رۆژانە بۆ 3.3 ملیۆن بەرمیل کەمکراوەتەوە.

.

.

5ى ئەیلوول، محەممەد شیاع سوودانى، سەرۆکایەتى کۆبوونەوەیەکى تایبەتى کرد بۆ باشکردنى دۆخى کارەبا کە زیاد عەلى فازل، وەزیرى کارەبا و چەند بەرپرسێکى دیکەى ئەو کەرتە بەشدار بوون.

عیماد جەمیل، سەرۆکى تیمى رۆژنامەڤانى کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکانى عێراق بە تۆڕى میدیایی رووداوى گوت: "بەگوێرەى ئەو هەموارە، بۆ هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان چاودێرێک کە خەڵکى هەولێر بێت دەتوانێت لە سلێمانى یان پارێزگایەکى دیکە چاودێرى پرۆسەى دەنگدان بێت، واتە هەر کەسێک دەتوانێت جگە لە پارێزگاکەى خۆى لە پارێزگایەکى دیکەش کارى چاودێریى دەنگدان بکات".

کاراکاڵ H225M ئەو هێلیکۆپتەرەیە کە عێراق گرێبەستى کڕینى وژاۆ کرد. دوو بزوێنەر و پێنج پەروانەى هەیە. تواناى فڕینى بۆ زیاتر لە 800 میلى هەیە، هێلیکۆپتەرێکی پاڵپشتییە بۆ ئۆپەراسیۆنى تایبەت و گواستنەوە و چاودێری، دەتوانرێت مووشەکیش بۆ بۆردومان هەڵبگرێت.

.

هەشت مامۆستاى خوێندنى کوردى لە کەرکووک سکاڵا لە دژى سەرۆکوەزیرانى عێراق و وەزارەتى دارایی فیدراڵ تۆمار دەکەن. داوا دەکەن بخرێنە سەر وەزارەتى پەروەردەى عێراق

نزیکەى 3 ملیۆن هاونیشتمانیی هەرێمى کوردستان دەتوانن بەشدارى لە هەڵبژاردنى پەرلەمانى کوردستان دا بکەن، زیاتر لە 48 هەزاریان یەکەمجارە بتوانن دەنگ بدەن.

عەقید عەزیز هاشم، بەڕێوەبەرى راگەیاندنى پۆلیسی بەسرە بە تۆڕى میدیایی رووداوى راگەیاند، هەوڵى بردنی شتە بەنرخەکانی نێو ئەو ئۆتۆمبێلە لە رێگەیەکى سەرەکى قەزاى زوبێر روویداوە و ئەو کەسەش کە هەوڵى دزیکردنی داوە، دەستگیرکراوە.

مانگى ئابی رابردوو 48 بوومەلەرزە لە عێراق روویانداوە، 18 یان چەقەکەى لە سنوورى عێراق بووە و ئەوانى لە وڵاتانى دراوسێ بووە. بەهێزترینیان لە بەسرە و بێهێزترینیان لە سلێمانى بووە.

گوتەبێژى وەزارەتى بازرگانیى عێراق دەڵێت، پێشبینى دەکرێت لە چەند رۆژى داهاتوودا پارەى گەنمى جووتیارانى هەرێمى کوردستان خەرج بکرێت.

نەجوا کاکەیی، ئەندامى پەرلەمانى عێراق بە تۆڕى میدیایی رووداوى گوت: "مووچەى پەرلەمانتاران زیاد نەکراوە وەک ئەوەى هەندێک لە کەناڵەکان بڵاویان کردووەتەوە، تەنیا ئەوە داوا کراوە کە لە رووى هەندێک دەرماڵەوە وەک خولەکانى پێشووى لێبکرێت، وەکو ئەوەی ئەوان وەریان گرتووە و بۆ ئەم خولە نەبووە، ئەوە زیادکردنى مووچە نییە کە لە خولەکانى رابردوو زیاتر بووبێت".

یەکێک لە سرووتەکانى ئەو بزووتنەوەیە ئەوەیە تیروپشک لەنێوان خۆیاندا دەکەن و هەر کەسێک دەربچێت پێویستە خۆى بکوژێت وەک قوربانی.

تەیف سامى، وەزیرى دارایی عێراق لە وەڵامى نووسراوى لیژنەیەکى پەرلەمانى عێراقدا دەڵێت، پارەى قەرەبووى موڵک و ماڵى زیانلێکەوتوانى دەستى دەسەڵاتی بەعس لە هەرێمى کوردستان نەدراوە، ئەوە لەکاتێکدایە یاسای قەرەبووکردنەوەکە لە 2010 پەسندکراوە.

راکان جبوورى: یاریدەدەرەکەم بە نایاسایی داواى کۆبوونەوەى کردووە

پڕۆژەى بۆرى نەوتى بەسرە - عەقەبە شیعەکان دەکاتە دوو بەرە. حکومەت بودجەى بۆ تەرخان دەکات و هەندێک لە پەرلەمانتارەکانى ئەو پێکهاتەیەش دژى دەوەستنەوە، ئەوەش بە پاساوى ئەوەى "نەوت دەگاتە دەستى ئیسرائیل."

لیژنەى هەرێم و پارێزگاکانى پەرلەمانى عێراق میوانداریى هەردوو سەرۆکى ئەنجوومەنى پارێزگاى نەینەوا و سەلاحەدین دەکات و گۆڕانکارییە کارگێڕییەکانى سنوورى ئەو دوو پارێزگایە تاوتوێ دەکرێن

میسر داواکراوێک رادەستى عێراق دەکاتەوە کە بە بەهاى یەک ملیار دینار چەکى بێ باڵانسی بە هاووڵاتییان داوە

محەممەد شیاع سوودانى، سەرۆکوەزیرانى عێراق لەگەڵ ئەلینا رۆمانۆوسکی، باڵیۆزى ئەمریکا و ژەنەراڵ کیڤن لیهی، فەرماندەى هێزى هاوپەیمانیی نێودەوڵەتى دژى داعش لە عێراق کۆبووەوە و ئایندەى ئەرکى ئەو هاوپەیمانێتییەیان تاوتوێ کرد.

ئەو بڕیارەى دەستەى راگەیاندن و پەیوەندییەکانى عێراق لە نووسراوێکدا بووە کە ئەمڕۆ یەکشەممە، 1ـی ئەیلوول ئاڕاستەى کەناڵەکانى راگەیاندنى کردووە، تێیدا ئاماژەى بەوەداوە کە نابێت بۆ ماوەى 30 رۆژ غەیس تەمیمى لە کەناڵەکان دەربکەوێت یان میوانداریى بکرێت.

بەگوێرەی زانیارییەکانی رووداو، بۆ دابەشکردنى مووچەى مانگی تەمموز بە هاوتاکراوی، 155 ملیار دینار کورتهێنان هەیە؛ تاوەکو ئەو پارەیە نەنێردرێت وەزارەتی دارایی لیستی مووچە راناگەیێنێت.

سروە محەممەد، جێگرى سەرۆکى لیژنەى ژن و خێزان و منداڵان لە پەرلەمانى عێراق بە تۆڕى میدیایی رووداوى گوت: "ئەو واژۆ کۆکردنەوەیە ئەمڕۆ دەستىپێکرد و ژمارەیەک لە ژنە پەرلەمانتارەکان سەرپەرشتى دەکەن، بەشێک لە پەرلەمانتارە پیاوەکانیش واژۆیان کردووە و ئەوەى ئاگادارم گەیشتووەتە زیاتر لە 85 واژۆ" .

یەکى ئەیلوولی2024، وەزارەتى گواستنەوەى عێراق لەراگەیێندراوێکدا ئاماژەى بەوەداوە کە ئەو راسپاردانانە لەلایەن حازم رازى، بریکارى وەزارەتەکە بۆ کاروبارى کارگێڕى بە وەکالەت دەرکراوە، کە سەرۆکى لیژنەى لێکۆڵینەوەیە لە دواکەوتنى چەند گەشتێک لە فڕۆکەخانەى بەغدا لە 31ى ئابى 2024.

پارێزەرێک لە پارێزگاى میسانی عێراق بە گولـلە دەکوژرێت. بە گوتەى بەرپرسێکى سەندیکاى پارێزەران، بە "هەڵە" کوژراوە و بەدواداچوون بۆ دۆسییەکەى دەکەن.

سەرۆكوەزيرانى عێراق لە دادگەى فیدراڵی سکاڵا تۆماردەکات بۆ هەڵوەشاندنەوەى پەیڕەوى ناوخۆى سەرۆکایەتیى کۆمار کە ساڵێکە چووەتە بوارى جێبەجێکردنەوە.

فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەکانى عێراق دەڵێت، لە بۆردوومانێکدا لە سنووری پارێزگاى ئەنبار 14 ئەندامی داعش کوژران کە چەند کەسێکیان لەنێو رێکخراوە پەڕگیرەکەدا بەرپرس بوون.

مامۆستاکە بە قوتابییەکە دەڵێت، "ماچێکم بدەرێ، ماچێکم بدەرێ و بڕۆ". کچە قوتابییەکە توڕە دەبێت و پێى دەڵێت، "باسی چى دەکەیت، بەخودا هاوار دەکەم."

عەلى جەهانگیر، گوتەبێژى وەزارەتى کۆچ و کۆچبەرانى عێراق بە تۆڕى میدیایی رووداوى راگەیاند: "ئەو ئاوارانە کە 67 خێزان بوون، لە کەمپى بەحرکە لە هەولێر نیشتەجێبوون و رۆژی پێنجشەممە، 29ى ئاب گەڕاونەتەوە."

ئەنجوومەنى وەزیرانى عێراق 14 گرێبەستى بوارى نەوت و گازى پەسند کرد و پارەى بۆ هەناردەى گاز لە ئێران و کڕینى کارەبا زیاد کرد. 25%ى گومرگى خستە سەر هاوردەکردنى مریشکى پارچەکراو کە دوو مانگى دیکە لە هەموو دەروازەکانى عێراق و هەرێمى کوردستان جێبەجێ دەکرێت.

وەزیرانى گواستنەوەى عێراق، تورکیا، قەتەر و ئیمارات یەکەم کۆبوونەوەى لیژنەى وەزارەتى هاوبەشی نێوانیان کرد لە چوارچێوەى یاداشتێکى لێکتێگەیشتن کە مانگى نیسان لە بەغدا واژۆیان کردووە لە بارەى جێبەجێکردنى پڕۆژەى رێگەى گەشەپێدان.

دەزگاى ئاسایشى نشتمانیى عێراق رایگەیاندووە: "ئەو ئۆپەراسیۆنە لەدواى ئەوە بووە کە چاودێریى هاتووچۆى تۆمەتباران لەنێوان بەغدا و هەولێر کراوە و زانیاریی هەواڵگرییان داوەتە بەڕێوەبەرایەتى بنەبڕکردنى مادە هۆشبەرەکانى هەولێر لە بارەى شوێنیان و بە هۆیەوە دەسگیر کراون."

وەزارەتى نەوتى عێراق لە راگەیێندراوێکدا کە ئەمڕۆ پێنجشەممە، 29ى ئاب بڵاویکردووەتەوە، ئاماژەى بەوە کردووە، لە مانگى تەممووزى رابردوودا 108 ملیۆن و 53 هەزار و 356 بەرمیل نەوت هەناردە کراوە، بەوپێیە تێکڕاى هەناردەى رۆژانە 3.4 ملیۆن بەرمیل بووە.

یەکەم هەنگاوى کرداریى سەرژمێریى گشتیی دانیشتووان، یەکى ئەیلوول پرۆسەى گەمارۆسازی و ژمارەلێدانى باڵەخانەکان لە عێراق و هەرێمى کوردستان دەستپێدەکات کە دوو مانگ دەخایێنێت.

باڤێڵ دۆرۆڤ، دامەزرێنەر و سەرۆکى جێبەجێکارى کۆمپانیاى تەلەگرام بە کەفالەتى 5 ملیۆن یۆرۆ ئازاد کراوە بەو مەرجەى لە فەرەنسا بمێنێتەوە تاوەکو بچێتە بەردەم دادگە لە بارەى ئەو تۆمەتانەى ئاراستەى کراوە.

دەزگا ئەمنییەکانى عێراق باوک و کوڕێکیان بە تۆمەتى کوشتنى پارێزەرەکەی بەغدا دەستگیرکرد. گوتەبێژى سەندیکاى پارێزەرانى عێراق دەڵێت "پارێزەرەکە پێشتر بەرگریکارى خێزانى بکوژەکان بووە لە دۆسیەیەکدا."

راسپاردەکانى لیژنەى هاوبەشی و نێوان هەولێر و بەغدا بۆ پرسی ئاوارەکان رەوانەى فەرمانگەی یاسایی ئەنجوومەنى وەزیرانى عێراق دەکرێت. یەکێک لە خاڵەکانى پرسی بۆشایی ئەمنییە لەگەڵ نەینەوا.

بەگوێرەى راپۆرتێکى دیوانى چاودێریى دارایی عێراق، لە دوو مانگدا مووچەى مەدەنیى هەرێمى کوردستان، 25 ملیار زیادی کردووە و مووچەى هێزە ئەمنییەکانیش زیاتر لە 14 ملیار کەمیکردووە، لەو ماوەیەدا زیاتر لە پێنج هەزار مووچەوەرگر لە هەردوو کەرتەکە، زیاد بوون.

پارێزەرێک لە نووسینگەکەیدا لە بەغدا گیانی لەدەستدا. گوتەبێژى سەندیکارى پارێزەران دەڵێت "بەگوێرەى ئاماژەکانى رووداوەکە، ئەو پارێزەرە کوژراوە".

.

وەزارەتى بازرگانیی عێراق لیژنەیەک دەنێرێتە هەرێمى کوردستان بۆ بەدواداچوون بۆ موڵکەکانیان لە هەرێمى کوردستان؛ بەر لە هەنگاوى کردنەوەى بازاڕى ناوەندیى هاوشێوەى پارێزگەکانى عێراق.

تیمى چاودێریى دارایی عێراق سەردانى دەروازەی سنووریی نێودەوڵەتى باشماخ دەکات بۆ وەرگرتنى زانیارى لەبارەى داهاتى ئەو دەروازە سنوورییەى هەرێمى کوردستان لەگەڵ کۆمارى ئیسلامى ئێران.

دیوانى چاودێریى دارایی عێراق: لە دوو وەزارەتى هەرێمى کوردستان مووچەی شەهید و خانەنشین خەرج کراوە

لیژنەیەکى 7 ئەندامى لە ئەنجوومەنى پارێزگاى کەرکووک پێکدەهێندرێت بۆ هەموارکردنى پەیڕەوى ناوخۆى ئەو ئەنجوومەنە. دوو ئەندام بۆ پارتى و تورکمان جێهڵدراون و دەبێت تاوەکو 11ـى ئەیلوول هەموارەکە ئامادە بێت.

پەرلەمانى عێراق ئامارى کۆبوونەوە و چالاکییەکانى لە وەرزی یەکەمی یاسادانانى ئەم ساڵدا بڵاوکردەوە و دەردەکەوێت 27 کۆبوونەوەی کردووە، 13 پڕۆژەیاساى پەسندکردووە؛ 139 بڕیار و راسپاردەى دەرکردووە.

بڕیارە مانگى داهاتوو رێکخراوی شەفافیەتی نێودەوڵەتی کۆنگرەیەک لە بەغدا بۆ بنبڕکردنى گەندەڵى ببەستێت

ژمارەى زیارەتکارانى ئەم ساڵ بۆ چلەى شەهیدکردنى ئیمام حوسێن، گەیشتووەتە زیاتر لە 21 ملیۆن کەس و ئەوەش زیاتر لە نیو ملیۆنى لە ساڵى رابردوو کەمترە.

لە کۆبوونەوەى 24ى ئابى ئەنجوومەنى پارێزگاى کەرکووک، پرسی پڕکردنەوەى ئەو پۆستانە تاوتوێ دەکرێت کە بۆ پێکهاتەى تورکمان داندراون و داوایان لێدەکرێت کە بەربژێر بۆ ئەو پۆستانە دیاری بکەن. بەرپرس رێکخراوی بەدر لە کەرکووک دەڵێت، بەربژێریان بۆ ئەو پۆستانە دەبێت.

عەلائەدین قەیسی، گوتەبێژى دەستەى دەروازە سنوورییەکانى عێراق 23ى ئاب بە تۆڕى میدیایی رووداوى راگەیاند: "تاوەکو 22ى ئاب سێ ملیۆن و 280 هەزار زیارەتکارى بیانى بۆ چلەى ئیمام حوسێن لە دەروازە وشکانیی و ئاسمانییەکانى عێراقەوە هاتوون."

شوان محەممەد، جێگرى سەرۆکى لیژنەى شەهیدان و قوربانیان و زیندانیانى سیاسیى پەرلەمانى عێراق بە تۆڕى میدیایی رووداوى راگەیاند: "ئەوەی لە یاسای پێشتر هەبووە زۆر بە وردەکاریی بووە ئەگەر وابێت بۆچى یاسایەکى دیکە دەربکرێت، لابردنى نوێنەرى هەرێمى کوردستان لە لیژنەى ناوەندیى یەکێکى دیکەیە لە تێبینییەکان لەسەر ئەو پڕۆژەیاسایە".

لە دوو هەفتەى مەراسیمەکانى یادى چلەى ئیمام حوسێن لە چوار ناوچەى عێراق، زیاتر لە 268 ملیۆن پەیوەندیى تەلەفۆنى لە ناوخۆ و زیاتر 10 ملیۆن پەیوەندى تەلەفۆنى لە عێراقەوە لەگەڵ دەرەوە کراوە. قەبارەى گواستنەوەى زانیارییەکان لە رێگەى هێڵەکانى تەلەفۆنەوە گەیشتووەتە زیاتر لە 13 هەزار تێرابایت.

رۆژی هەینی، 23-08-2024، عیماد جەمیل، سەرۆکى تیمى رۆژنامەڤانى کۆمیسیۆنى باڵاى سەربەخۆى ھەڵبژاردنەکانى عێراق بە تۆڕى میدیایی رووداوى رایگەیاند: "هەفتەى داهاتوو وردبینى دۆسیەى بەربژێران لەلایەن دەزگا پەیوەندارەکانى عێراق و هەرێمى کوردستان کۆتایی دێت و ئەنجوومەنى کۆمیسیاران راستاندن بۆ ناوەکانیان دەکات."

نووسینگەى زیقارى حیزبى دەعوە رایگەیاند: هەوڵى "تیرۆرکردنى" جێگرى پارێزگار دراوە کە سەر بەو حیزبەیە. بە گوتەى پەرلەمانتارێکى پشکى زیقار لە حیزبى دەعوە، نیو کیلۆ تەقەمەنى لەبەردەم ماڵەکەى دانراو بۆ ئەوەى لە دوورەوە بتەقێندرێتەوە.

پارتى سەروەرى لە کەرکووک، بەشداریکردنى لە کۆبوونەوەى داهاتووى ئەنجوومەنى پارێزگا رەتکردەوە و رایگەیاند: پۆستى پارێزگارى کەرکووک مافى پێکهاتەى عەرەبە و ئەوە واى لێکردووین بەشداریکردن لە کۆبوونەوەى ئەنجوومەنى پارێزگا رەتبکەینەوە.

.

.

ئەنجوومەنى پارێزگاى کەرکووک کۆدەبێتەوە و یەکێک لە بڕگەکانى داواکردنە لە تورکمانەکان بۆ پڕکردنەوەى ئەو پۆستانەى بۆیان دیاریکراوە، بەرەى تورکمانى عێراقیش دەڵێت "تاکە رێگەپێدراو بۆ پێشکێشکردنى ناوى بەربژێرانى ئەو پێکهاتەیە، لیستى تورکمانى یەکگرتووە."

پەرلەمانى عێراق رەتیدەکاتەوە پەرلەمانتار مووچەى پاسەوانەکانی وەربگرێت و دەڵێت، خەرجکردنى ئەو پارەیە بەگوێرەى گرێبەستێکى یاساییە لەنێوان پەرلەمان و پاسەوانەکانى.

سەرۆکی پارتێکى نێو بەرەى تورکمانیی یەکگرتوو راگەیاند، لەگەڵ عەرەب و پارتى دەیانتوانى کۆبوونەوەى هاوشێوەى ئەنجوومەنى پارێزگا لە هۆتێل رەشید بکەن، بەڵام بۆچوونى پارتى وابووە نابێت یەکێتى بخرێتە دەرەوەى حکومەتى خۆجێی. دەشڵێت: "نوورى مالیکى پێیگوتین ئەوەى روویدا مایەى سەقامگیریى کەرکووک نییە و کێشەى گەورەترى لێدەکەوێتەوە."