Kurd Peymana Lozanê nîqaş dikin: Civaka navneteweyî ji tiştên rû daye berpirsiyar e
Hewlêr (Rûdaw) - Li bajarê Lozanê yê Swîsreyê Konferansa bi boneya 100 saliya Peymana Lozanê konferansek hat sazkirin û di konferansên de Kurdên ji her çar parçeyên Kurdistanê beşdar bûn û Kurd dibêjin ku Civaka navneteweyî ji tiştên rû daye berpirsiyar e.
Îro Şemiyê 10 Gulanê li bajarê Lozanê yê Swîsreyê bi beşdariya hejmarek siyasetmedar, rewşenbîr, lêkolîner û kesayetên ji her çar perçeyên Kurdistanê û hejmareke nûnerên welatên biyanî “Konfersna 100 Saliya Peymana Lozanê” hat sazkirin.
Peyamnêra Rûdawê Ala Şalî li cihê konferansê amade bû û nêrîna çend kesayet û siyasetmedarên Kurd wergirt.
Beşdarê konferansê, Mamosteyê li Fakulteya Zanistên Civakî ya Parîsê, civaknas û dîroknas Prof. Dr. Hamît Bozarslan diyar kir ku civaka navneteweyî ji êşên mezin, komkujî û destjidana mafên Kurdan ên bi Peymana Lozanê re berpirsyar e.
Hamît Bozarslan got: “Civaka navnetewî li hemberî Kurdan du berpirsiyarên xwe hene Kurdan; dema Komara Tirkiyê hatî damezrandin kesê fikra Kurdan nepirsî. Ji bo Kurdan gelek girîng bû ku weke dema Osmaniyan, perçe nebin û dixwestin li Iraq, Sûriye û Tirkiyê di nava yekîtiyê de bimînin. Lê ev nehat qebûlkirin. Iraq, Tirkiye û Sûriyê hat damezrandin fikra Kurdan nehat pirsîn. Lê kesî nepirsî ka Kurdên ku careke din di navbera Sûriye, Iraq û Komara Tirkiye ya ku bi vê peymanê parçe bûne, çi dixwazin. Ji daxwazên kurdan tu tişt nehat ser masê û Kurd hatin jibîkirin.
Mijareke din; di van 100 salên dawî de Kurd li Bakur, Başûr û Rojava di komkujiyên mezin re derbas bûn. Bi taybetî li Tirkiyê di salên 1925-27, di 37, 38an de dîsa li Kurdistanê jêrîn (Başûr) komkujî çêbûn û qetlîama enfalê pêk hat. Li Kurdistana Sûriyê qetlîamên mezin çêbûn. Di sala 1963an de jî hewl dan ku Kurdistanê Sûriyê bê Kurd bikin. Li hemberî van hemûyan civaka navneteweyî tiştek nekir, ev pêvajo heta sala 1991an berdewam kir. Di sala 1991ê de li Kurdistana jêrîn otonom hat damezrandin. Tirkiye destwerdana Herêma Kurdistanê dike, Iraq destwerdanê dike, Îran jî destwerdanê dike. Di vî warî de berpirsyariya civaka navneteweyî heye.”
Li ser pirsa Kurd ji bo mafên xwe dikarin çi bikin Bozarslan got: “Kurd dikarin gelek tiştan bikin. Ew tirsên xwe yên berê derbas kirine. Kurd êdî ne Kurdên 40 sal berê ne. Haya me ji mafên xwe tunebû. Îro Kurdistanî heye, Kurdistanê jêrî û Rojava heye. Herwiha tişta îro girîng ji bo me ew e ku herdu şaxên jêrîn ên Kurdistanê bigihêjin hev.”
Bozarslan her wiha diyar kir ku di navbera Rojavayê Kurdistanê û Başûrê Kurdistanê de çend nakokî hene û wiha pê de çû: “Tiştek normal e ku nakokiyên wan hebin, lê belê, pêwîst e ku bi diyalogê vê yekê ji holê rakin û bi hev re entegrasyonê pêk bînin. Îran û Tirkiye jî naxwazin Başûrê Kurdistanê bijî. Di sala 2017an de me dît ku Îran û Tirkiye li ser Kerkûkê çawa li hev kirine. Divê Kurd zanibin ku ji 40 berê bihêztir in, derfetên wan ên mezin hene û divê van derfetan bikar bînin.”
Bozarslan da zanîn ku pêwîst e Kurd ne tenê di warê siyasî de, herwiha divê di warê wêjeyî, zanistî û çandî de, di hemû qadên weke jin û ciwanan de bi pêş bikevin û bi hêz bibin û got: “Ya duyemîn jî, Kurdên Bakurê Kurdistanê divê bi Kurdên Başûr û Rojava re peywendiyên xwe xurt bike.”
Abdullah Demirbaş: Kurdên niha gelek têgihîştî ne