Cîhana ku Amrîkaya Trump dixwaze
Donald Trump sermayedarê Amrîkî yê ku di destpêka ragihandina navê kandîdên serokomaryê şansê serketina wî gelekî kêm diyar bû, niha bo danasînê weke kandîdê fermî yê komarîxwazan tenê li hêviya birêveçûna kombûna wê partyê li bajarê Kîwlend li eyaleta Uhayu yê ye ku dê roja 18ê meha dahatî pêk were.
Eger Trump û Hillary Clinton wek berbjarên dawiyê yên her du partî yên mezinên Amrîka bêne nasîn, dê demê panêl û hevrikî yên wan bi taybetî jî li ser peywendî yên cîhanî û danûstandinên dîplomatîkên Amrîkaya di bin desthelata van berbjaran de, bi rojan û hefteyan hetanî 20ê Mijdarê bibin manşêtên medya cîhanî û Amerîkî.
Di rojeva Amrrîka û cîhanê de niha jî nîqaşên herî zêde li ser paşeroja wê Amrîkayê ye ku eger têde Trump bibe serokomar. Ji ber ku Turamp di kampanyayên xwe de diyar dike ku dê her tiştî di siyaseta derveya Amrîka de serûbin bike.
Eger Hillary Clinton bibe serokomar, di siyaseta Amrîka de ti guhertineke sitratejî û bingehîn çênabe. Belkî li gel hinek guhertinên reftarî û taktîkî de be, lê kêm zêde rewşa heyî weke xwe dê bimeşe.
Lê eger Donald Trump serbikeve, wek çawan bixwe jî beşek ji nerînên xwe yên nenas tîne ziman jî, ne tenê danûstandinên derveyî yên Amerîka dê rastî guhertinê were û dê qada peywendî yên navdewletî jî bikeve ber bahoza guhertinan. Bahozek ku mrov dikare bişbîne wan guhertinan ku piştî hilweşyanan Yekîtya Sovyetê pêk hatin.
Ya rast, di destpêka sed sala nû de, muhavazekarên nû yên wek dîk çînî, Donald Ramsfelldç , Condoleezza Rice herwiha Paul Wolfowitz ( xwedanê doktirîna Bush), ku dinav komayixwazan da peyda bûn, berê siyaseta derve û siyaseta berevaniya Amrîka xistin nav rêkeke cuda li gel raborî û di meydana cîhanî de bi taybetî jî li Rojhelata Navîn, ji başûra Asyayê heya bakûra Afrîqa , hinek erdhej çêkirin ku lerz û hejên wê erdhejê, hê jî li Efxanistan, Iraq, Yemen û herwisa welatên naskirî di nav bihar erebî de yên weke Misir, Tunis , Lîbya, Sûriye û Behrên diyarin.
Cîhan û Amerîka li gel Donald Trump jî ku her çend hîna ekîba hevkarên wî yên siyasî û ewlehiyê pêk nehatiye û nehatine naskirin û ji bilî sênator Korkiz, ez bawer nakim ku kesên naskirî jî bin, pirsên ewlehiya navçeyî, aştiya cîhanî , peywendî yên du alî yên Amrîka, NATO, ji çekkirina atomî û terorîzm, bi tevahî dê derbasî nav pênaseyên nû bibin û ji nûve bêne pênasekrin. Trump wê van guhertinan jî bi vê hêviyê bike ku hinek pêlên mezintir ji ya ku muhafzekarên nû li gel George Bush di cîhanê de pêk anîn, rabike.
Helwêsta Trump li hember dost û dojminên Amrîka
Trum helwêst û siyaseta xwe li gorî wan bingehan diyar nake ku çendîn sale herdu partiyên sereke yên wî welatî bo siyaseta derveyî û berjewendî yên welatên xwe li erdnigariyên cuda cudayên cîhanê de di reftar û awayê siyasetkirina xwe de parastine.
Wek mînak:
1-Zêdetrî mehekê berî niha berî hilbjartinên Îndiyana û dema ku Trump di hilbjartinên hundurî yên komarîxwazan de bê hevrik ma, derbarê peywendî yên Amrîka û Erebistanê de got," eger paşayê erebistanê xwedî sîbera Amrîka li ser xwe neba, bawer nakim ku xwe li ser pê bigirtba û bima."
2-Nerîna Trump derbarê çekên etomî de jî bi giştî berovajî siyaseta naskirî ya Amrîka ye, Turamp dibêje, eger ez bibim serokomarê Amrîka ez nahêlim ku Japon û Koreya başûr li hember gefên Çîn û Koreya Bakûr di bin çetra atomiya Amrîka de bmînin, ezê rê bidim bi Japon û Koreya Başûr bibin xwediyê çekên xwe yên etomî.!
3-Trum hewl bide li hember hezîne û xerciya ku bo parastina hinek welatên wek Japon û Koreya Başûr dide, pişkeke zêde ji wan bixwaze û eger razî nebin bdin, wê demê hêzên Amrîka ji wan welatan bikşîne.
4-Trump li dijî rêkeftina atomî ya welatên 5 kom yek bi Îranê re ye û dibêje aliyên Amerîkî di dema zêdexwaziya Îranê de , diveya maseya gotûbêja bicî bihîştban.
Trump û pênaseya hêza Amerîka
Nerîna Trump derbarê hêza Amerîka eve ku Amrîka bûye bi hêzeke " tîr" û divê hêza sirûştî ya xwe di meydana cîhanê da bidest bixîne.
Ji bilî pêwîstiya manordaînê li hember dijminan, ji wan dayîna soza jinavbirina bilez a DAIŞê bi bikargirtina tevahiya derfetên Amerîka, Trump îdia dike, ku li gel dostan jî dvê lser bingeha (bde û bistîne) û lser bingeha wekheviyê vê bê reftarkirin û eger welatên hevpeymanên Amerîka dixwazin em berdwam piştgiriya wan bikin, divê hezîneya wê jî bidin.
Derbarê soz û biyarên Amerîka de jî rump dîsa cuda hizir dike.
Ew dibêje "ez kesekî kuşegîrxwaz nînim, lê ezê Amrîka bikim pêşeng û vê sloganê hez dikim."
Ew amadeye rêkeftinên Amrîka bi welatên dost re ji nûve lêkolîn bike û bi vê mercî ku hevgirtî yên Amerîka yan birêka beşdarkirina bi serbazên zêde û yan bi dayîna xerciyê, bi hebûna hêza serbazî ya Amerîka re di cîhanê de hevkar bin. Ew dibêje " ez rê nadim ku ji vê zêdetir kom biçe serê me "!!!!
Niha nêzîkî 150 hezar serbazên Amerîka li 150 welatên cîhanê hene.
Cîgirkirna hêzeke serbazî ya amade ku ji 24 hezar heya 28 serbazan pêk tê, li Koreya Başûr û hêzeke mezintir û pir çek bûyî bi çekên Atomî bi hejmara 54 hezar serbazan li Japonê, beşek ji wan hêzên Amerîka li çend cihên cîhanê dane.
Hêzên Amerîkî yên ku di nav NATOyê dane jî, hema hema li tevahiya welatên endam di NATOyê de belav in ji wan jî li Almanya ku 36 hezar serbazên Amrîkî têda cîgirin.
Hêzên Amrîkî yên ku li başûra rojhelata Asyayê jî hene, bîreweriya şerên deheka 50îne û yên heyî li Ewrûpa jî yên serdema şerê sar tên hesbandin ku piştî hilweşyana Yekîtya Sovyetê û jinavçûna Peymana Warşova bi piraktîkî bidawî hat û sîstemekî nû bû cîgirê rêveberiya du cemseriya cîhanê .