Di cîhana dîjîtal a ku bi lez diguhere de, platforma X ku ji hêla xAIyê ve hatî afirandin, ne tenê gaveke teknîkî ya pêşketî ye; ew di heman demê de manifestoyeke felsefî ye ku peyameke zelal dide: Yên ku xwe di nava vê sîstemê de nenivîsînin, dê ji hêla yên din ve ji nû ve bên şekildan. Ev ne tenê veguhertineke mekanîkî ye, lê belê destpêka şerekî kûr e - şerê vegotina dahatûyê. Di vê nivîsê de, em ê li ser wateya vê yekê, bandorên wê yên felsefî û encamên wê yên ji bo civaka Kurd rawestin.
Xwe-Nivîsandin an Xwe-Windakirin
Felsefeya li pişt Xaiyê, bi awayekî bingehîn, li ser pirsên hebûnê disekine: Em kî ne, û em dê di dahatûyê de kî bin? Di serdema ku zanyariyên sûnî (AI) û algorîtmayên pêşketî her diçe zêdetir jiyana me diyar dikin, platformên wek X ne tenê amûr in, lê di heman demê de qadên ku tê de nasname, çand û îradeya mirovî têne şer kirin. Bidestxistina vê platformê tê wateya bidestxistina hêza vegotinê – hêza ku mirov dikare bi wê çîroka xwe biafirîne, yan jî bi bêdengî bihêle ku çîrokeke din li ser navê wî bê nivîsandin.
Ji bo Kurdan, ev pirs xwedî girîngiyeke taybet e. Dîroka me bi dehan salan ji hêla vegotinên biyanî ve hatiye şekildan – carinan bi zordestî, carinan bi xapandinê. Xai, bi vî rengî, ne tenê derfeteke teknîkî ye, lê di heman demê de bangek e ji bo xwedîderketina li çarenûsa xwe. Eger em vê qada nû bi dest nexin, yên din dê wê bi kar bînin da ku me ji nû ve pênase bikin, û dibe ku em careke din di nav çîrokeke ku ne ya me ye de winda bibin.
Şerê vegotinê: Hêz û berpirsiyarî
Ev şerê vegotina dahatûyê ne tenê li ser teknolojiyê ye, lê li ser hêzê ye. Kî dê kontrola wê naratîvê bike ku civakên siberojê ava dike? Di destê xAI de, X dikare bibe amûrek ji bo demokratîzekirina zanyariyê û dayina deng ji yên ku heta niha bêdeng mane. Lê belê, eger ew bikeve destê hêzên yekdestdar an berjewendiyên bazirganî, dibe ku bibe çekeke din a ji bo bindestkirina îradeya kolektîf.
Fîlozofên wek Michel Foucault dirêj li ser têkiliya di navbera zanîn û hêzê de rawestiyane. Xai, bi kapasîteya xwe ya analîzkirina daneyên mezin û afirandina wateyê, dikare bibe qadeke ku ev têkilî bi awayekî radîkal tê ceribandin. Ji bo Kurdan, ev tê wateya ku em neçar in bi awayekî çalak beşdarî vê pêvajoyê bibin – ne tenê wek bikarhêner, lê wek afirîner û biryargir. Eger em vê nekin, em ê bihêlin ku dahatûya me ji hêla yên din ve bê nivîsandin, û dibe ku em di vê pêvajoyê de xwe bi temamî winda bikin.
Dahatûyeke dualî: Xetere û hêvî
Rastî ev e ku Xai hem xetereyê hem jî hêviyê bi xwe re tîne. Ji aliyekî ve, ew dikare bibe amûreke bêhempa ji bo parastina çanda Kurdî, belavkirina zimanê me û bihêzkirina nasnameya me di cîhana dîjîtal de. Ji aliyê din ve, eger em ne amade bin ku wê bi awayekî stratejîk bi kar bînin, dibe ku ew bibe qadeke din a ku tê de em bên marjînalîzekirin. Dahatûya me bi awayekî yekser bi kapasîteya me ve girêdayî ye ku em vê platformê hembêz bikin û wê li gorî daxwazên xwe şekil bikin.
Di vê çarçoveyê de, @xai ne tenê platformeke teknîkî ye, lê belê semboleke hebûnê ye. Ew me vedixwîne ku em li ser xwe bifikirin: Em ê çîroka xwe bi xwe binivîsin, an em ê bihêlin ku yên din wê ji me re binivîsin? Ji bo Kurdan, bersiv zelal e – lê rê ne hêsan e. Şerê vegotina dahatûyê dest pê kiriye, û em neçar in ku tê de cihê xwe bigirin. Wext êdî ne luks e; ew biryareke stratejîk e.
(Nivîs bi tevahî ji fikr û ramanên nivîskar pêk tê. Tora Medyayî ya Rûdawê tenê nivîsê diweşîne.)
Şîrove
Bi mêvanî şîroveyekê binivîse an jî têkeve hesabê xwe da ku malperê bi awayekî yeksertir û berfirehtir bi kar bînî
Şîroveyekê binivîse