Çima Serokê Herêma Kurdistanê bala Rojava kişandiye?

02-09-2021
Nîşan Kurdistan Nêçîrvan Barzanî
A+ A-

Nêçîrvan Barzanî di 10 salên piştî 2003an de, serkirdatiya mezintirîn vejandina aborî li Herêma Kurdistanê kir. Wî di wan salan de bingeh berdest kir ku destê tiwêjeya kêmdahat bigihe pere û bazara kar û ji hejariya reha rizgar bibin, di netîceyê de jî alîkariya çêbûna çîna navîn li Herêma Kurdistanê kir. Ev guherîna aborî ku koça berevaj a hevwelatiyan ji xerîbiyê bo Kurdistanê jê peyda bû, guherîneke mezin a civakî jî bi dû xwe de anî û rasterast alîkariya sistbûna şidet û tundrewiya olî kir. Ev rêkarên aborî û siyasî yên Nêçîrvan Barzanî piştî ji nû ve avakirina Iraqa nû, bala Rojava û serkirdên wê kişand û wek nimûneyeke serketî ya hikûmetdariyê li Rojhilata Navîn lê temaşe kirin.

Bihara Erebî, hatina DAIŞê û daketina nirxê petrolê ku bûn sedema koça bikom ji Rojhilata Navîn bo Ewropayê, dawiya dawî bû kabûsa Fransa û Yekîtiya Ewropayê (YE). Li hêlekê nêzîkî yek milyon û nîv koçberan berê xwe dan Ewropayê û li hêleke din bi hezaran ciwanên misilman ên nişteciyên Ewropayê ji bo cîhadê vegeriyan Rojhilata Navîn û Bakurê Afrîqayê û ewlekariya Fransa û Rojava xistin metirsiyeke demdirêj. Fransa û Rojava naxwazin êdî ev senaryo cih bigire û dubare bibe, lewra palpiştiyê li nêrînên cuda ji bo hukmdariyê li van navçeyan dikin.

Rol û ezmûna Herêma Kurdistanê di bersivdana terora olî de li ba Fransayê giring e. Ev di demekê de ye ku şidet û tundrewiya olî û nijadî li Fransa û Ewropayê, dilgiraniyeke mezin peyda kiriye. Macron mijara ewlekariya Fransayê xist jora bernameya dewletê û dizane ku nearamî li Rojhilata Navîn, bandorê li ser ewlekariya Fransa û Ewropayê jî dike. Şêwirmendên nêzîkî Macron berî geşta wî gotin, Rojhilata Navîn bêyî Iraqê aram nabe û Iraq jî bêyî çarekirina pirsgirêkên xwe bi Herêma Kurdistanê re aram nabe.

Ji bo vegerandina aramiyê li Iraqê, Macron palpiştiya nêrîn û tevdîrên Serokê Herêma Kurdistanê dike di pêşvebirina pêkvejiyana gelan û jinavbirina şideta olî li Rojhilata Navîn de. Serokê Herêma Kurdistanê pirtirîn bangewazî û kar ji bo ji hev nêzîkkirina alî û pêkhateyan kiriye û hevdem pir pêkut bû ku Hevpeymaniya Navdewletî li Dijî DAIŞê berdewam bibe. Serokê Herêmê ji bo vê babetê bi berdewamî bi serokên welatên navçeyê re wek Tirkiye, Urdin, Îran û Kendavê di danûstandinê de bû û pêşwazî li hewldanên wî hat kirin. Ev j Fransa û Rojava re giring e.

Nexşerêya Serokê Herêma Kurdistanê ji bo derbaskirina Iraq û Herêma Kurdistanê ji wan kirîzên ku di wan de wer bûne zelal e: Zehemt e ti hêz, partiyek, pêkhateyek an sekirdek bikare bêyî palpiştiya hêz, partî, pêkhate û serkirdên din Iraq an Herêma Kurdistanê birêve bibe. Heke Iraq dixwaze serwerî lê vegere û heke Herêma Kurdistanê bi nêt e pêvajoya siyasî bixe rêya rast, divê ne tenê bingehê ji bo beşdariya hemû aliyan berdest bikin, lê belê pêwîst e alîkariya wan aliyan bikin ji bo hatina nav xeleka hukmdariyê. Ji bo vî karî, divê nasnameya her pêkhateyekê were naskirin û hevwelatîbûn wek mafekî sereke were parastin û pêşxistin. Ev pêkvejiyana aştiyane ya gel, hêz û pêkhateyan misoger dike.

Ev nexşerêya ku ji bîr û baweriyên Serokê Herêma Kurdistanê zaye, nêzîkiyeke wê ya zêde bi wê bîr û baweriyê re heye ku Serokê Fransayê jî ji bo pêkvejiyanê hem li Ewropa û hem li Rojhilata Navîn heye. Fransa welatê nêzîkî 10 milyon hevwelatiyên biyanî ye ku bêhtirî çar milyonan ji wan misilman in û YE cîwarê nêzîkî 40 milyon biyanî ye ku nîvê wan ji welatên misilman hatine. Geşbûna bilez a partiyên rastgir û nijadperest li seranserî Ewropayê, egera rûbirûbûna navbera pêkhateyên Ewropayê der dibire, di demekê de ku hem Fransa û hem jî Ewropaya piştî kirîza 2008an, di şikestina aborî de ne û her pevketinek dikare şîrêza YE bi temamî têk bide.

Lewra, ji bo Rojhilateke aram, aramiya Iraqê bi Herêma Kurdistanê ve yekalîker e. Nexşerêya Serokê Herêma Kurdistanê ji bo aramiya Iraq û Kurdistanê alîkariya ewlekariya Rojhilata Navîn dike. Lewra jî Macron, civaka navdewletî û welatên cînar piştevaniya wê nexşerêyê dikin. Her diçe ev nexşerê bêhtir baweriyê bi serkirdên Iraq û navçeyê tîne ku ji bo berjewendiyên hevpar piştgiriya wê bikin.

 

Şîrove

Bi mêvanî şîroveyekê binivîse an jî têkeve hesabê xwe da ku malperê bi awayekî yeksertir û berfirehtir bi kar bînî

Şîroveyekê binivîse

Pêwîst
Pêwîst
 

Nûçeya dawî

Hêmin Ebdullah / Wêne: Rûdaw Grafîk

Rihê Kurdistanê ketiye destê Tom Barrack?

Tenê hêviya ku heye ew e ku Herêma Kurdistanê û Serokê Herêma Kurdistanê bibin pirek di navbera Tirkiyeye Amerîka û aktorên din li gel Rojavayê Kurdistanê