Documentari - Haloy Badinan
Şa'ban Xefar Efsaneya Çiyayên Kurdistanê
Şa'ban Xefar, bi navê "Heloyê Badinan" tê naskirin, yek ji wan pêşmergeyên efsanewî bû ku xew ji çavên dijminên gelê kurd revandibû. Çîroka mêrxasî û berxwedana vî lehengî wek efsaneyekê di nav çiya û geliyên Kurdistanê de belav bûbû. Li her cihê ku navê Şa'ban Xefar dihat, tirs û dilêşî diket dilê dijmin. Hêzên rejîmê ku dizanîbûn ew li herêmekê ye, bi her awayî hewl didan xwe ji wê herêmê dûr bigirin, ji ber ku dizanîbûn berhingarîbûna "Heloyê Badinan" tê wateya têkçûn û wendabûnê.
Hevalên wî vedibêjin ku Şa'ban tenê bi nav û dengê xwe, bi sedan leşkerên dijmin dixistin rewşa şaşbûn û têkçûnê. Ev rastiya wisa kir ku fermandarên leşkerî yên rejîmê bi taybetî plan ji bo jinavbirina wî datanîn, lê bê encam.
Fermandarekî Xemxwar û Hezkirî
Heloyê Badinan ne tenê fermandarekî leşkerî û şervanekî bêhempa bû, lê xemxwarekî rastîn ê pêşmergan bû. Di demekê de ku piraniya desteyan şoreşê nêzîkî pêncî heta şêst pêşmerge tê de bûn, desteyên wî jimara pêşmergeyan ji 120 kesan derbas dibû. Ev jî rasterast bi hezkirin û baweriya pêşmergeyan ve girêdayî bû, di dema tengasiyê de, Şa'ban yekem kes bû ku diket pêşiya hêza xwe ji bo berxwedana li hember dijmin.
Hezkirina ji bo wî ne tenê di nav pêşmergeyan de sînordar bû, lê gundiyên herêmên kurdî jî bi germî pêşwazî lê dikirin û pêşbazî dikirin ji bo xizmetkirina wî û hêza wî. Gelek caran niştecihên gundan bi şev û roj dor digirtin da ku şerefa mêvandariya "Heloyê Badinan" û pêşmergeyên wî bi dest bixin. Ev jî nîşana wê rêzgirtin û hezkirina kûr bû ku xelkê asayî li hember wî hebûn.
Pisporekî Bêhempa yê Şerê Partizanî
Li gorî şahidiya wan pisporên leşkerî yên ku di nav şoreşê de kar dikirin, Şa'ban Xefar jêhatîbûn û şiyaneke kêmwêne hebû di plansazî û taktîk û hunera şerê partizanî de. Ew bi sedema nasîna hûr a topografiya herêmê û xwezaya erdnîgariya Kurdistanê, dikarîbû bi awayekî balkêş li hember hêzên mezin ên dijmin raweste.
Mêrxasî û berxwedan û canfîdayiya Şa'ban Xefar, bi bilindiya kesayetî û mezinbûna wî wek mirovekî şoreşger, bûne sedem ku di nav dost û dijminan de navê "Heloyê Badinan" lê were danîn. Ev nav ne tenê îşaret bi lezgînî û hişyariya wî dike, lê sembola wê cihê bilind e ku wî di têkoşîna gelê kurd de hebû.
Trajediya Mirina Lehengekî
Mixabin, wek gelek ji lehengên gelê kurd, çîroka jiyana Şa'ban Xefar bi trajediyeke dilşewat bi dawî hat. Ew pêşmergeyê ku bi dehan sal berhingarî hêzên dijmin bûbû û bûbû sembola berxwedanê, di encama planeke taybet a dijmin de şehîd bû.
Mirina "Heloyê Badinan" ne tenê windakirina fermandarekî leşkerî bû, lê windakirina sembolekê bû ji hêvî û berxwedanê ji bo gelê Kurdistanê. Ew bi şehîdbûna xwe, wek hezaran şehîdên Kurdistanê, bû beşekî nemir di dîroka têkoşîna gelê kurd de.
Belgefilmek ji bo Nasandina Lehengekî Gel
Tora medyayî ya Rudaw di belgefilmeke taybet de çîroka jiyan û têkoşîn û trajediya mirina vî pêşmergeyê efsanewî yê Şoreşa Îlon û Gulanê derdixe holê. Belgefilm hewldanek e ji bo nasandina baştir a vê kesayetiya girîng ji nifşa nû ya kurd re û parastina bîranîna lehengekî ku beşekî girîng di dîroka têkoşîna rizgarîxwazî ya gelê kurd de pêk aniye.
Belgefilm, ji rêya hevdîtina bi heval û hevsengeriyan Şa'ban Xefar re, wêne û belgeyên dîrokî, û vegotina wan çîrokan ku derbarê wî de di nav xelkê de belav in, hewl dide wêneyeke temam ji kesayetî û jiyana "Heloyê Badinan" pêşkêş bike.
Mîrateya "Heloyê Badinan"
Îro, piştî çendîn dehsalan ji şehîdbûna Şa'ban Xefar, mîrateya wî hîn jî di nav dilê gelê Kurdistanê de zindî ye. Navê "Heloyê Badinan" bûye sembolek ji bo mêrxasî, berxwedan, û têkoşîna bêrawestan di oxira azadiyê de. Çîrokên wî hîn jî ji devê çîrokbêjan û di nav bîranîna kalan de tên vegotin, û ji rêya berhemên wek vê belgefilmê ve tên veguhestin ji nifşên pêşerojê re.
Mîrateya Şa'ban Xefar û ew prensîp û nirxên ku ew pê pabend bû, wek berpirsyarî, xemxwarî ji bo hevalan, mêrxasî, û xwebextkirina di oxira baweriyên xwe de, hîn jî çavkaniya îlhamê ne ji bo wan kesên ku di oxira mafên gelê kurd de têdikoşin. Bi vî awayî, "Heloyê Badinan" herçend bi laş di nav me de nemaye, lê bi ruh û bîranîn hîn jî di asîmanê Kurdistanê de difire û rê ji nifşên pêşerojê re ronahî dike.
Berhema sala 2025
Derhêner: Kirmanc Ferec
