Lazên Qelqeliyê \ Wêne: Rûdaw Grafîk
Hewlêr (Rûdaw) – Sala 1965an 160 malbatên Laz li du gundên Kurdisanê hatin bicihkirin li gorî gotina wan ew li Wanê “Laz” in û dema diçin Trabzonê jî xelk ji wan re dibêje “Kurd” hatine.
Dibe ku gelekan ji we nebihîstibe ku li navçeya Qelqeliya Wanê gundekî Lazan heye.
Laz qewmek in ku li aliyê Deryaya Reş a Tirkiyê dijîn û zimanekî wan ê taybet hey lê êdî piraniya wan heliyane û xwe Tirk dibînin.
Di dema xwe de hikûmeta wê demê piştî rabûna lehiyekê li Trabzonê hinek Laz birine û li 2 gundên Qelqeliyê bi cî kirine.
Pîrejineke 80 salî ya Laz ji Rawîn Stêrk re dibêje, dema ew çûye wî gundî 21 salî bûye.
6 zarokên wê li wir çêbûnê, hevjînê wê li wir miriye û spartine axê û êdî here dereke din jî bêriya gundê xwe dike lê dema ew rojên koçê têne bîra wê, çavên wê tije hêsir dibin.
Gundekî Qelqeliya Wanê her halî gundekî ji rêzê yê lê tişta ku ne ji rêzê ye şeniyên gund in.
Ji ber ku hemû şênî Laz in. Yek ji wan jî ew pîrejina 80 salî ye. Dema hatiye vî gundî 21 salî bûye.
6 zarokên wê li vir çêbûnê, hevjînê wê li vir miriye û êdî here dereke din bêriya vir dike.
“Em bêriya wir jî dikin”
Gundiya bi navê Nedîme Baldaciyê li ser bicihbûna Qelqeliya Wanê wiha got:
“Ew der memleketê me bû, çawa em bêriya wir nekin. Berê em diçûn dihatin lê zû de ye ez neçûme.
Du sal berê tiyê min mir em çûn û hew. Berê em û Kurd nedûçûn nedihatin cem hevdû û paşê em çûn hatin cem hevdû me karker pêwîstbana ew dihatin.
Ji bo pale û erdan filan me karker digirtin. Çûnûhatin zêde bû. Tu xirabiya wan negîhişt me. Însanên baş in. Xwedê ji wan razî be.
Di sala 1965an de li du navçeyên Trabzonê lêhî radibe. 160 malbatên ku ji 460 kesî pêk tên ji hêla dewletê ve têne veguhastin û li Qelqeliyê du gund bo wan têne çêkirin.
Mebesta dewletê ew e da welatiyên nimûne pêk werin û bandora wan jî li gundên Kurdan yên derdorê bibe.
“Ferqa Kurdan û Lazan nîne”
Muxtarê gund ê bi navê Abdullah Korkmaz jî wiha got:
Kurd û Laz ji bo me yek in. Bila însan be ew bes e. Li vir ti kêşeyeke me nîn e. Hemû dost û cîranên me li vir in.
Bi wan re bi qasî mîsqalê kêşeya me nîn e. Em Wanî ne û ji bo me her der Trabzon e.
Qet ferq nake û her der wek hevdû ne ha rojhilat ha rojava, ji bo me ferq nîn e.
Kurd ji vir in. Em jî li vir çêbûn û li vir mezin bûn.”
Her wiha gundiyê bi navê Yakup Baltaci jî behsa bicibûna li gundên Wanê dike û wiha axivî:
Bavên me yên rehmetî hatin vir. Polîtîkayeke dewletê bû. Ji bo ku bi gelê vir re aşê me tev bigere em anîn vir.
Bi rastî jî însanê mê yê rojhilat gelekî baş in. Gelekî jî danê me tev dikele. Pirsgirêkên me nîn in.
Me jin dane hevdû. Du bûkên min Kurd in û min 2 keçên xwe jî dane ne Kurdan û ew ji eşîra Birûkiyan in. Hal ev e."
Emek û Donerdere her dû gundên Lazan in. Di nava van 60 salan de beşek ji wan vedigerin lê piranî li vir dimînin û bi gundên derdorê yên Kurdan re pêwendiyan datînin.
Keç û xort jî bi hev re dizewicin û ew ne Laz dimînin ne jî tam dibin Kurd.
Gelek ji wan fêrî Kurdî bûne û ji halê xwe razî ne.
Dema ew hatine vir dewletê serê her malekê dora 200 donim jî zevî daye wan. Li şûna ku ew gundên derdorê biguhêrînin, bixwe neçarî guherînê bûne.
Li gorî gotina wan xelkê Wanê ji wan re dibêjin “Laz” lê dema ew diherin Trabzonê jî xelkê wan ji wan re dibêjin, “Kurd” hatine.
“Em û Kurdan tevlihevdû bûne”
Welatiyê bi navê Mehmet Tunç nbehsa serpêhatiya xwe kir û wiha got:
Ez li vir çêbûme û 43 salî me. Jiyana me li vir derbas bû û ti qezenceke me ya zêde jî nîn e.
Ji Xwedê re şukir. Ez 15 sal in dikandariyê dikim ti pirsgirêka me bi kesî re nîn e.
Bi wan (Kurdan) re danûstandina me çêbû. Ew mêvanperwer in. Ti pirsgirêka me nîn e.
Ji Xwedê re şukir. Me jin danê û jin jê anî ne.”
Her dû gundên Lazan ên li Wanê, li hêlekê hewl didin koka bav û bapîrsên xwe ji bîr nekin û li aliyekî din jî tevlî Kurdan dibin û dibin Kurd.
Şîrove
Bi mêvanî şîroveyekê binivîse an jî têkeve hesabê xwe da ku malperê bi awayekî yeksertir û berfirehtir bi kar bînî
Şîroveyekê binivîse