3 kompanyayên ku li Herêma Kurdistanê berhemanînê dikin dê petrolê depo bikin
Hewlrê (Rûdaw) - Piştî rawestandina hinartina petrola Herêma Kurdistanê bi rêya bendera Ceylanê, Gulf Keystone Petroleum, Genel Energy û DNO ragihandin ku dê bi awayekî demkî nefta berhemanînê depo bikin.
Hikûmeta Iraqê bi hinceta ku Tirkiye peymana derbasbûna xeta boriyê ya sala 1973’an binpê kiriye, bi hinartina nefta xav a Herêma Kurdistanê û Kerkûkê bêyî destûra wê, doz li Dadgeha Navbênkariya Navdewletî ya Fransayê vekiribû.
Dadgeha Navbênkariya Navdewletî di 24ê Adarê de li dijî Tirkiyê biryar da û Iraqê mafdar dît. Wezareta Petrola Iraqê ragihand ku hinartina petrola xav a Herêma Kurdistanê û Kerkûkê bo bendera Ceyhanê hatiye rawestandin.
Di demekê de ku danûstandinên navbera Hewlêr û Bexdayê ji bo destpêkirina hinartina petrolê berdewam bûn, kompaniyên navdewletî yên ku li Herêma Kurdistanê kar dikin jî biryar dan ku petrola berhemanînê heta çareserkirina pirsgirêkê depo bikin.
Kompaniya Gulf Keystone Petroleum ku bingeh li Brîtanya ye, ragihand ku hilberîna li kêlgeha Şêxan dê di rojên pêş de bi karanîna dezgehên depokirinê were sînordar kirin û dema depo tijî bibe dê were sekinandin.
Şirketê da zanîn ku ew hevdîtinên navbera Hewlêr û Bexdayê ji nêz ve dişopînin û daxuyaniyên her du Wezareta Çavkaniyên Xwezayî ya Herêma Kurdistanê û Wezareta Petrola Iraqê ya ku hinardekirin bi awayekî demkî hatiye rawestandin bi bîr xist.
Li aliyê din DNO ku navenda wê li Norwêcê ye, ragihand ku ji 25ê Adarê vir ve nefta xam di tankên ku dikarin çend rojan ji kêlgehên Tawke û Pêşxabirê hilberînin pêk bînin, dest pê kiriye. DNO diyar kir ku kapasîteya tankan heye ku çend rojan neftê hilînin.
DNO ragihand ku piştî biryara Dadgeha Navbeynkariyê, hikûmeta Herêma Kurdistanê ferman daye wan ku hinardekirina bi rêya boriya Herêma Kurdistanê-Tirkiyê bi awayekî demkî rawestînin.
Di daxuyaniyê de hat gotin, "DNO'yê di daxuyaniyên bo raya giştî de diyar kir ku Enqere, Bexda û Hewlêr ji bo lihevkirinekê ji bo berdewamiya hinardekirina petrolê misoger bikin di hevdîtinan de ne."
Di daxuyanîya ku ji aliyê Genel Energy ve hat dayîn de hat ragihandin ku ji wan re hat ragihandin ku hinardekirina ji xeta boriya Iraq-Tirkiyeyê hatiye rawestandin.
Kompaniya Genel Energy ku nûçeyek derbarê hinartina boriya petrolê ya Kurdistanê belav kiriye, da zanîn ku daxuyaniyên herdu Wezareta Petrola Iraqê û Hikûmeta Herêma Kurdistanê kêfxweş in.
Piştî rawestandina hinartina petrolê para DNO ji sedî 9, Genel Energy ji sedî 16 û Gulf Keystone ku yek ji zeviyên herî mezin ên herêmê dixebitîne ji sedî 22 daket.
Çi bûbû?
Piştî ku hikûmeta Bexdayê di sala 2014an de pişka bûdceya Herêma Kurdistanê birî, Hikûmeta Herêma Kurdistanê bêyî hikûmeta Iraqê bi kompaniyên navdewletî yên petrolê re rêkeftin îmze kir.
Ev peyman di çarçoveya “Yasaya Gaza Sirûştî û Petrolê ya Herêma Kurdistanê” de, ku bi biryara Parlamentoya Kurdistanê di sala 2007an de ket meriyetê, hatin kirin.
Dadgeha Bilind a Federal a Iraqê di Sibata 2022an de biryar da ku ev qanûn nedestûrî ye.
Xeta boriya ku bi taybetî ji bo Tirkiyê hatibû çêkirin ku petrola xav a Herêma Kurdistanê bi rêya Bendera Ceyhanê re hinarde bike, di sala 2014an de ketibû kar.
Li ser vê yekê Hikûmeta Iraqê bi hinceta ku Tirkiyê peymana derbasbûna xeta boriyê ya sala 1973’an binpê kiriye, bi hinartina nefta xav a Herêma Kurdistanê û Kerkûkê bêyî destûra wê, doz li Dadgeha Navbênkariya Navdewletî ya Fransayê vekiribû.