Tirkiye 30 gundên Başûrê Kurdistanê dagîr dike
Dihok (Rûdaw) – Di çend rojên borî de hêzên bejayî yên Tirkiyê li herdu navçeyên Nêrweh û Rêkana ser bi qezaya Amêdî û devera Sîdekan a ser bi bajarokê Soran dest bi operasyona dijî gerîllayên Partiya Karkerên Kurdistanê (PKK) kirine. Bi vê yekê hêzên Tirkiyê bi kurahiya 10 kîlometreyan sînorê Başûrê Kurdistanê bezandine û 30 gund ketine bin destê Tirkiyê. Berpirsên Parêzvanên Sînor ên Parêzgeha Dihokê jî dibêjin ku ew navçeyên Artêşa Tirkiyê têde ye, berê di destê PKKê de bûn.
Partiya Karkerên Kurdistanê (PKK) ku sala 1978ê hatiye damezrandin û sala 1984ê dest bi xebata çekdarî kiriye, piştî Raperîna Behara 1991ê ya xelkê Başûrê Kurdistanê li çend deveran bicîh bû wek; devera Nêrweh, Rêkan û herwiha quntara Çiyayê Qendîlê. Li gor pêdeçûneke berê ya Rûdawê, nêzîka ji sedî 34ê axa sînorê parêzgeha Dihokê di jêr kontrola PKKê de ye. Ji meha Mijdarê ya sala borî ve Tirkiyê li nav axa Başûrê Kurdistanê dest bi tevgera leşkerî kiriye û çend navçe ku berê di bin kontrola PKKê de bûn, niha Artêşa Tirkiyê ketiye wan.
Piştî êrîşa ser Efrînê, Tirkiyê dest bi gefan kiriye ku li Şingal û Qendîlê jî dê operasyonan dijî PKKê bide destpêkirin. Di merasîmeke taybet a dozger û dozgerên giştî de ku li Enqerê hat sazkirin, Serokkomarê Tirkiyê Recep Tayyip Erdogan got: “Em bi Efrînê ranawestin û ber bi Minbic, Kobanî û Qamişloyê ve jî diçin. Eger pêwist bike em dê biçin bakurê Iraqê jî, şevekê ji nişkave diçin Şingalê û PKKê ji wir derdixin.”
Piştî van gefên Tirkiyê, PKKê ragihand ku ji Şingalê vedikişe, lê demeke li nav axa Başûrê Kurdistanê, Tirkiyê dijî PKKê operasyonek daye destpêkirin, bi taybetî li sînorê parêzgeha Dihokê. Muxtarê gundê Zêrê yê ser bi Nêrweh û Rêkan girêdayî qezaya Amedî Muhsîn Zêrî, behsa tevgera leşkerî ya Tirkiyê li ser sînor kir û got: “Ji destpêka salên 90î ve gundên me di jêr desthilata PKKê de ne, berê em ji bo komkirina berhemê darên xwe diçûn gundan, lê çend roj berî niha dema me xwest biçin gundên xwe, me dît ku Artêşa Tirkiyê di nav gundan de ye.”
Muhsîn Zêrî ku haydarê cografya deverê ye, amaje bi wê yekê da ku ketine destê Artêşa Tirkiyê û wiha axifî: “Niha Artêşa Tirkiye qereqoleke mezin li ser çiyayê Koke çêkiriye ku nêzîkê gundê me ye. Tenê di çend rojên borî de nêzîka 20 gundên sînorê navçeya Nêrweh û Rêkan ketine destê Artêşa Tirkiyê, ji wan gundê Zîr, Rêweser, Sarîka, Sipêr, Bêdfe, Bêbû, Rêşme, Hus, Ertiş, Banisra, Hêr û çend gundên din.”
Li gor Muxtarê Gundê Zêr, Artêşa Tirkiyê li sînorê qezaya Amêdiyê bi kurahiya 10 kîlometreyan hatiye nav axa Başûrê Kurdistanê û wiha axifî: “Niha rûberê 30 kîlometre ji navçeya Amêdiyê di jêr kontrola Artêşa Tirkiyê de ye û kes newêre biçe wan deveran.”
Herçiqas ew gundên ku niha Artêşa Tirkiyê ketiye wan, çendîn sal e ji ber şerê navbera PKK û Artêşa Tirkiyê hatine valakirin, lê xelk di dema gehiştina berhemê rez û bexçeyên xwe de diçûn û berhemê xwe kom dikirin. Lê Muhsîn tekez kirk u îsal ji ber vê operasyonê zehmet e bikaribin biçin berhemên xwe kom bikin û evna jî rewşa wan a aborî zehmet dike.
Çendîn sal e sînorên Bakur û Başûrê Kurdistanê di destê PKK û Artêşa Tirkiyê de ne, hêzên parastina sînor ên Iraqê jî ti rolek di parastina sînoran de nedîtine. Di vê derbarê de Fermandarê Hêza Parastina Sînor li Parêzgeha Dihokê Eqîd Dilêr Zêbarî ji Rûdawê re wiha axifî: “Ji ber hêzên PKKê û nearamiya wan navçeyan, hêzên me nikarîn biçin ser sînor, lê em berdewam çavdêriya navçeyên ser sînor dikin.”
Derheqê tevgera Artêşa Tirkiyê li ser sînor jî, Dilêr Zêbarî got: “Ya rast Artêşa Tirkiyê ji meha 11 a sala borî ve hatiye pêş û çend baregah li navçeyên ser sînor ên qezaya Amêdiyê danîne.” Li ser operasyona çend rojên borî ya Artêşa Tirkiyê de jî Zêbarî wiha axifî: “Heta niha em nizanin çiqasî pêşketine, lê bordûman û topbarana wan berdewam e. Ew bi kurahiya 10 kîlometreyan li sînorê qezaya Amêdiyê hatine nav axa Herêma Kurdistanê.”
Ji xeynî sînorê qezaya Amêdiyê, di çend rojên borî de Artêşa Tirkiyê li navçeyên sînorê qezaya Soran a ser bi Hewlêrê jî sînor bezandiye û li çend cihên ser bi nehya Sîdekan bicîh bûye. Di vê derbarê de Rêveberê Nehya Sîdekan Îhsan Çelebî ji Rûdawê re got: “Di çend rojên borî de Artêşa Tirkiyê bi awayekî berçav li sînorên deşta Berazgir û Bermîze hatine pêş, ji ber vê jî tirs li ba xelkê navçeyê çêbûye.”
Îhsan Çelebî bal kişand ser operasyona vê care ya Artêşa Tirkiyê û wiha dirêjî bi axaftina xwe da: “Ji 11ê vê mehê ve Artêşa Tirkiyê dest bi operasyona bejayî kiriye, heta niha nêzîka 8 gundên nehyeya me ketine destê Artêşa Tirkiyê, ji wan gundê Kanî Reş, Derya Sor, Niyewanûk, Hismê, Kelî Reş, Dulî Şêx û çend navçeyên din.”
Li gor axaftina Rêveberê Nehya Sîdekan, ew gund berê vala bûn û axaftina xwe wiha qedand: “Rast e ew gundên ketine jêr destê Artêşa Tirkiyê berê vala bûn, lê berdewam xelk diçûn wan gunadn, niha Artêşa Tirkiyê gelekî nêzîk wan gundên ava bûye, ev yek jî bûye sedema belavbûna tirsê di nav niştecihên wan gundan de.”